Het schijnt dat de oude groote hofstede een overblijfsel dier heerlijkheid is of dezelve vervangt
Burgemeesters 1799
of Maire de Rolleghem
In 1769 werd te Moorsele Constantin France Vandermeersch geboren, hij trad in het huwelijk met Marie Theese Everaert en woonde op de plaatse. Hij bleef burgemeester en wierd lid van den Provincieraad, en stierf in 1849.
Van 1849 tot 1866
De zoon Constantin Vandermeersch
Van 1866 tot 1870
Joseph Warrot hij gaf onmiddelijk ontslag en August Herbau was dienst doende burgemeester.
Ook de man was niet gespaard, hij moest de wieg maken. Ze was van hout of riet en moest kunnen schommelen, want de kleine zou beter inslapen. Vaak kwam de wieg via overlevering in het gezin terecht.
Bij de bevalling kwam dan de “achterwaring” ze werd gehaald door de vader wanneer “het water brak” maar vaak was ze op dat ogenblik in huis. Dat betekend dan ook die “de geboorte geschiede thuis”
De vader was bij het gebeuren niet aanwezig, het zou ongepast gewezen zijn.
De vader reed met de fiets het dorp rond voor de bekendmaking en meestal kwam hij niet meer nuchter thuis. Veelal werd het ook “doorgezegd” het duurde niet lang of heel het dorp wist het. Doopkaartjes waren slechts voor de hele rijke klasse van toepassing.
Den boreling kreeg uiteraard ook een peter en meter. Het was een ernstige aangelegenheid, het gebeurde volgens een strikt hiërarchische normen, en der werd zeker niet aan getornd. Bij het eerste kind waren de vader van de vader en de moeder van de moeder, peter en meter. Bij het tweede kreeg de moeder van de vader en de vader van de moeder het toegewezen. Bij de volgende kinderen ging het naar de ooms en tantes volgen in de volgorde, van de oudste naar de jongste en daar werd zeker niet aan geraakt. Er was geen sprake van een voorrecht, maar gewoon van een recht.
Het was de peter of de meter om een naam te geven aan het petekind. Bij gebrek aan inspiratie werd de heiligenkalender er bij gehaald en dan gaf vaak de dag van de geboorte de doorslag om een naam te geven. Kon de peter of de meter door ziekte of iets dergelijks op het doopfeest niet aanwezig zijn, dan werd er een plaatsvervanger gezocht. Die werd dan “Peetje of meetje lap” genoemd.
Het doopfeest was zeer formeel, er werd enkel op zondag gedoopt. Meestal na de hoogmis of na de vespers. De plaats van dopen was de dorpskerk, hij die doopte was de parochiepriester of een familielid priester. De doopviering was een aparte, vrij korte plechtigheid, welke niet in een mis werd ingekleed. Het doopkleed ging vaak van moeder op dochter over. Was er geen, dan werd dat door de moeder zelf gemaakt. Slechts zelden werd een kleed gekocht. De priester kreeg een kleine vergoeding, welke niet verplicht was, dat door peter en / of meter werd gegeven.
Na de doopplechtigheid ging de familie( beperkt tot het gezin, aangevuld met peter en meter) meestal op café, er werden zoveel mogelijk herbergen met een bezoek vereerd. Deze drink gelagen werden meestal betaald door de meter en / of de peter, minder vaak door de vader. Uiteraard was de moeder bij deze plechtigheid en viering niet aanwezig, zij moest geduldig wachten en hopen.
Wanneer men dan thuis kwam werd er dan toch iets gegeten. Bij de rijken een feestmaal, bij de werkende klasse veel minder. Het ging hem over een broodmaaltijd, bijvoorbeeld “Koekebrood” met kaas of hesp. Ook witloof met ham, konijn of kip. Men dronk daarbij bier of borrels, soms ook wel wijn.
Fonds Colens 204 leen gehouden van mijnen heere van Nevele, zich streckende binnen de prochie van Cortryck, Harelbeke, Rolleghem, Petegem en Heule.
Geschiedenis der stad Kortrijk door Frans De Potter (1873) Deel I, blz 257: de heerlijkheid van Diestveld bestond uit eene rente geheven op gronden te Kortrijk, Harelbeke, Hulste, Ottergem en Rollegem.
Zij behoorde in de loop der 15de eeuw aan Gillis van der Meere, ten jare 1496 aan Jacob Savarijs, in 1674 aan Joost de Bie, nadien aan Pieter Gilles Marissal die de bezitting verkocht aan C. de Gruson, echtgenoot van Anna Marren. In 1714 behoorde het aan de beide dochters van deze laatste.
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel III, blz. 189: een groepering van parochiën in de kasselrij van Kortrijk, samengesteld als volgt: Dottignies, Coyghem, Espierres, Mouscron, Herseaux, Luingne,
Reckem, Lauwe, Aalbeke, Rolleghem, Belleghem, Marcke en een deel Kortrijk-buiten.
Cart. L. De Male I, 105 : (1349) : onze goede liede vanden XIII parochiën gheseten in ons castelrie van Curtricke
Sanderus A. Flandria Illustrata: (1641) Roede van de XIII parochiën.
Carte Fricks (1744) les 13 paroisses
Geschiedenis der stad Kortrijk I, 279: s.d. de dertien prochien.
Scabinale II, n 430: blz. 148 n° 9: zuid het straetken gaande van den lerberchboom naer Rolleghem, noord ende west ’t lant van J.Palatro.
Scabinale II, 430: landboek spijker Kortrijk 1644. De spijker Kortrijk had te Rollegem in totaal 59 percelen waaronder het crommestick.
- Bunder: benaming van een landmaat.
- Daar de landmaten, zoals ook de inhoudsmaten en munten verschillend waren van streek tot streek, is het zeer moeilijk de oude maten in de huidige om te zetten. Voor de omzetting verwijzen we naar het werk van K. Van Landschoot: 1 Kortrijkse bunder= 16 hondertlands= 400 roeden= 14176ha
Cartularium en kroniek van de abdij van Groeninge: 1650:……. Tegen tcrommebundere
Men zegt dat vandaag de jeugd niet meer te worden voorgelicht over de herkomst van de “Kleine kindjes” Vroeger was de geboorte omgeven met vele taboes. Men zocht ze duidelijk buiten het huis, in de “Lochting” (moestuin) daar waren soorten kolen genoeg waar aan de kinderen konden ontspruiten. Denken we maar aan de bloemkolen en savooikolen.
Wie geen “Lochting” had, ging zich beroepen op de bevaarbare rivieren of wateren waar een bevlagd schip voorbij kwam. Of was het de ooievaar die het kind van verre streken meebracht.
Sommigen kwamen van een groot warenhuis, een achterwaring( iemand die de rol vervulde van vroedvrouw, maar was niet gediplomeerd) of het was de dokter welke het meebracht. Het was zeker niet denkbaar dat men aan een kind zou vertellen hoe de vork aan de steel zat.
De volwassen wisten het natuurlijk maar al te goed, op alle soorten manieren wisten ze de zwangere vrouw te beschrijven. Zoals die vrouw is in “Positie” of “ ze doet mee”. Nog andere z’é(d) eur loaten goan, z’es (van) alzo, ze spoart, z’e (s) in verwachtinge, ze moe ne kliênen kopen of z’é verschoten.
Als het toen minder fatsoenlijker en volkser er aan toeging klonk het zo: ze zit vul, z’e(s) é/ tegen een poale gelôpen, ze zit dikke, z’e(s) tegen de noek van de toafel gelôpen, z’e(s) in dracht, z’è’t angen z’è(d) eur gat verbran(d) of z’è’t were zitten of nog straffer j’es/èt er bleuven ipzitten.
Juist zo als nu is wil men ook weten welke het geslacht is, ook vroeger was het zo, zou er een opvolger zijn; ga het een jongen of een meisje zijn.
Zo had men het direct beet, een zwanger vrouw heel dik met goede eetlust was gegarandeerd ne jongen.
Was het gebeurd in de roste moane, gegarandeerd ne jongen.
Ook het kleur van de urine speelde een rol. Zelfs na de geboorte van het vorige kind kon men reeds voorspellen wat het geslacht van de volgend kon zijn.
En dan waren er de zaken die bij een zwanger vrouw kwamen kijken. Zo mocht de zwanger vrouw zeker niet te hoog reiken, ander zou de navelstreng rond de hals van het kindje raken.
De vrouw mocht zeker niet schrikken, en zeker niet bij volle maan. Oppassen voor de nefaste gevolgen bij het eten van aardbeien, het kind kon hierbij “geboorteplekken” hebben.
Wat wel moest, was, dat de vrouw alles waar ze zin in had te eten, zeker niet mocht geweigerd worden want dan zou ze “verwateren” of “ankeren” wat zeker uit den boze is.
Zware zaken tillen was logischerwijze gevaarlijk, maar zeker was gevaarlijk naar gehandicapten en “mismaakte” kinderen kijken, of naar een man of vrouw uit het gebuurte te lonken.
Boter zeker niet zouten, geen lijken gaan begroeten en zeker de benen niet kruisen dat was taboe. Heel wat oude vrouwen welke bekend stonden als heksen, konden heel wat schade aanrichten, vooral als die “bes” van een zwarte kat vergezeld was.
Zij die kinderloos waren stond een zaak vast, het was de vrouw haar schuld, nooit deze van de man. Ze kon zich laten belezen, of op bedevaart gaan.
Een gezin “in blijde verwachting” had altijd iets om handen. Kleertjes maken, daar kwam heel wat naaiwerk bij te pas, denk aan doopkleedje. Maar opgepast niet te veel want dit kon een miskraam teweeg brengen.
Acten en contracten reg. 1494-1497, f° 122 v: zijn goet ghenaemt te Cromelins gheleghen in de parochie Rolleghem.
Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk (1350-1400) door Frans Debrabandere. Blz; 260 n° 1109: crommelin te kortrijk: Jhan Crommelijn (1357-1361) Willem Crommrlin (1355) en nog vele andere –dim op –lin van krom.
Fonds D’Ennetieres: 2399 f° 3: eene partije landt genaemt de „coyweede“ paelende oost ende noord aan de hoirs van Jose Parent, zuid de beke ende west den meersch van den biscop van Doornijck.
Aanwinsten VI 6848: Joanne Parent: seven hondert meirsch den westkant palende int geheele…… oost dhoirs Louis van neste zijn zelfs coeijweede.
= heerlijcken renteboek van de heerlijckhede van Polliere of Pomerie geleghen in de prochie van Rolleghem.(1761)
Coeweide= of weiland – of recht om koeien op een land te weiden (Middelnederlands woordenboek 1674)
Aanwinsten VI 2126: Rentebouck vander heerlichede van Moorenacker besteckende op diverschen gronden van erfven daer geghouden die ligghen in de parochie van Curtrycke- 1601
Fonds D’Ennetieres: 2399 f° 6: vermelding de naam ‚t goet Costers (1761)
Acten en contracten reg. 1539-40 f° 97 : den goede ende leen tcosters ligghende inde parochie van Rodelghem.
Acten en contracten reg. 1521-22 f° 29: zijn goed genaemd ’t goet scosters
Acten en contracten reg. 1510-11 f° 34 ’t goedt Scosters.
Acten en contracten reg. 1494-97 f° 202: leengoed ghenaemt tgoedt tscoters ligghende binne voors. Prochie van Rodelghem groot…..
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 8blz. 425 : het goed te Costers: hofstede te Rollegem
Fonds Colens 206 leenboek van Cortryck (1649) vermelding van Goed te Costers. De groote denmbrement van eenen suyden anden erfgrond van Loys Guie in Doonick ende ande gronden Joos Hanecourt, vanden westen an ’t landt Pieter Verelst ende Joos Vanoverschelde, noort ande oost de wegh loopende van Tombrouck naar Cortryck ende ande landen van Gillis Van neste
Geschiedenis der stad Kortrijk door Frans De Potter: deel I blz. 275: te Rollegem: de heerlijkheden van Rollegem en van ’s Costers.
Wist u dat in 1424 er een avond klokke bestond welke liet weten dat de inwoners hun haardvuur moesten afdekken met de vuurstolp. Kortrijkse wingeroen.
Dat de herbergen en teveernen moesten sluiten.
Avond klok uit het Frans = couvre-feu hier uit ontstond het Engels woord curfew. Een andere naam daarvoor was wingeroen uit het Frans vigneron, wat kon vergeleken worden met winglock.
De klok die de wijntappers aanmaande om het tappen te staken.
Biografie 1980 blz. 126 nr. 64 P Goussaert “ De Marionetten en omgeving
Molens: Mattelaer, de voormalige “ Tombroekmolen” te Luingne. Molenecho’s VII 1980 nr3
Jaargang XXIII December 1981 blz. 333, Zij waren ook heren van Komen en van Rollegem PH Despriet , twintig Zuidwestvlaamse hoeven Kortrijk 1920 II 129-132.
De hoogtepunten bij het vieren van een patroonheilige lag voor de jaren 1800 tot 1805 de jaren daarop volgende werden de processies definitief verboden door de bisschop.
De reden lag voor de hand: Te Moen hadden ze de St-Elooivieringen en die had (aldus de beschrijving van de St Laurentius kroniek in deze uitgave) een wrange nasmaak gekregen, omdat de ruiters met hun paarden in de kerk binnendrongen, waar de vroomheid onder invloed van overvloedige drank in de lokale herbergen, ontaard was tot vecht en scheldpartijen, vernieling en het afvuren van geweren, waarbij gewonden vielen. Aan die te onstuimige devotie werd dan ook kordaat paal en perk gesteld en vieringen beperkt tot een hoogmis met tentoonstelling en verering van de relikwie. Men vind dit ook terug in “Rond den Heerd” VIII 1873
Maart 1997 jg. XXXIX Afl.1
Schepenhuisstraat 53, eigendom van J.M. Foulon-De Puydt. Sedert 1898 eigendom van de Franse groothandelaar Jules Clarysse-Dumortier van Torkonje. Kasteel en park zijn beschermd bij M.B. van 17 juni 1992.
Het was een Frans edelman welke volgens traditie halverwege de 19de eeuw bouwde. De noordgevel is begrensd door twee octogonale torens met spitsboogvensters. Het muurvlak vertoond raadselachtige geel en rood geschilderde versieringen. (een “Trompe-l’œil)
Fonds D’Ennetieres:2399 f° 11 : Jan Bapt. Du Mortier had een leen genaemt ’t goet te Corsellis. Liggende in de parochie van Rolleghem. Oost de straet leedende vanplaetse van rolleghem naar Tombrouck, zuyt, west ende noort sels cheijnslanden.
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 8, blz. 338: Te corselis: leengoed te Rolleghem.
Fonds Colens 306: Leenboek van Cortryck (1649) blz. 50 te Corselis
Oud sak 860 : Registre des fiefs et arrieres fiefs tenu du chat. De Courtray folio 442 Adriaan van Rokegem hield een leen genamt; “de coninginne”
Monografie van Rolleghem: blz. 50 ter coninginne
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 8, blz. 208: Ter Conninghine: leengoed te Rolleghem;
Fonds D’Ennetieres:1858 (1789): Livre des fiefs tenus et relevant de la Seigneurie tMortaensche dans les paroisses de Belleghem, Dottignies et autres. Blz. 87: leen genaemt de heerelyckheyde van Conninginne.
P. Boncquet: Heerlijkheid en Leen in de roede van de dertien parochies blz; 130 De “Coninginne” kan verband houden met de familienaam de Coninc (Koning, hij die de eerste prijs behaalt) en ander gelijkaardige bijnamen als Grave, de Keizer. “Coninc” betekent ook koning van een schuttersgilde.
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel VII, blz. 271: plaats te Rolleghem, N
Woordenboek der Nederlandse taal: deel 7, 1 Blz. 740-741 Kaasmat: bij Weiland vermeld de betekenis van “kaasvorm” Bij Van Daele met die van “Kaashorde” Zie ook de volgende aanhaling: Kaasmatje, kaasmandje. Matje of mandje waar in men de gestremde melk laat uitloopen van welke men kaas wil maaken, Marin.
Bij kaasmandje vind men: kéésmandeken,….mandje om de wei uit de kaas te laten loopen.
Groot woordenboek der Nederlandse taal van Daele: 2: blz.1285 Kaasmat: v.(m) (-ten) : kaashorde= kleine horde om er kaas op te laten druipen.
Volgens oudere mensen zou dit gelegen hebben op de hoek Schepenhuisstraat, nu Renatex (2012)
Een Kazamat: is een tegen vijandelijk vuur gedekte en van schietgaten voorziene ruimte voor opstelling van een vuurwapen, aanvankelijk deel uitmakende van een vestiging.
Oud sak 860: Registre des fiefs et arrieres fiefs tenu du chat; De Courtray. Follio 276: Jan van Hallewijn houdende een leen van Jacques van der barre, gelegen in de parochie van rodelghem genaemt Callewaers Bosch( landt, Bosch ende meersch)
Monografie van Rolleghem: blz. 48: Callewaertsbos was gehouden van de heerlijkheid Lassus te Dottenijs. Het lag vermoedelijk in de noordwest hoek van de gemeente aan het kruispunt van de Lante- en Markestraat. Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 6, blz. 1129: Calewaerts Bosch leengoed te Rolleghem.
SBK Fonds C.V cod. 222: „Terrier du Coster“ de Saint-Martin de Courtrai. Titre: Beschrijvinge behelsende de consitentie van de groote ende ghelegenheijdt vande Costerthiende gheleghen in de prochie van cortyck buyten recht voor de hermitage van Sinte-Anna capelle, beginnende dese thiende van de straete geleghen van oosten de mote aan joseph de Penthevilles, tot aande herberghe staende bij den Callewaert-bosch- genaemt den Smockelpot, dies de propritarissen groote, canten en de auboutten van jeder partije apart gelegen onder dese thiende te bevinden onder elckx numero inde revens… ghevoughde caerte figurative, welcke beschryvinghe bevat alle landen, hofsteden, boomgarden, lochtingen, meerschen, bosschen etc. geleghen onder dese costerthiende… terrier, date et signé: Cornelis steur, 1772.
P. Boncquet: Heerlijkheid en Leen in de roede van de dertien parochies. Blz. 129 – Bosch= huidig bos.
Callewaerts= praktisch met zekerheid is dit de genitiefvorm van de familienaam Callewaert. Dit duidt er dus op dat dit bos hun eigendom was of dat van hun afstammelingen.
Te Lindebeek: Caluwaert.(Van Loey)
Ook Du Flou (VI- 1128) kent een Calewaert a° 1626, land te Snaaskerke.
Caluw= Kaal: uit de casus obliqui: het was een wa-stam; dus nom. : calw-calo-cale-caal en casus obliqui wcalwas: caluw (zie franck Mnl. gr. 62,1; 86,196) + aard= ploegland, veld.
De toeschouwers die zich altijd aan den ingang van de kerk in een erehaag opstellen constateren met groot genoegen: “ O kijkt zij is in het wit en in ’t lang”. Maar vanwaar komt het gebruik dat de bruid in ’t wit moet zijn? Het wit is nog maar goed een anderhalve eeuw in de mode lezen we in 1985 in de gazette, ook al is het dragen ervan vele eeuwen in onbruik geweest.
De Romeinse getrouwde vrouw, droeg als teken van haar gehuwde staat, een rechthoekig lapje, dat los over haar hoofd was gedrapeerd. Het jonge meisje pronkte met lang losvallende haar.
Deze ziens wijze was algemeen aanvaard tijdens de middeleeuwen. In de 16de eeuw is ze geheel uit de kledij van de getrouwde vrouw verdwenen. Pas in het begin van de 19de eeuw zien we de sluier opnieuw in het modebeeld weer verschijnen. Alle kleren die men op die dag droeg, konden ook op een andere dag worden gedragen. Die situatie duurt voort tot in de 19de eeuw, ze verandert echter met de Franse revolutie. Na die periode wordt de klassieke oudheid in al zijn aspecten tot inspirerend voorbeeld. Zo ontstond de witte bruidsjapon, compleet met sluier. De zedige hooggesloten hals is nog niet in.
Dat stelde wel problemen in de twintiger jaren van de vorige eeuw. Toen de vrouw zich de gelijke van de man begon te beschouwen veranderde het opnieuw. Ze probeerde zoveel mogelijk in kleding en gebaar Een mannelijk voorkomen te verkrijgen ( dat geldt uiteraard slechts voor de “snobs” uit de wereldsteden van dien tijd.) Arme “garçonne” uit 1925. Alles wat vrouwelijk aan haar mag heten was verborgen: geen charmante coiffure, geen boezem, geen heupen; de rok was kort en de sluier op een hoed vastgepind kwam tot op kniehoogte. De sluier was enkel als sieraad gedragen en bedekte het niet het gezicht. Afgezien van het wit zou men wel enige moeite hebben om in deze kortgerokte modieuze dame van 1925 een bruidje te ontdekken.
Sinds dien is het bruidstoilet mee geëvolueerd met de mode: langer, korter, wijder, sluiker. Ook de stoffen zijde, rayon, katoen, nylon alles op zijn tijd. Ook de sluier varieerde van meterslang tot enkele decimeter. Er zijn vele moeders en grootmoeders die zelf noodgedwongen zijn getrouwd zonder deze Feeërieke tooi en er alles voor over hadden om hun dochters en kleindochters dit “ wit “ wel te gunnen.
Pas op 30 april 1958 schafte het Belgische parlement de voogdij van de echtgenoot af. Daarmee werd een einde gemaakt aan wat de code Napoleon uit 1804 was gestipuleerd, namelijk dat de gehuwde vrouw in feite levenslang minderjarig bleef. Met ziel en lichaam was zij volgens de wet het bezit van de echtgenoot. Haar loon kwam hem toe, haar briefwisseling werd streng gecontroleerd en zij mocht slechts scheiden, een recht tijdens de revolutie verworven, om wel bepaalde redenen.
Monografie van Rolleghem: blz. 95: De hofstede bystierveld werd in 1794 genoemd omdat de eigenaar jaarlijks 7 schellingen rente verschuldigd was aan de kerk van Belleghem.
KerkLeven Bellegem 1794: item van Joseph vuybusch te vooren d’hoirs Philippe Mullekom op rolleghem 7s s’ jaers op zijn hofstede ende land genaemt het bysierveld.
in “t volgende rijmpje bekend: Twee lichten en een vier maken een rijk man bijstier.
Bij-stier; bijster, ad extremum gedactus inops exinanitus : in twee jaar zal ij rijke of ‘ijstier zijn is bij de Vlaamse boeren in gebruik.
Verwijs en Verdam blz. 1251-52: bijster: bij de betekenis n°4: * woest, vervallen, in slechte staat niet onderhouden(van zaken) n° * buitensporig, buitengewoon.
Westvlaams Idioticon de Bo blz. 116 : bijstier: (Wvl. Bi-stier of bijs-tier) van geld en goed beroofd, ar, behoeftig.
Bijstierveld: o zoo heet in ’t poperingsche hier en daar een stuk land dat mager en weinig vruchtbaar is.
Etymologische woordenboek Vercouillie blz. 35: bijster: bijv. Mnl bijster =Ndd bîster (waaruit hgd biester, Zweeds en Deens bister) van denz. Wortel als bijzen. Hierbij nog ofri biusverklik=verward eng.
Boisterous=ontstuimig. Vla en Kil bijstier zal wel volksetym. Zijn onder invloed van bij of buiten stier(stuur) zijn.
“ Wat is jongheyd zonder minnen, wat is leven zonder vreugd, hangt aan de liefde uwe zinnen en bemind als ij meugd” (16de en 17de eeuw)
Toch zou het verkeerd zijn zich voor te stellen dat onze voorouders een leven leidden dat louter een aaneenschakeling was van geneugten en losbandige avontuurtjes. Een gezinstichten, kinderen krijgen was de hoogste betrachting. Overal net als in de natuur, groeide nieuw leven maar de dood is altijd alom nabij. Precies omdat de dood vaak ongenadig was. “Kweken” ‘als konijnen’ deed men in die eeuwen niet en het krioelde zeker niet van de kinderen.. Men trouwde immers vrij laat:25 jaar voor een meisje en voor de jongen nog een paar jaar later. En als je dan weet dat men een gemiddelde leeftijd kende van 35 tot 40 jaar, is het duidelijk dat zelfs bij een bijzondere huwelijksvruchtbaarheid, het aantal kinderen zich in het beste geval 4 tot 5 beperkte. Trouwen deed men ook niet zozeer uit verliefdheid. Niet dat er nooit sprake was van liefde. Vaak bestond dit wel, soms al ten tijde van de verloving, maar vooral pas na het huwelijk. Ze ontstond en groeide door de samenleving(….). In de jaren 1670 tot 1830 zouden er dorpen geweest zijn waar meer dan een kwart van de vrouwen in verwachting waren voor ze trouwden.
Tot dan had bijna niemand omgekeken naar gewaagde zinspelingen en bij het zien van bloot was niemand geërgerd. In 1457 bij de intrede van Filips de Goede in Gent, zwommen naakte meisjes in de Leie.
Bij de intrede van Filips de Stoute te Antwerpen in 1494 schreef een getuige:” De stellages, waar met de meeste lust naar keken, waren naar de godinnen, die door naakte levende vrouwen waren voorgesteld”.
In de 16de eeuw een zuster schrijft: ‘ ’s Zomers, als het mooi weer was, ging de priorin na het bidden van de vespers met de communauteit ver van de abdij wandelen bij de vijver langs de weg naar Parijs, daar kwamen de monniken van Saint Martin de Pontoise, van niet ver uit de buurt om te dansen, wat gold als de normaalste zaak van de wereld. Het zou kunnen dat de indruk gewekt is dat onze voorouders zich voortdurend gedroegen als vrolijke flierefluiters. Niets is nochtans minder waar, zowel bij de elite als bij het merendeel van de bevolking, een gezin stichten en kinderen krijgen bleef de hoogste betrachting.
“Vruchtbaarheid is van oudsher van grote betekenis geweest. Kinderen waren een hulp in de huishouding of bedrijf en een garantie voor een onbezorgde oude dag”
In Frankrijk noemde men een vrouw zonder kinderen tussen de 15de en de 18de eeuw vaak een “Brehaigne” (onvruchtbaar) of nagenoeg de zelfde term waarmee een stuk grond werd aangeduid waarop niet te oosten viel. Een onderbreking in de generatieketen werd door een stamfamilie ervaren als een aanval op haar voortbestaan. Voor jonge echtgenoten zonder kinderen was dit een moeilijke situatie; ze voelden zich schuldig omdat ze van geen nut waren. De dood is gemakkelijk te aanvaarden wanneer je de hoop hebt in je kinderen voort te leven; een man en een vrouw zonder kinderen zijn aberratie, ze zijn als het ware dood omdat ze geen toekomst hebben. Geen wonder dat allerlei vruchtbaarheidriten op het platte land de gewoonste zaak van de wereld waren. Er zijn meer voorbeelden bekend waaruit blijkt dat een schoen meer betekenis kan hebben dan alleen die van schoeisel, want als symbool en wens van vruchtbaarheid werden vroeger wel schoenen naar een bruidspaar gegooid. Een schoen in de stad een klomp op het platteland. In Frankrijk ging men na de maaltijd in optocht naar de “bruidssteen” die de echtgenote moest beklimmen: ze ging dan op een klomp zitten en liet zich van de helling glijden en als de klomp bijgeval brak wanneer ze beneden kwam riep man “ ze heeft haar klomp gebroken!” De echtgenoot wist wat het betekende: “zijn bruid was geen maagd meer!”
Aanwinsten VI 2126: renteboek vander heerlichede van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven daer afghehouden die ligghen in de parochie van Curtrycke (1601)
Beschrijving: stick landts ghenaempt den bercenste tanghe(?) groot omtrent vijfhondert paelende metter oostzijde jehens Willem Vanderplanckes lant ghenaemt den bronckaert, metter zuytzijde jeghens Willems Hofstede ghenaemt den Moorenackere, metter west ende noortzijde jeghens Willems tangheveldeken ende pappaersbusch.
Verwijs en Verdam blz. 1456 bronken, znw. ww onz.
Kil broncken, j. proncken. Het woord verenigt de beide min of meer tegenstrijdige opvatting van “pruilen” en “pralen, fier zijn”. De betekenis die tussen beide ligt is “ een deftig gezicht zetten”. Het is wel hetzelfde woord als ons “pronken”.
Pruilen, brommen
Fier zijn, pralen, ook van paarden: fier stappen, hoog draven.
Den bronckaert: persoon die bronckt.
Westvlaams Idioticon de Bo blz. 167 bronken: bronkte, heb gebronkt o.w.
Pruilen, misnoegd zijn, niet willen spreken, fr. bouder. Men zegt ook “pronken”.
Algemeen Vlaams Idioticon Scheurmans blz. 81 bronken/ o w: 1. met gemelde processie rondtrekken dit jaar.
2. een ontevreden gelaat vertonen; een streng, stuursch misnoegd gelaat aannemen, misnoegd zijn niet willen spreken.
Als men iemand iets beveelt, dat hem niet aanstaat, en hij alzoo een zuur gezicht trekt, zegt men: hij bronkt weer.
Vandaar nog: het is een bronker of bronkert, dit is hij gaat veel zonder spreken. In Vlaanderen heeft bronken deze laatste betekenis ook. In Brabant zegt men monken of pratten, elders pruilen.
Bij Kol. Broncken, of proncken, ’t welke ook in Vlaanderen eene opzicht barende vertooning maken beteekent.
Woordenboek der Nederlandse taal blz.1525-26 bronken, brunken- onz. zw. ww. Andere, misschien oudere vorm van pronken, die reeds in ’t Mnl. voorkomt in de beide bettekenis: pruilen en : pralen: vergelijk pruilen(voorheen ook: pralen) en verder woorden met onzijdigde betekenis als grimmen. De opgave in den tuethon. 42 a zonder vertaling, geeft omtrent de bedoelde beteekenis geene genoegzame zekerheid. Voor Kiliaan, die bij Broncken naar proncken verwijst, was de eerste vorm dus blijkbaar niet meer de gewone (vergelijk brallen naast pralen) . Wellicht is het woord met een suffix-k- afgeleid van Brommen, met overgang der m in n.
A pruilen, een misnoegd of somber gelaat toonen, een strak of zuur gezicht zetten of niet willen doen wat verlangt wordt, talmen(- ook met iets)
In het hageland thans: “het dreigen van ’t rundvee, als het wil stooten, hetwelke met een licht brommend geluid gepaard gaat”
Aldaar ook gebezigd van de lucht: betrekkenen, dreigend uitziet.
B pralen, prijken, pronken
Van persoon: eene uittardende houding aannemen. In Limburg thans nog in de verwante betekenis: er trotsch en verwand uitzien. Doch ook: eene deftige houding aannemen, er stemmig, ernstig uitzien.
Thans alleen nog in Limburg voor: een plechtige ommegang bepaaldelijk dien op de H. Sacramentsdag, houden.
Afl: in de betekenis a. bronken(d) iemand die zwijgend somber kijkt.
Woordenboek der toponymie Du Flou: Deel II blz. 811 : leengoed te Coyghem, Rolleghem en Wielsbeke.
Brouck: eerdere uitgelegd bij Paddebrouck.
Vindt men ook terug in persoonnamen: cfr. Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk (1350-1400) door Frans Debrabandere, blz. 109 n° 319 : Broucke Van den: ….
We leven nu in den tijd waarvan we denken dat wij de wereld gemaakt hebben, nochtans met ons honderd jaar dat we hier mogen verblijven zouden we dat zeker niet kunnen realiseren. We mogen dus van geluk spreken dat we elk om beurt mogen meehelpen om iets na te kunnen nalaten. Toen men de oerknal nabootste, klonk het als of nu wisten wie deze wereld in elkaar geknutseld heeft. Maar als men met de telescopen die hebben, en nog altijd bijbouwen, zien ze dat ze onlangs hoe meer niets zien. Men stelt vast dat wat we spotten zeggen: “ Het heelal is zo groot dat zelfs den eersten die gestorven is nog in de hemel niet geraakt is, laat staan dat hij al zou terug zijn om ons te zeggen wat er daar is”.
En hierbij kun je, je dan de vraag stellen, heeft de mens al iets hier niet gezet wat er niet was? We horen u al roepen hebt u soms de computer uitgevonden? Dan antwoorden wij u welke materie zit er in de computer, die niet van deze aarde was? Je hebt gelijk als je zegt dat je met de materie iets hebt gemaakt, waar we verbaasd van opkijken en zeggen de mens is toch zeer ontwikkeld om zo dingen te maken. Toch het is alsof een goochelaar, die zijn beide handen in de lucht houd en ons duidelijk maak ik heb niets in de handen niets in het mauwen, en hop daar is een duif, of zelfs veel grotere dingen. Toch perslot van de rekening was de duif er! Met ander woorden, wij maken gebruik van de materie, waar we grootse dingen mee maken, doch alles ligt ter onze beschikking. Iets of iemand, heeft het ons om het waardig te gebruiken.
Iedereen denkt er het zijne over, maar wij zijn het niet, die hier enkele jaren verblijven, die de wereld het heelal laten bestaan. Men zegt dat wij het kapot maken! Hoe, door oorlog te voeren, want vrede, ja hier in het westen herdenken we honderd jaar oorlog, maar is dat vrede? Rijken blijven rijk, armen arm! De ene vecht voor zijn voedsel, de ander werpt het weg. Landen willen onafhankelijk zijn ander verbieden het. Is dat vrede?
We weten allemaal dat de kerken leeglopen, het begon al toen men de heiligen verbande uit de kerk, vroeger stonden de pilaren, indien het mogelijk was vol met heiligen beelden. Toen dacht men dat de mensen alleen naar der kerk trokken om heiligen te aanbidden. ’t Was misschien wel iets overdreven, doch nu is het langs den anderen kant dat men overdrijft. We lazen onlangs nog in de gazette dat men overdreven veel bloemen zet op het kerkhof en dat alleen met Allerheiligen. Ik had een vriend, en zoals Joris Declercq het zegt: “Ne vriend is lijk ne stekkerdraad, Je kunt er vast aan raken. En ojje weg wilt goan, ’t doe zeer, je los te laten” (Ik hoop dat Menheer Declerq het mij niet kwalijk neemt dat ik het gebruik) maar het is waar. En iedere dag breng ik hem geen bloemen op zijn begraaf plaats, hij staat bij mij thuis in de kast, en iedere dag als ik aan tafel zit zitten we recht over elkaar, en ‘t is alsof hij hier zit zoveel jaren later met zijn “export” van thuis van Bellegem. Allerheiligen, dan herdenken wij al die heiligen die niet ergens vermeld staan, Allerzielen, zij die ons dierbaar zijn, werden zoals de verjaardag van iedereen op een dag echt in de bloemen gezet maar dan allen in een keer.
Of feestdagen voor sommigen zouden mogen verdwijnen, oordelen wij hier niet, maar wij denken, toen onze ouders of onze voorouders er voor streden om die gebruiken en in voege te brengen dat ze wel ergens gelijk hadden. Echter is dit hier niet wat we willen bereiken, we willen alleen eventjes kennis maken met wat er allemaal zogezegd lang voor onzen tijd bestaande was maar tussen haakjes toch in gebruik is. Denk maar even wanneer we nu de kerk binnen gaan voor wat men noemt de H. Mis, ( eucharistieviering) dan zien we bijna allemaal grijze hoofden of kale koppen, met andere woorden oudere mensen. Bij zeldzame gelegenheden jongeren, wellicht, wanneer ook zij vergrijzen, zien we ze daar opnieuw. (Zoals men spreekt over de vergrijzing de baby boem jaren, zouden er misschien te weinig baby’s nu bijkomen en terug een ander kleur inbrengen dan grijs?) En toch, je zou haast denken dat er kabouters op pad zijn want bij vele heiligenbeeltenissen staan vele kaarsjes te branden. Bij kapellen, bij de verscheidene grotten verdeelt over Vlaanderen. ’t Is echt opvallend. Vandaar onze aandachten om die voorbije dingen eens op te rakelen. Wij gaan snuisteren in oude documenten en dagbladen tijdschriften en van die dingen meer, bij het opkuisen en wegwerpen, dat zij die achter ons komen niet te veel van dien “briel” nog zouden vinden. Maar we konden het over ons hart niet krijgen om niemand te laten mee genieten van die vervlogen tijden. Soms hebben we het zelf meegemaakt, andere van in de verte te horen zeggen, maar met respect voor zij die het meegemaakt hebben. Ontdekken van wat vroeger bestond is een prachtige gelegenheid om even om te kijken. Was het werkelijk alles zo slecht, we denken het niet, dat het soms overdreven was ja, maar is nu alles goed? Denk eens we lezen dat men in Kortrijk de Leie boorden gaan verlagen, ze waren vroeger laag en ze verhoogd het! En zo kan men doorgaan, laten we het gewoon bekijken en elk neemt er het zijne van. Toch is er bij het bekijken van de heiligen welke we volgen, een zeer opvallend iets. Die bekeerlingen gingen aan de mensen zeggen wat er men hen gebeurd was. Nu gaan of de mensen naar de priesters.(kerk) Er zijn weinig priesters die naar de mensen toegaan, of toch? Veel lees genot!
Het pensionaat bestond uit drie verdiepingen , het onderste deel werd speelzaal, daarboven de klassen en dan de slaapkamers.(Zo als dat indien tijd was “dortoir”)
Het waren de zusters Barbe en zuster Céleste( ze kwam om het leven ineen auto ongeval) welke de eerste twee directrices werden, ze zijn gebleven ononderbroken tot bij de fusie van september 1977, waar ze de zusters van St. Jozef werden.
Ten jaar des Heren 1963 werden nieuwe lokalen bijgezet.( Het huidige semi-internaat, de ziekenzaal en de therapielokalen.) Ze hadden een erkenning voor 120 kinderen.
September 1975 zijn de scholen van Bellegem en Rollegem samen met de wijkschool van Tombroek en de Katteberg(Bellegem) een fusie. De beide scholen zijn van de zelfde kloosterorder. De vier scholen staan onder de leiding van zuster Annie die bestuurster wordt zonder klas.
Tegen het ingaan van het nieuwe schooljaar 1979/1980 waren de nieuwbouw van de meisjes school niet klaar, verlichting, bekleding en het sanitair waren niet afgewerkt. Toch wordt de klas van zuster Monique over gebracht naar de nieuwe gebouwen.( Zie web)
Reden; de klas met de vergaderzaal van het onderwijzende personeel moet gelijkgemaakt worden met de grond van het klooster in de Tombroekstraat.
Het was op zaterdag 19/4/1980 om 16 u dat Kanunnik Vandenberghe directeur van de congregatie van de zusters van de H. Jozef, na de mis de nieuwe lokalen kwam in wijden.
Het eerste schoolfeest werd er gehouden op 15 juni 1980.
In 2006 was het klooster niet of bijna niet meer betrokken bij de werking, het klooster was afgescheiden. Wat overblijft is nostalgie. De scholen waren een geheel, jongens en meisjes samen, geen zusters meer in de school! De kindervriend een aparte instelling, De resterende kloosterlingen ouder aan het worden, geen jongen krachten meer, zoals met vele dingen welke komen maar ook gaan.
Het klooster was voor de gemeenschap een goede zaak, je kon op de zusters rekenen, ze waren steeds bereid om hier of daar een helpende hand te zijn, bij feesten, bij nood.
We hopen dat ze hier nog lang kunnen blijven, dat ook zij niet plots moeten zoeken naar een ander verblijf, weet je nog die boom welke moest verplant worden?
Ze hebben in oktober 2014 er weeral een verplant, toen waren ze nog met twee.
Een prachtige tuin waar ze kunnen bidden en mediteren over vergane glorie!
Fonds Colens 206: leenboek van Cortrijk 1649 blz; 336: vermelding van de naam.
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel II blz. 631 leen gehouden door de heerlijkheid van Wachen gelegen in Kortrijk/ Rolleghem.
Brande als persoonsnaam teruggevonden: studie van de persoonsnamen in de kasselrij van Kortrijk F. Debrabandere blz. 104 n° 289: Brande: in Kortrijk: 1375: Boudine van den Brande RH 138
In november 1751 verscheen voor het feodaal hof van Moeskroen Jozef De Lescluse, zoon van Jan , molenaar op de molen te Kastert, en jan Panet, zoon van Frans molenaar in het dorp te Lauwe om te protesteren tegen het voornemen van Jacob Maes, zoon van Jan molenaar en eigenaar, van de Hoogmolen te Aalbeke, om een nieuwe graanmolen op te richten in Aalbeke zelf.
De maatgegevens zijn in de archiefdocumenten uitgedrukt in Kortrijkse voeten van 29,8 cm en in de Vlaamse landmijl van 5.520 m (dit is 1 uur lopen)
Volgens hun zeggen zou deze te dicht bij elkaar staan en aldus schade berokken aan betrokkene. Daarom hadden gezworen landmeters dat afgestapt. Maar ook de betrokken molenaars hadden dit gedaan. Ze kwamen niet tot een eensluidend resultaat.
Ook de heer van Aalbeke, Graaf Fredericq- Engelbert-Maximiliaan Josph d’Ennetiès, was echter ook tegen om dat het schadelijk zou zijn voor zijn windmolens van Moeskroen en Rollegem!
Bij het dossier steekt een interessante kaart waarop de windmolens uit de omgeving nauwkeurig aangeduid zijn. Er is slechts sprake in 1751 van één molen in Tombroek. Met de Tombroekmolen in Moeskroen wordt de Hoge molen bedoeld, op de plaats waar Moeskroen, Luigne en Rollegem samenkomen. Hij was ouder dan de latere, nabijgelegen andere Tombroekmolen op Luigne.
De meetresultaten van de landmeters waren:
De bestaande Hoogmolen in Aalbeke was 1500 voet (447m ) van het dorpsplein verwijderd. De afstand van de Hoogmolen tot de grote windmolen in Lauwe bedroeg 8.970 voet (2.673 m) tot de Knokwindmolen in Lauwe 7.540 voet( 2.247 m) tot den Boondriesmolen van Marke 9370voet (2.792 m) Tot de Kleine Windmolen van Marke 11.840 voet ( 3.528 m) tot de Plaatsmolen van Rollegem 6.910 voet (2.059 m) tot de Hoogmolen op Tombroek in Moeskroen 11.500 voet (3.427 m) tot de Le Val-Windmolen van Moeskroen 14.850 voet ( 4.425m) tot de kasterwindmolen in Rekkem 13.880 voet ( 4.136 m).
Volgens de getuigen: Van de Hoogmolen in Aalbeke tot de Plaats van Aalbeke 1.360 voet of (405m) tot de grote windmolen in Lauwe een halve mijl (2.760 m) Tot de kleine Knokwindmolen in Lauwe een Halve mijl ( 2.760 m) tot den Boondries molen in Marke , een halve mijl (2.760 m) tot de kleine windmolen in Marke 5/8 mijl (3.450 m) tot de Plaatswindmolen te Rollegem 9.945 voet (2.964 m) tot de Hogemolen op Tombroek 9.770 voet (2.911 m) tot de Le Val-Molen van Moeskroen 11.830 voet (3525 m) tot de Kastermolen in Rekkem 9.200 voet (2.742 m)
Gemeten afstand in vogelvlucht op stafkaart: Grote molen Lauwe 2.300. Kleine Knokmolen Lauwe 2.200. Boondriesmolen Marke 2.000. Kleine Molen Marke 2.800. Plaatsmolen In Rollegem 1.600. Tombroek hoogmolen Moeskroen 2.600. Le Val-Molen Moeskroen 3.200. Kastermolen in Rekkem 2.800
Ondanks alles is de nieuwe molen er gekomen de “malgré tout”( desondanks, ondanks alles) Daarom kreeg hij deze eigenaardige naam. Hij bestond zeker al in 1762 en stond aan de Malgré-toutstraat op de grens met Moeskroen ter hoogte van de sterreberg.
Veel ouderen onder ons weten niets meer over den Plaatsmolen, en begrijpelijk hij verdween op donderdag 16 mei 1895, den dam 1909. Dank zij de mensen in de straatnamencommissie, worden we er aan
Herinnerd, door zoals hier bij ons de naam te geven aan een wijk “de molenkouter” of door straatnamen te geven aan een plek waar ooit de molen stond.
Om deze nooit te vergeten zijn we gaan snuisteren In Leiegauw, een driemaandelijks tijdschrift een verenigging voor geschied- taal en volkskunde. Jaargang XXXIX afl. 2 van juni 1997. Zo vinden we op blz. 187 Luc Goemine welke een artikel wijd aan “ Verzet tegen de bouw van een tweede windmolen in Aalbeke in 1751.
In 1904 wordt in het klooster een aanneembare bewaarschool opgericht.
In 1905 werden in het klooster drie nieuwe klassen gebouwd. In 1913 wordt Gabrielle Vlieghe tot hulponderwijzeres benoemd.
In 1918 gaven de zusters, Clémence, Petronella en Pelagie en juffer, Gabrielle Vlieghe les aan de meisjes.
In 1920 waren het de zusters, Bernadette en Pelagie met de juffers, Bonte, Vlieghe en Vanneste.
In 1923 werd er een nieuw internaat gebouwd en in 1928 liet moeder Elisabeth nieuwe bewaarklassen bouwen.
Het was 1934 toen werd een ruime eetzaal en een nieuwe kapel gebouwd, ook werden nieuwe gebouwen opgetrokken voor de hofstede.(Waar jammer genoeg geen beelden van te vinden zijn) Zuster Elisabeth overleed in 1944
Tussen de school van de jongens en huis nr welke vroeger reeds besproken in de kroniek kerk, was een wegel, die de bewoners van het klooster de mogelijk gaven langs daar naar de kerk te gaan.
Het is bekend dat in negentien honderd een en twintig er in het onderwijs in het klooster 63 leerlingen waren in de bewaarschool, eerste graad 42 leerlingen, tweede graad 43 leerlingen en 3de en 4de graad 27 leerlingen.
Gedurende de Oorlogs jaren, om precies te zijn 1942 richtte men te rollegem een middelbare landelijke huishoudschool op, die maar haar bestaan kende tot september 1950. Het was de school van zuster Maria beter gekend onder de naam van Zuster Benedicta. Op 15 augustus 1985 werd ze gevierd voor een halve eeuw klooster geloften.
Er was een pensionaat voor Franssprekende jongens en meisjes, het aantal internen verminderde en eind juni 1953 werd het afgeschaft. Het pensionaat bleef leeg staan tot 1956.
In het klooster waren ook kamers waar de bejaarde mensen van hier en omstreken konden verblijven, met andere woorden een manhuis( bejaarden tehuis)
Op 19 maart 1944 word een nieuwe overste aan gesteld namelijk Marie-Joseph Depoortere.
Het waren de oorlogsjaren en zij onthaalde met haar gewone goedheid en hartelijkheid de geteisterde en vluchtelingen.
Zuster Celine Boone geboren in Westkapelle stond meer dan 40 jaar in de keuken waar ze kookte voor de kinderen uit de toenmalige landbouwschool en het pensionaat.
Zuster Sacré-Cœur alhier geboren behaalde te Gent het diploma als kleuterleidster en stond gedurende 40 jaar hier in dienst van de kleuters.
Het was een pastoor( A. Verstraete) van het M.P.I. “ De Rozenkrans” te Oostduinkerke die er bij het klooster opaandrong om de leegstaande pensionaatgebouwen te gebruiken voor gehandicapte jongens
En er tevens een onderwijs instelling van te maken.
Het was voor de Rollegemnaar wel even slikken, een pijnlijk treffen voor zij die hier hun naast bestaande in het rusthuis, naar andere oorden moesten brengen. Waarom moest dit gebeuren, vader of moeder die hier een onderkomen hadden, waarom een ander keuze?
Waarom een oude boom verplant, zo iets had men van de klooster gemeenschap niet verwacht!
Met Pasen de dag van de verrijzenis 1956 was de knoop door gehakt de eerste twaalf jongens namen hun intrek, het o zo geëerd leegstaande pensionaat word een tehuis voor “opvoedbare en halfopvoedbare “ jongens, zoals het officieel gangbare termen klinkt.
Oud sak 860: Register des fiefs et arrierès fiefs tenu du Chat. De Coutrai
Folio 440: Te bottellerie was 20 bunders groot met hofstede, water ende landt. Het behoorde toe aan Jan Tolnere in 1502
Monografie van Rolleghem: blz. 48 Het fonsier en de rentelanden lagen ten noordoosten van het hof van Rollegem tegen de grens met Bellegem en paalden met de noordzijde aan de heerlijkheid Ten Berghe.
P. Bonquet: Heerlijkheid en leen in de roede van de dertien parohies. Blz. 130 een bottellenie is volgens verwijs en Verdam een grafkelder.
Bruine pakken I 6318: heerlijkheid Bottelrije vermeld in de “ tabelle ofte lijste van d’ inwoners van de gemeente van Rollegem dependente van Cortryck bezittende 25000 ofte meer guldens in middelen met de nature van de gronden alsmede breede van gronden”
Fonds Colens 204: inde prochie van Rollegem: Hofstede, watere ende landt genaemt ter Boetelrie.
Bruine pakken 6546 I. : klachten op het leen Bottelrie door Isabelle de Cocxie, douanière Charles PH; J. de la Tour, graaf van la Tour Seneghem; ( juni 1715)
Acten en contraten reg. 1441-43 f° 61: het goet te Bottelrie ligghende inde prochie van Rolleghem, groot onder land Bosch.
Acten en contraten reg. 1453-1455 f° 155: haar goet liggende in de prochie van Rodelghem ende geheeten Bottelrie.
Acten en contraten reg. 1533-34 f° 153
1559-60 f° 228
1600-02 f° 55
1550-51 f° 219
1498 -1500 f° 120
Aanwinsten VI 6848: vermelding van de naam in de beschrijving van een stuk grond. = heerlycken renteboek der heerlyckhede van polliere of pomerie gheleghen in de prochie Rolleghem (1761)
Woordenboek der toponymie Du Flou: Deel II blz. 459: heerlijkheid te Rolleghem : Bottelerie Deel II blz. 233 : Boetelrie : leengoed te Rollegem.
Verwijs en Verdam blz. 1395 Bottelrie: znw. (zelfstandig naamwoord) vr. Van mfr. Boutillerie; De grafelijke kelder.
Etymologisch woordenboek Vercouille blz. 49 Bottelier: m Mn I uit Ofra. Boutillier, afgeleid van bouteille.
Bottel: V. gelijk Nhd. Buttel, uit eng. Bottle, het welke van Fra. Bouteille, Mlat. Botiliam(ia) nevens buticula, diminutief v. buta.
Woordenboek der Nederlandse taal blz.736-737: bottearij: bottelrijze enz. –znw. vr., mw-en Niet afgeleid van bottelaar, maar in veel oudere tijdperk (mnl bottelrie), evenals engelse butlery,ontleend aan het Ofra. Bouteillerie eene afleiding van bouteille = een vertrek om flesschen, of in ’t algemeen den voorraad gebottelden drank te bewaren. Wijkkelder: maar reeds vroeger( misschien niet zonder bijgedachte aan boter, (Botter), evenals in ’t Eng. Bij uitbreiding: vertrek waar de spijs en drank, het tafelgereedschap enz. bewaard en uitgegeven wordt; provisiekamer.
Op 19 oktober 1975 lazen we in de krant dat de “ Zusters van Rollegem” meer dan 100 jaar ten dienste staan van de gemeente. Er zou namelijk in 1862 enkele zusters der “ Onbevlekte Ontvangenis”’ uit Brugge een eigendom bewonen in de Tombroekstraat nr.6. Zij zouden in 1863 de taak overgenomen hebben van twee lekenonderwijzeressen die hun ambt hadden neer gelegd.
In 1871 werd de eigendom echter verkocht en de zusters hadden geen middelen om dit te betalen en verlieten zo opnieuw de gemeente en vertrokken opnieuw naar Brugge.
In 1863 gaf Reine Tillieux, welke in de gemeenteschool, ook wel de armenschool genoemd, haar ontslag. Het was de school waar ook Vermeulen het onderricht gegeven had.( het was niet bekend of zij, al dan niet een diploma bezat)
De staat eiste de benoeming van een gemeenteonderwijzeres. Het lot viel ten goede aan Barbara Reynaert, zuster der “Onbevlekte Ontvangenis” waarvan het moederhuis in Tielt is gelegen.
Op 9 oktober 1863 werd een tweede gemeenteonderwijzeres benoemd namelijk Leonie Vanoutrive.
Barbara Reynaert, gaf op 20september 1871 haar ontslag en werd vervangen door Rosalie Daeveloose, eveneens uit Tielt.
Naderhand werden nog benoemd Goemaere Rosalie, en Vanseveren Pelagie, allen zusters der “ Onbevlekte Ontvangenis” van Tielt.
Het was 1879 dat de zusters de gemeenteschool moesten verlaten, maar ze vestigden zich in het klooster, waar zij een vrije school stichten.
Het middelste deel kwam van de eigendom van Louis Deltour, een wasserij en ververij van stoffen.
In 1885 gaven de zusters les in een gebouw dat tijdens de Hollandse bezetting opgericht werd en moest dienen tot protestantse tempel, doch waar nooit diensten werden gedaan. Behalve dat gebouw, gebruikten ze als klas ook een woning en de kapel. De omvang der drie klassen was respectievelijk 77, 99, en 281 kubiek meter.
Het was E.H. Lietaer, den toenmalige pastoor, welke van Tielt kwam en zeer goed moeder Coleta Walraet kende, die bij haar aandrong om den eigendom te kopen. En op 28 augustus 1871 zond moeder Coleta vier zusters naar hier. Zuster Josephine overste, zuster Sidonie, zuster Rosalie en zuster Barbara. In oktober van dat zelfde jaar kwamen nog vier zusters bij zo ontstond de stichting van het klooster.
In 1871 waren 105 leerlingen in de lagere graad en 30 leerlingen in de bewaarschool. In de avondschool in het schooljaar 1867- 1868 waren er 95 leerlingen. Zondag ter vervanging der avondschool voor meisjes in 1872 waren er 105 leerlingen.
De wet van 1895 gaf een nieuwe bepaling over het onderwijs, de godsdienst werd een verplicht vak. Men kon ontslagen worden mits een schriftelijke aanvraag der ouders.
Tevens treed er een nieuwe verbetering in voor het onderwijs, de onderwijzers(es) worden gerangschikt in vijf reeksen al naar gelang de bevolking van de gemeente.
Van 1879 tot 1884 was de meisjesschool een vrije school. Op 1 juli 1884 wordt ze aangenomen school.
In 1879 zou er een nieuwe school gebouwd worden, het werd eerst bepaald dat de schoolgebouwen in huur zouden gegeven worden.
Het was in 1903 dat op het gehucht Tombroek een bewaarschool en een lagere klas werden geopend, die ook aangenomen worden. De lagere klas wordt gehouden door Pelagie Vanseveren, en de bewaarschool door Castelein Maria. Het was onder impuls van de toen
Moeder Marie-Louise Brou welke van 1901 tot 1916 overste was dat de school er is gekomen.
’t Leen Bolliere ( misschien gelijk aan ‘tgoet te Bottelrie)
Aanwinsten 6848 VI: de cure van Rollegem: lands paelende van oosten zuyden en westen ’t leen bolliere ende noort de sesthienhondert van den heere desen heerlyckhede.
Aanwinsten VI 1930: landboek van Kortrijk-buiten een behuysde hofstede staende de cave op de prochie van Rolleghem, genaemt Bohemen.
SBK Fonds G.V. cod. 222 : „Terrier du Coster“ de Saint-Martin de Courtrai (1272)
Verschuerens modern woordenboek blz. 287 Bohemen: heim is gemans, woonplaats nl. van de volksstam der Bojer. Streek in het westen van Tsjecho-Slowakije.
Winkler Prins woordenboek blz. 247: Bohème 19de eeuwse aanduiding voor het min of meer ongebonden en natuurlijk leven van jonge kunstenaars en intellectuelen.
Ook de kerkfabriek, of kerkraad willen we niet vergeten.
Wat is de kerkfabriek, er worden geen matrealen gemaakt of verkocht, ze stellen geen arbeidskrachten te werk. Het zijn een aantal mensen die tot doel hebben de materiële van het kerkgebouw en zijn goederen te behartigen. Het aantal leden staat in verhouding met het aantal inwoners. Hier zijn er 5 leden, en daarbij komen er nog 2 van rechtswege, namelijk de Pastoor of den diaken, of den burgemeester of een gemachtigde. Hier zegt men soms spottend “de 5 knikkers, en een bolleket”, Zoals de afbeelding van onze medaillon.
Voor 2001 werd een uittreden of overleden lid vervangen na verkiezing door de andere raadsleden.
Nu gaat men als volgt te werk, iedereen die woonachtig is in de parochie, kan zich kandidaat stellen, mits geen 75 jaar oud te zijn. De burgemeester verdwijnt uit de kerkfabriek. Uit de ingediende kandidaten worden er 5 raadsleden aangeduid, door de bisschop of zijn medewerkers. (Zoals spotten gezegd “vijf knikkers en een bolleket”)
De raad vergaderd 5 maal per jaar. Bij uitzonderlijke gebeurtenissen kan het bureau ( pastoor (hier diaken) voorzitter, secretaris, penningmeester) op elk moment opgeroepen worden.
De samenstelling van de raad vanaf 1945( voor deze periode is er niets overbekend)
De voorzitters: van 1945 tot 1958 Cyriel Deschamps. Van 1958 tot 1965: Constant Brouckaert. Van 1965 tot 1984 Remi Haerens. Van 1984 tot 2005 Frans Leplae. Van 2005 tot…. Symphorien Desmedt.
De secretarissen: van 1945 tot 1958, Constant Brouckaert. Van 1958 tot 1968, André Maes. Van 1968 tot 1984, Frans Leplae. Van 1984 tot 2005 Symphorien Desmedt. Van 2005 tot Lieven Descamps.
De penningmeester: van 1945 tot 1947 Joseph Vandeghinste. Van 1947 tot 1967 Albert Vandeghinste. Van 1967 tot 1998 Lucien Vandeghinste. Van 1999 tot
De raadsleden Camiel Vandaele tot 1966,. René Castel tot 1969, Remi Haerens 1963 tot 1965. Achiel Buysschaert Van 1966 tot 1973. André Deschamps, van 1973 tot 2003. André Brouckaert van 1969 tot 2002. Marc Brouckaert van 2003 tot….
De raad van 2006 Kris Claeys diaken, Symphorien Desmedt, voorzitter. Lieven Descamps Secretaris, Anne-Marie Lefebvre, penningmeester. Leden Marc Brouckaert, Rose-Anne Bogaert.
Laatste melding: Kris Claeys, diaken. Symphorien Desmedt, voorzitter. Lieven Descamps Secretaris, Jacques Platteau Leden Marc Brouckaert, Rose-Anne Bogaert.
Woordenboek der toponymie Du Flou : Deel II blz. 113: een waterleiding te Rolleghem.
Duiker/ Van “duik”= land dat vaak onder water ligt.
Schönfeld. M. waternamen in Nederland Veldnamen Blz. 39: De duiking is een laaggelegen, vochtige plaats. De duiker is een smalle sloot tot het afvoer van het water dienende.
Verwijs en verdam, Middelnederlands. Woordenboek, X 455.
Geschiedenis der stad Kortrijk door Frans De Potter: Deel I blz. 252
De heerlijkheid Ten Berghe te Kortrijk en Rollegem, was ten jare 1629 ’t eigendom van Jan Aerlebout, kanunnik van St. Martenskerk te Yperen. Men hield dit leen van ‘thof te Mele of Medele, te Zwevegem.
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel I Blz. 787: Heerlijkheid te Rolleghem.
Achter de hofstede van Rollegem bevond zich het “Binnenstick” doorsneden door de voetweg naar Bellegem.
Fonds D’Ennetieres: situering op plan. 2400 (1764)
Woordenboek der Nederlandse taal deel 16 blz. 335 stick: met betrekking tot grond, ruimte, een watervlakte, en dergelijke ook het enkele stuk wordt voor een zeker terrein gebezigd in VI. O.a. in toepassing op een akker.
Blz. 363: binnenstuk : binnenste gedeelte.
Verwijs en Verdam Blz. 1262.
Binnen= binnen de grenzen, de omtrek van eene plaats of ruimte.
West-Vlaams Idioticon de Bo:
Binne= bijwoord dat in samengestelde naamwoord bij ons gebruikt wordt in plaats van “ binnen” door afkapping van de laatste n, of beter met bijvoeging eener eufonische e aan bin. Dus zeggen we binnedeur, binneweg, binnestad, binnestick, binneplaats.
Monografie van Rollegem blz. 54 : Jan Callens had er de hofstede de “Baremaker”.
Oorkondenboek van de Groeningen abdij : OSA 1202 f° 256 n° 97: …. De hofstede de baremaker palende met de oostzijde jegens de strate leedende van de screyboom naar de leerberchboom.
Studie van de persoonsnamen in de kasselrij van Kortrijk F. Debrandere.
Baer(d) maker: ook persoonsnaam. De baardmaker was baardscheerder, maar ook aderlater en heelmeester. De varianten met en zonder d of t hebben geen verband met de Kortrijkse apotrope van de d/t maar zijn te verklaren door assimilatie rd-r.
Leplae Raymond: geboren op 11 januari 1932, als zoon van Rene en Zulma Maes
Deed zijn studies in Moeskroen kwestie van goed zijn Frans te kennen. Ontpopte zich als een knappe student.
Hij werd priester gewijd op 16 augustus 1956( let op de Rollegemkerkstraat, 't was nog aardeweg. Zie foto)
Zijn plechtige eremis op 19 augustus 1956
Hij werd leraar in het college van Komen, en dan in de Mont-à-leux (Moeskroen) Hij kwam zodoende in kennis met het parochieleven.
Zijn werkgebied kwam ondertussen in de provincie Henegouwen te liggen, en werd beschouwd als een geïncardineerd priester, d.w.z.. dat de bisschop van Brugge zijn “Baas” bleef maar dat hij “altijddurende” afgestaan werd aan het bisdom Doornik. Via benoeming in Enghien
Pastoor te Mont-Saint-Aubert, in 1972.
Zijn aandacht gaat vooral uit naar verstotende in de maatschappij, zijn pastorie werd bij wijlen een klein opvangtehuis voor jongeren.
Hij is lid van het beheerscomité van het opvang tehuis in Helkijn.
Pastoor te Mont-Saint-Aubert, werd op 60 jarige leeftijd beticht van zedenfeiten op een minderjarig meisje.
Op 22 mei lekte het uit dat hij zijn handen niet kon thuis houden.
Hij werd opgesloten in de gevangenis van Doornik.
De zaak werd op juni 1992 geklasserd. Het meisje een dochter van de nog steeds opgesloten ontvoerders van Evelyne Hanssens, de gouvernante van de tapijtfabrikant Reginald De Poortere, het ziet er naar uit dat er heel wat misverstanden in het spel zijn, het meisje had geen feestje mogen opbouwen van “nonkel pastoor” omwille van examen, was daardoor nukkig op school en verklaarde bij ondervraging dat hij handtastelijk was geweest, daar was niets van waar, en moeder en dochter(16 jaar) hebben de klacht ingetrokken. Het hele geval zou verband houden met het feit dat de pastoor er een nogal onconventionele manier op na houd om een vrouw te begroeten, wie hem kent stoort er zich niet aan, voor wie hem minder goed kent, kan het wel vreemd overkomen. Maar de pastoor zal voortaan heel wat beter opletten op de manier waarop hij vrouwen of meisjes kust.(dagblad juni 1992)
De verplichte ziekteverzekering voor loontrekkende werd ingevoerd in 1945. Bij de CM. leefde de bekommernis om het verenigingsleven, waar de solidariteit centraal staat, deze niet verloren laten gaan. Daarom begon men met de uitbouw van de “Ziekenactie” de voorloper van wat nu de CM. Is. De Ziekactie nam vooral initiatieven voor aan de sociale noden tegemoet te komen van zieke mensen. De meesten van hen kwamen niet meer buiten en leefden erg eenzaam, ze namen niet meer deel aan het sociale leven. Het was alsof ze niet meer leefden. Met allerlei acties; kerstpakketten, druiveninzameling, Zon in de Schoorsteen,… vroeg men aandacht voor zij die ziek waren. Zieken wilden ook elkaar ontmoeten, vandaar nationale bedevaarten naar Scherpenheuvel (1947) Men zei toen dat het onverantwoord was om met zieken opstap te gaan, vanuit die tijdsgeest was dat zeker niet klaarblijkelijk.
Zo kwamen er ook de Lourdes bedevaarten, eerst voor volwassenen, later ook voor kinderen. Waarom ook geen vakantie voor zieken, zo ontstond de vakantiewerking in 1959, de eerste vakantie plaats was Sint-Job-in-’t Goor. Al snel werden er meerdere per jaar georganiseerd door het overgrote succes. De klemtoon werd stilaan verlegt, de aandacht moest blijvend zijn.
Er ontstonden overal ziekenzorgkernen, vrijwilligers die regelmatig op bezoek gingen naar zieken. Er kwamen ziekendagen, uitstappen en ontmoetingsmomenten. In het begin was het ondenkbaar dat zieken het initiatief zouden nemen. Sinds de jaren zeventig is daar verandering in gekomen. De kern van de vereniging werd gelijkwaardigheid tussen zieke en gezonde mensen. De impuls was enorm toen er een erkenning was dat ziekenzorgeen sociaal-culturele vereniging was.
Heel wat parochiale kernen sloten zich ook aan bij de grote Ziekzorg CM beweging. Naast de groepsvakanties kan men ook individuele, met zorgondersteuning vakantie nemen. Zo komt ziekenzorg CM actief op voor de belangen van Zieke mensen, ze ondersteunt zieke mensen om zelf op te komen voor hun belangen! En dit in grote solidariteit met gezonde mensen.
Fonds D’Ennetieres 2408: Victor Van Neste had een meersch genaemt ’t Ballock.
Verwijs en Verdam blz. 540 balloke: zie Banlucke blz. 566 Banlucke(banloke) : znw. m. Uit Ban en Kucke, loke= rechtsgebied, landstreek, waarover de rechtsban van den ambtenaar zich uitstrekte, rechtsdistrict, ambacht.
Van mlat. Banlevie (Duc. 1, 565,576) Grondgebied, gemeenlijk ongeveer een mijl in den omtrek waarbinnen zich iemands rechtsmacht uitstrekte, rechtsgebied, Frans: Banlieue.
1° een van andere akkers afgesloten of afgepaald stuk land.
2° plaats, waar de lakenwevers hunne lakens zoodra die van het weefgetouw kwamen en eer ze gevold werden, gehouden waren aan te bieden om “verassijst” en bezegeld te worden.
3° een werktuig, waarin men met de beenen der gevangen sloot, blok.
4° een offerblok; armbus.
Algemeen Vlaams Idioticon Scheurmans blz. 61 Blok: is thans nog in Brabant en de kempen evenals bij Kil. Een met heggen ,hagen, grachten, enz. omsloten akker. Licht is het een verkorting van beluik of beloken (gesloten, omringt) veld. Het blok is doorgaans dicht bij de woning gelegen.
geboren op 31 augustus 1928. Hij was de zoon van René en Zulma Maes, ze woonden in de kerkstraat, (huis aan de sporthal, geklasseerd als werkmanswoning)
Werd priester gewijd te Poperinge op 18 september 1954. Zijn plechtige eremis opgedragen in zijn parochiekerk in het Mariajaar op 26 september 1954. Na zijn studies in Leuven ( graad licentiaat geschiedenis) werd hij leraar aan het seminarie te Roeselare in 1958. In 1961 werd hij leraar benoemd aan het college van Veurne. Daarna werd hij medepastoor te Westouter en Reningelst om 1982 pastoor te worden te Lokeren. Uit het “Gazetje” “’t Staartje van St Antonius zwijntje”: Op 12 juni werd E.H. Leplae Norbert, te Brugge subdiaken gewijd en wordt dit jaar nog priester. Zeg dan nog dat Rollegem een dode parochie is!
In 1999 handel Norbert van uit het evangelie, hij is dan zeventig jaar, maar kwieker dan heel wat veertigers. Hij stelt hoge eisen aan zichzelf en brengt de christelijke waarden in de praktijk. Het verbaast hem nog altijd waarom men in het programma “Ter zake” aandacht besteedde omdat hij het Kosovaarse gezin in huis nam.
Hij verdiend, net zoals andere pastoors zo’n 40.000 frank per maand. Veel te veel voor een man alleen, want hij woont nog gratis ook! Wat doen pastoors die geen mensen in huis nemen met al dat geld? Stelt hij zich de vraag. Dat verteld hij aan de bisschop moest hij op het matje geroepen worden. Hij hoeft geen titels, paarse mantels en goud, hij krijgt zijn zaligheid in den hemel. De pastoor kreeg de solidariteit thuis met de paplepel in. Zijn vader René was bij de burgerwacht, tijdens de Tweede Wereldoorlog, en het was zijn taak om opvang te zoeken voor vluchtelingen. Zijn ouders namen zelf twee grote meisjes in huis en aan de rest de rest van het gezin, een weduwe en drie kinderen, werd in een naburig boerderijtje onderdak verschaft. De pastoor was in dien tijd veel ziek en veel thuis, zo leerde hij die meisjes goed kennen. Ze waren niet anders dan zijn eigen zussen, ze hadden alleen pech gehad.
Wat was de aanleiding van dit verhaal: De pastoor had een Kosovo huisschilder met zijn vrouw en drie kinderen opgenomen in zijn huis. De schilder dankte de pastoor met het schilderen van de binnenmuren van de pastorij. De muren konden in dien tijd wel een likje verf gebruiken. Het gezin volgde intensief Nederlandse les. De pastoor begreep na drie maanden er nog niet al teveel van, van wat ze zegden, volgens hem zou Krompier moeten iets als aardappel zijn en het woord lepel betekent in het Albanees Konijn. Dat was zo ongeveer alles wat hij leerde. Maar mensen van goede wil begrijpen elkaar.
Hij was zeker niet aan zijn proefstuk, het reeds 30 jaar dat hij logeerkamers van de pastorij ter beschikking stelde, van Belgen in nood en vluchtelingen.
Zijn eerste logé herinnerd hij zich nog , was een meisje van 19 jaar een Vlaamse, die zich had ingelaten met een jongen van Turkse afkomst. Hij verborg haar, maar werd meer dan eens door die Turkse jongen bedreigd. Na haar waren er heel wat probleemjongeren. Hij probeerde hen weer op het goede spoor te zetten, maar dat lukte niet altijd. Velen zijn hier over de vloer geweest Bosnische, Moslims, Kosovaarse, het waren niet allen brave Katholieken, maar iedereen die hulp nodig heeft. Gescheiden of een ander geloof.Volgens hem zou de pastoor moeten kunnen trouwen, het zou de pastoor menselijker maken. Hij zou graag getrouwd zijn, en hij mist het feit dat hij geen kinderen heeft. Het celibaat is volgens hem de belangrijkste reden waarom er op vandaag te weinig priesters zijn.
Aanwinst VI 2126 renteboek van der heerlichede van moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfen daer afgehouden die ligghen in de parochie van Curttrycke 1601 f° 2 n° 7
n° 27: hapte stick landts ghenaemt den backere paelende metter oostzijde jeghens zijn backersbusschelken en zijn stick onder ’t dreveken, metter west ende noortzijde jeghens jans vanderplacke backers busschelken landt.
Verwijs en verdam blz. 529 Backere: (beckere, backer) znw. m. Bakker.
Algemeen Vlaams Idioticon bijlage blz. 19 Bakker m. ook een dikke witte meikever.
Woordenboek der toponymie deel I, blz. 168: een heerlijkheid te Kortrijk buiten: “een zeker heerscip nl. Ten Ackere hem strecken de in de prochien van Marcke, van Curtricke ende Rodelghem.
Bruine pakken 6541: het leen ende heerschip “Ten Ackere” 1769
Cartularium(akten en oorkonden) en kroniek van de abdij van Groeninge, 98 1513: ten Ackere, een zeker heerscip strecken de in de prochien van Marcke, van Curtricke ende Rodelghem.
Oorspronkelijk betekende het woord: veld waarin men het vee dreef, de dreefweide. Later bij den overgang van het herderleven tot den landbouw, is de benaming eerst die van land in het algemeen, en vervolgens van bouwland geworden.
Heerlijkheid en leen in de roede van de dertien parochies van P. Bonquet op blz. 123 : ten ackere is opnieuw een gemakkelijke plaatsomschrijving omdat ackere het zelfde betekent als ons huidige akker, bewerkte grond.
Geboren op 30 december 1964 heeft een liefde voor beeldhouwen. Na eerst metser te zijn geweest ging hij les geven in “bouw” te Kortrijk aan het VTI. Het ontstond bij een project op school door de middeleeuwen te willen nabootsen, alwaar hij, samen met een collega een demonstratie gaf van hoe natuursteen vroeger bewerkt werd. Hij vond het leuk, en zou op die manier het proberen in de academie. Ondertussen zijn vijfjaren verstreken. “ Het begon met letters uitkappen, daarna maakte hij een schaal en zo was hij vertrokken. Zijn eerste beeld werd een buste.
Meestal werkte hij met “witsteen”, welke hij soms combineert met arduin en inox, het beeldhouwen kwam pas later. Met de komst van zijn eerste kleinkind maakte hij een fopspeen.
Geert heeft naast zijn beeldhouwen geen andere hobby’s . Hij gaat veel karweien bij zijn drie kinderen. De tentoonstelling met de Rollofeesten was zijn eerste.
Een geboren te Aalbeke op 21 oktober 1945 en wonende te Rollegem tulpenpark 27 gehuwd met Bernice Houtekier schilder reeds tien jaar . Hij stelde tentoon op de Rollofeesten 2014. Hij begon met bouwkundig tekenen in avondonderwijs, maar na een jaar kwamen er kinderen hij stopte. Na zijn beroepsloopbaan als mecanicien bij Dewitte_Visage in Marke, Depoortere In Aalbeke en ITC te Tielt- vijftig jaar later ging hij opnieuw naar de Academie op den houtmarkt te Kortrijk. Hij volgde er de middelbare jaren en daarna hoger onderwijs en twee specialisatiejaren. Hij kreeg onder ander les van Hervé Martijn en Thomas Huyghe.
Zijn werken zijn abstracte werken en komen voort uit microscopie. Hij werkt met een microscoop en slaat die beelden op, op zijn computer.
Hij nam deel aan Kunst te Kortrijk, stelde tentoon in de hal van de Kortrijkse Academie, en won een tweede peijs in de schilderkunst in K3-art te Zwevegem.
Hij pakt uit te Aalbeke tijdens de Corneliusfeesten voor de VALK met een werk over de oorlog.
Naast het schilderen is Jean-Pierre ook sportief, hij fiets graag en doet aan fitnessen.
Tijdens de Rollofeesten 2014 werd ook dit jaar een verdienstelijke persoon gevonden en in de bloemen gezet.
Het was dit jaar een zeer moeilijke keuze, om opnieuw iemand te vinden welke aan de voorwaarden voldeed. Iemand welke zonder in de belangstelling staat en toch zulke mooie dingen verricht, zonder dat de hele gemeenschap van iets weet. We weten het gehele bladzijden worden niet met zulke mensen gevuld, het is geen sensatie onderwerp, de perslui vind er niet zo dadelijk graten in, en toch zijn ze er nodig, iemand waar hulp nodig is en haar steentje er toe bijdraagt.
Nicole Verhoost, zelf kon ze niet op het openingsmoment aanwezig zijn. Ze is pas drie weken geleden weduwe geworden, wat zou haar geliefde man Maurice trots geweest zijn. Ze was helemaal overdonderd, doch blij verrast wanneer men op zaterdag, na de opening bij haar thuis de voorzitter haar het nieuws kwam medegeven en haar het wel verdiende boeket bloemen werd overhandig, in bij zijn van de fotograaf en de persjongens.
Nicole is tevens ook kernlid van Okra en Femma. Ook met de St-Antoniusfeesten is ze behulpzaam. Met de receptie van de vormelingen en speciale gelegenheden zoals Kerstmis staat ze steeds paraat. Maar ook bij haar buren is ze een uitstekende figuur ga het hen maar even vragen, als er ergens hulp van doen is Nicole weet wel met raad en daad bij te staan.
Het was zeker de goede keuze dat ook dit jaar door de Folkloreraad werd gemaakt. Bedankt jongens en meisjes doet zo verder.
De voornaamste uitgegeven bronnen over de toponymische studie zijn terug te vinden in het woordenboek van K. Du Floe.
Bij een groot aantal toponiemen werd een verklaring aangebracht, met vermelding van de gebruikte bron. De gestitueerde toponiemen kan men terug vinden op de Popp-kaart.( of kadasterkaarten van Philippe Chrétien Popp 1805-1879)
Het cijfer op de kaart verwijst naar de legger.
Dit werk is slechts een bassis voor verder uitgebreide studie over toponiemen van Rollegem.
Het geeft slechts de toponiemen die weer gevonden werdenin het rijksarchief te Kortrijk. Wellicht zijn archieven zoals Brussel, Brugge enz.... een belangrijke vindplaats van nog meer boeiende toponiemen.
Met dank aan Tuyttens Fabiënne welke ons de toetating gaf haar werk te gebruiken en te mogen neer pennen
Op 23 mei 1971 werd Senator Vandenberghe gehuldigd als nieuwe burgemeester der gemeente. Men sprak toen van het denkbeeld Groot- Kortrijk. Hij geloofde niet dat een groot Kortrijk spoedig zou gerealiseerd worden. Wat wel actueel was volgens hem was federatie van gemeenten, hij was overtuigd dat een zelfstandig Rollegem in de federatie van gemeenten ook aan zijn trekken zou komen.
De bevolking van Bellegem, spreekt reeds van “Groot Bellegem” met Sint-Denijs, Rollegem, Kooigem en Bellegem. Ze tellen 9317 inwoners met als nieuwe naam “Sint- Robeko” Bellegem zou het centrum worden van de nieuwe gemeente. St-Denijs en Rollegem lieten via de pers doorschemeren een huwelijk met Bellegem zou niet aan de stevige kant zijn. Om te trouwen is niet alleen goede wil en liefde nodig maar ook een beetje geld. Is deze opvatting niet te heidens? Liefde vermag veel! Wat meer is : onbekend is onbemind en kennis maken komt voor het huwelijk zei men te Rollegem. Voor 1 januari 1974 moet elke gemeente advies uitbrengen. Was het geen tijd om rond de tafel te gaan zitten? En zo verdween een stuk zelfstandigheid, Rollegem zou nooit meer zijn wat het geweest is, vandaar de tijd van toen.
Op het stuk bouwgrond toebehorende aan de openbare onderstaand, de hoek van de Schreiboomstraat en de Rollegemkerkstraat , werd aangekocht door de bouwmaatschappij uit Lauwe. Hier werden vierentwintig huizen gebouwd.
Het gebied gelegen tussen de Rollegemknockstraat en de Groenedreef een gebied van 5 ha, word er gebouwd zonder bouwmaatschappij, en is als dusdanig privé initiatief.
Zo komen we te weet dat er in de Rollegemkerkstraat een gedenkplaat hangt waar op we lezen dat er honderd huizen zijn bij gebouwd.
Ook het landelijk wegennet werd ingrijpend gewijzigd door den aanleg van wat we nu noemen de A17 waarvan de werken aanvatten in 1976 ter hoogte van de Lampestraat, een autosnelweg die ons dorp van noordwest naar zuidoost doorsnijd.
Want voor deze ingrijpende verandering er was, is er veel water naar de zee gestroomd, kijk of lees u maar even mee!
Er zouden dus grote verandering op til zijn, men kondigde op 13/10 1970 aan dat er een nieuw grote weg zou komen van Kortrijk naar Roubaix op het grond gebied van Rollegem beneden de waterval (Bellegem) op een grootdeel van de oude trambedding. Vandaar naar de Kwadebrug om uit te komen tussen aan de herberg op den hoek van de Tombroekstraat -Moeskroenstraat . Men dwarst de Tombroekstraat ongeveer ter hoogte van de huis nr. 78, 80, verder naar de Tombroekmolenstraat, om zijn weg te vervolgen naar het grondgebied Lowingen.
Als tweede grote weg komt Deerlijk –Moeskroen, ook gezegd de tweede ringbaan van Kortrijk. Deze Loopt over Zwevegem en Bellegem tussen de hofsteden “Dadecotboghaert” en het “Goed te Tombroek” dicht bij de “Tombroekstatie” alwaar de Tombroekstraat word gedwarst en aansluiting geeft met de grote baan Kortrijk – Roubaix langs de industriegebied van Moeskroen.
Als derde hebben we de autosnelweg Brussel – Kortrijk al over Wallonië . Deze komt op het grondgebied Rollegem aan de verdwenen huizen door de nu bestaande autosnelweg, van Dhond. Daar zou een op en afrit komen vandaar naar de Bellegemstraat dicht bij de weide van de hofstede “ Goed te Bottelrie”. Over de Kortrijkstraat achter de huizen van de “Ezelhoek” door de velden om de Marksestraat te bereiken aan de hofstede “Vandaelens hof “ en de beenhouwerij Florent Barbe tot het einde grondgebied Rollegem aan de hofstede van Gustaaf Clochet. De nieuwe wegen zouden over enkele jaren uitgevoerd zijn.
De diensten voor de autoweg A71 kreeg goedkeuring. Het driehoekig perceel gelegen aan de waterval, langs de Bellegemstraat, het perceel is een overschot van vroeger aangekochte grond. (10.000 Bfr.)
Het Tracé van de A71 dit betekend de Autosnelweg Zeebrugge -Brugge- Kortrijk- Doornik. De Bellegemstraat word verlegd, een brug over de Kortrijkstraat. Tussen het huis aan het nu bestaande containerpark en het laatste huis aan den“Ezelhoek”naar de Marksestraat.
Seynaeve Gerard: geboren op 6 mei 1919, als enige zoon van bakker Seynaeve. Hij ging na het lager onderwijs, in Kain bij Doornik in het Frans middelbare studie. Omwille van zijn vrienden koos hij Brugge boven Doornik ( Volgens de krant van donderdag 9 juni 1983 werd hij geboren op 6 mei 1979 )
Priester gewijd te Brugge op 2 mei 1943.
Hij doet hier zijn plechtige eremis op 6 mei 1943, op zijn verjaardag.
Leraar aan het St. Vincentiuscollege in Ieper van 20 mei 1943.(14 jaar)
Onderpastoor van St. Rochusparochie in Kortrijk op 24 december 1955.(15 jaar)
Pastoor te Moen op de St. Eligiusparochie van 11 mei 1971. Bij zijn aangesteld als nieuwe pastoor op 23 mei 1971 regende het. Hij verbleef hier 16 jaar.
Dat was in navolging van E.H. Nicaise, die een paar maanden eerder als opvolger van de rustnemende E.H. Edgard Bouttemans werd benoemd, doch kort na zijn benoeming nog voor zijn aanstelling een hartaanval bezweek.
Zijn verdiensten te Moen waren het afgedankte orgel herstellen en oprichten van een Koor. Hij was 68 jaar toen hij Moen verliet. (29/8/1987)
Hij zou het mooi vinden mocht hij hier nog 17 jaar kunnen verblijven.
Aalmoezenier van het rusthuis ST. Henricus te Rumbeke van 1 september 1987.
Hij ging graag op bedevaart naar O.L.Vrouw der Armen te Banneux, ook zijn brevier en de Eucharistievieringen waren voor hem Heilig.
De omwalde hoeve in de Oude Aalbeeksestraat. Hier staan 76 huizen langs weer zijden van de straat. De hofstede zou gestaan hebben waar nu het plein is, vroeger was dit de stortplaats van het huisvuil van de gemeente.
Naast de grote hoeve waar we het zo juist over hadden, staan ook nog de “koeiplekjes”, elk met zijn eigen aangetrekken, afdaken, ovenbuurtjes, geiten en konijnenkoten, stalletjes en schuurtjes. Daar woonden de keuterboer, in een zodanig klein bedrijf dat ze inkomsten moesten aangevuld worden met loondienst. (Koter dat is iemand die in een klein “kutachtig” boerderij woont ( vergelijk kot)
Ze bewerken kleine stukken land meestal in pacht, houden klein vee en doen landarbeid bij herenboeren of fabriek. Een keuterboer, of boerke met een of twee koeien werd ook koemelker genoemd. De koeien werden ook ingespannen
Om landarbeid te verrichten. De koeien welke ook zorgden voor nalatenschap, werden gemolken en een deel van de opbrengst van de melk werd particulier verkocht.
Ook is een tijd geweest dat het gezin en het vee verbleef onder het zelfde dak, zo een bedoening kreeg de benaming van keuterij.
Een landman of keuterboer leeft eigelijk buiten. Voor zijn deur, in t’ openveld, zijn hoofd onder den bloten hemel. Zover of hij kan zien, zo hoge zijn kijken gaat alles is het zijne. Al het gene onder zijn dak is dat wat moet beschermd tegen regen en wind en in de winter om zo goedkoops hem te verwarmen. Hij gaat enkel naar binnen om te eten en te slapen. Anders is hij van zon ophang tot zonsondergang buiten. Hij bekomerde zich niet om te pracht en de praal, zijn huis diende om te wonen zijn kroost groot te brengen. Hij bouwde zijn doening niet om gezien te zijn maar hij bouwde om zijnen voorkant naar ’t oosten of ’t zuiden te keren, om alzo licht en warmte op te vangen, twee dingen die voor hem van grote waarde waren. Zie maar eens naar hun vakwerk, elzentakken en eiken banroeden met leem, zo trokken ze de muren op; Balken en berd vormden de zoldering, en stroo, riet of vlas om te dekken.
Het was hard labeur, en ze zijn nergens beschreven, Clocet, of Dunecé, we kunnen ze niet zo direct achter halen , we horen het donder in Keulen als we van die boerkens , klappen hunleed en miseries, en toch, nu zou men spreken van bioboeren, wat salade en wat groeten en de wereld ligt aan u voeten.
Hendrickx Hugo-Hubert: geboren op 27 mei 1917. Hij was de zoon van en van Henri en Elvina Deveugle
Geprofest als Passionist te Kruishoutem op 16 augustus 1937.
Priester gewijd te Diepenbeek op 27 april 1943
Zijn plechtige eremis word hier opgedragen op 2 mei 1943.
Hij was aalmoezenier van de K.V.Z.(ziekenzorg)
Leraar in scholen van de Passioniesten, te St Katelijne-Waver, Natoyo en Kortrijk.
Hij was professor in wiskunde en verwante wetenschappen. In die hoedanigheid werd hij zelfs missionaris om in het kollege te Lodja Zaïre de inlanders te laten genieten van zijn kennis en ondervinding.
De troebelen van 1960 maakten een einde aan zijn missionarisleven.
Het klooster welke landbouwgronden bezat vlak voor het klooster, en achter het klooster, had een opleidingsschool in landbouw, een bedrijf met een paard en een “boever”. In 1956 werd de kloosterboerderij van de zusters stopgezet. Aan de voorzij in de Tombroekstraat werd rijenhuizen gebouw. Na dat ze de keuze gemaakt hadden om een school van minder begaafden te worden werden ook de gronden in de Rollegemkerkstraat bouwgronden.
Op 6 juni 1876 kochten Marcellin Delanglez en Sophie Verbrugge eigendommen uit het nalatenschap van de echtgenoten Jean-louis Labarre – Colette Accou (+3/ 07/1875 beiden overleden te Rollegem.
Pastoor Slosse merkte bij een rondgang op het kerkhof van Rollegem volgend grafschrift op: Ala Pieuse mémoire de Dame épouse de feu Monsieur Jean Louis Labarre, ‘ nee à Rolleghem le 25 Fëvrier 1797. Y décidée le 3 7brre 1875 R.I.P.[1] Slosse, L, Kortrijk of schetsen over de prochiën van het oud bisdom van Doornyk, liggende in de voormalige dekenij van Helkijn, Kortrijk en Wervick, deel III, Roeselare, 1904-1914.
Volgens de koopakte kochten ze een “Koophandelshuis” dat bestond uit een winkel, een magazijn een wagenhuis, een peerdenstal, poortgebouw, weverij en een aanpalend 2 arbeiderswoningen.
Van oorsprong is het complex in de Tombroekstraat nr. 10 dus geen hoeve maar een handelspand dat wer uitgebaat door Jean Louis Labarre en Colette Accou. De zoon Louis heeft de zaak verder uitgebaat tot 1/06/1876.
Na 1876 werd in het gebouwencomplex een kruidenierswinkel opgericht. Daarnaast verkochten ze ook zaden en plantgoed, kolen en petroleum. Met paard en kar vervoerden ze de thuiswerkers en hun koopwaar naar de markt in Kortrijk of Moeskroen.
Met de komst van de tram en auto werd er niet geïnvesteerd in vrachtvervoer maar wel in landbouw. De winkel bleef er tot 1982.
De gronden van het klooster welke in 1956 werd stopgezet, werden verhuurd aan landbouwers. Germain Delanglez huurde de achterliggende gronden palende aan de Tombroekstraat en het klooster.
De Fruithoeve of de hofstede van “Coucelaere” gelegen in de Tombroekstraat, nu de woonplaats mevr. Desmedt – Barbe of aan het bedrijf “Modulon” interieurinrichting- timmer – en schrijnwerken
Rond december 1980 verscheen rond de “fruithoeve” welke intussen een werkelijke fruithoeve was geworden de volgende berichtgeving: Geen brood of…… brandstichting. Er dreigt binnen een waarachtige oorlog tussen de meeste handelaars van Rollegem en de uitbater van de “fruithoeve”, ook een Rollegemnaar die ooit begonnen is als marktkramer. Sinds enkele jaren doet “zijn “ “Fruithoeve” er gouden zaken. Eerst werd enkel fruit en groenten verkocht met wekelijks reclameprijzen die soms 30 à 40% lager waren dan de koerante prijs. Kaas en brood deden nadien de volkstoeloop nog stijgen. Brood wordt er verkocht aan 26 fr. in plaats van 32,5 fr. Ook patisserie werd erbij genomen. De uitbater loopt met plannen, een charcuterieafdeling te beginnen.
De handelaars te Rollegem hebben vanzelfsprekend rechtstreeks te lijden onder het enorme succes van de “Fruithoeve. Onlangs trokken een aantal handelaars dan ook gezamenlijk naar de leverancier van het brood te Bellegem en van de patisserie te Kortrijk. Volgens een toevallige getuige zouden ze gedreigd hebben de bakkerij in brand te steken als er nog langer geleverd werd aan de “Fruithoeve”
De bakker antwoordde dat hij zijn brood overal aan dezelfde prijs levert. Het zou de detailhandelaar dan vrijstaan hun eigen winstmarge te bepalen, zodat het brood evengoed aan 26 fr. als aan 32,5 fr verkocht kan worden. Een klein rekensommetje leert ons dat een huishoudbrood van 1 kg. dat 32,5 fr. kost, precies even goedkoop is als een brood dat 800 gr. Dat men 26 fr. betaald. Bij de bakkers die brood verkopen van 1 kg. (er zijn er nog enkele in het Kortrijkse) wordt men bijgevolg even goedkoop gediend als in de “Fruithoeve” en andere discounts. Geen reden dus om boos te zijn om die prijsvermindering.
Dat is het spel van de vrije markteconomie waar de kleinhandelaars allen voorstander van zijn. Het verschijnsel van de discounts is trouwens gebaseerd op een geringe winstmarge en een grote omzet om uiteindelijk toch de eenzelfde winst te krijgen.
Waar de “Fruithoeve” wellicht een tiental vijanden gekregen heeft, zijn er in crisistijd ook honderden tevreden klanten. Daaruit besluiten dat de kleine detailhandelaar ten dode opgeschreven is, is al te oppervlakkig. Wem moet hij zich voldoende soepel tonen om zijn zaak aan te passen aan de zich wijzende gewoonte.
Remmerie Constant: Hij werd geboren op 3 februari als zoon van Theophiel en Elisa Dussolier,
Priester gewijd in augustus 1931
Ere mis op 18 augustus 1931
Na studies te Leuven, leraar aan het St-Leocollege te Brugge op 12 september 1932, aan het college te Ieper 26 augustus 1933, en 1934 professor te Ieper
Op10 september 1936 Professor St. Luc te Brugge St-Leocollege te Brugge
Directeur van dit college 4 augustus 1944.
Pastoor te Gillis Brugge Op 6 november 1953 en deken van Brugge-Noord.
Bij het nr. 1 in de Schreiboomstraat, staan we voor “De Schreiboom”, historisch toponiem, de hoeve behoort tot het gehucht “Schreiboom. Een open U-vorm, een nieuwe inplanting welke dateert van 1901. De vrouw van de eerste uitbater, was afkomstig van het “Goed Castel”. Bij het huwelijk met René Herbau, in 1901 werd deze hoeve gebouwd en land werd gekocht aan een oom. In 1930 was het zoon Simon welke zijn vader opvolgde. Tijdens de Tweed Wereldoorlog werd deze hoeve licht beschadigd. Sinds de zoon van Simon, verhuisde naar Ledegem, maar hier nog de gronden bewerkt, bewoonde de weduwe van Simon het huis tot aan haar dood in 1992. Momenteel blijft enkel de woonfunctie behouden.
Het “Hof van Rollegem”, historische naam; de heerlijkheid van Rollegem werd reeds in de 14de eeuw vermeld als het centrum van Rollegem. Het is een meerzijdige gesloten, vroeger omwalde hoeve.
Deze eeuwen oude hoeve was het foncier van de dorpsheerlijkheid gehouden door het kasteel van Kortrijk. In 1260 was de heer van Halewijn de eigenaar via zijn huwelijk met Fressende van Rollegem. Hij overleed in 1287 en zijn weduwe werd “vrouwe van Rollegem” . Ridder Wouter I van Halewijn was zijn opvolger. In 1365 was Wouter II van Halewijn de heer van Rollegem. Perceval I van Halewijn was eigenaar in 1420, en werd opgevolgd door neef Jan I van Halewijn. In 1441 werd deze opgevolgd door zoon Perceval II, die door wanbetaling de heerlijkheid moet verkopen aan Joris van Halewijn.
Vanaf 1496 pacht Willem de Smet de hoeve aan Joris. Bij het afsterven in 1535 was het zoon Jan, heer van Komen de eigenaar deze overleed in 1544. Zijn weduwe Jossyne de Lannoy werd eigenares. Intussen is het zoon Nikolaas Desmet welke de hoeve huurt. De dochter van de eigenares, Johanna huwde in 1559 met Philippe De Croy en erfde het goed. Na zijn dood 1581 werd zoon Karel de nieuwe eigenaar, deze verkocht in 1585 het hof aan Phillippe du Chastel de Blangeval. De hoeve lag immers in puin na meerdere vernietigingen door onder andere geuzen en vrijbuiters. Eerst werd Maximiliaan de opvolger eigenaar, daarna Charles-François en in 1637 was het de beurt aan Jeronimo welke “heer van Rollegem” werd. In 1699 was Frans-Guibert, een zoon uit het derde huwelijk van Jeronimo welke eigenaar werd. En in 1712 werd Maria Ph. Du Chastel de eigenares. In 1716 pachtte Jan Parent aan Fr. G.J. du Chastel. Toen Joost Parent pachter was in 1725 werd in dat jaar het goed verkocht aan de minderjarige graaf van Moeskroen Engelbert-Frederik d’ Ennetrières, welke in 1758 overleed. Albert werd zijn opvolger. Omstreeks 1834 telde de bedrijfsoppervlakte ongeveer 33ha, Frederic-Jozef d’ Ennetrières, was de eigenaar tot 1875, de zoon Adhemar verkocht in 1895 het hof aan Gustaaf Nys uit Kortrijk. Eind de 19de eeuw kwam Vermeersch op de hoeve, die in 1909 failliet ging.
Constant Brouckaert werd den opvolger en uitbater en pachtte aan Eduward Nys die overleed in 1915; Zijn erfgenamen waren M. Doutreligne, zijn weduwe, Gustaaf Nijs en Richard Snouck.
Het hof ligt in de alluviale vlakte van de Bonduellebeek en was tot het einde van de 19de eeuw door een achthoekige omwalling omgeven. Op de mote, die eveneens omwald was stond vroeger vermoedelijk de woning van de “ Heren van Rollegem”. Rond 190 werd de wal achter het woonhuis. In de jaren dertig verween het laatste stuk wal.
Dankzij de gunstige gewestplanligging en de jonge uitbaters is ook hier de toekomst van dit historische landbouwbedrijf verzekerd.
Poorte ferrez, een hoeve welke vroeger gelegen in de omgeving van de huidige begraaf plaats.
Schreiboomstraat 36 “ ’s Costers”, een open vierkantshoeve omwald. Een leen van het oud kasteel te Kortrijk, in 1420 was Gerard de Coster eigenaar. De hoeve werd in 1480 verkocht aan Guillaume l’Ours (De Beer). Deze hofstede werd bezegeld met tal van eigenaars. Einde van de 19de eeuw (1801-1900) telde deze hoeve ongeveer 27 ha, en de eigenaar was C. De Bien. In 1892 vestigde François Castel, komende van Lauwe zich op deze hoeve, de zoon Gaston volgde hem op in 1923, en in 1968 volgde zoon Ignace zijn vader Gaston op. Hopelijk wordt deze historische hoeve voor het nageslacht bewaard. Samen met het Hof van Rollegem hebben deze een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis. Ze is gunstig gelegen in de gewestplanligging, maar is onzeker daar er geen kinderen zijn.
’s Coster is gelegen in de alluviale vlakte van de Weimeersbeek. De wal was hier noodzakelijk als ontwatering. Sedert 1756 bleef de hoeve nagenoeg ongewijzigd wat omwalling en gebouwenstructuur betreft.
Iemand uit ons dorp beschreef het volgend: Een steen waarop gebeiteld is 17.. en ingemetseld in de gevel van de schuur doet ons vermoeden dat de hoeve moet gebouwd zijn in het jaar 1700.
De heer August Herbau-Vandeputte was eigenaar van de hoeve die hij bewoonde en had ze geërfd van zijn ouders. Hij liet ze over aan zijne kinders die ze verkocht aan de heer Huygenbaert.
Deze gaf ze in pacht aan de heer Depestele-Puype die de hoeve kwam bewonen in 1902. In 1905 werd de hoeve, waarvan de meeste gebouwen gedekt waren met stroo, bijna totaal door den bliksem uitgebrand. Het wagenhuis herbouwd en met pan bedekt in 1900, bleef recht, alsook een huis bijgebouwd voor de ouders van August Herbau. Dit huis bevindt zich in het westen en paalt aan de gravé.
Uit de puinen rees een nieuwe hoeve op. Een groote koer omringd van het woonhuis in het noorden, paardenstal, koeistal, voederkot en vaarzenstal in het oosten, de schuur die aan gebouwd werd aan het rechtgebleven huis in het westen en het wagenhuis die ook uit den brand gespaard bleef staat in het zuiden.
In het jaar 1914 kwam de hoeve te koop, en werd verkocht aan René Castel en Marie Ghequiere
Schreiboomstraat 1, “ Goed te Castel” gesloten U-vorm, oudste gegevens 1900 tot de jaren zeventig was het leesbaar in de dakpannen wagenberging. Naam van de familie Castel, welke de hoeve sedert 1915 uitbaten. Toch vind men op kaart reeds de hoeve in 1637, welke in 1756 de uitbater Bartholomeus Barbory wordt vernoemd. In 1834 was ook hier de Familie Herbau zowel eigenaar als uitbater, ze bleven er tot 1901 en werden opgevolgd door Albriek Depestel. In 1903 werden de hoeve gebouwen door een brand, na een blikseminslag bijna volledig vernield. Brand ontstond op het Goed te Castel bij het droegen van graan. Er werd een vuur gestookt en via een ventilator werd warme lucht door het graan geblazen. Vermoedelijk werd vuur meegezogen zodat brand ontstond.
Tijdens den Tweed Wereldoorlog werden de stallen voor Duitse paarden opgeëist. In de jaren tachtig viel het landbouwareaal op de helft terug. In 1990 werden de gebouwen door de nieuwe eigenaar grondig gerenoveerd, ter inrichting van een Aveve-winkel met magazijn. Op heden 2012/13 worden nog steeds renovatie werken uitgevoerd.
Schreiboomstraat nr. 6 den “Tolpenhoek”, een losse bebouwing, waarvan in 1846 Charles-Louis Hoste zowel eigenaar als uitbater was. De naam verwijst hier naar het gehucht “Tolpenhoek”. Het was rond de jaren 1860 dat de familie August Theys de hoeve kocht en aldus de nieuw uitbater werd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog bouwde de bezetter paardenstallen om zieke paarden te verzorgen. Zoon Valere volgde zijn vader op, en in 1940 werd den “Tolpenhoek” door een zware storm geteisterd, waarbij de stallen grotendeels werden vernield. In 1944 hadden de gebouwen ook te lijden door het invallen van een V1in de onmiddellijke omgeving. In 1945 werd het gedeeltelijke vernielde woonhuis afgebroken en heropgebouwd. In 1950 was het de beurt aan zoon Lionel, welke opzijn beurt in 1990 oprust ging. De gronden worden gepacht door de landbouwer op “Vandaelens hof” Den “Tolpenhoek” welke in 2012 geheel werd afgebroken en nieuw werd bebouwd bestaat dan ook als landbouwbedrijf niet meer en behoudt enkel de woonfunctie.
Demuynck Jan, Dom Acharius Geboren op Tombroek op 27 april 1878.
In het klooster getreden te Maredsous bij de paters Benedictijnen op 2 september 1897
Priester gewijd op 31 augustus 1903
Hij zong zijn eremis te Rollegem op 30 september 1903, en werd bijgestaan door de huidige Pastoor (4 augustus 1903) Hugo Verriest, van Ingooigem
Er werd plechtig gepredikt door Z.E.P. Remi De Saegher, O.S.B. Oud onderpastoor van St.Jan Brugge,
Benedictijn in de abdij in Brazilië.
Hij werd missionaris in Brazilië, alwaar hij naar toe trok op 1 november 1905.
Hij werd Vicaris Generaal van het bisdom Rio Branis benoemd in 1908
Hij overleden in het hospitaal te Belem in Rio Branco op 10 februari 1911
(Gegevens van Vastenavond 1914)
Onze vriend Dom Acharius Demuynck.
Ter gedachtenis zijner Eeremisse
Gedaan in de kerk van Rolleghem
30 september 1903 Heel Rolleghem-ter-leije Is blijde en welgezind. t Zijn trompen en schalmeien En gevels wel bepint. Omdat een kind der streke heel deugderlijk en vroed, een monik – munk in ’t spreken -Zijn eeremisse doet. Wij zijn wel dicht bij Frankrijk Maar doen nog niet gedwee Met het vervallend kankerrijk In paterszaken mee. Wij vinden dat de pater Die bid en boete pleegt, ver van het valsch geklater Der wereld, God beweegt.Wij hebben het geloove En achten het gebed; Wij kennen God hier boven En eere zijne wet.En daarom staan uw maten Vandaag rond u geschaard, Die alles hebt verlaten Wat dierbaar was op aard. Uw zuster en uw broeder, Uw maagschap heel en gansch, En uw edele moeder Die u zoo mint nochtans; En wagen, met betamen Een vrijen Vlaamschen dunk: “Gij zijt Demuynck bij name “Blijft steeds een trouwe munk”
Abbaye de Mardsous: Dit heeft hij zelf geschreven:
Dom Achaire Demuyck; naam en voornaam in de wereld Jean Louis Demuynck, Pierre Francois en Nathalie Himpens.
Geboren: Rollegem. Datum, 27 april 1878 , West- Vlaanderen.
Gedoopt: Idem Diocesaan Brugge
Gevormd Rollegem in de zomer van 1889 dag? Plaats te Rollegem. Kerkvoogd: door L. Gr. Mgr. Faict, bisschop van Brugge.
Studies: richtlijnen van collegies universiteiten, semenaries met de datum van ingaan en uitgaan.
Een jaar voorafgaande Studi (1890-91) in het instituut St Louis in Dottenijs (West-Vlaanderen)
Zes jaren humanitaire studie in het St-Amand collegie in Kortrijk ( 1891-1897).
Ik ging naar de lagere school te Rollegem.
Kleding, dag, en Abdij.
Op 12 september 1897 in de abdij St- Benoit in Maredsous.
Ingang, Noviciaat, datum, plaats en naam van het geloof: van 24 januari 1898 met de naam van broeder Achaire in de abdij van St- Benoit de Maredsous.
Plechtige professie, datum en plaats: 24 januari in de abdij Regina Coeli in Mont Cesar. 1902 in Leuven.
Studie wijsbegeerte (plaats, datum en graad.): Van Pasen 1899 tot Augustus 1900, in de abdij van Benedictus in Maredsous.
Studie godgeleerd ( plaats, datum en graad): Oktober 1900 tot de maand augustus 1904, in de abdij Regina Coeli van Leuven.
Andere studie ( plaats datum en graad) : Ik heb in mijn standvastigheid gehad in de Braziliaanse congregatie.
Onderdiakenschap ( datum, plaats en kerkvoogd) ; in de 4 tijden de 23 Pinksteren van 1902 in Mechelen door PS le Cardinaal Goossens van Mechelen.
Diakenschap (datum, plaats en kerkvoogd) 17/8/1902 in de kerk van R.R.P.P. Jezuïeten van Leuven, door Mgr. Van den Branden & Reeth N. titularis.
Priesterwijding (datum, plaats en kerkvoogd) de 30 augustus 1903 in de abdijkerk van Maredsous door Mgr; Heylen bisschop van Namen.
Afgezand in augustus 1904 door EH. Vader Abt Primaat met als opdracht de jonge abdij van St-André – Les – Bruges te leiden en er les te geven in Filosofie en
Filosofie en geschiedenis aan de klerken.
Op uitnodiging van EH. Vader abt Gerard Van Caloen, abt van Rio en vicaris generaal van de Braziliaanse congregatie, ben ik ingescheept in oktober 1905 naar het Klooster van Santa Cruz in Ceara (Brazilie) om er gedurende 1 jaar te verblijven, hopende mijn gezondheid te verbeteren( problemen in de borst, hoesten) in dit droge klimaat. Ondertussen voel ik mij niet optimaal. Ik vroeg aan de EH. Abt Primaat en aan EH. Vader Abt Gerard van Caloen om te mogen terugkeren naar de abdij van St-Benoit de Maredsous. Ik ben ingescheept te Fortaleza begin maart 1907. Ik verbleef te Maredsous tot september, tot EH. Vader Abt gerard Van Caloen langs kwam te Maredsous. Op aanraden van EH. Vader abt Primaat besloot ik terug te kern naar Brazilie om me in te werken in de Braziliaanse Congregatie. Ik vertrok direct naar de Abdij van St- André-les-Bruges en scheepte in voor Rio de Janeiro begin oktober. Hier werd ik benoemd tot ijveraar voor novicen en klerken-Instructeur en beschermer
Leraar Theologie, moraal en canonisch recht.
Eind januari van dit jaar 1909 werd ik benoemd tot overste van de eerste groep gezegende missionarissen die de wilde Indianen van Rio gaan evangeliseren?
Ik ga uiteraard daar in Boa-Vista de funtie van Vicaris Generaal uitoefenen. Wij gaan inschepen op 25 april dit jaar.
D. Achaere Demuyck is vroegtijdig overleden in Brazilie begin 1911( 5 februari). Hij werd als vicarus Generaal gestuurd naar Rio Branco als kloosteroverste van een kleine missie die met moeite was gestart. Daar is hij overleden onder de hakbijl van zijn inzet aan de oceaan van de mensheid.
Hij rust in de aard van Brazilie. Een kruis op ons kerkhof helpt ons hem te herinneren. Maredsous
Demuynck Jan, Dom Acharius Geboren op Tombroek op 27 april 1878.
In het klooster getreden te Maredsous bij de paters Benedictijnen op 2 september 1897
Priester gewijd op 31 augustus 1903
Hij zong zijn eremis te Rollegem op 30 september 1903, en werd bijgestaan door de huidige Pastoor (4 augustus 1903) Hugo Verriest, van Ingooigem
Er werd plechtig gepredikt door Z.E.P. Remi De Saegher, O.S.B. Oud onderpastoor van St.Jan Brugge,
Benedictijn in de abdij in Brazilië.
Hij werd missionaris in Brazilië, alwaar hij naar toe trok op 1 november 1905.
Hij werd Vicaris Generaal van het bisdom Rio Branis benoemd in 1908
Hij overleden in het hospitaal te Belem in Rio Branco op 10 februari 1911
(Gegevens van Vastenavond 1914)
Onze vriend Dom Acharius Demuynck.
Ter gedachtenis zijner Eeremisse
Gedaan in de kerk van Rolleghem
30 september 1903 Heel Rolleghem-ter-leije Is blijde en welgezind. t Zijn trompen en schalmeien En gevels wel bepint.
Omdat een kind der streke Heel deugderlijk en vroed, een monik – munk in ’t spreken -Zijn eeremisse doet
Wij zijn wel dicht bij Frankrijk Maar doen nog niet gedwee Met het vervallend kankerrijk In paterszaken mee.
Wij vinden dat de pater Die bid en boete pleegt, ver van het valsch geklater Der wereld, God beweegt.
Wij hebben het geloove En achten het gebed; Wij kennen God hier boven En eere zijne wet.
En daarom staan uw maten Vandaag rond u geschaard, Die alles hebt verlaten Wat dierbaar was op aard
Uw zuster en uw broeder, Uw maagschap heel en gansch, En uw edele moeder Die u zoo mint nochtans;
En wagen, met betamen Een vrijen Vlaamschen dunk: “Gij zijt Demuynck bij name “Blijft steeds een trouwe munk”
Abbaye de Mardsous: Dit heeft hij zelf geschreven:
Dom Achaire Demuyck; naam en voornaam in de wereld Jean Louis Demuynck, Pierre Francois en Nathalie Himpens.
Geboren: Rollegem. Datum, 27 april 1878 , West- Vlaanderen.
Gedoopt: Idem Diocesaan Brugge
Gevormd Rollegem in de zomer van 1889 dag? Plaats te Rollegem. Kerkvoogd: door L. Gr. Mgr. Faict, bisschop van Brugge.
Studies: richtlijnen van collegies universiteiten, semenaries met de datum van ingaan en uitgaan.
Een jaar voorafgaande Studi (1890-91) in het instituut St Louis in Dottenijs (West-Vlaanderen)
Zes jaren humanitaire studie in het St-Amand collegie in Kortrijk ( 1891-1897).
Ik ging naar de lagere school te Rollegem.
Kleding, dag, en Abdij.
Op 12 september 1897 in de abdij St- Benoit in Maredsous.
Ingang, Noviciaat, datum, plaats en naam van het geloof: van 24 januari 1898 met de naam van broeder Achaire in de abdij van St- Benoit de Maredsous.
Plechtige professie, datum en plaats: 24 januari in de abdij Regina Coeli in Mont Cesar. 1902 in Leuven.
Studie wijsbegeerte (plaats, datum en graad.): Van Pasen 1899 tot Augustus 1900, in de abdij van Benedictus in Maredsous.
Studie godgeleerd ( plaats, datum en graad): Oktober 1900 tot de maand augustus 1904, in de abdij Regina Coeli van Leuven.
Andere studie ( plaats datum en graad) : Ik heb in mijn standvastigheid gehad in de Braziliaanse congregatie.
Onderdiakenschap ( datum, plaats en kerkvoogd) ; in de 4 tijden de 23 Pinksteren van 1902 in Mechelen door PS le Cardinaal Goossens van Mechelen.
Diakenschap (datum, plaats en kerkvoogd) 17/8/1902 in de kerk van R.R.P.P. Jezuïeten van Leuven, door Mgr. Van den Branden & Reeth N. titularis.
Priesterwijding (datum, plaats en kerkvoogd) de 30 augustus 1903 in de abdijkerk van Maredsous door Mgr; Heylen bisschop van Namen.
Afgezand in augustus 1904 door EH. Vader Abt Primaat met als opdracht de jonge abdij van St-André – Les – Bruges te leiden en er les te geven in Filosofie en
Filosofie en geschiedenis aan de klerken.
Op uitnodiging van EH. Vader abt Gerard Van Caloen, abt van Rio en vicaris generaal van de Braziliaanse congregatie, ben ik ingescheept in oktober 1905 naar het
Klooster van Santa Cruz in Ceara (Brazilie) om er gedurende 1 jaar te verblijven, hopende mijn gezondheid te verbeteren( problemen in de borst, hoesten) in dit droge
Klimaat. Ondertussen voel ik mij niet optimaal. Ik vroeg aan de EH. Abt Primaat en aan EH. Vader Abt Gerard van Caloen om te mogen terugkeren naar de abdij van St
Benoit de Maredsous. Ikl ben ingescheept te Fortaleza begin maart 1907. Ik verbleef te Maredsous tot september, tot EH. Vader Abt gerard Van Caloen langs kwam te
Maredsous. Op aanraden van EH. Vader abt Primaat besloot ik terug te kern naar Brazilie om me in te werken in de Braziliaanse Congregatie. Ik vertrok direct naar de
Abdij van St- André-les-Bruges en scheepte in voor Rio de Janeiro begin oktober. Hier werd ik benoemd tot ijveraar voor novicen en klerken-Instructeur en beschermer
Leraar Theologie, moraal en canonisch recht.
Eind januari van dit jaar 1909 werd ik benoemd tot overste van de eerste groep gezegende missionarissen die de wilde Indianen van Rio gaan evangeliseren?
Ik ga uiteraard daar in Boa-Vista de funtie van Vicaris Generaal uitoefenen. Wij gaan inschepen op 25 april dit jaar.
D. Achaere Demuyck is vroegtijdig overleden in Brazilie begin 1911( 5 februari). Hij werd als vicarus Generaal gestuurd naar Rio Branco als kloosteroverste van een kleine missie die met moeite was gestart. Daar is hij overleden onder de hakbijl van zijn inzet aan de oceaan van de mensheid.
Hij rust in de aard van Brazilie. Een kruis op ons kerkhof helpt ons hem te herinneren. Maredsous
In de Schreiboomstraat 54, is de “Foresthoeve” gelegen een gesloten vierkantshoeve, met een historische toponiem, eeuwen geleden was hier een bos of een forest. De vroegere bosrijke omgeving waarna de naam verwijst is nagenoeg volledig verdwenen. Omstreeks 1860 huwde Louis Cossement en broer Jean Baptiste verhuisde naar een kleinere hoeve, die recht tegenover de ouderlijke hoeve stond. In 1896 werd de zoon van Louis, Jules de opvolger, naast landbouwer was hij ook nog slachter, juist zoals zijn twee broers. Zij waren namelijk slachters in een slachthuis te Roubaix. Gedurende de Eerste Wereldoorlog werd een Duitse geschutseenheid gevestigd op het land, waarbij den boomgaard ten dele werd verwoest; Sinds 1980 baat zoon Raymond, zoon van Jules de hoeve uit. De specialisering en de aanwezige opvolging samen met het gunstige gewestplanligging is ook hier het voort bestaan verzekerd.
Weimeerslaan 13, ook te bereiken vanaf de stapwegel in de Schreiboomstraat is de “Weimeershoeve” gelegen. Een gesloten hoeve met open ingang. Daar de meeste gronden gelegen zijn op de Weimeers was de naamkeuze gauw gemaakt, trouwens de hoeve staat in de nabijheid van de Weimeersbeek. Hier dateren de gebouwen van het einde van de 19de eeuw. Fredericq Christiaens was de eerste uitbater en eigenaar. In de volksmond sprak men van “Den Fric” In 1906 werd de hoeve grotendeels vernield door een brand na een blikseminslag. In 1951 was Michel de eigenaar, door verkavelingen voor het bouwen van de sporthal en bouwen van woningen viel het bedrijf terug op 10 ha. Michiel ging oprust in 1986, de Weimeershoeve behield enkel de woonfunctie. Het vroeger landbouwareaal werd aan verschillende landbouwers verkocht.
In de Moeskroensestraat 15 , de “Zevenkote”, met zijn historische toponiem, lang geleden stonden hier 7 krotwoningen met een gezamenlijke buitendeur. De hoeve werd i 1898 opnieuw opgetrokken, na afbraak van de bestaande, die wel dichter tegen de weg stond. De hofstede was vroeger in de volksmond bekent onder de naam “Boerke Bonte”, hij leverde regelmatig aan particulieren in Moeskroen.
In 1920 kwam Georges Vanhoutte uit Anzegem op de hoeve, die was toen 4ha groot. Tijdens den Tweede Wereldoorlog namelijk in 1945 staken de Duitsers de loods in brand met fosforgranaten, omdat Georges een weerstander was. De balk, met de ingekerfde bouwdatum werd aan dokter A. Debeurme uit Marke geschonken, met de vermelding 1898. Ook hier is het vooruitzicht positief dank zij de gunstige gewestplanligging, en de jonge uitbaters.
Moeskroensestraat 24, de “Hoeve Ghequiere” de naam hier verwijst naar de huidige uitbaters. Het is een gesloten vierkantshoeve met open ingang, de oudste vermelding 1756. In 1945 werden de gebouwen aanzienlijk beschadigd door een neventreffer van een V1; ook hier is de toekomst van de hoeve verzekert, de gunstige gewestplanligging en de jonge uitbater.
In de Schreiboomstraat nr. 68, in de volksmond werd deze hoeve vaak als “ La Ferme Brou” benoemd, de familie bewoonde de hoeve tot het begin van de 20st eeuw. Nu draagt ze de naam “Te Brou”.
In 1756 was Frans Hoornaert de uitbater. In de 19de eeuw werd de familie Brou de nieuwe eigenaar en uitbater. Deze Franstalige vrijgezellen schonken in 1910 hun hoeve aan het armgoed te Kortrijk.
Rond die tijd verdween er een hoeve op de Rodenburg te Marke en werd Karel Vandewoestijne de nieuwe uitbater. In 1979 werd Christine de uitbaatster samen met haar man Michel. Gezien het gunstige gewestplanligging blijft het niettemin verzekerd voor de toekomst.
Verdonck Hendrik: werd geboren op 21 september 1861, hij was de zoon van
Hippolijt en Rosalia Warrot, en neef van Frederik Verdonck, wijlen pastoor van Beernem.
Hij werd priester gewijd te Brugge op 27 december 1887.
Hulpaalmoezenier van den “Aviso” (schoolschip van de staat tot bewaking der visserijen.) op 1 september 1888.
Onderpastoor te Spiere op 27 december 1904
Pastoor te Kooigem op 17 april 1914, hij werd er geïnstalleerd op 24 mei 1914
Aan zijn geliefde parochianen ontrukt, op 16 maart 1915.
Samen met E.H. Vande Ghinste, beiden brouwerszoons uit Rollegem. Zij woonden er een straat verschil in hun leven, liggen nu zij aan zij voor de noordwestgevel van hun kerk begraven.
Brabant Prudent Geboren op 19 augustus 1843, zoon van Pieter, Joseph, overleden op 28 april 1847. Catharina Van Overschelde, overleden, 5 oktober 1848.
Daar hun ouders vroeg overleden, werden hij en zijn broeder August, groot gebracht op Walle, ze brachten de eerste schooljaren door te Marke en later naar het college van Kortrijk.
Priester gewijd te Brugge, extra Tempo, 7 november 1869, acht dagen vòòr dat de bisschop naar het concilie van het Vaticaan vertrok.
Onderpastoor, en bewaker te Dixmuide
Pastoor te Sint-Jan bij Ieper.
Pastoor te Pollinhove, alwaar ontslag en overlijd te Overleden op St. Rochus te Kortrijk op 3 september 1912, begraven op het St. Jans kerkhof.
In de hoevedreef 12 is de hoeve “Dadecotboghaert” gelegen, een historische naam voor een gesloten U-vorm omwalde hoeve tot 1970. De date met de oudste gegevens, leesbaar in op een metalen plaat boven de voordeur tot de jaren zeventig. (1799) deze hoeve dateert zeker van de 17de eeuw gezien de hoeve verlaten was in 1629. De hoevestructuur bleef ongewijzigd tot 1964, toen men het pootgebouw afbrak. In 1970 werd de wal volledig gedempt. Deze wal had een dubbele functie, namelijk bescherming en ontwatering. Deze hoeve staat immers in de alluviale vlakte van de Fabrieksbeek.
In de Kwabrugstraat nr. 218 is de hoeve “ De Commerce” gelegen, een historische naam, in de hoeve was het café “De Commerce”ondergebracht. Het was omstreeks 1900 dat in op de hoeve een café werd ondergebracht. De familie Claeys welke zich vooral in de aardappelen specialiseerden was de uitbater. In 1921 kocht een metser van beroep een zeker Lenvain uit Nederbrakel de hoeve met ongeveer 3 ha hij breide ze uit tot 11 ha. Tijdens den Tweede Wereld oorlog doken voorname Kortrijkse figuren onder op deze hoeve. Het was tijdens of juist na de oorlog dat de café activiteiten werden stopgezet. De toekomst is hier wel onzeker door de eerder ongunstig gewestplanligging, de beperkte oppervlakte en de onbrekende opvolging.
Tombroekstraat 66, “Nevele-Roosendaal” historische toponiem, de hoeve maakte deel uit van de heerlijkheid Nevele-Roosendaal. Een open U-vorm, reeds in 1601 had deze hoeve een rechthoekige wal. De toestand bleef ongewijzigd tot einde 19de eeuw. Omstreeks 1900 werd het linkerdeel langs de weg gedempt, en in de jaren vijftig werd de wal achter het woonhuis gedempt, tot in 1964 het deel achter de schuur. In 1907 werd baron de la Kethule de Ryhove de eigenaar. In 1945 werd de hoeve verkocht door de baron, sinds 1979 baat de huidige eigenaar dit verzekerd landbouwbedrijf uit, dit door zijn modern inrichting en gunstige gewestplanligging zeker een toekomst heeft.
Ter hoogte van de Tombroekstraat 112 komen we aan de “Tombroektramstatiehoeve” een gesloten hoeve met open ingang. De eerste gekende uitbater Jan Sop omstreeks 1756. In 1810 werd de hoeve om een onbekende reden praktisch volledig vernieuwd, de ankers in de zijgevel van het woonhuis bevestigen dit feit. Ook hier was de hoeve tot omstreeks 1900 omwald. Bij den aanleg van de buurtspoorweg tussen Kortrijk en Moeskroen ging een klein deel van het landbouwareaal verloren. In 1910 werd de hoeve voor een tweede maal grondig verbouwd. Het oude lemen woonhuis met strodak werd gesloopt. Den toenmalige eigenaar ging in 1982 met pensioen en de landbouwactiviteiten werden stop gezet. Een deel van de gronden werden verkocht. In 1986 kocht de huidige eigenaar en bewoner de hoeve welke enkel de woonfunctie behouden bleef. Ook hier is geen sprake meer van een landbouwbedrijf.
In de Kwabrugstraat 171 vinden we de “Kwabrughoeve”, de naam verwijst naar de naam van het gehucht. Vroeger liep de Fabrieksbeek over de weg heen en was de weg hierdoor onberijdbaar voor paard en kar. Deze hoeve een meerzijdige gesloten hoeve was reeds in 1834 bewoond door de familie Dubois. Deze hoeve die thans leeg staat, is voor de toekomst wel positief dankzij de gunstige gewestplanligging, de opvolging ontbreekt momenteel.
Hij ging wekelijks bij elke vooraanstaande Bruggelingen steevast zijn pijp gaan roken. In de hogere kringen keek men meestal misprijzend neer op het werkvolk. Hij verbood zijn priesters, om met de fiets te rijden of te jagen. Een oud-leraar van het Sint-Lodewijkscollege in Brugge vertelde dat de leraars nooit een rijkemanskind mocht straffen in het bijzijn van een volksjongen. In talrijke brieven aan directeurs van middelbare scholen legde de bisschop veel nadruk op de opvoeding tot wellevendheid en voornaamheid. Wie zich de ellendige toestand van de arbeider rond eeuwwisseling kan voorstellen, beseft dat er weinig te merken was van dit ideaal van uiterlijke wellevendheid. Integendeel : door dronken langs de straten te lopen, haalden ze alleen verachting op zich.
In zijn vasten brieven schreef hij: “ dat arme werkman regelmatig de ogen hemelwaarts moest wenden naar het loon dat hem te wachten staat”.
Het is pas na de eerste wereld oorlog dat hij enkele merkwaardige priesters in de arbeidersbeweging laat werken: denken we aan kanunnik Logghe. Dan pas werd het duidelijk dat hij in de lijn van paus Leo XIII ging denken. Wellicht waren de grote verwoestingen die de oorlog had meegebracht over West-Vlaanderen hier niet vreemd aan. Na den oorlog mocht hij slag op slag nieuw opgebouwde kerken inwijden en zou hij, dank zij de noeste arbeid van honderden arbeiders, de verwoeste streek als bij toverslag uit de puin zien verrijzen.
Overleden op 18 december 1931. Begraven op 24 december; De zieke jonge priester werd de bisschop die toen het langst de Brugse bisschopszetel heeft bezet. Vereerd Op 21 mei 1920 ter gelegenheid van het jubileumfeest van 50 jaar priester en van 25 bisschop, werd hij vereerd met het H. Pallium: de hoogste kerkelijke onderscheiding, een eerbewijs dat voordien slechts aan Mgr. Van Susteren en aan Mgr. Faict was toegekend.
Op 7 september deelde de paus mee dat hij eigenhandig een brief zou schrijven en inderdaad hij maakte zijn belofte waar. In het Brugse archief is er geen ander voorbeeld van een eigenhandig geschreven brief van de paus. De zaak was dan snel geregeld, de school kwam er. Maar buiten deze abdijschool is Waffelaert zijn traditie trouw gebleven : geen middelbare school in handen van religieuze orden.
In alle geschiedenisboeken staat hij bekend als een van de felste bekampers van de “vervlaamsing” van zowel het katholiek middelbaar als het universitair onderwijs.
Het intellectuele niveau van een universiteit eiste dat de voertaal het Frans zou zijn. Het Nederlands achtte men hiervoor niet geschikt.
Waffelaert had schrik van de “Nederlandse cultuur” De bisschop zegt: “ Indien de Vlaamse taal bemind en bewaard moet worden en behoed tegen de zuiderse demon van Franse goddeloosheid, opdat tegelijk met de taal ook het katholiek geloof van het land en de nationale christelijke zeden behouden blijven, dan moet zij niet minder beschermd worden tegen de noordelijke demon van ketterij en rationalisme. In dien optiek kan men wellicht ook het bevel van den bisschop interpreteren om zijn priesters op de preekstoel in het “ gewestelijk plat” te laten spreken.
De bisschop zegt ook: “ de flaminganten roepen op tot ongehoorzaamheid en hypocrisie. Zijn proberen hun stelling te legitimeren door een theologische leer over het onderscheid tussen het geestelijk en het onderwijzend gezag. Het geestelijk gezag zou als dusdanig geen bevoegdheid hebben op gebied van organisatie en de inrichting
Van het onderwijs…. Welnu dit is geen theologische leer, maar een theologische dwaling”.
Het voornaamste motief voor bekamping lag in de vrees voor de verzwakking van de katholieke partij. Alles wat de eenheid van die partij kon schaden, werd door hem onverbiddelijk veroordeeld.
Reeds in de negentiende eeuw bestonden er in de West-Vlaamse colleges en seminaries belangrijke kernen van de katholieke Vlaamse beweging, denken we maar aan G. Gezelle, Verriest, enz. die de “Vlaamse tale” naar omhoog voerden, zelfs tegen de wil van en het verzet van den bisschop.
De houding van den bisschop ten aanzien van het Vlaams nationalisme was zeer scherp:” wij waarschuwen alle priesters en clerici die, wat God verhoede, openlijk of bedekt deze politiek zouden steunen, dat zij zich in een Zwaarzondige materie schuldig maken aan ongehoorzaamheid en opstandigheid tegen het wettige, zelfs kerkelijk gezag”. Deze veroordeling werd twee weken later door de bisschoppen collectief onderschreven, een zware slag voor heel wat katholieke Vlamingen.
Zoals vele kerkelijke en politieke leiders huldigde hij de opvatting dat het sociale probleem langs paternalistische en caritatieve wegen moest opgelost worden
Waffelaert die zelf uit een bescheiden gezin kwam zag het niet, was hij angstig voor het “goddeloos socialisme” kon hij geen afstand nemen van de gangbare opinies en vooroordelen van de toenmalige leidende klassen?
Hij aarzelt daarom niet de klerikale bezetting uit te breiden in steden en gemeenten waar de industrialisering gestalte krijgt en ipso facto ook de arbeidsbeweging steeds beter gestructureerd geraakt.(24/12/1999)
Hij publiceerde de nieuwe catechismus (geldig tot 1946) in 1903
Overleden op 18 december 1931.
Begraven op 24 december;
Hij werd vereerd op 21 mei 1920 met het H.Pallium: de hoogste kerkelijke onderscheiding, een eer bewijs ter gelegenheid van het jubileumfeest van 50 jaar priester en 25 jaar bisschop. Het werd voordien slechts aan Mgr. Van Susteren en aan Mgr. Faict.
Hij vermelde gaarne op zijn geschriften zijn titel als “Doctor in godgeleerdheid” Zo kon je het terug vinden bij de aangifte van het overlijden van zijn vader, dat hij dit aangaf als zijnde zijn beroep. Hij was toen professor aan het grootseminarie.
Hij ontving weinig priesters en nog minder leken. Priesters moesten volgens hem veel tijd besteden aan bezinning en studie. De priesters waren niet te spreken over de driejaarlijkse examen in het seminarie van Brugge. Die “martelingen” werden door Mgr. De Smedt afgeschaft.
Te Loppem richtte Mgr. Van Caloen, een monnik van Maredsous, maar sinds 1896 als priester werkzaam in Brazilië, een nieuwe benedictijnenabdij op. Deze werd tot 1903 financieel gesteund vanuit Brazilië, de politieke evolutie maakte dit naderhand onmogelijk. Er moesten dus andere bronnen gevonden worden.
Te Maredsous was er indien tijd een abdijschool, waar kinderen van de gegoede burgerij uit heel Vlaamse land middelbare studies volgden. Om het mogelijk te maken financieel geholpen te worden, moest men toelating vragen aan de bisschop, maar gezien de traditie:” geen middelbare scholen in handen van religieuzen” verzette Waffelaert zich hier tegen hardnekkig. Men trok naar de paus Pius X (1903-1914) op 19 april 1910, met de hoofdreden dat de abdij de finaciele inbreng nodig had om toekomstige missionarissen te kunnen vormen. Op 20 april 1910 kwam een brief met het verzoek aan de abdij van Loppem de toelating te geven er een “Kleine school “ op te richtten. Waffelaert antwoordde op 13 mei 1940 – gezien de traditie- liever geen uitzondering, maar- en zo eindigde hij als de paus blijft aandringen dat hij er zich zou bij neerleggen.
“ De Beenhouwerij” gelegen in de Tombroekstraat 14, was er tot in 1929 een slagerij aanwezig. Reeds van 1788 is deze boerderij bekent onder de naam “d’hof van de Bourgerie”. Eind 19de eeuw kwam een veehandelaar op de hoeve; In het huidig woonhuis was er naast een beenhouwerij ook een herberg tot 1929. De hoeve een U-vorm, heeft een onzeker toekomst door de ongunstige gewestplanligging.
Op het einde van de Einde Munkendoornstraat 67 bevind zich “Herpoels Hoeve” welke de naam verwijst naar de eigen familienaam. Het is een nieuwe inplanting sinds 1922. Het was Valère Herpoel die de eerste uitbater werd. Oorspronkelijk was de structuur een lang geveltype, woonhuis, stallen en schuur waren in een gebouw ondergebracht. Momenteel heeft de hoeve een L-vorm door de bouw van het wagenhuis. In 1989 werd de hoeve verkocht en door deze verkoop betekende dit het einde van dit landbouwbedrijf. Het land werd verkocht, zodat enkel de woonfunctie behouden blijft.
Ter hoogte van de Candeléstraat nr. 35 komt men op “Goed te Tremaars”. Het was omstreeks de eeuwwisseling dat hier veel zwervers, in de volksmond trémaars genaamd, een handje kwamen helpen bij het werk. De gesloten vierkantshoeve staat reeds bekend vanaf 1756. Polydore Carette, de uitbater rond de eeuwwisseling had een kleine steenbakkerij langs de Tombroekstraat. De zoon van Polydore, Maurice sneuvelde tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zijn tweede zoon Prudent welke een winkeltje had in Dadizele, alwaar hij ook woonachtig was, kwam dan op de hoeve terecht. Het was tussen de twee wereldoorlogen dat tal van zwervers op de hoeve kwamen werken in ruil voor voedsel en onderdak. Vanaf 1921 was Prudent gemeenteraadslid, en werd ook schepen van openbare werken. Prudent moest omwille van zijn uitstaande pachten de hoeve verkopen om deze te kunnen betalen. Hij bleef wel nog 14 jaar mee inwonen op het goed welke hij verkocht had.
Deze hoeve is verzekerd door de gunstige gewestplanning , jonge uitbaters en het grote landbouwareaal.
Op het nr. 34 in de Candeléstraat is het “Goed te Tombroek” een der oudste hoeven van Rollegem. Isabelle Denijs was in 1502 de eigenares van de meerzijdige gesloten hoeve met name Tombroeck welke volledig omwald was. In 1834 had de hoeve de naam “Ferme Herbau” verwijzende naar de toenmalige uitbater en eigenaar. In 1914 werd de schuurdoor brand vernield. Op het ogenblik van de brand kwam de wind vanuit een slechte hoek. Gelukkig las de toenmalige onderpastoor Bettenhof enkele psalmen uit den bijbel zodat de windrichting veranderde. Het is een feit dat een deel van de hoeve gevrijwaard kon worden. In 1916 viel er een granaat in op de hoeve. In één van de kamers werd hierdoor een gat in de muur geslagen. Gelukkig bleef het kind welke er lag ongedeerd. Ter nagedachtenis van dit “kleine wonder” werd een nis met een O.L.Vrouw in de muur ingericht. Het moet rond de jaren 1918/20 geweest zijn dat de omwalling verdween, een klein stuk langs achter is blijven bestaan.
De toekomst van het bedrijf is positief, de grote oppervlakte van ongeveer 42 ha, en jonge uitbaters. Ze zijn gespecialiseerd in scharrelkippen, gekend voor de “Rollies” eieren.
Josephus Gustave Waffelaert: Hij werd geboren op 27 augustus 1847, geboren als zoon van een douanebrigadier.
Gedoopt door onderpastoor Vanseveren op28 augustus.
Hij werd priester gewijd in 1870.
Onderpastoor te Blankenberge in 1871
Vier jaar later beslist hij als een echte “Studax”, om naar de universiteit van Leuven te gaan studeren en word Doktor in de Godheid te Leuven.
In 1866 was hij de primus aan het college van Ieper.
Professor in het Groot Seminarie te Brugge in 1880
Groot Vicaris van Mgr. Facit en van Mgr. Debrabandere in 1884, deze laatste welke in zijn armen is gestorven, hij werd plots onwel op een communiefeest voor minder behoede kinderen.
Die hij als XXII Bisschop van Brugge opvolgt. Als Bisschop benoemd op 28 juni 1895. Gezalfd op 25 juli 1895. spreuk koos hij Duc nos quo tendimus (Leid ons naar het doel dat we beogen) een citaat uit de metten van het feest Sacramentsdag. De spreuk verraadt zijn voorkeur voor de mystiek en voor de idee dat de christen uiteindelijk een pelgrim is. Deze laatste evangelische boodschap werd gesymboliseerd door drie schelpen op zijn wapenschild. Sinds de bedevaarten naar de Compostella waren schelpen de tekenen van reizigers en pelgrims.
Hij koestert de zelfde denkbeelden als zijn voorganger. Zo wordt hij een intieme vriend van Charles Woeste, de Brusselse leider van de Katholieke Partij die de strijd heeft aangebonden tegen priester Daens, die van de ontvoogding van de arbeider zijn levensdoel heeft gemaakt.
In Brugge komt hij zelfs zo in aanvaring met priester Florimond Fonteyne, een riant op het Daensisme op gang brengt. De eigenlijke veroordeling vanuit Rome op 27 februari 1905 is meer dan duidelijk gebaseerd op een brief van Waffelaert op 30 januari 1905. Ze waren volgens hem weerspannig en zaaiden tweedracht onder de gelovigen. Op 8 mei 1900 zal priester Fonteyne overigs gesuspendeerd worden door hem.
Hoewel vier jaar voor zijn priesterwijding de encycliek Rerum Novarum als is verschenen, blijft hij zich hardnekkig verzetten tegen de syndicalisering als oplossing voor het arbeidsvraagstuk.
Zoon van Petrus Johannes en Victoria Rosalia Debackere beiden te Rollegem overleden in het jaar 1834
Hij wierd prister gewijd te Brugge den 5 juni 1841
Hulppriester benoemd te West-Nieuwkerke den 31 juli 1841
Onderpastoor te Mezen den 15 oktober 1845
Pastoor te Iezenberghe den 22 april 1861
Pastoor te Beselare, 22 december 1864 Hij was er 38 jaar pastoor en stond bekend als een man op zijn plaats.
Hij overleed er op 19 oktober 1902.
Het waren de Jufrouw Sidoni Baert, Jufrouw Mathilde Baert en Jufrouw Febronie Baert welke met droefheid het verlies te kennen gaven dat zij komen ondergaan door het afsterven van hun oom.
De lijkdienst, gevolgd van de begraving, vond plaats in de parochiale kerk van Becelaere op donderdag, 23 oktober, om 10 uur. Na de gegraving wordt gij verzocht de familie te volgen naar het klooster waar het noenmaal zal worden opgediend.
Vergadering ten sterfhuize ten 91/2 ure.
De Metten zullen daags voren om 4 ure gezongen worden
N.B. - Een char-à-bancs zal ten 8 1/4 ure te meenen aan de statie zijn.
Het “ Goed ter Meersch” gelegen in de Lampestraat 59. Bestaande van 1834, het landbouwarsenaal telt ongeveer 7 ha. De uitbaters welke er woonden in 1899 verhuisden naar de hoeve waar het vlasmuseum, (Etienne Sabbelaan 4) de vlassershoeve Beeuwsaert was nu van weg getrokken is naar de oude gebouwen van de Eurosop. In 1940 werd de hoeve korte tijd door een Duitse geschutseenheid bezet. In de weide nabij de hoeve werd munitie ingegraven. Het was na den oorlog dat de nieuwe eigenaar uit Moeskroen, de hoeve zodanig verbouwde dat er bijna niets meer overbleef van de oorspronkelijke structuur. Hij specialiseerde zich in varkenskweek, Ook hier is door de gunstige gewestplanligging de aanwezige opvolging en het modern gebouwencomplex de toekomst verzekerd.
Voor de Tweede Wereldoorlog waren er in dit gebied veel grachten en weiden of meersen vandaar de naam keuze.
In de Lantestraat 97 komen we bij de hoeve “Te Lande” bij het begin van de private dreef zien recht het kruisbeeld bij de linde, de hoeve heeft twee toegangswegen. We vinden deze hoeve al terug van 1834. De huidige naam is er gekomen op voorstel van de eigenaar. Rond de jaren dertig werd het woonhuis zwaar getroffen door een storm. Ook nu in 2012 werd de woning grondig verbouwd. De jonge bewoners en een gunstige gewestplanligging en de grote bedrijfsoppervlakte is ook hier de toekomst rooskleurig.
Wat in 1995 nog een leegstand was, in de Lampestraat 145, is op heden een mooi domein geworden. De naam is een historische toponiem, “Neerhof Calvarie” met als oudste vermelding 1756. Een gesloten U-vorm. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd ook deze hoeve een korte tijd bezet door de Duitsers. Op heden is deze hoeve een privéwoning, hier is er dus geen sprake van een landbouwbedrijf.
In de Tombroekmolenstraat op het nr.27 vinden we “Calvinistenhoek”, tot omstreeks 1880 woonden er op het gehucht veel Calvinisten, die later verhuisden naar Luingne, vandaar de benaming van deze hoeve. Het bedrijf van ongeveer 5 ha, stond reeds bekend vanaf 1756. Deze hoeve is F-vorm, en als voornaamste specialiteit; aardappelen, maïs, nijverheidsgewassen en peulvruchten. Frank Husquin erfde het eigendom van vader Pierre. Frak was dominee en een afstammeling van de Calvinisten die omstreeks 1880 op het gehucht Tombroek woonden en later naar Luingne trokken.
Het was een zeker Guillaume Bonte welke de eigenaar was in 1867, het jaar waarin hij overleed. Zijn erfenis werd verdeeld onder zijn vier kinderen. Zoon Pierre Bonte erfde de Calvinistenhoek en liet de hoeve na aan zijn zoon David, een pastoor. De pastoor schonk zijn deel aan tante Seraphine, welke op jonge leeftijd haar man verloor. In 1914 werd den eigenaar Alfons Vanhoutte. Tijdens den Tweede Wereldoorlog kwamen veel Duitse soldaten op de hoeve eten. Deze soldaten hadden als opdracht de elektrische centrale van Moeskroen te beschermen. De toekomst van deze hoeve waarvan de bedrijfsactiviteiten gestaakt zijn en de landen verhuurd zijn aan derden is een vraagteken. De ligging in het gewestplan is eerder ongunstig gezien het land grenst aan industriegebied.
“Den Falsen” een historische naam welke verwijst naar de landbouwer die in 1756 de hoeve uitbaatte en “Den Falsen” werd genoemd. In 1985 ging de toenmalige eigenaar op rust; De gronden werden verpacht en verkocht aan derden. De woonfunctie van de hoeve bleven behouden. In 1994 werden de hoevegebouwen verkocht met ongeveer 2 ha grond. De gebouwen werden volledig vernieuwd en omgebouwd tot woning en paardenstallen. Er is bijgevolg ook hier geen sprake meer van een landbouwbedrijf.
Vande Ghinste Julius: Geboren op 9 mei 1845, zoon van Jooris en Debackere.
Rechtzweir der heren Brabant
Rechtzweir(e) In het Frans Cousins Germain, neven en nichten
Pastoor te Kooigem benoemd op 8 februari1898
Gewezen onderpastoor van Oostkamp, Sint-Michel en Roeselare, laatste hulppriester van zijn oom Edugardus, pastoor van Gits, zaliger.
Hij verfraaide de vervallen kerk, een ieder was getroffen door de sierlijkheid en de kunst zin, waarmee ze hersteld werd. Het meest in het oogspringen is de nieuwe hoog altaar, het vroegere O.L.V. altaar van Avelgem.
“Hof van Commerce” Dit is een nieuw landbouwbedrijf. Het bedrijf spits zich toe op veehandel. Door de uiterste moderne infrastructuur, specialisering een gunstige gewestplanligging en jonge uitbaters heeft dit bedrijf een positieve toekomst. Deze hoeve dateert van 1986. Daar het bedrijf gericht is op veehandel, werd hier voor deze naam gekozen.
Marksestraat 19 “Vandaeles hof” De hoeve stond oorspronkelijk waar den boomgaard was. Het was een hofstede van 8 ha groot. Rond 1912-13 werd de hoeve volledig herbouwd op de huidige plaats. De zware balken in schuur gebinte zijn het afbraakmateriaal van onze St- Antoniuskerk . Gedurende de eerste wereldoorlog werd de hoeve door de Duitsers bezet, talrijke barakken werden er geplaatst, waarvan verschillende van een gasinstallatie waren voorzien om huidziekten te bestrijden. Enkel de kop van het paard bevond zich in den buiten lucht. Met den aanleg van de A17 werd het hoeveareaal met helft verminderd. Er werden grote inspanningen geleverd om de bedrijfsoppervlakte opnieuw uit te breiden. Met een gunstig gewestplan en jonge uitbaters is de toekomst positief.
Het “Hof ter Magne” in de Marksestraat 7 , was een omwalde hoeve, vroeger was ze aangeduid als “Dquasmagne”, het is niet duidelijk of de omwalling toen nog bestond. In ieder geval was de omwalling tegen 1809 helmaal verdwenen. Tijdens de tweede wereldoorlog werd hier een korte tijd een Duits geschutseenheid geïnstalleerd in de aanpalende weide. Zeer waarschijnlijk was de ingang van de hofstede gelegen aan de achterzijde van wat nu de ingang is , de overbouwde poort werd toegemetst, en een nieuwe toegang tot het erf werd gemaakt om de doorgang van grotere machines toegankelijk te maken. Ook hier werd verlies geleden van landbouwgrond door de komst van de A17. Ook hier is het een gunstig gewestplan.
Aan de overzijde op het nr. 4 in de Marksestraat is de hofstede “Ter Linde” gelegen. In het begin van de 20st eeuw werd de hoeve geteisterd door een storm, waarbij de schuur volledige verwoest werd.
Ook deze hoeve werd in de eerst wereldoorlog door de Duitsers bezet. De naam werd gekozen doordat op het erf een linde staat. Het is een gesloten U-vorm. Ook hier heeft de hoeve een gunstig gewestplanligging.
Aan de kapel, Marksestraat 2 is de “Steenbakkershoeve” gelegen, ze dateert van de 16de eeuw, ook hier spreekt men van een gesloten U-vorm erf, welke bij de begin jaren omwald was, het zou pas rond de jaren 1940 geweest zijn toen de omwalling helemaal verdween. Het was omstreeks de jaren 1867 dat de bewoners van toen een kleine steenbakkerij oprichten, deze heeft gewerkt tot rond de jaren 1900. Ook hier heeft de storm zware schade aangericht in 1934 waarbij stallen en schuur werden vernield. Ook hier zijn jonge uitbaters, het gunstig gewestplanligging en voldoende oppervlakte voor dit landbouwbedrijf, zit er positieve toekomst in.
Of het kerkraam in de kerk van Nootka op Vancouver Eiland waar een Vlaamse Pater E.H. Augustinus Brabant, levensgroot is afgebeeld, kerkraam dat niet geschonken werd door Vlaanderen of door België, maar door Spanje.
Geboren op 23 oktober 1845 in Rolleghem deed Father Brabant dienst als onderpastoor op Vancouver Eiland vanaf 1869, waar hij E.H. Seghers, later bisschop op Vancouver en Alaska leerde kennen. Daarna werd hij door deze Vlaamse bisschop op missie naar Friendly Cove op Nootka Land gestuurd. Niet alleen bouwde Brabant eigenhandig de kerk en het schoolgebouw, maar ook was hij vrederechter en geneesheer. Hij wist iedereen, zonder uitzondering tot het katholieke geloof te bekeren.
Veertig jaar lang heeft deze missionaris onbaatzuchtig het beste van zijn leven gegeven om zijn vreemde medemens gelukkiger te maken en wat bij te brengen. Waarom moet hij dan onbekend blijven in ons land?
Hopende dat deze bijdrage mag dienen om de priester inboorlingen “August Brabant” van naderbij te leren kennen, bedank ik hier: de Belgische ambassade in Ottawa, de verscheidene mensen welke bereidwillig hebben geholpen bij deze opzoeking en het zo mogelijk maakten dit stuk over “Vader Brabant” te kunnen plaatsen. Vader Brabant, heeft hier in de kerk van Rollegem geen plaats gekregen zoals diegene welke nu volgt, welke twee jaren later na hem werd geboren, en als XXII bisschop zal bekendheid verwerven, maar zijn verdiensten waren daarom niet de miste. Weliswaar in een ander land maar daarom niettemin zeker evenwaardig aan te halen. Ten huidige dage is de figuur van Vader Brabant nog immer hoog gehouden in een land als Canada.
Vader Augustin Brabant was zoals reeds gezegd de eerste rooms-katholieke missionaris die woonde en werkte onder de inheemse bevolking aan de westkust van Vancouver Island tijdens de koloniale periode. Hij onderging lange periodes van isolatie, bouwde een aantal kerken ondernam enkele buitengewoon moeilijke tochten langs de westkust in boomstamkano’s. Zijn drie en dertig jaar durende inspanningen om de Nuu-Chah-nulth cultuur te transformeren geeft ons een provocerende case studie en dynamiek die bestond in de kolonistkoloniale relatie tussen de inheemse volken en de staat Canada. Ervan overtuigd dat hij een missie had om de inheemse mensen te redden en zelfstandig te laten zijn, streefde de ijverige priester naar buitenaardse spirituele overtuiging. Hij diende als een gewillig instrument voor het opleggen van koloniale macht door de invoering van nieuwe vormen van rechtvaardigheid, handel, kleding, huisvestiging, persoonlijke identiteit, en –meest verwoestende van alle-scholing. Als vader van de eerste residentiële scholen in British Columbia, heeft hij het monocentrische neergeslagen, dat het meest destructief bleek voor de mensen die hij wilde redden.
De biografie van Brabant is van belang voor de historici,antropologen, politicologen, individuen die zich bezighouden met First Nations Studies, en algemene lezers. Over vader Brabant zijn reeds heel wat boeken verschenen, het laatst verscheen in 2012 Father August Brabant: Saviour or Scourge; Hij zou levensgroot afgebeeld staan in een kerkraam in de kerk te Nootka Vancouvereiland. Hij heeft de kerk gebouwd van Friendly in 1899. Hij zou een praalgraf hebben op het kerhof van Plorissart bij Saint Louis, waar het wemelt van Vlaamse namen
Men weet dat het de eerste bisschop niet is die Vlaanderen aan Noord-Amerika schenkt. De bijzonderste apostel van Alaska was een Gentenaar, Mgr. Segers, en tegenwoordig zijn er tussen de bisschoppen van de Verenigde Staten verscheidene Belgen. Onder ander, Mgr. Maes, bisschop van Covington, Mgr. Glorieux, bisschop van Boise-City, Mgr. Meerschaert, bisschop van Oklahoma.
Hij was de eerste priester te permamanently resde aan de westkust van Vancouver Island en hij werd de Europese religieuze missie van afvalstoffen op de kust van Vancouver Island sinds het vertrek van de spanische in de late 1700s. Hij heeft eerst een bezoek gebracht aan de westkust van Vancouver Island, dominee Charles Seghers in 1874 en die net terug vorm SITKA, Alaska, Brabant kwam uit op Clayoquot Sound op Vancouver Island een 29 yaer-Oud-katholieke priester. En hij is overgegaan tot hardnekkig werken, de armste in de christelijke kerk ; op Hesquiat, in het noorden einde van Clayoquot .
Op 4 oktober 1996 verschijn in de gazet van Antwerpen het volgende, (geschreven door Laurent Wenselaers).: Vlaming bij de Indianen: Het zou niet mogen zijn dat alleen het buitenland bewondering en waardering heeft voor de onvervalste Vlaamse helden uit het verleden. Getuigen daarvan het praalgraaf op het kerkhof van Plorissart bij Saint Louis waar tientallen missionarissen begraven liggen en waar het wemelt van Vlaamse namen.
“Vannestenshof” gelegen in de Kannestraat nr. 4, de hoeve wordt als “Ferme Vanneste” aangeduid op de Popp-kaart van 1843. Het is een gesloten vierkantshoeve.
In de Kannestraat nr. 2 treffen we de “Nieuwe hoeve” deze dateert uit 1933, met den aanleg van de A17 verloor ze ongeveer een ha aan grond. Volgens het gewestplan zijn de gronden gelegen in ontginningsgebied, namelijk de klei zit er onder ondiep Tertiair substraat. Het gewestplan voorziet dus in een mogelijke toekomstige kleiontginning.
In de Bellegemseweg op het nr.4 vinden we het “Goed te Bonduelle” de naam verwijst naar de beek die vlakbij de hoeve stroomt. Met den aanleg van de A17 werd het areaal herleid van 18ha tot 10 ha.
Niet tegenstaande de hoeve in landbouwgebied gelegen is, volgens het gewestplan behoort nog heel wat land tot reservatie gebied langs de A17. Sinds 1991 is er geen landbouw meer. De hoeve is reeds vermeld 1637. In 1952 werd de Bondillebeek overwelfd in de Schepenhuisstraat.
In de Oude Bellegemsestraat onder het nr. 1, vinden we het “Goed te Bottelrie” het was een omwalde gesloten hoeve met open ingang, de oudste gegevens dateren van 1771, sinds 1995 is er geen uitbating meer. De eeuwen oude hoeve was vroeger het foncier van de heerlijkheid “Bottelrie. In 1995 werden de gebouwen en de omliggende gronden gekocht met als doel ze te restaureren en te verbouwen tot privéwoning.
In de Rollegemseweg vinden we op het nr. 2 De Klijtberg. In 1834 vinden we ze terug, een zeker Theys was de eigenaar. Klijtberg deze heuvel bestaat in hoofdzaak uit klei. Als nevenactiviteit vervoerde de eigenaar matreaal, geweven rollen of “coop”. Deze rollen werden bij de thuiswevers afgehaald en naar Kortrijk gebracht. Henri vervoerde ook lood en zink voor de nieuwe kerk in 1904.
Hier zou ook in 1914 een kruidenierswinkel geweest zijn, maar door gebrek aan goederen door de Eerste Wereldoorlog moeten sluiten. In 1940 Was Gustaaf spekslager, hier werden varkens gekweekt. Zijn kinderen Céleste en Fideel volgende hun vader op. Het land werd in 1987 verkocht enkel de woonfunctie werd behouden.
Op het nr.20 in de Rollegemseweg vinden we het “Hof van Leverghem” het dateert van het einde van de 18de eeuw. De naam komt van het” Hof van de graven van Leverghem”. Een losse vierkantbebouwing omwald tot 1953. In 1846 was de familie De La Faille de Leverghem eigenaar. Leverghem was een heerlijkheid ten zuidoosten van Waregem. Het landbouwareaal strekte zich uit over 46 ha. In 1918 kocht Cyriel Deschamps de hofstede met ongeveer 40 ha. De overbouwde toegangspoort werd gesloopt om grotere machines op het erf toe te laten. Door verkoop van de nieuwe eigenaar in 1945 de zoon André en verkavelingen verminderde de bedrijfsoppervlakte tot 21 ha, er is op heden geen opvolging.
Op de Rollegemseweg nr. 49 komen we de hofstede “De suikerij” tegen. De suikerij dateert van de periode 1789 -1809; De naam komt voort vanuit de volksmond het gehucht de “Suikerij” ook genaamd de cichorei(e) De hofstede grotendeels vernieuwd en gemoderniseerd is voor de toekomst verzekerd, de grootte van het landbouwareaal, het moderne gebouwencomplex en de jonge uitbaters.
In de Binnenstraat nr. 8 vinden we “Het Klokhof” , de naam hier verwijst naar het klokje op het woonhuis. De stallen waren oorspronkelijk gebruik als stokerij, deze werden rond 1910 omgebouwd tot koeienstal. Ook hier is het gewestplan gunstig, maar de opvolging ontbreekt.
Het hof “Ter Edel” gelegen in de Marksestraat nr. 25 vinden we voor het eerst rond het jaar 1840, het was een zekere Vermeulen die eigenaar was. Een hofstede van ongeveer een 7 tal ha. Een tijd later zou het landbouwbedrijf beschikken over 12 ha maar rond de jaren ‘ 40 viel het terug tot 9 ha. Het landbouwareaal werd uitgebreid met de komst van de zoon welke zijn ouders opvolgde, en de jonge uitbater richtte zich op het kweken en afmesten van vee. Door zijn gunstige ligging in het gewestplan, beschikt het bedrijf over voldoend troeven om in de toekomst verder te werken.
“Goed te Coulembier” Marksestraat 23, het is reeds de vierde generatie “Coulembier” welke sinds 1870 deze hofstede uitbaten, vandaar de naam. De toekomst is ook verzekerd door het gunstig gewestplan en de aanwezige opvolging.
Weet gij hoe die bruggen gemaakt zijn! ’t Is juist gelijk eene reke zaagschragen, al neven malkander gezet; daar twee balken met schenen over gesmeten, en roef, erover! Alles kraakt en wikkelt; ‘t Is een vreezelijk dingen om zien, vooral als ’t gebeurt dat men te midden eene brugge van twee of drie honderd voeten langde, stil moet staan omdat de beweginge van de brugge te groot is.
’t Was reeds sedert vier dagen dat we dapper vooruit gingen. Morgen zeide men ons, zullen we tot san Francisco toekomen: vreugdig om dat nieuws kroopen wij ’s avonds omhooge in ons bedde, ’t is immers geheel in den top van de voituren dat die bedden zijn. Maar eilaas, wij waren der nevens. Omtrent 1 ure ’s nachts wierden de machinisten geware dat er eene bende koeien langs de bane op de berg liepen; om die vreesachtige dieren te doen van het convoi wegvluchten, schuifelende zij gedurig; inderdaad zij liepen langs alle kanten verbaasd weg, ja zij kwamen over den ijzerweg naar de Humbolt rivier toe, en alzoo gebeurde ’t dat er twee, die ook vluchten wilden, hunne pooten door een brugsken schooten en van het convoi in stukken gereden werden.
Gemakkelijk is het om verstaan dat het convoi van de schenen liep, nochtans, niemand en was verongelukt! Maar wat gedaan? Wij stonden daar nu, op eenen groten afstand van twee statien, met meer als 150 reizigers! Luistert: Eene tafel wierd uit eenen wagon genomen en in de weede geplaatst, terwijl een van de conucteurs eenen draad van den telegraaf losmaakte. Instumenten wierden bijgebracht en welhaast speelde de telegraaf juist gelijk in de steden. Men kondigde ons ongeluk aan in de naaste statien; twee machinen kwamen op, met volk en werktuigen, en om 9 uren ’s morgens was alles effen.
In de “Gazette van Kortrijk” lezen we het volgende: “In 1873 werd hij door de bisschop, Mgr Segers, naar de Westkust van het eiland gezonden, om daar een nieuwe missie te stichten. Daar was hij de enige blanke in dat ongastvrije oord, waar de woeste inboorlingen mensen eten, en leven van Roof en zeeschuimerij.
Te Hesquiat richtte de heldhaftige priester, gans alleen, doch niet zonder de grootste moeite, een missie in.
Gedurende het eerste jaar zijner bijzonder lastige zending, braken de pokken uit, en de hoofdman der wilden verloor door de smetziekte zijn vrouw, zijn dochter, zijn zuster en haar familie. Gelovende dat de blanke de oorzaak was der plaag , loste hij twee vuurschoten op de heldhaftige missionaris, waardoor de hand verbrijzelt werd en hij erg in de rug werd gewond.Hij werd gered en herstelde in Victoria.
Eerst 11 dagen later kwam een dokter hem verzorgen. De moedige priester genas tegen alle verwachtingen in. Later heeft hij nog meer dan een aanslag op zijn leven doorstaan, doch hij ontkwam al die gevaren zonder letsel. Langzamerhand gevoelden de wilden de verzachtende invloed der christelijke leer, en op dit ogenblik zijn er te Hesquiat geen heidenen meer.
Toen Z.H. Aartsbisschop Orth zijn waardigheid neerlegde, werd de E.H. Brabant bestuurder van het diocees te Victoria. Nu drie jaar later(1876) werd hij opgevolgd door Mgr. Macdonald.
Priester Brabant was zelf bisschop geworden, doch over vele jaren dodelijk gewond, bleef hij zulke letsels bewaren, dat ze zijn leven lang een waar afsteeksel zouden geweest zijn voor zo een verheven waardigheid. Mgr. Brabant trok zich wegens ziekelijkheid terug in het Sint-Jozefsgesticht, waar hij in juli zacht in de Heer is ontslapen. Hij Overleden er op 4 juli 1912
Mei 1908, een Belg Aartsbisschop in de Verengde Staten. De Eerwaarde pater August Brabant, afkomstig van Kortrijk.(Rollegem word niet vernoemd) volgt Mgr. Orth op, die uit hoofde van ziekte, zijn bisschoppelijk ambt heeft moeten verlaten als aartsbisschop van Victoria. Sedert lange jaren reeds, wijdde de ijverige missionaris zich toe aan de voortplanting van het geloof tussen de Roodhuiden der westkust van Noord-Amerika, waar hij zeer geacht werd.
Sedert de opofferende werking van E.H Brabant is de Westkust zeer veranderd. Er is nu geregelde stoomvaartverbinding en zelfs spoorweg. En de Benedictijnen oogsten nu te Hesquiat en Clayoquot de eerste vruchten van het zaad met zoveel bezwaren uitgestrooid door de Rollegemse zending den E.H Brabant.
Hij was de eerste priester die permanent verbleef aan de westkust van Vancouver Island sinds het vertrek van de Spanjaarden in de late jaren 1700. Brabant kwam aan als 29 jarige katholieke priester aan boord van de achtentwintig- ton schoener Surprise, en hij zei de bediener te worden van “ de armste kerk van het christendom op Hesquiat, aan het noordelijke uiteinde van de Clayoquot Sound, over een vier uur durende boottocht vanuit Tofino. Zoals reed hoger beschreven werd hij niet lang na zijn aankomst getroffen in zijn rechter hand, door hagel uit het geweer van “Chief Matlahaw”.Terwijl zijn wonden werden verzorgd in een kreek, beschoot “Chief Matlahaw” hem nogmaals , deze keer kreeg hij de hagel in zijn rug en schouder. E.H. Brabant werd gered door een Britse oorlogsman HMS Rocket. De priester werd overgebracht naar Victoria alwaar hij herstelde. De reden van dit voorval was te wijten aan het feit dat“Chief Matlahaw” dacht dat de priester de oorzaak was van het uitpreken van de vreselijke ziekte “de pokken” . Na zijn herstel kwam de priester terug, hij steeg in zijn reputatie, hij sprak de plaatselijke taal welke hij had aan geleerd, hij deed er de mis, leerde ze het Onze Vaderen verzette zich hardnekkig tegen Nuu-chah-nulth sjamanen. Doch ze verweten hem voor de afwezigheid van voedsel. Ze lachten om de leer, waar in zij hen onderrichte. Met het kruisteken kon hij niets aanvangen, hij was geen blanke man, nog indiaans, hij was voor hen en “Chigha” de duivel.
Zoals reeds eerder gezegd een schoon boerendorp aan de rand van de stad, met namen die klinken als bellen, we lopen ze even af
In de Walleweg vinden we twee hofsteden; het “Hof van Odo” en “Goed Te Castaigneboom” Walleweg 101 is een historische naam, de hoeve ligt aan de rand van de gronden van het leen. Geen enkele andere hoeve hoorde tot dit leen. Het is een gesloten vierkant hoeve. De oudste vermelding is 1744. Hier is de landbouw nog voor lang verzekert.
In de Munkendoornstraat, aan de knok vonden we op het nr. 125 “Rollegemknock” een gesloten boerderijtje met een toegang langs de straat, op deze ogenblik heeft het alleen nog een woonfunctie.
In die zelfde straat “t langhof” bij het nr. 180 ook op vandaag niets anders dan een privaat woning, eens de tros van een landbouwer. Het was een van de weinige langsgeveltypes in de Kortrijkse regio.
Bij het nr. 222 staan we bij “Brouckaertshof” een open vierkantshoeve, de oudste gegevens 19de eeuw ook hier is geen landbouw meer sinds 1979, het is een privéwoning.
Bij het nr. 135 staan we bij het “Goed te Imbrecht” ook hier is enkel de woonfunctie behouden. Oudste vermelding 1771. De naam verwijst hier naar de uitbaterfamilie, welke in de eerste helft van de 20st eeuw de hoeve bewoonden.
“Goed te Schoore” bij het nr. 240 met de oudste vermelding 1767, met de naam die verwijst naar de uitbaterfamilie Schoore, het bedrijf was gespecialiseerd in nijverheidsgewassen, met andere woorden
Hij stond bekend als een vlasboerke. Ook hier is het verleden tijd, het is alleen nog een woonfunctie.
“Het Domein” bij het nr. 274, hier gaat het om eer recente hoeve, de oudste vermelding dateert van 1936, hier is de voornaamste bezigheid kippen en zoogkoeien.
We verlaten de Munkendoornstraat en trekken naar de Kannestraat.
Eenige maanden later verliet Mijnheer Brabant huis en thuis, broeder, zuster en maagschap, om Gods willen, en trok henen naar het land dat God hem toogen zou, op zoek naar honderdvoudige belooningen van ’t Evangelie, en naar ’t eeuwigdurende rijk des Hemels. Hij ging te schepe binnen An,twerpen, den 28 oost 1869, wezende zijn patroondag, en was, in het afreizen tot aan Vlissinghe vergezeld door zijnen Heer Broeder; Heer Julius van de Ghinste, zijne rechtzweer, subdiakensedert 31 juli laatstleden; de Heeren Arthur Croquison en broeder Schelstraete en Alphons Ghyoot, studenten ter Hoogeschool te Leuven.
Bij zijn aanlanden in America schreef hij eenen langen brief, waarvan de voornaamste uitreksels luiden als volgt:
“Vertrokken uit Belgenland, 29 Augusti, ben ik eindelijk, 18 october, in Victoria toegekomen.
Dijsendag, omtrent 8 uren ’s morgens, verlieten wij Detroit en kwamen,’s avonds om 7 uren, in Chikago toe; des anderndags,’s avonds om 9 uren1/4, verlieten wij die schone stad, en om 4 uren ’s morgens reeden we over de Mississipi. Meer als twee dagen enzagen wij bijkans niets anders als weeden en effenen grond. ’t Is eene woonderbaar schoone streke, die maar de werkzame hand van den landbouwer af en wacht om rijke vruchten voort te brengen. ’t Was daar, aan den kant van een kleen water, dat wij de eerste indianen of wilden zagen. Hoe stonden zij te kijken naar het convoi.
’t Was tusschen 10 en 10 uren ’s avonds als wij in de nabijheid van Omaha kwamen. Nooit in mijn leven en heb ik zulken avond gehad! Voor alleer wij in de stad of beter het dorp Omaha traden moesten wij de Missouri overvaren. Wij trokken dan allen uit het convoi en naar de boot, tien minuten verre, logement in de stad gaan zoeken. Het regende en bliksemde, gelijk ik het nooit rond Kortrijk geweten hebbe, en het was helledonker!
Iedereen trachtte in een voiture te springen, zoodanig dat er geene plaatse meer en was als wanneer wij het ook meenden te doen. Wij trokken dan te voete naar de stoomboot, wij waren nat en ’t was al! Maar over de riviere was het wat anders! Wij waren nog eene kleene halve ure van Omaha; het regende slagwater, het donderde van langs om meer, en wij zagen geen vijf voet vooruit:wij moesten erdoor en wij en kenden den weg niet, en ’t en was niemand om ons te geleiden. Nu, wij deden wat wij konden, om het licht der voituren te volgen, maar ’t was eene state ten minsten zoo slecht als de vuilste staten rond Kortrijk, en wij slierden van den eene kant naar den anderen. Welhaast maakte ik mijn bedde, wij lachtten gelijk zotten en wij zweeten dat wij
Leekten. Mijne moet hernemende, riep ik tot de andere; Vogt mij na, komt! Ik had een reiszak op mijn schouderen en mijnen hoed onder mijnen arm, haastig gingen we vooruit, toen ik al met eens, slibberende, onderste boven in eene dijk van misschien 15 voeten diep rolde. Daar lag ik nu, en ‘k weet niet hoe het kwam, ik kon er bijna niet uit, zoodanig van het lachen.
Nooit en heb ik zulken geestigen avond gehad, maar ook nooit zulken schrikkelijken. Als wij ’s anderendags van Omaha vertrokken, ’t was om bijkans drie dagen in het convoi te zitten, zonder staan, of ’t en zij om voedsel te nemen. Op 25 september waren we reeds over Cheyenne; aldaar zagen wij het ijs op het water; de sneeuw lag op den grond, en ’t was bitter koud; wij trokken onze winterkleêren aan en de stoven wierden ontsteken in het convoi. Geen wonder dat het koud was, wij waren immers meer als 8000 voeten boven de vlakte van de zee. We waren op den berg geklommen zonder het vele te merken.
Wij hadden en haast niets anders als bergen en rotsen van Sumnutberg tot aan de Californien. Ik weet wel dat het op een zondagmorgen was dat wij naar een plaatse, Primontery genoemd, opreeden. Een tweede stoomsleper nam de helft van onzen trein, en in 20 minuten tijds waren we meer als drie duist voet hoog gevoerd! ’t Bijna ongeloovelijk, niet waar? Toen wij aan de Nevadabergen kwamen, hadden wij de schrikkelijkste Tooneelen. Duikers van twintig minuten lang, door de hardste rotsen geboord, en valleien van drie honderd voeten diepe, waarover een krakend brugsken lag!
Brabant August: Geboren op 23 oktober 1845, broeder van Prudent. Zijn oudstgekende voorzaat op Rollegem is Pieter Joseph Brabant, geboorte van Leers, over Herseeuw. Getrouwd met Maria Lezy, ook van Leers. Bij het kopen van zijn hagepoorterschap van Kortrijk, noemen ze hem op 3 juli 1742 “ Pierre Joseph De Brabant, fils de Noël, né à Lers, maintenant à Rolleghem”
Van Brabant –Lezy komen rekewijs: 1° Antone Brabant, man van Maria malfait.
2° Frans brabant, man van Chatharina Herbau.
3° Pieter Joseph Brabant, man van Chatharina Van Overschelde.
4° Maria Ludovica, leopold, coleta, Polydoor, Prudens, en August, allen ongetrouwd.
Priester gewijd te Mechelen op 19 december 1868.
In Antwerpen ingescheept naar Amerika op 28 augustus 1869, aangekomen in Victoria op 18 oktober 1869
Missionaris in Amerika: bestuurt er een tijd het bisdom waaraan hij toebehoorde. (Victoria Brits Columbia)
Wat Meneer August was als priester vernemen we vanuit “Rond den Heerd” 1870, blz. 316, evenals uit het opstel van E.H. Vander Heyde, The American College Bulletin. Louvain, 1912-13-14.
Menheer Augustinus Brabant, een deftige en ijvervolle missionaris, van wien Vlaanderen eere zal halen, ist ’t hopen werd in 1845, te Rollegem geboren, van een christelijk en welstelende ouders, welke hij nooit gekend heeft. Hij werd opgevoed door zijn nonkel. Zijn vader immers, Pieter Joseph Brabant, stierf te Rollegem, den 28 april 1847, en zijn moeder, Katheline van Overschelde, ’t volgende jaar, den 5 oktober, achterlatende Polydor en Ludovica Brabant, alle beê jong overleden te Kortrijk. Coleta, Heer August voorzeid, en den eerweerdigen Heere Prudens Brabant, surveillant in de kostschole te Dixmude, en priester gewijd te Brugge den 7 november 1869. Dit was acht dagen voor dat onze eerweerdigste Bisschop naar ’t Concillie van Roomen toog.
Heer August deed zijne eerste scholen bij Meester Felix Benoot, te Marke, en zijne latijnsche scholen in ’t collegie van sint Amand, te Kortrijk. Hij was te enden zijne Rhetorica den 10 oost 1865, en trad, korts nadien, in het Americaansch semenari, te Leuven, onder Monsignore De Neve.
Tot priester verheven binnen Mechelen den 19 december 1868, zoo zong hij ’s anderdaags, ten 10 uren zijne eerste Messe in Sint Rochus, te Kortrijk, zijne aangenomen prochie, hebbende voor Diaken Heer Camil Maes, inboorling en student van Kortrijk, en nu eensgelijks Missionaris in America, en tot Subdiaken Heer Prudens voorzeid. Heer Pastor Eduard Verraes droeg de cappe en stond Index Den volgende Zondag zong August eene solemnele Messe van dankbaarheid in ’t Collegie, alwaar hij studeerde, present zijne leermeesters, en talrijke medegezellen van vroeger date, die allen zeer in den Heere verheugden over het onmeetbaar geluk dat hun kind en broeder,dezer dagen , was te beurte gevallen.Hij was de 1ste priester die permanent verbleef aan de Westkust van Vancouver Island (Canada) Hier stichte hij de 1ste Europese religieuze missie. Van 1875 tot 1908 werkte hij in Hesquiat( een van de wildste kustgebieden)
Vander Meersch Modest: Geboren op 19 april 1813, was de broer van Pieter August.
Ook hij liet een boekje drukken bij Casterman Doornik. “Notice sur le Tiers-orde de Saint François, par M.l’Abbé Vander Mersch, directeur des Pénitentes, dites Sœurs-Grises, à Werviq, 16 bl.18°
Directeur van Wervik en missionaris van het bisdom voor heiligenzending.
Pastoor te Woesten, alwaar hij komt te overlijden op 17 juni 1882.
Een van onze voorgangers was niemand minder dan Kamiel Vallez, een thuiswever, pijpenroker, liefst in een stenen pijp, ik kan het weten, ‘k heb er nog spijt van dat ik ze niet allen heb bij gehouden, welke uit de grond zijn boven gehaald. Maar vooral was hij een verwoed vogelvanger. Op het menu gaf hij de voorkeur aan spreeuwen. Ze waren zeer lekker om te eten. Vanuit de achter venster had hij een verzicht op den open kouter, tot aan de “Plaatse molen” of den molen van Vandemeersch nu den molenkouter.
Toen was er nog geen sprake van een hotel zoals nu, toen dat den eenarm, de “gazette bedeler” er kwam, stond daar een klein kotje voor wat “logting” matreaal er in te plaatsen. Nu noemt men dat een tuinhuis. De man had dat naar zijn behoefte niet van doen en met enkele honderd franken minder pacht werd het kotje afgebroken en vervangen door een varkenskwekerij, wat later zou het een kolenhandelaar zijn, en nog later wat het nu is “hotel”. De doening waar ik over spreek was een tweewoonst, heel waarschijnlijk gebouw na den brand die gewoed had in de kerk zo een paar honderd jaar terug. In het huis zelf ligt een balk uit 1761, met een houtsculptuur de “ Franse lelie” .
Nu staan er aan de overzijde evens woningen, tot nu toe kunnen we nog de zon zien daar er nog een stuk niet bebouwd is, maar van den berg is er allang geen sprake meer.
Weet, nog lang voor ik daar kwam wonen noemde deze straat de Marksestraat. Dit begon vanaf de straete naar Tombroek, naar de Oude Aalbeeksestraat, deze straat in langs de gebouwen naar Walotex, vervolgens langs den “schreiboom” nu “Renards Capelle” zo naar den café den “Smokkelpot”. Dat was het uiterste punt van Rollegem, ook genaamd den “Lergberghboom”
Die zelfde straat, een aardeweg, is dan een betonweg geworden tot aan de Aalbeeksestraat. En nog later tot aan de “Schreiboomstraat. De wegel die nu nog verder loopt is er een overblijfsel van.
Het klooster had de keuze gemaakt om een school voor mindervalide te bouwen, dan kwam er de meisjesschool en laatst de jongensschool, of minstens een gemengde school van jongens en meisjes.
De straat vanaf de Schepenhuisstraat was de Capelleweg, en deze liep langs de vroeger café “De Krielenier” en den kloef langs de beenhouwerij Vandevenne tot aan de Marksestraat.
Een grote uitbreiding van residentiële woningen op ons dorpsgebied, begrensd door de Rollegemseweg, Rollegemknokstraat tot aan den Segersweg. De gemeente was opgehouden te bestaan, het was voortaan nog een deelgemeente van Kortrijk. In 1947 was het inwonersaantal 2529, in 1974 iets voor de fusie 2545. In 1970 was er 2 ha bos.
Op 30 juni 1976 waren er 215 arbeiders en bedienden, waarvan 51 in twee confectiebedrijven en 44 in een school voor bijzonder lager onderwijs. 71% van de beroepsbevolking was werkzaam buiten de entiteit Kortrijk, Moeskroen, Zwevegem, wat tot de beginjaren zestig was de pendelarbeid naar Frankrijk eveneens van belang.
Sinds de jaren zestig uit de 20ste eeuw heeft er in het gebeuren in onze gemeente een immense evolutie plaatsgevonden. Vele kleine alsook grote boerderijen verdwenen uit het traditioneel landschap, mede door het feit van een sterke verstedelijking en een ongekende uitgroei van een moderne wegeninfrastructuur binnen de gemeente. ik vond in die periode de weg naar Rollegem, die had toen nog zijn eigenheid, een dorp met alles er op en er aan. Burgemeester, schepenen, pastoors en onderpastoors, een prachtig eigen Karakteristiekdorp, zijn eigen grillen, zijn eigen doen, het echte boeren buitendorp, waar het goed is om leven. Zo zou het nog enkele jaren bestaan. Het Rollegem bedoeld als woondorp dat op 1 januari 1977 zou deel uitmaken van de stade Kortrijk.
Vanuit Moen weet je wel daar waar de steenbakkerij, een van de grootste bedrijven was naast den textiel van Bekaert, en de spinnerij gelegen in de Beekstraat. “Meestersputten” waren voor ons als kind een vertrouwd beeld, menigmaal zijn we ze afgedaald om er in te spelen. Het gaf werk aan de mensen, huizen werden gebouwen met stenen, en stenen werden gemaakt uit klei, dus de normaalste zaak. Trouwens de afval van veel gemeenten uit den omtrek kwam ook hier terecht, Moen, St- Denijs, Kooigem Bellegem, Rollegem en wie weet hoeveel er nog waren die blij waren dat ze hier hun “Vuilkarren” konden lossen. Op de plaats, nu De Oude Aalbeeksestraat, ter hoogte waar de huizen een plein voor hun deur hebben, stond er een omwalde hofstede, de hoeve verween, en de wal werd gevuld met het huisvuil van het dorp men noemde die plaats den “Vuilhoop” van de groende dreve. Toen deze was gevuld trok men met de vuilkar naar Moen.
Boeren die gronden hadden waren blij dat ze, deze konden ruilen 1 ha, was twee in de plaats, en wat nog meer. Problemen met grondwater en ander wateren werden opgelost, ik heb nooit protest mee gemaakt. Nu is deze vlakte het IMOG, samen met Harelbeke wordt hier heel wat afval verwerkt, het bezoeken waard.
Ik had daar mijn schooljaren uit gedaan, en nu aan de slag. Maar o wee het noodloot sloeg toe het kanaal Bossuit-Kortrijk moest verbreed worden, grotere schepen moesten kunnen aanleggen, en wij die daar woonden konden uitkijken naar iets anders. Mijn ouders kozen voor een koop te wagen te St-Denijs, ik bleef er wonen tot 1965 te Rollegem zou ik mijn verder leven uitbouwen. We vonden de nu Rollegemkerkstraat, een prachtige ligging. Een ver gezicht ongeoord, vanuit het venster, bij mooi weer konden we den berg in Kain zien liggen, den berg te trinité of den Drievuldigheidsberg. Vlak voor ons huis waren de landbouwgronden van het klooster.
Het klooster had zijn landbouwschool, zijn rusthuis en zijn pensionaat. Het moest toen wel de keuze maken maar dat is een ander verhaal. Voorons telde het uitzicht en daar zou ons nestje gemaakt worden.
We hadden op ons dorp in 1910, 2,52 ha bos, met daarnaast nog 50 aren boomkwekerij en 1ha park of lusthof. We hadden aan boomgaarden 12ha 60a en 58 aren als fruitheesters.
In den oorlog van 14/18 werd er ook in ons dorp heel wat moeten inleveren aan den Duitse bezetter, een daarvan was, in het najaar van 1918 moest de bevolking 268 kgr. appels en 241 kgr. peren inleveren, ook tabak wol en karren en rijtuigen werden opgeëist. Twee bossen werden er ook gerooid om plaats te maken voor aardappelenteelt. Ook het lusthof en de aanwezigheid van serres waren aldaar onbestaande, zelfs geen boomkwekerij meer.
Van de totale oppervlakte van het dorp op dien ogenblik 823 ha 66 a 16 ca. was er 741 ha en 37 ca voorbehouden aan akkerland. Slechts 10 ha was bedoeld voor ongeveer 500 huizen, met een gemiddel van 2 aren per huis.
Op politiekvlak was het de landbouwer die het beleid bepaalde, het was pas in 1927 dat enkele “fabriekwerkers” mee participeerden. Voor de fusie van 1 januari waren de “Fabriekwerkers” in de meerderheid en waren nog slechts twee landbouwers in de wet.
Van 1955 – 1960 breidde de dorpskern zich verder uit in het oude stratenpatroon, de Moeskroenstraat, de Aalbeeksestraat en de Wethuisstraat( Schepenhuisstraat) Opmerkelijk was wijziging van de vroegere pastorie, en den bouw van een nieuwe, en de afschaffing van het oude kerkhof (1962-1969)
Dumortier Bernardus, P: Kanunnikregulier van Drongen.
Geboren in 1736 Hij was pastoor te Landegem van 22 september 1790 tot aan zijn dood 11 juli 1798, in de ouderdom van 62 jaar hij was er 8 Jaar pastoor .
Hij was een Premonstratenzer (Norbertijn) van de abdij van Drongen. Voor hij werd aangesteld werd in Landegem was hij onderpastoor in Nevele. Zijn pastoor was aldaar was Eugeen Somers (°Gent1738) een licentiaat in godgeleerdheid. Deze laatste was pastoor in Nevele van 17 maart 1790 tot aan zijn dood op 6 mei 1802.
In het tijdschrift Het Land van Nevele, jg. 4 (1973), afl. 3 vind men op blz. 142: Bernard Dumortier, praem. (d.i. monnik van de abdij Drongen), van 22-09-1790 tot 11-07-1798 (jaar van overlijden) pastoor van Landegem.°Rollegem 1736. Was voorheen vicep. van Nevele.
Voor wat de groenten betreft in de moestuin had men; kool, ui, prei, peterselie, rapen witte andijvie, bieslook, radijs, wortelen, rode biet, spruitjeskool, schorseneren, selder en asperges.
In den nieuwen tijd werd de landbouw voor een grootdeel seizoenwerk. Zwaar labeur, van zonsopgang tot zonsondergang. Er waren twee soorten werkers, het dienstpersoneel en de dagloners.
De eerste hadden eten op de hoeve en slaapgelegenheid, ze hadden dus slaap een inwoon, ergens wel in de bouverie , maar ze hadden een verblijf. De dagloners daarentegen leefden van de seizoenarbeid met als gevolg dat ze in de winter te kampen hadden met werkloosheid. Voor deze armen bood het telen van aardappelen voor eigen gebruik een soort bestaands veiligheid. Ook de kleine boer de “keuterboer”die eveneens niet breed had. Als welgekomen aanvulling van het bescheiden inkomen was het thuis weven belangrijk. Bij de telling in 1739 waren er hier 33 meesters, 52 knechten en 7 leerlingen. Vijfentwintig jaar later, waren er twee slagers en één herder met 60 schapen, twee molenaars, een molenbouwer en 12 huiswevers elk met één getouw.
Nog tien jaar later telde men op de plaats vijf herbergen waaronder drie met een uithangbord, op Tombroek een drankgelegenheid. En op het foreest was op de hofstede Brou was een herberg die hij open hield.
In 1765 telde ons dorp 1572 inwoners, eenentwintig jaar later was het al tot 1949 opgelopen.
Er werd eens een onderzoek( 1793) ingesteld naar mensen, die in ons dorp een fortuin hadden van meer dan 20.000 frank, het waren drie grondbezitters, die elders woonden, het ging om het “Goed te Bottelrie met een oppervlakte van 27 ha, met een waarde van 26.000fr. Het “Goed te Brasseye” een oppervlakte van 42 ha goed voor 43.700fr. en het “Hof van Rollegem” 34 ha en een molen samen goed voor de totaal waarde van 49.700fr. Een korte tijd nadien was er een lijst van alle eigenaars van Rollegemse gronden, hoeven en molens welke woonden buiten de kasselrij Kortrijk, ongeveer 203 ha waren in het bezit van een 25 vreemdelingen, of niet ingezetenen.
Een jaar na de Belgische onafhankelijkheid , telde ons dorp 2218 inwoners. Hier was nauwelijks een rol van betekenis betreffende industrialisatie, het dorp evolueerde zeer langzaam. Omstreeks 1850 waren er een 50 tal huizen rond de plaats en het kerkhof, Tombroek was bijna geheel onbewoond, evenals de zuidzijde van de Rollegemkerkstraat. De Wethuisstraat en de Lanteweg.
Er kwamen in de tweede helft van de negentiende eeuw enkele nieuwe impulsen, de vestiging van het klooster, de gemeenteschool, den aanleg van de Aalbeeksestraat in 1880, en den buurtspoorweg van Kortrijk-Moeskroen. Een grote nieuwigheid vormde de oprichting van huizen met verdieping op en bij de plaats. In die periode vormde dit zelfs een statussymbool. Ook op de wijk Tombroek en Forest nam de urbanisatie zienderogen toe.
zoon van de griffier Jan en van Pierijntken, Pieternelle (Petronilla) Libbrecht geboren op 8 juli 1635.
Onderpastoor te Moorsele in 1660. Zijn brieven voor Moorsele zijn door de bisschop van Doornik getekend te Wez den 13 juli 1660, in het jaar 1665 vinden wij hem nog in Moorsele.
In het jaar 1670: te Kortrijk, was hij “priester en de visiteerder van St. Maartens”
Zoals je vast stelde waren al deze tienden in handen van de kerkelijke overheid.
De pastoor van Bellegem bezat te Rollegem de foreesttienden gegeven op 9 bunder, daar haalde hij zes schoven per honderd. Het tiende werd hem geschonken door de bisschop van Doornik. Omwille van dit recht was hij verplicht 262/9885sten bij te dragen in alle kosten voor het onderhoud van de St- Antoniuskerk.
De Groeningenabdij ontstaan kort voor 1226, ze bezat oorspronkelijk enkele renten. In 1294 Had ze een jaarlijkse rente van 84 rasieren witte haver, twee solidi Vlaams, 4 kapoenen ( mannelijke kip die gecastreerd voor ze geslachtsrijp zijn geworden. Een gesneden haan, gemakkelijk te herkennen , geringde ontwikkeling van de kam en kinbellen, hals en zadel behang en lage staart dracht.) zijn en zeven hennen. In de 15 eeuw werd de eigendom in het dorp aanzienlijk uitgebreid door het verwerven van” gheabbondoneerde landen”. De aankoop was mogelijk door het niet betalen van de verschuldigde renten door de eigenaars van een aantal percelen. Aldus kocht de abdij 3200 roeden land in 1400, en nogmaals 1100 roeden in 1418, en nogmaals 2419 roeden. Bovendien kon de abdij zich enkel “ bastaardgoederen “ toe-eigenen, zoals bij het overlijden van Beelkin Duerwaerder in 1457 2600 roeden akkerland, 1 bunder en 100 roeden, en daarbij nog zeven percelen met een gezamenlijke oppervlakte van 3500 roeden. Alles bij elkaar ging om 6 ha en 8a.
“Bastaardgoederen” was een middeleeuws recht dat dateerde uit de tijd van de “horigheid” ( cijnsboer). Horigen waren onvrije personen die gebonden waren aan de gronden van de heer. Het waren geen slaven, maar zij mochten hun landerijen niet verlaten. Zodra de heer zijn landerijen verkocht waren de “Horige” bij de koop inbegrepen. Het recht van keurmede hield in dat de heer uit nalatenschap van zijn keurmedige het beste deel mocht nemen. Soms sloeg het recht van keurmede op het hiervoor genoemde recht op bastaardgoederen.
Toen kende men ook benamingen van hoeven; “ Goed te Brasseeye” (1466) het “Goed te Bottelrie” (1443) het “Goed ter Beke” (1496) het “Goed te Booskins” (1443) de “Stede te Cauweliers” (1498) de leenhoeve “s’Costers” in 1498, het leengoed “Te Courchelles” in 1439. Het “goed te Cromelins” in 1496 en het pachtgoed “De Helle”. En het “Goed ter Mersch”, “oostacker” “ter buerie, ter scotter en “te Courplin”. Men kende ook het”’t te Galgrans” “te Mele”, de “Praiterie”, “te Jouvenelle” en “den plattenfosse” en “ het Renthuys”
Dit alles was ontstaan door in de 11de eeuw veel bossen welke gerooid werden. Bij het begin van de 13de eeuw kwam er controle op het vellen van bomen, tegen 1250 was het ontginnen van bossen tot staan gebracht.
Het overgrote deel van onze dorpelingen leefde van de landbouw en de veeteelt.
Onze oudste bevolkingsgegevens, dateren uit 1469, we telden toen 96 haarden, waaruit men een bevolking van ongeveer 480 inwoners kan afleiden.
Op het vlak van “alaam” kende men een “éénstaartsploeg”, een “waleploeg” of een “wielploeg”. Men sprak ook over een “zole” of “zeule”. Men had paarden of ossen voor dat werktuig.
Naast de ploeg was ook de “ege”, welke vaak te “lijve” werd getrokken. Ze hadden ook klein “Alaam” zoals Bijlen, sikkels, zeisen, rieken gaffels, enz.
Voor het dagelijks brood waren er de tarwe, en rogge. Voor het brouwen van bier gerst en haver. Ze hadden een ook een mengeling van tarwe en rogge, beter gekend als “mesteljoen” of “masteluin”
Rollegem bezat ook heel wat “meerschen” of weiden, daarnaast was er ook den “dries” welke in feite een kunstmatige weide is, bezaaid met hooizaad, ook “etting” of “gersing” genaamd. Er bestond zelfs een “gemene driessen”, dit waren weiden waar het vee van alle dorpelingen naartoe kon. Dit volstond natuurlijk niet om al het vee gans het jaar te voeden. Vandaar dat iedere Rollegemnaar het recht had om hun vee op braaklanden van de parochie te drijven.
Er werd ook tabak gekweekt, rapen, koolzaad, erwten en klaverteelt.
Men bezat dan ook melkvee, welke zorgde voor de productie van verzuurde melk, bekend als “wrongen” later vervangen door karnemelk. Schapen, geiten, varkens en pluimvee, zoals kippen, ganzen.
