|
Ik heb het al enkele keren gehad over het schoolleven in Westende, dat ik beleefde van begin september 1943 tot einde juni 1949. Ziehier de gegevens over mijn vroegere artikels, die jullie kunnen vinden in de map ‘Scholen-Onderwijs’.
05.9.2016 College of RMS, een keuze voor jongens en meisjes uit Westende,
Lombardsijde en Middelkerke halfweg de 20ste eeuw.
06.2.2011 Onderwijs in Westende: Natuurlijk weet ik dat 1943 niet te vergelijken is met
2011!
19.12.2010 Lang geleden! Toen we nog op de schoolbanken zaten in Westende
Toch heb ik er nog niet alles over verteld en het huidig artikel is daarom bedoeld als aanvulling.
Vooreerst nog iets over de afhankelijkheid van de Westendse scholen.
In Vlaanderen was, op de meeste plaatsen, tot in de twintigste eeuw het onderwijs op het platteland als volgt georganiseerd: de jongensschool was een door de gemeente georganiseerde school en de meisjesschool was in handen van een religieuze orde. In Westende waren dat de zusters van de congregatie Vincentius à Paulo in Kortemark. Samen met de meisjes zaten daar ook de kleuters.
De gemeentelijke jongensschool was eigenlijk ook een katholieke school. Ouders die geen katholiek onderwijs wensten, konden/moesten hun kinderen naar het rijksonderwijs in Nieuwpoort sturen.
Het gemengd onderwijs met jongens en meisjes in éénzelfde school, werd op het einde van de twintigste eeuw ingevoerd.
Bij het begin van de 21e eeuw gaan er echter stemmen op om het gescheiden onderwijs weer in te voeren. Onderzoek schijnt immers te suggereren dat zowel jongens als meisjes beter presteren in een homogene leeromgeving, vooral op de leeftijd 13-15 jaar, waar de ontwikkeling van jongens en meisjes grotendeels in verschillend tempo verloopt.
Dat zal wel nog niet voor morgen zijn, zeker?
De inrichting van de klassen en de schoolbenodigdheden die nu niet meer gebruikt worden.
Ziehier een foto van een klas met twee studiejaren (links het derde leerjaar en rechts het vierde) onder de leiding van meester August Dewulf, met vooraan rechts Fred Diet (die mij deze foto opstuurde uit Canada) en rechts van hem Oscar Roose (+1959) en achter hem Willy Coene. Misschien maakten sommige onder de bloglezers ook deel uit van die klas of herkennen ze nog meer leerlingen.
Op onderstaande foto (geschonken door Gery Osaer) die we vooraan rechts herkennen, komen meer bekenden voor: Robert Morel, Carlos Osaer, Gilbert Janssens, René Vermet, Walter Thyvelen, Désiré Verslype, Christian Desaever, Roger Terwe, …
Albert Bloes is de meester en links zien jullie het vijfde studiejaar en rechts de helft van het zesde studiejaar waartoe ik toen ook behoorde. De andere helft van het zesde leerjaar staat er niet op omdat de fotograaf nog niet over een toestel beschikte met een voldoende brede hoek. De tweede foto heb ik helaas niet gevonden.
Soms was er ook nog een zevende en achtste studiejaar met één of twee leerlingen, die niet wensten verder te studeren maar die door de opgelegde leerplicht tot hun 14de school moesten lopen. Ook die staan dus niet op de foto.
Ik voeg die beide foto’s (nogmaals) bij mijn tekst om een beeld te geven van de klasinrichting. Zoals jullie uiteraard zien, zitten twee leerlingen naast elkaar op een schuin afhellende lessenaar. Dat moest rugklachten vermijden. Men vond namelijk dat je aan een platte lessenaar niet met een rechte rug kon lezen en schrijven. Volgende afbeeldingen geven daarvan een beter idee.
Vooraan in het midden van de bank was een ligplaats voorzien voor een glazen inktpot. De griffels en pennen konden vooraan in gleuven terecht. Het bovenblad was opklapbaar en daaronder was ruim plaats voor schriften en ander materiaal, zoals de persoonlijke lei en de griffels, al dan niet in een griffeldoos en een sponsje.
Dit belette kwajongens niet om op de lei te spugen als ze die wilden schoonmaken. Later hadden de kinderen een ruitjesschrift en een lijntjesschrift. In dat laatste leerden de kinderen schoonschrijven.
In tegenstelling tot nu konden de meeste kinderen nog niet lezen of schrijven op het moment dat ze naar het eerste leerjaar gingen. Dat werd dus aangeleerd in het eerste en vervolgd in het tweede leerjaar. Boven het bord hingen platen met korte zinnetjes van eenvoudige woordjes. Wie herinnert zich nog?
‘een man met een aap’
'de bijl van oom’
‘zus met een neus op’
‘het is vier uur’
‘de pet van rik’
‘jan en mie’
‘de school is uit’
'het schip vaart op zee’
'een geit in de wei’
‘de vos bijt de haan’
'poes en de duif’
Naast elk zinnetje stond een figuur om het te illustreren.
Natuurlijk stond ook rekenen op het programma. Voorop stond het opdreunen van de tafels van vermenigvuldiging.
Bovenop de kast stonden meetkundige ruimtefiguren: de kubus, de balk, de cilinder, de bol, de piramide, het prisma. Aan de muur hingen kaarten van België en van de wereld.
In het midden van de klas stond een kolenkachel met een buis. Wie dichtbij zat, kreeg het in de winter lekker warm; wie aan de andere kant van de klas zat, had het koud. Soms mochten de kinderen dan van plaats wisselen.
Van turn- of zwemlessen, muzieklessen, uitstapjes, op school eten of naschoolse opvang, was geen sprake.
Wij hadden daar ook geen behoefte aan. Spelen op straat en zwemmen in zee of in de Lac-aux-Dames na de schooluren hielden ons voldoende fit. Weinig moeders gingen uit werken en dus hadden ze meer tijd om zich om hun kinderen te bekommeren.
De dorpspastoor kwam de godsdienstlessen geven en om ons voor te bereiden op onze plechtige communie trokken we naar de ‘lering’ in de kerk.
Bijzondere gebeurtenissen tijdens onze schooltijd
Op het einde van de tweede wereldoorlog heerste een groot tekort aan voedzame levensmiddelen.
Omdat de bessen, die in het najaar welig groeien aan de takken van de duindoorn, rijk zijn aan vitamine C, moesten alle schoolkinderen onder de leiding van hun meester, de bessen plukken om aldus een bijdrage te leveren aan de bestrijding van het voedseltekort.
In 1946 werd een nieuwe spelling ingevoerd. Voor heel wat leerlingen was het niet vanzelfsprekend om die overschakeling zonder problemen te verteren.
Ziehier enkele voorbeelden van de vroegere en de nieuwe schrijfwijze.
Antwerpsch-Antwerps, valsch-vals, gansche-ganse, wasschen-wassen
maar: komisch-komisch (uitgang -isch blijft)
koopen-kopen, oogen-ogen, stooten-stoten
leenen-lenen, zweeten-zweten, heeten-heten
Colorado-keverplaag
De coloradokever is sinds 1930 in Europa een belangrijke plaag voor de aardappelplant, met name de larven ervan zijn erg vraatzuchtig en kunnen aardappelvelden geheel ontbladeren. De voedselbevoorrading kan erdoor in het gedrang komen. Daarom worden alle mogelijke middelen ingezet voor de bestrijding van de ‘staatsvijand Nr1’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden aardappelen gerantsoeneerd. Bovendien liet de Duitse bezetter zich inspireren door het Oostenrijkse voorbeeld om kinderen en werklozen in te schakelen. Aan dit wanhopig gevecht tegen een schijnbaar onoverwinnelijke tegenstrever, moesten wij dus ook deelnemen … en beestjes van de planten plukken … weliswaar zonder succes.
Na de oorlog werden opnieuw intensieve voorlichtingscampagnes opgezet. Ook het leger werd ingezet. De aardappeltelers haalden uiteindelijk de overhand door de inzet van bedenkelijke pesticiden zoals DDT.
 
Schorsing van meesters wegens collaboratie.
De samenstelling van het onderwijzend kader heeft tijdens onze lagereschooltijd heel wat wijzigingen ondergaan. Veel leerkrachten geloofden tijdens de tweede wereldoorlog in een nieuwe orde. Na de oorlog werden ze dan ook tijdelijk geschorst. Dat was het geval met August Dewulf en Albert Bloes. Zij zouden ‘een onvaderlandsche houding aangenomen hebben, antinationale doelen nagestreefd hebben en propaganda gevoerd hebben ten gunste van de vijand’.
Er werden toen enkele tijdelijke leerkrachten aangeworven om beide te vervangen. Een hele aanpassing weer voor de leerlingen.
Sluiting en verhuis in 1944
Op 4 maart 1944 werden de scholen van Westende gesloten. Het onderwijzend personeel werd gebruikt voor het opmaken van de ontruimingsfiches, bestemd voor het Hoog Commissariaat van de Ontruiming.
Op 8 september 1944 werd de school voor de tweede keer beschadigd door beschietingen. Dat bracht mee dat wij tijdelijk les kregen in villa ‘La Dune’ in de Duinenlaan, het huidig schoonheidssalon van Fabienne Coucke,
Besluit
Vroeger was het dus anders …. Maar was het ook beter? Moeilijk te beantwoorden!
Bronnen
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/89315-de-belevingswereld-van-het-kind-in-de-achttiende-eeuw.html
http://www.nostalgiekrant.nl/spelletjes_van_vroeger.htm
http://www.west-vlaanderen.be/overdegrens/gebiedenbeleid/externe_relaties/samenwerkingsakkoorden/leader/
kinderenvantoen/Documents/De%20lagere%20school%20van%20toen.pdf
|
