o primavera
heerlijke bloemennaam,
betekent ook begin
Over mijzelf
Ik ben Van Overstraeten Nicole, en gebruik soms ook wel de schuilnaam yasmin.
Ik ben een vrouw en woon in Halle 1500 (België) en mijn beroep is gepensioneerde leerkracht Nederlands.
Ik ben geboren op 30/06/1946 en ben nu dus 78 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: poëzie, theater, oosterse cultuur, muziek en koken.
Ik publiceerde 4 dichtbundels (De dagen van de winter, Jagen, Sapkracht en De tuinen van Thevenet). In 2006 acteerde ik in 'De koffers zijn gepakt', een theaterproductie van het Masereelfonds, als eerbetoon aan Bertold Brecht.
een lief okerkleurig scharminkel
literatuur, cultuur, small talk
06-04-2010
dimitri: die sieben letze worte jesu christi
joseph haydn werd geboren in 1732 en stierf in 1809. dimitri verhulst werd
geboren in 1972 en is nog niet dood. toch hebben die twee blijkbaar iets met
elkaar, want het literaire wondersnotjong reist sinds november vorig jaar door
het vlaamse land met een heerlijk literair-muzikaal programma: zeven sonates
van haydn gebracht door het ensor strijkkwartet* met als sublieme
tussendoortjes (of is het net andersom?) zeven verhalen over leven en dood, geschreven
en voorgelezen door dimitri himself*.
hij trad op in meise, lier, koksijde,
evergem, bierbeek, borgerhout, kraainem, willebroek, bree, evere, rekem,
mechelen, waasmunster, heusden-zolder, leuven, wilrijk, bonheiden en
wij woonden de laatste performance bij in het begijnhof van diest, toepasselijk op paasdag 2010, 4
april 2010. eergisteren dus.
twee dingen vond ik wonderlijk: verhulst die zich een bijbelse thematiek (de
zeven laatste woorden van christus) eigen maakt en de optredens in duidelijk kleinere
culturele centra. niet in de vooruit in gent, niet in bozar in brussel, niet in
de antwerpse bourla. goed zo, optreden voor grote zalen lijkt misschien
spectaculair, maar een viertallig strijkkwartet en een literaire wonderboy
smaak je toch beter in de intiemere sfeer van kleine zalen...
ondertussen las ik in een interview dat het kerkelijke verhaal, ondanks zijn evolutie naar een breder humanisme, hem
(dimitri) niet zo vreemd is: zoals wij allemaal ging hij als kindnaar de mis en op zijn kostschool werden zelfs nog
latijnse missen gelezen.ik moet zeggen
dat die bevreemdende latijnse titels boven dimitri's verhalen me wel iets doen:
pater, dimitte illis, non enim sciunt, quid faciunt(vader, vergeef het hun want zij weten niet wat zij doen) amen dico tibi: hodie mecum eris in paradiso, (voorwaar ik zeg u, heden nog zult gij bij mij zijn in het paradijs)mulier, ecce filius tuus, et tu, ecce mater tua (vrouw, ziedaar uw zoon, zoon, ziedaar uw moeder) eli, eli, lama asabthani? (mijn god, waarom hebt gij mij verlaten?) sitio(ik heb dorst)consumatum est
(het is volbracht)pater! in manus tuas commendo spiritum meum.
(vader, in uw handen beveel ik mijn geest)
.
van de zeven schitterende verhalen wil ik vooral
het tweede verhaal onthouden (over een illegaal die als verstekeling op een
boot naar engeland wil geraken), omdat er heerljk poëtischepassages over de
zee in voorkomen, het vierde verhaal (over de vrouw die haar gewelddadige man
verlaat), heerlijke story, en het verhaal over de levensloop van een man die,
op het ogenblik dat hij aan de barbecue worsten bakt, plots tot de ontdekking
komt dat het leven meer is dan dat... ik herinner me niet meer of dit het
laatste of voorlaatste of voorvoorlaatste verhaal is, maar de inhoud herinner
ik me des te meer, dimitri was zowaar grappig en las zijn teksten voor op
meesterlijke wijze, met omfloerste, laag gehouden stem...)
.
ach, het is toch wat met die plechtige latijnse taal, het
is toch wat met dimitri, het is toch wat met de godsdiensten maarde schrijver dimitri
verhulst heeft me volledig over de streep getrokken: mijn mening dat hij niet
vriendelijk is voor vrouwen doet er niet meer toe, hij is een fantastisch
verhalenschrijver en als figuur vind ik hem ook leuk: dat boleroke, dat
donkerroze hemd, die vettig-leuke warrige kop met brutaal jongensachtig bakkes,
haha...
.
op paasmaandag gingen n. en ik trouwens nog naar een
religieus
geïnspireerde film in cinéma arenberg, brussel.
titel van de film: hadewijch.
hieronder een prachtige foto + wat uitleg:
Hadewijch
Bruno Dumont
2009 . FRANKRIJK . MET JULIE SOKOLOWSKI, KARL SARAFIDIS,
YASSINE SALIME - 1U45 - FRANS OV NL OND.
Geschokt
door het extatische en blinde geloof van de novice Hadewijch, zet
moeder overste haar aan de deur. Hadewijch wordt weer Céline, een jonge
Parisienne en dochter van een diplomaat. Door haar hartstochtelijke
liefde voor God, haar woede en haar ontmoeting met Yassine en Nassir
balanceert Céline tussen genade en waanzin en bewandelt ze gevaarlijke
wegen.
(Toronto International Film Festival -
Prijs van de internationale kritiek FIPRESCI)
.
ach, wat een verrassing: wij dachten een supererotische film te zien (jaja,
een nonnetje dat buitengegooid wordt in het klooster en bevriend raakt met
arabieren ). maar wat kregen we echt te zien? een film over de waan van de godsdienstige
extase, die kan leiden naar extreme handelingen (hadewijch wordt vaag betrokken
in een aanslag). wij kwamen tot het besef dat godsdiensten allemaal eenzelfde gezicht hebben. in het beste
geval biedt godsdienst troost, orde en ascese, in het slechtste geval is
godsdienst een open riool naar domheid en extremisme..
wij waren vooral in de wolken over de respectvolle manier waarop vriendje yassine
zijn parijse petite amie bejegent, eens iets anders dan de raaskallende
verhalen over 'de onderdrukking van de
vrouw in de islam' zoals dat tegenwoordig in elk schandaalbericht over de islam wordt benadrukt....
.
besluit: ons paasweekend was weer eens heel tof. vooral het etentje in het café-restaurant van het begijnhof van diest (terwijl het buiten pijpenstelen regende, heel stemmig) zal me bijblijven.
op de muren van dit druk bezochte resto heel grappige gezegden over begijntjes, zoals:
Alle baten helpen zei de begijn, en zij
roerde heure pap met een naalde..
de ontbijttafel dekken wij zoveel mogelijk van de avond tevoren en ook de koffie is op de timer gezet, zodat ik 's ochtends direct aan tafel kan gaan om te smullen van boterkhammekes met bosbessenjam en choco en een sneeuwwitte petit suisse met vloeibare acaciahoning. als de koffie nog niet helemaal doorgelopen is pers ik nog een bloedsinaasappel, feest compleet!
meestal ontbijt ik alleen (zalig!) want ben een uitgesproken ochtendmens, mijn huisgenoten doen net andersom: zij slapen 's morgens uit. zodoende zit ik hier op deze zaterdagochtend weer te tokkelen dat het een lust is, wil veel zeggen en vooral van alles tegelijk.
al een tijdje geleden hoor, dat ik nog mijn blog heb gebruikt. ik zeg wel degelijk: gebruikt. mijn blog is een soort dagboek dat ik vooral voor mezelf bijhou, om dingen die mij raken neer te schrijven, maar ook als oefening om een behoorlijk schrijfélan te bewaren.
want schrijven is bewegen, als je niet beweegt word je stram en oud en dat geldt dus ook voor het schrijven. heb al gemerkt dat mijn stijl langdradig en landerig wordt als ik een tijdje stil lig. daarna moet ik schrappen en nog eens schrappen om behoorlijke zinnen op papier te krijgen.
.
tja, wat een wintereinde is dit geweest. in de maand februari heel veel gedroomd, heel veel op dromensites gedurfd. verleden woensdag in de yoga van de vriendelijke godelieve nog enkele adressen van dromensites gekregen, gevonden in het wetenschappelijk tijdschrift EOS (april 2010, nr 4). ik noteer ze hier onmiddellijk, zodat ik ze niet kwijtraak...
www.dreambank.net
www.dreamresearch.net
www.allesoverdromen.nl (goede nederlandstalige informatie over slaap en dromen van de universiteit van utrecht)
ik noteer mijn dromen en wil enkele dromenverhalen schrijven, daarom.
.
in het fraaie magazine victoire, horend bij de krant le soir, een artikel gelezen over de franse kunstenares orlan. was onmiddellijk verkocht, wou haar tentoonstelling orlan remix in ter kameren zien, gisteren was het de laatste dag. maar owee: een verstuikte wijsteen en een afgerukt douchegordijn gooiden roet in het eten. gisterennamiddag dus, na een sessie voltarenmassage, voorzichtig naar de gamma om dat steeds neervallend douchegordijn te vervangen door een glazen badwand.
toch publiceer ik hier de nota's die ik over orlan heb opgetekend, want zij is een bijzondere dame...
V als orlan
orlan remix is een kortfilm die een sequentie uit clair de femme van costa-gavras remixt, waarin yves montand, aan een toog hangend, aan japanners vraagt: est-ce que vous êtes belge? een racistisch mopje, dat uiteindelijk resulteert in een anti-racistisch manifest.
orlan heeft deze beelden gemengd met beelden van huidcellen, haar eigen huidcellen en ook cellen van anonieme lichamen. tegen het dagdagelijks racisme antwoordt ze: hybridons-nous.
de metafoor die dit gezegde omsluit, is de mantel van harlekiijn. de mozaïek van de diamantvormige lapjes, naast de beelden van cellen van verschillende kleuren en origines, die meestal verkocht worden als openlijke raciale identificaties.
dezelfde mozaïek versiert de opblaasbare limousine (van een bruidspaar?) in gigantische afmetingen, op het einde van het filmpje en ook als installatie in ter kameren zichtbaar. de wagen heeft superafmetingen, zoals ook onze dromen over luxe, uiterlijk en sociale erkenning,
racisme wordt in onze maatschappij dagelijks gevoed door dromen van uitsluiting en het bewaren van de gefantaseerde raciale puurheid.
maar ik geloof niet in het versterken van nationalismen, zegt orlan, maar in de vermenging...
tussendoor hebben wij het al een paar dagen over het incident met benno barnard in de universiteit van antwerpen.
de jongelui die luidop hun ongenoegen over de lezing van benno barnard leve god, weg met allah hebben geuit hebben hoogstwaarschijnlijk net het omgkeerde bereikt van wat ze eigenlijk wilden: protesteren tegen de negatieve kritiek van benno, omtrent de islam. benno staat nu in het zonnetje, hij werd zelfs al uitgenodigd bij de zuinig sprekende phara.
waarom hebben de veiligheidsdiensten de oproerkraaiers niet gewoon uit de zaal verwijderd, zodat de lezing toch kon doorgaan? ook vind ik het onethisch dat een universiteit (toch een intellectueel hoogstaand instituut) ook niet (en waarom niet in debat) een tegenpartij uitgenodigt: iemand die gespecialiseerd is in islamkunde en die bedaard en op academisch niveau de wellicht onjuiste of onvolledige stellingen van schrijver benno barnard op wetenschappelijke en intrinsieke wijze kan weerleggen.
want een schrijver die zich aan niet onderlegde en tendensieuze kritiek waagt, om het even of het nu over godsdienstige, wetenschappelijke of politieke kwesties gaat, zit goed fout. schrijvers produceren literatuur en misschien is het best dat zij zich aan de literaire canon houden, de rest wordt uiteindeljk een lachertje, of is misschien zelfs gevaarlijk.
.
hoe dan ook: de geboorte van de lente is dit jaar niet zonder schokken en stoten gebeurd. ik vergeet nog het afschuwelijke treinongeluk in buizingen te vermelden: een event dat mij ook weken heeft verlamd. verontwaardigd was ik, dat ons veiligheidssysteem op de spoorwegen niet werkte. de echte verantwoordeklijken voor zoveel ellende verdienen de strop! ik correspondeerde over dit treinongluk met rose en schreef een gedicht:
lieve rose
je laatste mailtje heeft mijn man weer, ijverig als hij is, in een of
andere map weggemoffeld, maar ik herinner me duidelijk wat je schreef,
over mensenleed dat op dit ogenblik belangrijker was dan
dierengedichten en waarover ik zou (kunnen, moeten?) schrijven...
gisteren zijn we overrompeld: telefoontjes, smsjes, mails.. familie van
ahid, vriendinnen van natasja, kennissen, ze wilden allemaal weten of
we er niet bij waren... zo'n treinramp is natuurlijk
sensatoneel....
zelf was ik onder de indruk van die kille witheid, het beeld van mensen
die aan de kant zaten in dekens gewikkeld... en van de man die een
vrouw, een kind (het lichaampje in zijn armen, in een deken gewikkeld,
had lange, zwierig-donkere haren...) schommelend over de gladde sporen
droeg. ook was ik een beetje verontwaardigd: de eerste uitspraak van de
burgemeester .... een politieke positionering: dit was provinciale
materie...
en inge vervotte die bitsig respect opeiste voor het parket, dat zijn
werk moest doen.... die rommel, allemaal, in plaats van medeleven te
tonen voor de slachtoffers, die bloedend rondstrompelden... ook heb ik
even gelachen: mibnister vn binnenlandse rampen turtelboom versprak zich
bijna, zij vond het nodig eerst
de natio(correctie: identiteit) van de slachtoffers te achterhalen..
en daarachter, onzichtbaar bijna, het individuele leed van zij die
gekwetst zijn, zij die een dierbare verloren in dat vreselijke
ongeluk...
ik ben geen ramptoerist, maar misschien zit hier wel een historisch gedicht
of verhaal in...
mvg
nicole
ontbijt met sneeuw
opgedragen aan de hoogzwangere suzan demirci ((27)
uit quaregnon,
slachtoffer van de treinramp in buizingen, 15 februari
2010
.
op de trein ontbijt zij met sneeuw.
witte chocolade, acaciathee. hoelang nog
voor zij verandert in melk, in honing?
de sneeuwkoningin. zij smaakt naar bleke bechamel,
bearnaise, ijsgratin in de ochtend. yoghurtbol
uit kazakstan met gesmolten suiker.
de
karamelserail.
.
hoe konden deze wrede splinters
van staal
haar plots op deze
wijze omarmen?
hoe kon dit koele
vensterglas, dit ijzeren
gaatjesrooster, dit
armplankje van zilver
haar blijven zoenen
tot in de oneindigheid?
de
gsmshandtassensjaaltjesbrillen
wintermutsenportemonneesboterhammendozen
zij pletten haar
poriën tot zichtbaar bloed.
.
zij zochten haar, de
ijskoningin.
lag zij tussen de rode
lichamen op de bermen?
lag zij op de sporen,
tussen de kiezels?
zij sliep vloeibaar
tussen puin.
het gruis bedekte haar
openingen, haar schreeuwmond.
tijd voor een nieuw bericht. het is nog putteke
winter. vandaag voorspellen de weerorakels sneeuwbuien en andere
nattigheid. sinds ik nieuwe zevenmijlslaarzen heb gekocht bij new joseph (in de solden), durf ik onvervaard stappen over modderhoopjes sneeuw en gladde ijsplekken. in de ochtend hoor ik vaag vogels zingen. het is nog
te vroeg natuurlijk, maar toch: voor even een splintertje lente... voorts
vind ik dit een toffe tijd: ik lees elke avond prachtige pagina's. het
stapeltje boeken naast mijn bed groeit zienderogen.... een paar dagen
geleden stuurde mark meekers* me (gratis!) zijn nieuwe dichtbundel land van stand.
mooi, fragiel klein boekje met krachtige, weelderige verzen. hou ik van!
zondag
naar oostende gereisd, het was prettig wandelweer, de zee in mooie
diepgrijze schakeringen met witte schuimpjes. de lucht tintte waarempel
blauw. het was lekker koud, beetje winderig zelfs. we waren gekleed in onze dikste winterjassen...
heel blij was ik, dat we nog op de valreep charlotte mutsaers' tentoonstelling in de venetiaanse galerijen(aangespoeld met pen en penseel) hebben
kunnen zien, het was de laatste dag. leuke madame, die charlotte. a.
had onmiddellijk een reeks schilderijtjes uitgepikt waarop je telkens
een dame kon zien met een konijnenhoofdje. ze stond mysterieus in de
deuropening van een kamer - of kwam ze juist de living binnen?
in de standaard boekhandel vond ik de nieuwe dichtbundel hier van wislawa szymborska* (als altijd is deze dame even spits en geestig!) en ook kocht a. mij een mooi rood boekje met als titel: ontbijt op bed, liefdesgedichten van een zekere marc pairon*.
wat een ontdekking! zo'n vlot leesbare, prettige en ingenieuze verzen
had ik al lang niet meer gelezen. ook had die marc pairon een volkomen
eigen stijl, zo met korte, heftige zinnentjes met veel punten en
witruimtes. vreemd, van die marc had ik nog nooit gehoord....natuurlijk
zocht ik algauw info over deze dichter op internet. en oeps! naar het
schijnt is marc pairon de best verkopende vlaamse dichter van dit
ogenblik....
hoho, vaag begon mijn enthousiasme te temperen als
ik lucht kreeg van de promotiemachine achter marc pairon. ook zjn
levensbeschrijving deed me even de wenkbrauwen fronsen... een jonge
kerel die op vijftienjarige leeftijd aan een jarenlang zwerversbestaan
begint en die nu een curriculum presenteert als designer, uitgever van
luxueuze kunstboeken en andere spectaculaire ouvrages? een dichter met
een literiar agent (adres genoteerd!), die zijn boekjes laat uitgeven
door de charles catteau-stichting (klinkt prestigieus!) en een dikke
vriend is van nic van bruggen, een ouwe rakker die mede met enkele
andere kornuiten in 1972 de dichtersgroep de pink poets* oprichtte??
ach,
ondertussen weten we wel dat in de literatuur veel kan en mag, gelukkig
maar. desondanks kijk ik, na alle weetjes en anekdotes over een
schrijver/dichter, daarna opnieuw en met ongestoord frisse blik naar de
regels op het papier. marc pairon bevalt me. zijn prozagedichten
bijvoorbeeld graven diep, alhoewel... het geheel laat toch een heel lichte, dus makkeljk leesbare indruk na.
onmiddellijk bedenk ik, of
ik zelf zo'n luchtige, pittige gedichten zou kunnen schrijven.
liefdesgedichten betreffende jonge minnaars bijvoorbeeld. want marc
pairon, geboren in 1959 (hij is dus 51!) schrijft duidelijk niet over
prachtige, volrijpe vrouwen. zijn liefdesobjecten zijn, heb ik zo de
indruk, jong en fragiel. getuige daarvan zijn erotisch woordgebruik!
zijn verzen wemelen van (verklein)woorden als malse billetjes, bips, lijfjes, onschuld, glimlachjes, mondjes, tepeltjes.... desondanks toch heel vertederende verzen....
marc pairon overdrijft echter met zijn stoppunten (bijvoorbeeld in verzen als: Vaardig zal ik zijn. Met het verwennen. Als een ontbijt op bed. Bekwaam. Met het tot stand brengen. Van onze scheppIng.) en zijn taal doet me daardoor af en toe aan sos-taal of aan rappers denken. spelenderwijs heb ik een gedicht van marc pairon (zie p.
83), gewoon door het weglaten van (4!) verkleinvormen en (9!)
hoofdletters, omgewerkt tot een 'rijpere', meer 'gewone' of 'vloeiende'
tekst:
ik verzamel/ het langzaam/ van je lijf/ hoe je op
wolken loopt/ ik verzamel/ het brak van je tranen/ in conserveblikken/
ik verzamel de windstilte van je hart/ bij mijn weersvoorspellingen/ ik
verzamel jou/ in het plakboek/ van trots.
zo wordt dit misschien ook een (grappig?) gedicht voor oudere dames, cougars included....
* Mark Meekers, Land van Stand, een op vraag van de Provincie geschreven gedichten over Vlaams-Brabant, ter gelegenheid van Gedichtendag 2010. * Wislawa Szymborska: Hier. Vertaald door Karol Lesman, De Geus, 2009. * Marc Pairon: http://www.marcpairon.com/nl/indepers.htm * Charles Catteau (1880-1966), de meest veelzijdige
keramisch kunstenaar van zijn generatie, schiep als ontwerper, leraar,
chemicus en artistiek directeur een uitzonderlijk oeuvre. *De Pink Poets, een dichtersgenootschap dat in 1972 was opgericht door Patrick Conrad en Nic van Bruggen, en zich met taalgerichte, neoromantische en experimentele poëzie afzette tegen het nieuw-realisme.
ondanks mijn voornemen alleen mijn felle en levendige dromen van de laatste dagen (weken) te noteren*, wil ik in dit bericht eerst mijn indrukken kwijt omtrent de voorstelling 'het kind van de smid' van en door josse de pauw in de kvs verleden zondag.
kon mij absoluut niet voorstellen waarover dit stuk zou gaan, had opzettelijk geen info opgezocht omtrent inhoud en vorm. groot was mijn verbazing op de scène een grote tafel te zien, met daarachter vier acteurs met hun boekskes: frank vercruyssen, willy thomas, josé verheire en josse de pauw zelf. oeps! het zou dus geen echt theaterspel worden met spannende interactie, ingenieuze enscenering en decoreffecten, maar gewoon een lezing! op een groot scherm zagen wij een tekst geprojecteerd in het frans, tegelijk met de krachtige wit-zwart tekeningen van beeldend kunstenaar koenraad tinel.
ach! na amper een paar minuten luisteren werden we ingepakt: het verhaal kende zijn gelijke niet. een schitterend avontuurlijk epos over een ierse migrant, die een paar eeuwen geleden naar amerika trok, met een indiaanse huwde en twee zonen opvoedde. de eerste zoon van de indiaanse vrouw sacajaweja had eigenljk een canadese vader, werd door 'de smid' (want dat was het beroep van de ier) geadopteerd en groeide op samen met zijn halfbroer.
de jongste zoon trekt naar ierland en komt door een samenloop van omstandigheden in een strafkolonie in australië terecht, waar hij een hele tijd noodgedwongen verblijft. hij slaagt er echter in te ontsnappen. terug in amerika zwerft hij van reservaat naar reservaat, op zoek naar zijn ondertussen blind geworden halfbroer.. . via het leven van deze twee personages schetst de auteur (josse de pauw zelf) de geschiedenis van de exploratie van de
noordwestelijke amerikaanse gebieden en het contact met de indiaanse
stammen, de hongersnood in ierland en de (straf)kolonisering van australië.
2.
verhalen... nu, het verhaal zelf van om het even welk theaterstuk, om het even welk gedicht, om het even welke roman of literaire thriller, is altijd het eerste wat wordt verteld en misschien het enige wat bijblijft. alles is verhaal. maar nog intrigerender vind ik bij een voorstelling de connotaties daaromtrent. had josse de pauw de tekst zelf geschreven of niet? blijkbaar wel, hij inspireerde zich op een roman van robert hughes * over de geschiedenis van australie. waar kunnen we die tekst terugvinden? wie waren de acteurs, wie maakte de tekeningen?
en ach, hoe was de sfeer in de zaal, in brussel, die bewuste zondag 10 januari 2010?
daarom schrijf ik dit bericht. ik wil me de sneeuw herinneren, de pittige kou en mijn voorzichtig schuifelen door de lakense straat, de fantastische muziek in café congo, de heerlijke koffie met een jeneverke en de plattekaastaart met speculoos, (te) vlug verorberd bij het wachten vooraf. en dan zag ik, onopvallend bijna, josse de pauw door het café drentelen. ach, hoe gewoon zien acteurs er uit als ze niet spelen of in functie zijn, ik heb zelfs de indruk dat ze dan een grijze muis willen zijn. het publiek de vijand. ook vond ik josse oud.
maar wat een acteur. wat een stem! en hoe prachtig beschrijft hij de natuur, passages die de gruwel even doen vergeten, zodat wij, het publiek, kunnen ademhalen bij een verhaal dat ons ademloos maakt. bravo...
* sinds 1994, schrijf ik, soms sporadisch, op andere momenten heel trouw en systematisch, mijn dromen op...
* HUGHES, ROBERT De fatale kust, Amsterdam, Uitgeverij Balans, 1989
de eerste sneeuw is reeds verdwenen, de korte maar heftige winterprik van een paar dagen voor kerst behoort al tot de verleden tijd. maar ik vond het heerlijk bij mijn ronkend kacheltje te zitten en dromend naar al dat wit buiten te staren....
ondertussen heb ik mijn oude dichtbundels overgetypt en ik plaats ze bij deze op mijn blog. foei! in mijn eerste bundel zette ik nog een punt na elke titel... ach, in mijn vroegere gedichten was ik zeker niet consequent bij het gebruiken van leestekens... maar geen nood: nu heb ik de gedichten altijd bij me. vond het wel een vreemde ervaring mijn vroeger werk over te typen..
blij ben ik dat ik me dit jaar heel bewust bevrijd heb van wat ik 'invloeden' (maatschappelijke, literaire, spirituele, ideologische...) noem. ik wou me losmaken van de zienswijzen door anderen opgedrongen en opnieuw op zoek gaan naar mezelf.
ik zeg tegen iedereen dat ik in niets meer geloof. alhoewel deze attitude misschien bij sommigen als beangstigend overkomt, voel ik mij heel licht...
hieronder drie wintergedichten, 1 uit elk van mijn bundels.
3 november
het is ijskoud in deze kamer.
ik ga een eindje
in de mist wandelen.
mijn gevoelens van ongenoegen
doen verdwijnen door twee sneetjes brood te eten
van het merk wonder.
wat gouda kaas, een potje fruit,
en een hap hollandse verkade chocola
met vulling van hazelnoten, rozijnen en amandelen.
het jaar 2009 is bijna ten einde. ondanks het verrukkelijke sneeuwtapijt (eindelijk een witte kerst?), de glitterlichtjes in mijn huiskamer, mijn ronkend oeroud godin-kacheltje (dat ik net nog een beetje opgepookt heb, lekker ouderwets) en de pittige kou buiten voel ik me vreemd te moede: een nieuw woord gonst door mijn hoofdje, het woord hybride, ik sta ermee op en ga ermee slapen.
ik las een paar dagen geleden dat we nog nooit zo'n hybride tijd hadden meegemaakt als nu. door de globalisering ligt werkeljk bijna alles (?) binnen ons bereik. maar wat betekent hybride? als je op google dit woord intikt, kom je bij sites terecht waarbij men het heeft over hybride wagens, auto's dus, of ook wel bij tuinsites waarbij prachtige hybride bloemen- en plantensoorten (als aarbeien, tomaten, hamamelis, belladonna..) worden voorgesteld en geloofd om hun veranderende eigenschappen, bekomen door kruising van soorten.
hybride komt van het oudgrieks en betekent eigenlijk nauwe vermenging van ongelijksoortige zaken. hybride betekent dus gemixt. er bestaan hybride aandrijfsystemen, hybride hypotheken, hybride fokvarkens enz. enz. hybride is dus een fusie van systemen en eigenschappen, om te komen tot iets nieuws en beters... ik denk ook aan de term fusion, in de keuken, waarbij gerechten en ingedriënten uit de hele wereld worden samengesmolten tot een schitterend nieuw geheel. mmmmm...
maar het gevoel dat ik al een hele tijd meedraag en mijn eigen particuliere doelstelling van de laatste maanden (jaren?) is juist die extreme mix proberen uit te schakelen en te streven naar soberheid. omdat ik in mijn leven te veel mix heb en te weinig eenvoud. ik vond en vind mijn leven tot nu toe
ontzettend veelzijdig, te veelzijdig. ben dit jaar dus ook enorm bezig
geweest met loslaten, omdat ik heel naïef (en misschien zelfs
romantisch) naar een vorm van eenheid en harmonie streef.
2.
maar toch: is mijn streven naar zgn. zuiverheid en authenticiteit niet een beetje belachelijk? is mijn hybride levens- en denkwijze nu echt een reden tot paniek? ach, zelfs politiek vind ik mezelf niet helemaal zuiver: alhoewel ik van mezelf denk dat ik een groenlinkse instelling heb, betrap ik mezelf op hopen kritische bedenkingen op dit soort uitgangspunt en vind ik vertegenwoordigers van andere partijen soms schatjes. de nauwe vermenging van ongelijksoortige zaken (ideeën) is een politiek feit. het resultaat van de top in kopenhagen zegt genoeg. dit overmoedig megagebeuren (dat ongetwijfeld tonnen euro's gekost heeft) eindigt zoals ik het had vermoed: met een hybride opstellling van de grootmachten als amerika en china en zonder zuivere concrete doelstellingen.
ik schreef onlangs nog naar anne, mijn groene vriendin, toen we het hadden over de non-believers: de waarheid ligt altijd een beetje in het midden en de natuur is vrij, wie zijn wij om de natuur te willen bedwingen? trouwens, de groene revolutie zal er een van de basis zijn of zal niet zijn; de grootmachten kunnen beslissen wat ze willen, het zijn de kleine mensen die het leven groen zullen maken of niet. sober leven doe je zelf, niet in opdracht. zuinigheid is een basisgegeven en overdaad schaadt.
ach, ik moet eerlijk bekennen dat ik het niet weet: is het zo dat wij allen op straat moeten komen, megarellen moeten veroorzaken om de groten ervan te overtuigen een andere taal te spreken? moeten we de chinezen, het topgroeiland dat duidelijk niet in het verhaal meewil, muilkorven???? mooie woorden allemaal, maar hoe gaan jij en ik daarbij te werk? dat is mij een volkomen raadsel. ik heb trouwens al een hele tijd geleden voor mezelf beslist, dat ik liever een gedichtenbundel lees dan mee te stappen in een betoging. het gevoel van machtige samenhorigheid dat je krijgt als je meeloopt in zo'n massa heb ik niet nodig: wil me eigenlijk niet meer binden. nu ik eindeljk een beetje vrijheid en rust heb, zou ik wel knettergek zijn om me weer te engageren in een 'massamovement'. en natuurlijk ben ik ook wat te oud geworden voor dat soort verhalen....
3.
het woord hybride is wonderlijk genoeg ook verwant met het begrip hybris, overmoed. in het oudgriekse klassieke oertoneel een van de basisthema's. ik surfte op het woord hybris en oeps! ik kwam per ongeluk bij de romeinse dichter catullus* terecht, die in zijn beroemde imitatie van een gedicht van sappho* het begrip 'gelijk aan god' nuanceert (zie vers 2) , want hij was zich sterk bewust dat zich gelijkstellen aan de goden gevaarlijk was. ik plak hieronder de twee schitterende liefdesgedichten: catullus neemt bijna letterlijk de versie van sappho over (naar het schijnt was hij echt verliefd op de beroemde lesbische dichteres) maar voegt er een veelbesproken strofe aan toe, die me toch weer aan het denken zet: ijdelheid en nietsdoen zouden de oorzaak van alle kwaad zijn...
Sappho
Fragment 31
He seems to me the peer of gods, that man who sits and faces you, close by you hearing your sweet voice speaking,
and your sexy laugh, which just this moment makes the heart quake in my breast: for every time I briefly glance towards you, then I lose all power of further speech.
My tongue is smashed; at once a film of fire runs underneath my skin; no image shapes before my eyes; my ears are whining like a whirling top;
cold sweat pours down me, and in every part shuddering grips me; I am paler than summer grass, and seem to myself to need little to make me die.
Gaius Valerius Catullus
Carmen 51
This man seems to be an equal of the gods.
This man, if it is right, appears to surpass the gods:
He who, sitting opposite you,
gazes at you and listens to your
sweet laughter again and again. Those things
from my misery snatch my senses: indeed,
the instant I look at you, Lesbia,
nothing of my voice is left in my mouth.
My tongue is tied, a thin flame of love
flows down through my limbs,
my ears ring with their own sound and
my eyes are covered with the twin night.
Catullus, leisure for you is troublesome:
In leisure do you rejoice and delight too much:
Leisure has, in the past, ruined kings and beautiful cities.
4.
besluit: laten we het leven gewoon liefhebben zoals het zich aandient. niet overmoedig denken en willen dat veel ineens zal en kan veranderen.
en genieten van kleine verrukkelijke momenten: een heerlijke kop zwarte thee drinken met een kruidenmix van kaneel, cacao en caramel en daarna in de gouden ketting op de grote markt in halle snoepen van een bord italiaanse ham met rucola, gedroogde tomaatjes en mozarella. tegelijk nippen van een heerlijk glaasje witte wijn, even een oester meepikken van ahids bord. 's avonds lekker in bed verbouwereerd een verrukkelijk historisch boekje lezen met als titel: mémoires d'un eunuque dans la cité interdite van de chinese historicus dan shi, specialist van de qing-dynastie, de keizerlijke familie die aan de macht was net voor de revolutie van 1912..
en vanmorgen, terwijl het buiten weer zachtjes is beginnen sneeuwen, dit stukje schrijven en deze momenten uit mijn superhybride (westers, oosters, grieks, italiaans, oesterlijks, groen, hals enz) leventje proberen te bewaren voor altijd...
* Published in Love Shook My Senses. Lesbian Love Poems, ed.
Gillian Spraggs, London, The Womens Press, 1998. A slightly different version
was published previously in What Lesbians Do In Books ed. Elaine Hobby
and Chris White, London, the Women's Press, 1991
* DAN SHI, MEMOIRES D'UN EUNUQUE DANS LA CITE INTERDITE, Editions Philippe Picquier, 1995, MAS DE VERT, 13200 Arles
woeps! eindelijk een beetje slaapcomfort! het wegdek van
de auguste de maeghtlaan,
mijn straat, is nu volledig gerenoveerd. twee weken lang, van 21 uur 's avonds
tot 5 uur in de ochtend, werden wij uit onze slaap gehouden door het enerverend
geluid van motoren, drilboren, het gutsen en storten van asfalt op de baan, het
geroep en getier van de werklui... met alle respect voor die stoere kikkers (je
moet het maar doen, 's nachts, in weer en wind, met de voortdurende stank van
het warme asfalt in je neus, banen herstellen en witte strepen trekken), maar
zelf heb ik de indruk uit een draaiende mallemolen ontsnapt te zijn.
ben dus mijn getergde zenuwen weer de baas. ik zal geen reuzeplasticbox met berlijnse bollen of berlinerbollen zoals ze genoemd worden
in de reclamefolder van carrefour (3.75 euro per 6 stuks, 4 +2 gratis) meer
ondersteboven op de grond laten vallen tijdens mijn boodschappensessie in de
GB. ik heb geen vreemde droombeelden meer, midden op de dag (mijn lieve moeder die me drie heel jonge oranje
poesjes schenkt en/ of een ongelooflijk wederintreden van mezelf in de halse
politiek, waarbij ik plots naast yves leterme in de zetel zit)....
mijn hoofd is niet
langer een vreemd aquarium met springvissen en luchtbellen en plastic zeewier
en nepkoraal, maar mijn eigen hoofd zoals het altijd is geweest: vol woorden en
zinnen en gedachten en flitsende emotionele esbattementen.
2.
daarnet een mail gekregen van rose vandewalle, over de uitgave van een nieuwe
dichtbundel:
Langs beide oevers van de Maas, een bundel die
verscheen in het kader van De scheiding der Limburgen, 175 jaar geleden.
Vlaamse en Nederlandse dichters (zoals Emma Crebolder, Frits Criens, Richard
Steegmans, Quirien van Haelen, Fred Papenhove, Joris Iven, Leo Vroman, Henk van
Zuiden) laten hun poëtisch licht schijnen over de provincie(s). Samenstelling:
Hannie Rouweler
bij een uitgeverij met de toffe naam 'kleinnood & grootzeer'*
rose vandewalle is al jarenlang,
samen met françois vermeulen,
de gedegen redactrice van het internettijdschrift voor poëzie genaamd stroom, dat jammer genoeg met het
decembernummer 35 aan zijn laatste uitgave toe is. rose vandewalle behoort ook
tot een vriendinnengroepje van talentvolle schrijfsters uit het antwerpse
milieu, vrouwen die mekaar door dik en dun steunen en solidair en geduldig
elkaars pennenvruchten lezen en waarderen. af en toe heb ik het geluk met deze
dames te kunnen afspreken: ik ontmoet ze op een boekvoorstelling, een
vernissage, een poëzieavond, een etentje....
wij hebben het
dikwijls over het door mannen overheerste literaire wereldje, waar je (net
zoals in andere sectoren van de samenleving) als vrouw heel hard moet vechten
om aan je trekken te komen... haha, ondertussen hebben wij onze feministische
militante stellingname bijgesteld, want ach ja, achter elke man schuilt een sterke,
liefhebbende vrouw, maar mannen zijn soms toch ook wel erg lief...
3.
in het laatste nummer van stroom
lees ik met genoegen een behoorlijk gestoffeerde bijdrage* van rose over de in
juli 2009 overleden antwerpse dichter marcel
van maele. waarom krijg ik, altijd als ik deze woorden
en zinnen lees en herlees, het beeld van een penseeltrek, breed geborsteld
bij de aanvang en licht uitlopend naar het einde toe, of van een
inktvlek die op een zachte ondergrond (een tissue, een tafelkleedje) openvloeit tot een onwaarschijnlijk mooi motief????
vroeger zou ik hebben gezegd: dit komt omdat deze tekst op gracieuze wijze door een vrouw
geschreven is. nu kijk ik naar de structuur, de opbouw van items, de
argumenten en punten en ja: rose begint haar ding op een originele
manier, ze valt pardoes met de deur (of misschien, om in vrouwelijke
termen te spreken: met de fraaie
draperie, de schitterende vitrage, de stijlvolle ornamentiek) in
huis en refereert reeds in de titel naar een cyclus gedichten van mvm, verschenen
in de poëziekrant eind
2008. daarna, over enige waarderende paragrafen betreffende de
mooie uitvaart van mvm heen en na een citaat komende uit de prachtige
begrafenisrede door roger m.j. de
neef, komt rose vandewalle tot haar punt: het mooie gedicht 'zon van de nacht', dat marcel schreef
voor zijn vrouw carine en dat
eindigt met de versregels 'als ik verzink
in uw gedachten/ hou me dan vast/ vanbinnen' .
carine lampens
ontmoette mvm toen zij 30 was. een jonge vrouw die verliefd wordt op een man,
meer dan twintig jaar ouder. een vertrouwd beeld, de soort relatie die
maatschappelijk volledig wordt aanvaard. vooral: marcel is een
succesvol dichter en beeldend kunstenaar uit de antwerpse artistieke scène - en
misschien wel, in zijn persoonlijke entourage, een charmante man. maar
ik wil hier geen cynisch esbattement opstarten over liefdesgeschiedenissen,
amourettes en andere affaires (voorgaande benamingen over de liefde zijn al
oneerbiedig genoeg, ik heb mij trouwens het recht ontzegd om ook nog maar 1
opmerking te maken over het privé-leven van anderen, ondertussen zijn wij
vreedzaam geworden, gelijkmoedig, zacht en sereen...) want die piste is te
dwaas om ook maar woorden aan te verspillen.
marcel was al
slechtziend toen hij carine ontmoette, op het einde van ziin leven was hij
volledig blind. carine stond hem al die jaren bij (daarvoor verdient zij niet
alleen mooie liefdesgedichten, maar een standbeeld!) en vertelt in een
vertederend betoog aan rose hoe marcel, ondanks zijn zware handicap, koppig
zichzelf bleef en verder werkte aan zijn artistiek project. zijn beperking
loste hij op door beroep te doen op andere mechanismen, zoals het inspreken van
zijn teksten op bandrecorder. ik heb ze beiden eens bezig gezien, tijdens een
optreden in de zaal KAVA en schreef hierover een badinerend stukje:
In het zaaltje was het om vijftien uur poëzievoordracht met onder andere
Marcel van Maele en Joke van Leeuwen. Marcel van Maele, daar heb ik in zijn (en
mijn) jonge jaren nog mee bovenop een Leuvense kachel (die natuurlijk niet aan
was) gezeten, in een of andere artiestenkroeg. Hij vertelde me toen over de
oorlog in Korea, waar hij aan deelgenomen had. Nu was Marcel van
Maele ondertussen blind geworden, maar hij was nog steeds artistiek bezig. Ook
gedichten schrijven deed hij, hij las ze voor met een cassette en oordopjes. Ik
denk dat hij zijn gedichten bij voorbaat op cassette zet en ze dan afspeelt
tijdens de voordracht en ze tegelijk luidop zegt. Een ingewikkelde manier van
doen, maar toch heb ik bewondering voor Marcel, dat hij blind zijnde nog zoveel
energie wil steken in kunst. Zijn gedichten gingen over de plicht die de jicht
zou zijn van het geweten, over waarden en waardinnen en over de duivel die op het
raam zou roffelen en ook heeft hij gedichten over heksen. Originele gedichten,
zeg ik, ze deden me een beetje aan sprookjes denken. Maar ik vind dat Marcel
iets zou moeten doen aan de vreemde fluistertoon waarop hij spreekt, dat
fluisteren van hem maakt van zijn gedichten fluitstergedichten en dat is jammer
voor zon groot dichter, dat hij zo fluistert.
oorspronkelijk
had ik fluiten geschreven i.p.v. fluisteren,
nu vind ik de toon van mijn zin een beetje oneerbiedig (alhoewel marcel
werkelijk een beetje fluitend voordroeg) en ach, ik wil niet verder afdwalen.
terug naar rose en haar (t)issue. ik kan rose volledig bijtreden in haar keuze van
citaten over mvm, waarbij ze werkelijk to
the point een verfijnde (karakter)schets maakt van marcel, als
kunstenaar en als mens. hoe hij burgerlijke gehoorzaamheid hekelt, zgn.
logische verbanden minacht en hoe zijn verbeelding hem over de verbittering en
het zelfgenoegzaam fatalisme heen helpt - al bij al heel lovenswaardig - en ik
heb het hier ook over rose, die deze attitude schitterend belicht. zelf ben ik in de
wolken over de in deze bijdrage opgenomen poëtische pastiche van guido gezelle,bevlogen en bevangen, waarin marcel de
zoetgevooisde poëzie van gezelle op charmante wijze parodieert. als toetje
refereert rose dan nog naar een gedicht over james ensor en zijn uitbeelding van de menselijke
maskarade en dat ragfijn eindigt op deze versregels:
Onder een grijze lucht die grauwer wordt
een schijn van licht dat langzaam donkert
en de vreugde onder een vlies van blauw
verdriet en lauwe dauw
rose weet blijkbaar als geen ander dat een commentaar over een dichter als
mvm op deze wijze afronden veelzeggender is dan om het even welke schitterende
retorische eindzin. zij beëindigt haar tekst met een elegante penseeltrek, die
uitloopt op een heel fijne, bijna transparante, ogenschijnlijk op niets
uitlopende punt.
wat dan volgt is de zachte witruimte.
subliem.
* http://www.kleinood-en-grootzeer.com/
* http://users.telenet.be/francois.vermeulen1/Stroom.htm
* 'Dat
men met volle handen geen vlinders vangen kan'
woeps! heb
een tijdje op de homepage van karen
maitland* vertoefd. toffe dame, die karen. zij heeft een eigen
website, waarop zij haar boeken presenteert ( o.a. de splinternieuwe The Mandrake's Taleen The Falcons of Ice and Fire).en ook vertelt over haar grote
passie voor middeleeuwse mythen en legenden. zij werkt aan een index met uitleg
over middeleeuwse begrippen, woorden, uitdrukkingen, omschrijvingen en daar
horen ook recepten bij!
waw!
eigenlijk een fantastisch concept: bij elk boek een recept... onlangs las ik
dat iemand een literaire wijnbar had geopend,. bij elke exclusieve wijnsoort
zocht de barkeeper een boek uit (in de aanwezige rijk gevulde boekenvoorraad in
het café) voor zijn klanten....a. zegt dat met zo'n concept geen geld te
verdienen valt en zeker niet in halle. natuurlijk, natuurlijk.... maar toch
vind ik het een knalidee: een gerecht uitzoeken dat past bij mijn hoofdkussenboek (= het boek dat ik
net bezig ben met lezen) en het dan ook klaarmaken. zo wordt het plezier
totaaaaal...deze week plaatste karen een recept dat zij comfort food for cold days - and every daynoemten dat volgens mij perfect past bij het gezelschap van leugenaars....zie
vorig bericht....
de titel van het recept is in oud engels en voor ons onverstaanbaar, maar
het is gewoon een eenvoudig receptje voor hutsepot. ik geef hier de
oorspronkelijk engelse versie en daarna de eigen vertaling:
Lange wortys de chare
- A form of pottage. Pottage was the main meal eaten
in the Middle Ages by wealthy and poor alike. There were lots of variations
depending on whether it was a flesh (meat-day) or Lenten and fish day.
* 1lb shin beef
* 2 leeks
* 2 onions
* 2 stick celery
* Quarter of firm cabbage
* Salt & pepper
* Beef or vegetable stock
* 4 oz
stale white breadcrumbs
* Few strands of saffron
Cut meat into small pieces. Add the meat to 2 pints
of stock, bring to the boil, cover and stew until tender.
Meanwhile chop vegetables into large pieces and boil in separate pan for ten
minutes. When beef is ready add the vegetables together with a little of the
water they were cooked in. Continue simmer until vegetables are soft. Add breadcrumbs, saffron and seasonings, bring back to the boil and cook for 2
- 3 minutes before serving.
Lange wortys
de chare
- Een soort stoofschotel of hutsepot. Hutsepot was de
voornaamste maaltijd in de middeleeuwen, zowel bij de armen als de rijken. Er
waren vele varianten, naargelang het een vleesdag was, een vastendag of een
visdag.
* 1 pond
(= 453
g) rundsvlees (schenkel)
* 2 preistengels
* 2 uien
* 2 selderijstelen
* Een kwart stevige kool
* Zout en peper
* Vlees- of groentebouillon
* 4
ounces (1
ounce = 28,35
g) oudbakken brood
* Enkele lijntjes saffraan
Snijdt het vlees in kleine brokken. Giet er twee pinten (1
pint = 0,568 l)
boullion over, breng tot het kookpunt, bedek en stoof het vlees tot het zacht
wordt.
Ondertussen de groenten hakken in grote stukken en
gedurende 10 minuten koken in een afzonderlijke pot. Als het vlees gaar is, de
groenten bijvoegen met een beetje kookvocht, verder laten stoven op een klein
vuurtje tot de groenten gaar zijn. Broodkruimels, saffraan en kruiden toevoegen, opnieuw
tot het kookpunt brengen (2 tot 3 minuten). Opdienen.
argh! het gaat slecht met mijn slaaptijd. sinds enkele dagen sta ik om 4 uur in de ochtend op, voel me dan fris als een kippetje. na een total breakfast in pyjama ben ik dan klaar om de dag te beginnen.... maar om wat te doen? daarstraks heb ik reeds een hoofdstuk uit een semi-trashie historische roman gelezen: het gezelschap van leugenaars, van karen maitland. een mysterieuze pageturnerthriller over de pest in engeland in 1348. daarna heb ik heb een deur afgewassen, mijn nieuwe kleren van bij cora kemperman nog eens gepast (de zwarte tulen rok kan op 3 hoogten gedragen worden, de sweater op drie manieren gedrapeerd. I adore this.. ). haha, heb het dus erg druk vanaf wolftijd, maar straks, zo rond de middag, zal ik een onwaarschijnlijke drang voelen om terug in bed te kruipen...
2.
ondertussen werk ik verder aan een klein project: wil mijn drie vorige dichtbundels in deze blog opslaan, zo heb ik ze altijd bij de hand. wel een vreemde ervaring, dat overtypen van meer dan 30 jaar oude teksten. soms denk ik: ik rond hiermee mijn 'carriere' van dichteres af, want ik word oud. maar neen: ondertussen heb ik nog twee bundels en een manuscript in de maak, en ook nog minstens drie verhalen in embryonale vorm. maar ik laat ze wijselijk rijpen tot ik het goede moment aankomt om ermee naar buiten te treden. soms twijfel ik of het in deze tijden nog verantwoord is een boekje uit te geven, want is het niet beter, met de uitvinding van e-books, niet alle literatuur op internet uit te geven??? maar ach, van uitgeverij meulenhoff net deze mail gekregen, over een recente literaire (papieren) uitgave, waarbij jonge schrijvers het idee dat boeken verouderd zijn volledig ontkrachten:
print is dead 'De wereld staat op zijn kop. In de vier
windstreken woedt er een zelden geziene crisis. Her en der wordt het
einde der tijden afgekondigd, het einde van de welvaartsstaat, vaarwel
luxe, calme et volupté. Kranten verdwijnen, weekbladen krimpen, de
rokken worden weer langer en ook de literatuur komt er, zo lijkt het,
bekaaid af. Want wordt er nog wel geschreven? En is zon papieren boek
niet hopeloos verouderd? In Print is dead komen 21 jonge schrijvers en schrijfsters aan het woord die de onheilsprofeten de mond snoeren. Het plezier van het schrijven staat voorop. Ja, literatuur heeft nog
wat te zeggen. En nee, het boek is nog niet dood. Om dit alles kracht
bij te zetten wordt het omslag van Print is dead gezeefdrukt en met de hand van stempels voorzien. Elk exemplaar van deze unieke bloemlezing is uniek..
3.
toch ook nog even een paar woorden over een film die ik net heb gezien: de helaasheid der dingen, dé film van felix van groeningen op basis van de roman van dimitri verhulst. reeds meer dan een half miljoen mensen hebben deze film gezien, maar hebben deze meer dan een half miljoen mensen zich wel eens afgevraagd: tja wat is nu het punt???
een soort lompe verheerlijking van mannelijke viriliteit? de vrouwelijke personages in deze film zijn maar sukkels! de schrijver maakt zijn vriendin zwanger en laat ze daarna stikken - niet bepaald een vrouwvriendeljk thema, zou ik zo zeggen. ach wat, zal het boek van dimitri dus zeker niet nalezen....
* Karen Maitland, Het gezelschap van leugenaars, Uitg. De Vliegende Hollander, mei 2009 * Print is dead, verschijningsdatum:
12/11/2009, uitgegeven door: Meulenhoff /Manteau
bezig zijn met taal is een bastion
tegen verveling en een middel om gelukkig te zijn met mezelf, zonder
bijkomende stimuli. louter geestelijk en emotioneel genot, dat dan nog
intenser wordt als ik dan per toeval iemand ontmoet die ook bezorgd is
om bijvoorbeeld.... de puntkomma. ik ga danprompt op zoek naar alle aspecten van dit fenomeen, lees teksten na louter en
alleen, haha, om mij af te vragen waarom de puntkomma daar staat en wat
de gevolgen daarvan zijn betreffende tekstbegrip en -interpretatie...
nog beter: ik ben er elke dag meer van overetuigd een juist
gebruik van leestekens een tekst levendiger maakt en waarachtiger overkomt.
een
komma, een punt, een dubbele punt: iedereen weet waar en wanneeer zo'n
leesteken kan worden gebruikt. een komma gebruik je om
even te pauseren, een punt gebruik je aan het einde van een zin. een
dubbele punt kondigt aan dat je uitleg gaat geven of een opsomming
maakt. maar een puntkomma? is een puntkomma een mengvorm van een punt
en een komma, of is een puntkomma een dubbele punt afgezwakt door een
komma, of nog wat anders????
na een mini-zoektocht op internet
kwam ik tot het besluit, dat het weer allemaal niet zo helder en
duidelijk is en dat een kommapunt soms gewoon door een komma, een punt,
een dubbele punt of een gedachtenstreepje kan vervangen worden...
yeah, daar gaan we weer....
hieronder in vogelvlucht mijn notities, met voorbeelden...
* Een kommapunt is een combi van een (dubbele) punt met een komma. Gebruik
je dus om even adem te halen, want wat daarna komt is een hele rits woorden,
opsommingen, uitleg, bedenkingen..
* Een kommapunt gebruik je tussen samengekoppelde zinnen, ze geeft dan een
langere pauze aan dan de komma. in dit geval kan er meestal evengoed een punt
staan.
Over de tuin hangt een late, vale
klaarte; het licht schijnt uit de dingen zelf te stralen.
*Een kommapunt gebruik je tussen gelijkwaardige bijzinnen:
We vermoeden dat die avond de
botsing komen zou; dat geen macht op aarde de twee broeders nog beletten kon,
elkaar te vernietigen; dat we allen laf zouden zijn.
* Er is veel onzekerheid bij het
gebruik van de kommapunt. dikwijls zijn samengekoppelde zinnen slechts door een
komma gescheiden
Kom mee naar de kermis, het is
daar prettig.
* Gebruik echter een kommapunt,
als er reeds komma's staan in de samengekoppelde zinnen:
Wat hij ook doet, alles slaat hem
tegen; hij is een echte ongeluksvogel.
* Een puntkomma gebruikt worden om zowel enige scheiding aan te geven als de
delen enigszins bij elkaar te betrekken. Het nadeel van veelvuldig gebruik van
de puntkomma is dat een tekst erg drammerig over kan komen en een voordeel is
dat door gematigd gebruik ervan een tekst wat meer gaat leven en eventueel
kilheid verliest.
Iedereen is welkom op mijn
verjaardag; ik hoop echter dat mijn neef Piet wegblijft.
* De
puntkomma wordt ook gebruikt in puntsgewijze opsommingen.
mijn finaal besluit: ik denk dat een kommapunt een uiteindelijkheid, een soort eindpunt bij een opsomming of een uitleg accentueert.
en nu genoeg theorie (heel even waande ik me weer een slimme docente!). ik wil dit bericht eindigen met een voorbeeld uit de wereld van de poëzie; een fragment uit een gedicht van elma van haren, uit haar nieuwe bundel flitsleemte*. de aandachtige lezer zal de puntkomma wel hebben opgemerkt. deze puntkomma geeft overduidelijk een scheiding aan, evenals een link naar... en een uiteindelijkheid...
de dichteres maneuvreert ons handig van een fait-divers (de brand) naar een indiansummerdroombeeld (de late vlinder op de tafelrand). en uiteindelijk, in het laatste vers, flitst zij ons de ruimte in (nog nooit lag het leven zo opgelegd) na een ingenieuze opsomming van (ik heb het nageteld) minstens 10 items.
de puntkomma vervangt hier een zee van woorden en verdicht de tekst tot een spannende scène, mooi...
het zijn okerdonkere dagen met diepblauwe luchten, de was in één middag droog, de verwarming kan uit. het zijn de hoogtijdagen vol hoop en genade, euforisch kloppend in een uitwaaierend najaar. terwijl in een belendend pand de rookwolken uitslaan en de vlammende brand wordt geblust door een uitzinnige brandweer, wordt deze kop op de razende voet gevolgd via moderne communicatie; arcadisch verbeeld door een vlinder hier op de rand van de tafel, waaraan wij koffiedrinken midden op een te warme dag eind november. nog nooit lag het leven zo opengelegd.
* elma van haren, flitsleemte, uitg. de harmonie, 2009
beleef ik vlagen van zinsverbijstering? is het echt waar dat ik mij weer bezighou met onbenulligheden (daarnet stuurde ik naar 12 vrienden en vriendinnen een e-mail: lakshmi for good fortune... lakshimi is een hindu-godin die gelinkt is aan voorspoed, als je haar eert komt het geld naar je toegerold...) wablief, wablief???
en de laatse tijd peins ik me een ongeluk over...(en ik geloof dat iedereen dit nu wel weet, want ik praat er zelfs luidop over tewijl ik dingen doe, koken enzo...) leestekens. wat ze doen in een tekst. ik weet: er bestaat een manier van schrijven, zonder punten of komma's die monologue intérieur,stream of conscousness, of gewoongedachtenstroomtechniek wordt genoemd, waarbij je je gedachten de vrije loop geeft en zomaar zinnen en woorden na mekaar opschrijft zonder aan de syntaxis te denken. heel aanlokkelijk, het effect is grandioos.
maar toch: leestekens doen een tekst ademen, pulseren, bewegen, ordenen, stilworden en openstellen voor wat (daarna) komt..
argh! wat een omweg maak ik weer (leuter, leuter,leuter....) om te komen tot het onderwerp van dit bericht, een zeer bijzonder leesteken: namelijk de puntkomma.
toch ga ik niets schrappen. hier volgt mijn uiteenzetting, verspreid over 2 berichten (dus, geachte dames en heren, deze in omgekeerde volgorde lezen...) zoals ik ze een paar dagen geleden was begonnen en gisteren wou afmaken. maar ik moest plots afhaken ....door het onverwachte bezoek van mijn chinese vrienden, een echtpaar dat en paar jaar geleden een takeawayrestootje had vlak aan de overkant van mijn straat....
de puntkomma, haha
in het gewone leven - en ik bedoel hiermee de interactie tussen gewone mensen, zij die niet zo intens met taal bezig zijn als schrijffanaten (auteurs, journalisten, vertalers, copywriters, leerkrachten enz...) maakt niemand zich zorgen om leestekens en zeker niet om een puntkomma. in de gesproken taal bestaan geen leestekens (stel je voor dat iedereen tijdens het spreken komma's en punten en dubbele punten en haakjes en gedachtenstreepjes en puntkomma's in de lucht tekent...) en deze taal wordt hoe dan ook door het merendeel van de mensen als enige taalvorm gebezigd.
zij die lezen, beroepsmatig of voor hun plezier (kranten, tijdschriften, brochures, verslagen, e-mails..) zijn dan nog dikwijls weinig opmerkzaam omtrent het wel of niet correct gebruiken van leestekens en als deze bleekbeige raven (want de witte, dat zijn zij die literatuur verorberen, haha!) de pen ter hand nemen of op de pc beginnen tokkelen, zijn zij zich niet echt bewust van dit taalmiddel en schrijven of foutief hortende zinnen of onvolledige zinnen of ellenlange zinnen zonder komma's, gedachtenstreepjes of ... puntkomma's.
want belangrijk is wat ze willen meedelen, de vorm is totaal ondergeschikt aan de inhoud.
bovenstaande stelling, die ik hier om 4u44 's nachts (mijn geest denkt dat het het kwart voor zes is, nog geen wintertijd) uit de mouwen van mijn seringenkleurige pyjama schudt, is natuurlijk met een korreltje zout te nemen, want hoogstwaarschijnlijk zijn er meer mensen die zorgvuldig met taal omgaan dan ik vooropstel. maar blijkbaar leef ik, mede door mijn statuut van zestiger, in een omgeving waar bekommernissen om taal niet (meer) aan de orde van de dag zijn, want tja, waar praat je over met leeftijds- en lotsgenoten? over bobokes (ik bedoel daarmee lichamelijke ongemakken en ziektes), over tv-programma's, over witse, over kleinkinderen, over busreizen naar spanje, over eenzaamheid, over stuklopende vriendschapsrelaties... small talk dus.
in het beste geval spreken mijn vrienden en vriendinnen over een goed concert of een tentoonstelling die ze hebben bijgewoond, of over een fantastisch toneelstuk zoals the broken circle breakdown featurig the cover-ups of alabama van compagnie cecilia (zag ik eergisteren in de kvs) of over een nieuwe dans, de apollo swing*, een dansstijl overgenomen uit de jaren twintig en nu weer in de mode.
zelf ben ik, na al die jaren, (gelukkig, of jammer genoeg?) nog elke dag met taal bezig. ik luister altijd heel intens naar wat mensen zeggen, lees wat ze schrijven en observeer daarbij intonatie, stiltes, ritme, toon, stijl, klankzuiverheid... jaja, beroepsmisvorming, zegt u, ok, ok, ok... maar toch heel boeiend, want inherent aan de meest menselijke expressievorm die taal nu eenmaal is en voor mij dus een stimulans om te denken, te voelen, te bewegen, aandacht te schenken....
* Lakshmi (Sanskrit: लक्ष्मीlakṣmī, Hindi pronunciation: [ˈləkʂ.miː]) is the Hindugoddess of wealth, prosperity, light, wisdom, fortune, fertility, generosity and courage; and the embodiment of beauty, grace and charm.
heb daarnet nog enige pagina's herlezen uit goed oud van diana athill, op dit moment zeker mijn lievelingsboek. met haar wijze en waardige uitspraken reikt diana mij ultieme referentiepunten aan die helpen een positieve kijk op de wereld te behouden. vooral nu het herfst wordt (maar eigenljk, eigenlijk... ben ik dol op dit seizoen!) en mensen rondom mij het blijkbaar moeilijk krijgen en slechtgeluimd hun negatieve vibes ventileren...
ok, het wordt kouder, we hokken weer bij mekaar in superverwarmde huiskamers, cafés, cinema's en theaterzalen, we werken door onze tics en chagrijnige ego-avonturen mekaar een beetje op de zenuwen. we worden oud, hebben pijnlijke spierkrampen, rugklachten en snotverkoudheden en we verwensen alles en nog wat... en iedereen gaat weer eens voor de zoveelste keer dood...
maar oud worden en doodgaan behoort tot de levenscyclus, zegt diana athill terecht. zij put daarbij heel veel kracht uit haar omgang met jonge mensen:
het is wellicht niet verrassend dat we makkelijk in een algemeen gevoel van pessimisme glijden, maar het is erg saai en het maakt die akelige laatste jaren nog akeliger. terwijl er mensen zijn die binnen en buiten ons bewustzijn voorbijschieten, die nog aan het begin staan en voor wie de jaren voor hen nog lang en vol zijn van weet ik wat. dat herinnert ons eraan - sterker nog, stelt ons in staat weer te voelen - dat we niet alleen stippels zijn aan het eind van dunne zwarte lijnen die zich richting het niets verplaatsen, maar onderdeel zijn van een brede, veelkleurige rivier die wemelt van ontstaan, ontwikkeling, verval, een nieuw begin - dat we daar nog steeds deel van uitmaken en dat onze dood er deel van uitmaakt, net zoals de jeugd.... ; dus zolang we nog steeds toegerust zijn om dit te zien moeten we onze tijd niet verspillen met mopperen.
omgaan met jonge mensen helpen ons deze notie vast te houden, zegt diana, zij fungeren als een spiegel en verschaffen ons door hun dolle capriolen een nuttig tegenwicht tegen de minder aangename elementen van het ouder worden.
als je oud bent en een lief kind je aankijkt alsof hij of zij denkt (zelfs al is dat ten onrechte) dat je wijs en slim bent: wees gezegend! het is niet zo dat een vluchtige glimp van jezelf je op wat voor blijvende manier dan ook in een wijs en aardig iemand omtovert; het is meer als een goede sessie reflexologie waarbij je je, hoewel het niks geneest, terwijl het gaande is en ook nog de uren daarna een beter mens voelt, en alleen al dat gevoel is absoluut de moeite waard...
haha, zelf heb ik door mijn fantastische job het immense geluk gehad heel veel om te gaan met jongelui. ik denk dat mijn veerkracht zelfs steunt op mijn herinneringen daaraan. het is zelfs zo dat ik, ahum, af en toe nog de gedaante van een puber aanneem... gisteren bijvoorbeeld knipte ik uit het tijdschrift elle een foto van het engelse model agyness deyn, want ik wou naar de kapper en dit keer moest en zou ik een kapsel krijgen à la agyness, zo een beetje naar de hoogte gewaxt.
en waarempel, het lukte nog ook, ben dit keer grenzeloos tevreden en het kapstertje verkocht mij prompt een doosje heerlijk geurende wax, waar ik de volgende dagen gretig gebruik van ga maken...
naschrift: haha! het schrijfbeest loopt als gesmeerd, zou ik zeggen. sta al opnieuw op de zevende plaats in de rangschikkig van de literatuurblogs op seniorennet. mijn volgend bericht zal gaan over.... de puntkomma, want op dit leesteken maakte mij onlangs een schrijfvriendje attent. ik speur nu in alle teksten obsessioneel naar puntkomma's en vraag mij telkens af waarom ze daar worden gebruikt... hierboven staan ook puntkomma's, waar? waar? waar? rara..
zaterdag in leuven een afspraak met een groepje oudleerlingen van een
brusselse school waar ik bijna een jaar lang (van 10-10-69 tot 30-06-70, ik was
toen 23, zalige leeftijd)...heb lesgegeven: het
koninklijk atheneum van sint-pieters-woluwe. de eerste
oudleerlingen die ik in de tiense straat ontmoette waren twee schattige
tweelingzussen, de zusjes van keymeulen.
pittige verzorgde dametjes van midden in de vijftig, alletwee met hetzelfde
kapsel en nog altijd dezelfde leuke manier van lachen en bewegen. terwijl we stonden te wachten op de anderen, kwamen de tongen los en de eerste verhalen
wasemden door de lucht: wie van de school ze nog kenden, waar ze woonden, wat
ze deden, of ze getrouwd waren of werkten of niet werkten en of ze allang dood
waren... oef! zoveel oudleerlingen en collega's waren al echt
dood, ik vond dit wel een beetje schokkend, heel eng. er was zelfs een verhaal
over de moord op jacqueline, hun klasgenote die nota bene door haar eigen echtgenoot om het leven was
gebracht en ook het verhaal over ines,
die clocharde was geworden trof mij recht in het hart!
maar toen we allen (we waren met zevenen!) aan tafel zaten en genoten van ons koninckske werden nog meer namen
genoemd en ach, ook succesverhalen werden uit de mouw geschud. zoals het
verhaal van de schitterende claude
perignon*, die de grote baas was geworden van thomas cook reizen en nu overgestapt was naar tui.
geert was een keurige landmeter geworden en de vriendelijke en warmhartige ludo, was nu docent aan een hogeschool voor
journalistiek in hasselt. hij had trouwens in de krant gestaan omdat hij nog
elke dag naar zijn werk fietste...
en ach, in die tijden waren het nog echte winters, met heel veel sneeuw.
getuige daarven de anekdotes van de guitige huguette
van dormael, die van wal stak met een hilarisch verhaal van toen zij en nog enkele andere sloebers voor de grap een sneeuwman midden in de
klas hadden gemaakt. ook was er het verhaal over de leerkracht, die net met een
pak examens onder de arm van achter de hoek kwam aangedrenteld en die ze per
abuis met sneeuwballen hadden bekogeld en alhoewel er sneeuw achter zijn bril
zat was die niet afgevallen! huguette had trouwens iets met sneeuw, vond ik,
want was haar zoon ivan niet
naar de noordpool getrokken, heel stoer en avontuurlijk en op zijn eentje????
haha, de stemming zat er goed in, mijn oudleerlingen (die eigenlijk maar enkele
jaren jonger waren dan ikzelf, ik gaf toen nederlands in laatste jaar
middelbaar!) haalden herinneringen op en ik had het gevoel dat er iets moois
aan het groeien was daar in dat cafeetje in leuven... ik moest jammer genoeg
reeds om zeven uur weg, de dames en heren bestelden juist een lekkere steak en
alhoewel ik zin had om mee te eten heb ik het maar niet gedaan: had al met n. die
middag frietjes met stoofvlees gegeten. deze winter wil ik het absoluut sober
houden, gedaan met het bourgondische slempen, ik wil ayurvedische thee
drinken en mijn yogaoefeningen doen....!
ik wil hier besluiten en met een leuke opmerking van de zusjes van keymeulen én
met een gedicht dat ik in die jaren geschreven heb*, ik weet niet meer of het
omtrent dIe school in sint- pieters-woluwe ging of omtrent het atheneum van etterbeek, maar ik vind het toepasselijk voor hoe ik me toen voelde..
1. opmerking: naar het schijnt was ik toen te mager, ik droeg mini-rokjes en laarzen en gebreide mutsjes en vlechten, ik was de hippie-juf, waw....
2. gedicht
10 maart
ik heb vandaag
goede lessen gegeven
mijn kamer opgeruimd
afgestoft (de boekenrekken, het tuintafeltje, de plinten ..
gestofzuigerd (de matten)
een groene appel gegeten
gedichten gelezen van Henry Wadswordth Longfellow
(My last Youth: refrein: and the thoughts of youth are long, long thoughts...)
en van Ernest Dowson (1867-1900)
(Non sum qualis eram bonae regno cyranae...)
onbeschrijfelijke zevertitel.
strofe I.
then falls thy shadow, cyrana!
the night is thine: and I am sick and desolate of an old
passion, yea hungry for the lips of my desire:
I have been faithful to thee, cyrana! In my fashion.
wat aan mijn lessen geknoeid
wat in de brief van Jaak gelezen (ik zoek nu reeds
fragmenten voor ons boek)
een gedicht van Jan Emiel Daele ontdekt in Vlaanderen Vandaag.
een gedicht van Raymond Hereman ontdekt in het Declamatorium van de Nederlandse poëzie.
de naam Ebenezer Z. ontdekt in dezelfde dichbundel als hierboven, Oxford University Press.
met mijn zus de rosse buurt ontdekt in Etterbeek.
(we zochten een eethuisje, vonden het niet, probeerden een paar straten, een vrouw met wind in de haren toonde ons de weg, eindelijk vonden we de kazernen, sloegen linksaf, en eensklaps waren daar de rode en paarse lichten van de dancings, de eethuisjes en de kaberdoezen van de kazernebuurt, een klein soho voor eenzame soldaten, landdienaars of hoe je ze ook noemen wil. ook zagen we hoekige, verlegen diensters, anders de vriendelijkse meisjes ter wereld).
* Krantenbericht van 15 JANUARI
2009, Het Nieuwsblad: Claude Pérignon van Thomas Cook naar TUI
BRUSSEL - Claude Pérignon, kwaliteitsdirecteur en
woordvoerder van Thomas Cook België, verlaat de touroperator. Hij maakt de
overstap naar TUI Plc. Pérignon verlaat Thomas Cook Belgium per eind februari. Daarna
start hij als director European Affairs bij TUI Plc, de internationale groep,
zo bevestigt hij berichtgeving hierover van Info travel. Hij zal er instaan
voor gesprekken met de Europese autoriteiten over toerismedossiers.
* nicole van overstraeten, de dagen van de winter, uitgeverij dilbeekse cahiers, 1989, p.37
zo opwindend vond ik het gisteravond, naar boven te klimmen (ik slaap op de eerste verdieping) met waanzinnig leuke boeken in een papieren tas waarop de wolkjes van magritte geschilderd. ik had deze tas gekregen in de artshop van het magritte-museum, nu gehuisvest in de kmsk op de koninklijke plaats in brussel. de tas diende als verpakking voor een minuscuul boekje bertreffende magritte: mots et images*, van een zekere jacito lageira. ik schafte me dit boekje verleden zaterdag aan, omdat ik tijdens het bezoek aan de tentoonstelling besloten had dat de teksto's van margritte me eigenlijk meer interesseerden dan zijn schilderijen zelf: die zegden mij eigenljk niets, haha!
ik heb het boekje op het stapeltje naast mijn bed gelegd. daar ik de gewoonte heb verschillende boeken tegelijk te lezen, zal ik misschien een dezer dagen (of nachten, want de laatste tijd slaap ik weer barslecht!) dit schattige boekje (met uitplooibare prenten) pagina per pagina verorberen.
maar op dit ogenblik lees ik nog altijd (zie vorig bericht) goed oud van diana athill (een heerlijk, troostend, waanzinnig beschaafd boek, dat ik voor altijd koester in mijn hart) en ook moordliederen*, een bundel ijslandse poëzie, verleden week besteld en eindelijk gedropt in mijn postbus. samen met - stel je voor - het honderdste nummer van portulaan*, een brussels cultureel tijdschrift waarin ik af en toe een verhaal of een dagboekfragment publiceer, plus een cadeautje van de uitgever van dit tijdschrift: de hallucinante novelle leprechaun, een verhaal om kippenvel van te krijgen...
toen a. me mijn post bracht, buitelden mijn ingewanden over elkaar: ik kon bijna niet wachten met lezen, maar ach, ik moest wel, want ik moest broccolistoemp maken, de frituurketel schoonmaken, later in de namiddag kleine lisa vertroetelen, want ze had felle koorts en de snottebellen dropen op haar lipje...
maar le moment suprême arriveerde: ik doorbladerde eerst moordliederen en zowaar: ik herkende me helemaal in de poëzie van de ijslandse dichteressen*. hun foto's stonden in ouderwets zwart-wit afgedrukt in het boekje. wat een look heeft vigis grímsdóttir, met haar zwartomlijnde khologen, hoe netjes ziet ingiborg haraldsdottir eruit, wat een gevoelige gelaatstrekken heeft steinunn sigurðardottir... ik dacht eerst aanknopingspunten te vinden bij de poëzie van ingiborg, maar ook (weliswaar maar na een eerste kennismaking) lees en herlees ik de gedichten van steinunn..
toch wil ik hier ter illustratie een gedicht intikken van de pittige sigurbjörg prastardóttir. aan dit gedicht is hoogstwaarschijnlijk de titel van de bundel ontleend. de toon doet me denken aan het videofilmpje van pipilotti rist, ever is over all*, waarin met eenzelfde sluipende gretigheid de illusie van liefelijkheid wordt doorprikt. de jonge vrouw in het filmpje gaat met een reuzenmeeldraad auto's te lijf en slaat in een mum van tijd de ramen aan diggelen. de jonge dichteres in onderstaand gedicht wil iemand doen stikken door hem (of haar?) een berkenblad in de keel te stoppen...
Moordlied
de herfst bedacht zich
kwam terug met kerst
ik zette mijn schoen bij het raam
en kreeg een piano
maar ook dit berkenblad
legde het in een dik boek
dat ik nooit gelezen had
zie nu pas hoe bekend het blad me voorkomt
het heeft dezelfde vorm
als je keel
wat ik zou kunnen doen
is het voorzichtig in je keel stoppen
zodat je kon ophouden met ademen
zonder enige inspanning
een oerijslands loofblad
flnterdun
is de mooiste dood
vind je niet
* JACINTO LAGEIRA, MAGRITTE, MOTS ET IMAGES, HORS SERIE DECOUVERTES GALLIMARD, 2003
Heb ik nu een
writer's block of heb ik het niet? De afgelopen weken al eens 's morgens
opgestaan met in mijn hoofd een aanzet tot een verhaal, een gedicht of gewoon
zin in bloggen. En toch niet in staat tot tokkelen, dit om allerlei redenen. Ik
stel me altijd dezelfde vragen: is dit bloggedoe geen tijdverlies, zit ik wel
goed bij seniorennet, beperk ik mij niet beter tot het echte werk???? Of ga ik
nu eindelijk eens een echte website ontwikkelen, met al mijn publicaties
online?
Feit is dat
ik hier nu, op deze blog, aarzelend weliswaar, ben herbegonnen. Misschien omdat
ik op dit ogenblik een aardig, of liever, subliem boek lees, Goed Oud van Diana Athill*. Deze 92-jarige oud-redactrice van de Londense uitgeverij Andre
Deutch (en in die hoedanigheid nauw samenwerkte met literaire
kanonnen als Philip Roth, Norman Mailer,
John Updike, Simone de Beauvoir, Jean Reys en V.S. Naipul)schrijft op frisse, eerlijke wijze haar mémoires, met de focus op de gevoeligheden van het oud worden.
En alhoewel
ik nog niet eens in de helft ben, moet ik al besluiten: dit boek is tegelijk
een troostend luchtig chocoladeschuimpje en een smeuïge vette dame blanche met
kruidige chocoladesaus. Voor mij en bijna al mijn vriendinnen, die zoals ik een
drukke loopbaan achter de rug hebben, minnaars en echtgenoten hebben gehad,
vrolijk hun interesses en persoonlijkheid hebben ontwikkeld, houden van kunst
en cultuur, van topmuziek (Diana houdt van J.
S. Bach) en van topliteratuur (zie hierboven). Nog beter: ook voor
dames die in hun leven een fantastische relatie hebben durven aangaan met een
man van een andere huidskleur en een andere cultuur (in Diana's geval de
Jamaïcaanse theaterschrijver Barry
Record) is dit boek een aanrader.
Zonder
schroom vertelt Diana Athill, zelf afkomstig uit de hogere Londense
burgerkringen, over haar liefde voor een zwarte man, die niet, zoals men zou
denken, alleen maar een soort assertief exotisme uitstraalde, maar integendeel
overbeschaafd was en verfijnd tot in de toppen van zijn zwarte tenen....
* ATHILL, DIANA, GOED OUD, UITG. NIJGH & VAN DITMAR, juni 2009
het zit me erg hoog: onder het mom van democratisering, cultuur voor en door het volk, blijven een categorie mensen (waartoe ik behoor, ik besef dat nu ten volle!) compleet in de kou staan. mensen die willen genieten van bepaalde vormen van literatuur en theater, waar volgens de inrichtende macht 'toch niemand op afkomt'. william shakespeare in halle: dat moet ik nog eens zien gebeuren!
ook voor het komende seizoen komen wij niet aan onze trekken: maar amper twee echte theatervoorstellingen zijn gepland, foei! wel veel muziek (ook my tribute to the diva, over, van en met leah thys is een muziekoptreden) en comedy. toch laten praktisch alle programmatitels me ijskoud...
moeten we weer eens besluiten dat 'het altijd zo is geweest' en 'altijd zo zal zijn'? zaak is: een paar dagen geleden stuitte ik op enkele dagboekaantekeningen (onder de verzameltitel: 'halse kroniekjes') van twee jaar geleden.in de eerste zeg ik ongeveer hetzelfde als hierboven (verval ik in herhaling?), de tweede is een toemaatje...
Vrijdag 10 augustus 2007
Het nieuwe programmaboekje van het CC t Vondel voor het seizoen 2007-2008 oogt prettig - maar owee wie van theater en/of literatuur houdt: dit keer komen zij beslist niet aan hun trekken!
In het voorwoord worden ons verrassingen, warme en ontroerende momenten, sfeer, gezelligheid en feest beloofd, maar is dat niet een beetje een sullig vooruitzicht? Moet cultuur worden herleid tot ontspanning, tot louter hoempapa-toestanden en billengeklets?
Of zouden beleidsmakers ook moeten proberen het Halse publiek andere waarden bij te brengen, bijvoorbeeld het besef van de schoonheid en de kracht van het woord? De existentiële dimensie van de taal, uitgedrukt in de ontroerende, onthutsende en ontluisterende vormen die theater en literatuur kunnen aanreiken?
Maar 5 theatervoorstellingen zijn geprogrammeerd, tegenover meer dan dertig muziekprojecten!Ook geen spoor van literatuur! Ach, het argument zal weer zijn: wij willen wel goede literaire voorstellingen plannen, maar er komt geen volk op af!En nog gelijk hebben ze ook: de twee schitterende literaire projecten (Tom Lanoye en Antje Krog, en Koningsblauw) verleden jaar kregen maar weinig respons.
Maar geen nood: wij hebben hier thuis reeds een lidkaart gekocht voor het nieuwe seizoen van de KVS en ook plannen we filmvoorstellingen en concerten in Brussel.
En deze winter lezen wij ons te pletter!
Zaterdag 11 augustus 2007
In Brazilie kunnen homokoppels mekaars pensioen erven als een van beiden sterft.
Hier in Belgie, dit benepen, doch welvarende Belgie, kunnen dames meestal het pensioentje van hun overleden echtgenoot erven, maar andersom is niet altijd mogelijk.
Men zegt altijd dat ondanks de emancipatie vrouwen nog altijd achtergesteld zijn, maar het omgekeerde is dikwijls waar!
ach, als het cultuuraanbod pover is, de winter saai en koud, kunnen wij natuurljk gaan schrijven en schilderen. zoals ijslanders doen, weet ik uit goede bron. halle een ijsland...
al weer meer dan een weekje geleden, het
theaterfestival TAZ* in oostende. sinds enige jaren pikken we vlug of toevallig een of andere voorstelling mee, tijdens een
daguitstpje aan zee bijvoorbeeld. maar dit keer hadden we het beter
georganiseerd: met een flair-bon een paar nachtjes gereserveerd in het
ramada-hotel, aan het marie-joséplein, krek in het centrum van
oostende.
het weer was schitterend: donderdag 6 augustus
was de kleur van de zee van uitzonderljk diepblauwe kwaliteit, zelfs
identiek aan de kleur van de lucht. als je op het strand stond kreeg je
de indruk in een azuurblauw lucht- of onderwatervideofilmpje van, laat
ons zeggen, pipilotti rist (haha!) mee te spelen...
blijkbaar heeft pipilotti een enorme indruk op
me gemaakt: ik zie overal sporen van haar, in commercials
bijvoorbeeld... de ranke blonde dame (in een reclamespot voor
coca-cola), die haar gezicht tegen een glazen wand platdrukt en zo een
knotsgekke snuit trekt is een vrolijke versie van een take uit de
onthutsende video be nice to me, de onderwaterzwevende dames van vt4 zijn ontsnapt uit sip my ocean en zelfs de onderwaterfighters van spa barissart rood spuiten zó uit pipilotti's leefwereld... om van de song wicked game maar te zwijgen: op onbewaakte momenten, bij het opstaan, slapen gaan, bij het bereiden gisteren van het tapagerecht salmorejo neuriede ik vrolijk mee met de flarden muziek die door mijn hoofdje speelden.
ondertussen toch ook de herinneringen aan vier
toneelstukken en 1 film (Pubic Enemy), met Johnny Depp, in my mind
opgeslagen. alhoewel wij Jan Decortes 'Wintervögelchen' de beste voorstelling vonden - Jan Decorte is een genie - konden wij toch ook de monoloog van Annelore Crollet NINA ZARETSNAJA, naar De meeuw van Tsjechov en de performance Vieuwmaster (een hedendaagse versie van de 19e eeuwse Pepper's
ghost illusion') van de groep Rebecca September (met een
melancholische cover van Come as you are' van Nirvana als bijna-hoogtepunt) heel erg appreciëren.
n. was voorts in de wolken met de filmvoorstelling Public Enemies, omtrent de gangster John Dillinger, die in de periode 1931-1935 de banken in Chicago overviel, maar die toch heel menselijk in de film wordt geportretteerd. knap acteerwerk van Johnny Depp trouwens, moet ik eerlijk bekennen...
mijn 'vakantiejob' als suppoost bij de tentoonstelling in de oude post in halle is me een supergenoegen. telkens weer, bij iedere shift, dompel ik me onder in de sublieme videopresentatie'Grossmut begatte mich'
[Edelmoedigheid verenigt zich met mij], de droomonderwaterwereld van pipilotti. de song van chris isaak,wicked game, jengelt uren daarna nog door mijn hoofdje. een week lang, 's morgens bij het opstaan, in de badkamer, bij het ontbijt, is het dit liedje waar ik de dag mee begin, haha...
ik heb de uitgever van Apricots Along The Street, een prachitg kunstboek met foto's en beelden van pipilottis werk, een mail gestuurd met de vraag of ik uit dit boek mocht sampelen voor op mijn blog, maar kreeg gewoon geen antwoord. mijn vorig bericht omtrent pipilotti, voor even opnieuw als kladversie opgeslagen, heb ik dan maar weer tevoorschijn gehaald en toegevoegd aan mijn blog, tant pis... in mijn moleskine notaboekje staan tientallen gedichten van pipilotti, ijverig overgepend tijdens mijn shift. want zij is dus ook .... dichteres!
hieronder wil ik een gedicht, dat ik zelf de titel you are heb gegeven, publiceren als citaat... pipilotti charmeert, verleidt, heeft lief op een door en door vrouwelijke wijze. haar videoinstallaties zijn daar een schitterend voorbeeld van, maar vermits ik me ook (en vooral) toespits op tekstmateriaal, poëzie dus, wil ik hier een poëtische structuur duiden, waar pipilloti gretig gebruik van maakt in haar gedichten: namelijk de vergelijking, een syntactisch (= structureel) en semantisch (= inhoudelijk, betekenisdragend) eenvoudig en loepzuiver taalmiddel, met een cascade aan effecten.
in het gedicht hieronder vergelijkt pipiloti haar geliefde vrolijk en een beetje brutaal met originele objecten en
begrippen, zonder eigenlijk van het verbindingswoordje als of zoals
gebruik te maken. het resultaat is een tegelijk kinderlijke en sublieme liefdesboodschap, waarbij zij uiteindelijk (zoals in de goeie ouwe klassieke tijd) droomt van eenwording met haar geliefde...
you are a butterflower you are a mammal (een zoogdier!) you are a molecule you are woman mouse (minnie mouse?) you are a mouse you are different from me you are nothing you are the king you are pollen (stuifmeel, plantensperma???) you are full of pain (auw!) you are the cerebrum cerebellum (grote en kleine hersenen, mmmm) you are with toes at he end (haha...) you are a good friend
I will become like you
zij zegt : jij bent een boterbloem, of: jij bent een molecule, of : jij bent de kleine hersenen....
als iemand dit laatste tegen mij zou zeggen, zou ik me FANTASTISCH voelen: de kleine hersenen, daarmee worden beweging, houdig en evenwicht geassocieerd...
waw! ben dus een danseres!
een boterbloem zijn, zo geel en fragiel en mooi: twee keer waw!
of een molecule, zo schattig klein en helemaal zelfstandig, zo lief...
* 2001 - Apricots Along The Street. Scalo: Zurich/Berlin/New York, ISBN 3-908247-50-0 * http://e-klas.net/ns/nlvade1.htm * Een molecule is de kleinste eenheid van een autonoom geheel dat al zijn chemische eigenschappen behoudt.
van mijn
beste schrijfvriend ward (schuilnaam: chocolat) een prachtige reeks foto's
doorgekregen van ijsland. een droomreis, jaren gepland, eindelijk ten uitvoer
gebracht. gosh! waarom gaat iemand naar ijsland? waarom de zuinig gespaarde
centjes verkwanselen aan een land waar niets te zien is? geen schitterende
steden, chique hotels of resorts met alles erop en eraan en een bar vol mojito's
en singapore slings en cosmpolitans en bloody mary's, maar bescheiden houten
gastverblijven met kamers waarin alleen een paar bedden, bouwels
van golfplaat waarin ijslanders hun mysterieuze donkere winters doorbrengen (om
wat te doen?) een land met niks dan water, wolken, stenen en geisers??
wat zei je, in ijsland niets te zien? wel, wel, op de foto's zie ik toch:
schitterend spuitende warmwaterfonteinen, watervallen, blauwe ijslandschappen,
een haven vol sierlijke boten, schattig grazende pony's... en dit zijn maar
vijf foto's uit de reeks! blijkbaar is er toch beweging in dat naakte land,
activiteit, dynamiek... en zelfs al ligt ijslands economie te zieltogen door
het faillissement van hun belangrijkste bank, toch heb ik ondertussen ontdekt
dat ijsland een land is van ... dichters! nog beter: dichteressen! enkele
namen: Vigdís Grímsdóttir (1953), Ingibjörg Haraldsdóttir
(1942), Gerður Kristný (1970), Steinunn Sigurðardóttir (1950) en Sigurbjörg
Þrastardóttir (1973).van deze vijf dichteressen
die het oude en het nieuwe ijsland vertegenwoordigen, is een verzamelbundel
gemaakt die ik ab-so-luut wil in handen krijgen. de titel luidt:
moordliederen*.
met zo'n titel is, geloof ik, alles gezegd....
als toetje citeer ik hier een uit het ijslands vertaald gedicht van ingibjörg
haraldsdóttir, gevonden op een groningse literaire website*
zij is de oudste. mijn generatie dus.
en wat een mooi gedicht, met een weids einde.
eindeloos wijd en weids.
zoals ijsland zelf,
veronderstel ik.
NOVEMBERZANG
Ging op een
afstandje zitten. Wachtte
ik tot de sneeuwstorm bedaarde.
Meende ik.
Toen klonk in
mijn oren
een zucht
vanuit het Oktoberbos:
Naakt en zwart
stonden de bomen,
ijskoud alle zangvogels
en ijzig kil de stilte
hieronder een tweede reeks huishoudgedichten. een stream of consciousnessà la james joyce. maar dit keer polijste ik mijn gedichten tot richels, zoompjes en plooitjes...
richels
richels
poets je zo
je maakt met je wijsvinger
een
leuk teutje in een poetsdoek
je wrijft
dan zorgvuldig met zachte rukjes
het
vuil weg. heel nauwkeurig aandringen
eens
voelen. dan verrukt kijken naar het resultaat
een
blinkende crèmekleurige richel op zijn mooist
lichtjes
glanzend, mooi afgelijnd en perfect schoon
een
huis met propere richels is de max. het toppunt
vandaag
poets ik dus
voorzichtig
en zonder enige vorm
van
schroom de richels aan de raampjes
van
de sjieke negentiende-eeuwse spiegeldeuren
in
het salon, de richels aan de plinten, de richels
aan
de houten lijstjes rond mijn devedeleer-schilderijen
ook
de bovenrand van de kastjes wil ik nog eens overdoen
want
stof, zegt de sjamaan
brengt
het kwaad in huis en de slechte geesten
als
je de toiletklep per toeval laat openstaan, dringen
kwade
geesten je huis binnen, langs alle gaatjes in de huiskamer
langs afvoeropeningen in de keuken, gaatjes waarlangs broodnodige
warmte
onder de grond verdwijnt enzovoorts enzovoorts
gaatjes, zij zijn voorwaar de
valkuilen van dit bestaan
zoompje
je jeans hangt reeds drie dagen
over de leuning
van de keukenstoel het is een
chocoladebruine honderd procent
zachtkatoenen lee cooper work
master LC10 ZP W 32''L34'' niet zo nieuw
hier en daar wat slijtageplekjes
maar toch nog de moeite waard
bij het wassen zag ik dat het
zoompje aan de rechterbroekspijp loshing
moest ik dus repareren eerst het
zwart lintje prutsend verwijderen
sommige draadjes zaten nog
stevig vast andere niet
het was vingerwerk met behulp
van een klein antiek schaartje
zo vind je er geen meer kon ik
dan toch alle draadjes
wegpulken en het zoompje
openstrijken
foei in het zoomplooitje plakte
nog wat stof zelfs het zeepsop
in de wasmachine was hier
klaarblijkelijk niet tegen opgewassen
stof bevindt zich overal in de
hemel op de aarde en op alle plaatsen
stel je voor wij lopen allemaal
rond met vieze stofrandjes
in de zoompjes van onze dure
calvin kleins armani's
en lacroix's wegen dat zoiets
doet niet te doen
tja toen moest ik het zoompje
opnieuw omplooien en vastmaken
maar owee de rand was schiftig
ik bedoel er hingen overal ongelijke draadjes
zo kon ik niet naaien eerst wat
bijknippen de stof was taai terwijl ik knipte beet ik
tot bloedens toe op mijn
lippen surfileren maar gek woord eigenlijk
je moet met
schuine steekjes in aangepaste kleur van draad zijde
als het kan regelmatig om het randje naaien zodat de draadjes
worden
tegengehouden als de twee surfileertoertjes
zijn afgelopen met een gekruiste steek
het zoompje opnieuw vastmaken
het duurde een uurtje
of zo
oef nu nog strijken
doeken
ben gisteren
met doeken bezig geweest
heb ze geplooid, heb ze gevouwen
de zomen langs de binnenkant gedraaid
voor ik met plooien
begon, voor ik het rechterhoekje
tegen het linkerhoekje
aan de bovenkant van de doek hield
beide hoeken
tussen duim, wijsvinger en middenvinger