Heeft Middelkerke misschien geen cultureel erfgoed?
Op 1 mei 2011 werd voor de elfde keer een Erfgoeddag ingericht. Op die dag wil men publiek, pers en beleid in Vlaanderen en Brussel sensibiliseren rond cultureel erfgoed opdat iedereen op een eigentijdse, kwalitatieve en zinvolle manier zou omgaan met het cultureel erfgoed in zijn dagelijkse omgeving. Elk jaar wordt rond een welbepaald thema gewerkt. In 2011 was dat Armoe troef. Erfgoeddag is een initiatief van FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel, met volle steun van de Vlaamse overheid. Bij die gelegenheid wordt een brochure uitgegeven Armoe troef.
Ik neem daaruit integraal de volgende tekst over: "Een hele dag lang kun je in heel Vlaanderen en Brussel terecht voor een fantastisch en veelzijdig erfgoedaanbod. Je gastheren zijn onder andere musea, archieven, bewaarbibliotheken, kerkfabrieken, verzamelaars, heemkundige kringen, verenigingen waar armen het woord nemen en amateurkunstenaars(verenigingen). Met de hand op het hart: zij zullen hun uiterste best doen om je een dag lang - tussen 10 en 18 uur - in de watten te leggen. Een aantal organisaties laten hun activiteit ook langer duren. Uiteraard hopen ze op je terugkeer nà Erfgoeddag - als dat geen fijne garantie is voor een vijfsterrendag voor het oog en het verstand... Bovendien is dit alles volledig gratis. De brochure vermeldt, per gemeente en zijn deelgemeenten, de activiteiten die op die dag georganiseerd worden. Ik vond daarin Blankenberge, De Panne, Knokke, Koksijde, Oostende maar geen Middelkerke.
Kopij te laat ingediend, dacht ik Op de website waarin men zijn gemeente kan invoeren om meer te vernemen over het verloop van de dag, kreeg ik volgend resultaat.
Misschien helemaal de overheid niet ingelicht, dacht ik Maar neen! Wat stel ik uiteindelijk vast, na het raadplegen van het infoblad van de gemeente De sirene en van de evenementenkalender op de gemeentelijke website? Middelkerke deed gewoon niet mee! Echt waar!
Heeft Middelkerke misschien geen erfgoed? Natuurlijk wel, maar de bouwwoede haalt het soms op de bewaring ervan. De eerlijkheid gebiedt mij wel te zeggen dat de erfgoeddagen in de voorbije jaren terecht met groot succes bekroond werden. Omdat ik het maar niet kon begrijpen, ging ik heel ver om een verklaring voor de niet-deelname te vinden. Wil de (te) rijke of boven zijn stand levende gemeente Middelkerke misschien de indruk geven dat hier geen armoede heerst en ook nooit geheerst heeft? Natuurlijk moet steeds weer wat verbeelding aan de dag gelegd worden om het opgelegd thema te volgen, maar de voorbije jaren hebben aangetoond dat aan de deelnemers heel wat speelruimte gegund wordt. Het organiseren van een binnen- en een buitententoonstelling voor de Belle-Vue zou de erfgoedplannen doorkruist hebben. Hebben ze gekozen tussen Armoe troef en het luxehotel Belle Vue dat van 1909 tot 1911 gebouwd werd naar het ontwerp van de befaamde architect Octave Van Rysselberghe? Dat vierde namelijk op 1 mei 2011 zijn honderdjarig bestaan. Zelfs leden van de koninklijke familie kwamen er ooit op vakantie.
Op de gelegenheidsreceptie waren alvast veel schepenen en andere mandatarissen aanwezig.. Deze gebeurtenis kon natuurlijk moeilijk opgevoerd worden als bijdrage van de gemeente in Armoe troef. Met alle respect, maar ik vond die binnententoonstelling toch maar wat aan de magere kant. Er bleef mij dus enkel de ultieme vraag, aan de gemeente zelf: waarom hebben jullie toch niet deelgenomen? Het antwoord kwam snel, waarvoor mijn dank.
De gemeente (Marc Constandt, archivaris) verklaart
Het thema lag ons niet te best Het thema Armoe troef zou niet eenvoudig toe te passen geweest zijn, omdat daarbij de kans gelopen wordt in meer of mindere mate stigmatiserend te werken. Niemand zou graag het predicaat arm meekrijgen. Dat vind ik een zeer zwak argument. Mag ik eens wat titels van organisaties opsommen? In Blankenberge werd de tegenstelling tussen de arme lokale bevolking en de rijke toerist getoond alsook het harde maar armoedig leven van de vissers. In de Panne vertelde men het verhaal van de doodgewone mens die probeerde te overleven tijdens de eerste wereldoorlog. In Heist had men het over de arme jeugd en over de vissers. In Koksijde kwamen eten en drinken in de Middeleeuwen aan bod, naast vakantiekolonies voor arme kinderen. In Oostduinkerke kon men zien hoe de arme vissers leefden. In Oostende in de vereniging voor familiekunde had men het over het sociaal drama van de Vissersopstand in 1887 en over de hongerjaren 1845-1850 en de migratie naar de VS. En er was nog zo veel meer Hier zou men weliswaar ook gebroed hebben op een plan om getuigenissen te verzamelen hoe mensen in tijden van schaarste/ armoede creatief omgaan met voeding. Dat zouden ze dan hebben doen resulteren in een soort panelgesprek met een vorm van proevertjes. De uitwerking van de idee, die Marc Constandt sterk noemt, leek echter op zon korte tijd niet te lukken met de beschikbare mensen. Is er dan geen enkele vereniging in de gemeente die een onderwerp voor zijn rekening wilde nemen? Graningate ook niet? Of de één of andere particulier kon misschien eens zijn documentatie bovengehaald hebben, bijvoorbeeld over de miserie met de barakken na de eerste wereldoorlog en de armoede die toen heerste. Misschien moeten meer mensen betrokken worden bij de geschiedenis en het erfgoed van Middelkerke. Misschien willen de archiefdienst en het museum te veel zelf doen.
Er werd gevreesd dat de prestaties van vorige jaren niet zouden geëvenaard/ verbeterd kunnen worden. De gemeente vreesde niet sterk en origineel genoeg uit de kast te kunnen komen binnen het verplichte thema zoals voorgaande jaren, met de campingtentoonstelling en de zogenoemde Kunst en Kitsch editie. Daarom pasten ze liever een jaar. Ook dat vind ik niet zon sterk argument (of excuus)! Erfgoeddag is geen competitie, hé!
Deelnemen aan monumentendag EN aan erfgoeddag zou te veel zijn voor Middelkerke Middelkerke zou er al jaren voor pleiten om afwisselend een Open Monumentendag en een Erfgoeddag te organiseren. Men vindt dat het voor eerder kleine gemeenten niet altijd evident is om tijdens hetzelfde kalenderjaar een programma te maken over beide onderwerpen.
Besluit Hoewel Middelkerke dus niets wilde organiseren, kan wel gezegd worden dat men binnen het thema gebleven is: het was hier inderdaad armoede troef. Een troost: de gemeente neemt in 2011 wel deel aan Open Monumentendag. De intentie bestaat om er ieder jaar minstens bij één van beide organisaties bij te zijn. Ik vind dat niet genoeg!! Wat denken jullie?
De Hofstede van de Augustijnen van Ieper, alias de ‘Rode Poort’
Wie langs de Westendelaan van Westende naar Middelkerke rijdt, kan er moeilijk naast kijken. Juist voorbij de Badenlaan, aan de rechterzijde, ligt de hofstede ‘Rode Poort’. Ze staat officieel bekend als ‘kadasternummer 10/732’ en is nu bewoond door Gery Bulcke. Waarom ik erover wil schrijven en daarmee jullie aandacht ervoor wil vragen? Natuurlijk omdat de hoeve een heel rijke geschiedenis heeft. Ze bestaat namelijk reeds sinds 1628 en was toen 76 gemeten 22 roeden groot, omgerekend 33,6324 hectare. Maar wat hebben de Augustijnen daarmee te zien? Dat was een orde die gevestigd was op een abdij in Zonnebeke bij Ieper. Zij zijn lange tijd de eigenaars geweest van de hoeve. Hoe ze ertoe gekomen zijn een hoeve te bouwen of te kopen in Westende, heb ik nog niet kunnen uitvissen, maar dat komt nog wel.
Het einde van de Augustijnenabdij Van november 1792 af voerde Frankrijk gedurende anderhalf jaar een oorlog met Oostenrijk om de verovering van Vlaanderen. De Fransen vielen ons land binnen in 1794. De kerkelijke goederen werden aangeslagen en verkocht, geestelijken werden verdreven of verbannen. Te Zonnebeke gebeurde dit op 21 december 1797. De abdij van de Augustijnen werd openbaar verkocht. Jean-Baptiste de Laveleye, een nijveraar uit Parijs, kocht de abdijgebouwen en gronden. Na zijn dood werd zijn broer de nieuwe bewoner. Na diens overlijden op 14 september 1839 verkocht de weduwe in 1841 het kasteel met park en vijver, moestuin en windmolen, een boomgaard en een distilleerderij, de hoeve met bijgebouwen.
De familie Iweins wordt de nieuwe eigenaar van het kasteel in Zonnebeke Op 20 oktober 1841 kochten Henri-Iweins d’Eeckhoute-Fonteyne en Emmanuel-Henri Iweins-Hynderick uit Ieper de gebouwen en de gronden van het kasteel en het park. De laatstgenoemde familie ging het kasteel bewonen. Emmanuel-Henri Iweins overleed in de leeftijd van 70 jaar op 17 maart 1866. Ik weet niet of de hoeve in Westende van het verkooppakket deel uitmaakte. Ik dacht eerst van wel maar Dirk Ooghe, voorzitter van De Zonnebeekse Heemvrienden vzw, betwijfelt dat ten stelligste en denkt dat de rijke familie Iweins de hoeve ergens in de negentiende eeuw kocht. Ik kom er nog wel achter. Eugène Iweins, zijn jongste zoon, werd de nieuwe eigenaar. Hij huwde op 24 augustus 1869 met Louise-Marie-Ghislaine Hynderick de Ghelcke uit Ieper. Op 1 januari 1871 werd hij liberaal burgemeester van Zonnebeke. In het gezin werden twee kinderen geboren: een dochter Ida op 27 februari 1876 (die kloosterzuster werd) en een zoon Emmanuel op 24 januari 1881. In 1885 wordt Eugène Iweins in de adelstand verheven met de titel van ridder.
De hoeve in Westende vernield De beschietingen tijdens de eerste wereldoorlog, legden gans Westende plat, dus ook de hofsteden. De ‘Rode Poort’ werd in 1920 heropgebouwd. De architect was de bekende Bruggeling Theodore Raison (1869-1937). (foto hieronder) Deze werd op hetzelfde ogenblik ook belast met de bouw in Zonnebeke van een nieuw kasteel in Normandische stijl.
Familie Bulcke wordt nieuwe eigenaar
Tot in het jaar 2005 bleef de familie Iweins, met name André Iweins uit Elsene, eigenaar van de hoeve. Daarna ging ze over in de handen van de familie Bulcke. Tot dan ook was het een melkveebedrijf. Daarna werd het een mestveebedrijf. Voor de niet-ingewijden, zoals ikzelf: in het eerste geval wordt de koe gekweekt voor de productie van melk, in het tweede geval wordt het vee vetgemest om daarna geslacht te worden. Het is ook het vermelden waard dat boer Gery Bulcke in de ‘Rode Poort” meewerkt aan het instandhoudingsproject van het rood ras van West-Vlaanderen. Hieronder zien jullie een stier en een koe van dat ras. Zelfs de niet-kenners zullen de koe wel herkennen, zeker?
De rode koe is een groot, lang en zwaar dier. Toch moet het geheel een indruk van fijnheid en adel geven. Het is een vroegrijp ras dat ook gekend is om zijn grote groeikracht en zijn uitstekende vleeskwaliteit.
Beschrijving van de hoeve ‘De Rode Poort’ ziet er vandaag als volgt uit.
In de ‘Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed’, uitgegeven in 2005 door de Vlaamse Gemeenschap, wordt de hoeve op pagina 227 als volgt beschreven (bewerkte tekst) Kwaliteitsvolle wederopbouwhoeve, aansluitend bij de traditionele, regionale hoevebouw. Halfgesloten opstelling rondom een rechthoekig geasfalteerd erf, waarop een conisch hondenhok. Bereikbaar via een asfaltoprit en een rondbogige toegangspoort met versneden hoeksteunberen, om de muur te versterken, uitlopend op piramidale topstukken. Lage verankerde bakstenen hoevegebouwen onder zadeldaken (mechanische pannen) met typerende zijuitgevels met aandaken * en muurvlechtingen **. Boerenhuis ten noorden: vijf traveeën met verspringende nokhoogte voor opkamer; dakvensters met tuitgevels; rechthoekige vensters, verdiept in korfbogige omlijsting met deels aangepast en vernieuwd houtwerk; korfbogige deur aan noordgevel. Stallingen ten westen (onderbroken door poort) en ten zuiden, onder meer met klimmende laadvensters. Schuurvleugel ten oosten.
*Aandak: bovendeel van den gevel, dat voorbij de dakschilden (d.w.z. de bedekte hellingen) schiet; ook de randen die buiten de dakschilden uitsteken.
**muurvlechting =
De hoeve was destijds gelegen langs weerszijden van de Westendelaan, het zuidelijk deel waarop het hoevegebouw is 34 ha groot, het noordelijk deel, weiden en akkerland, waar zich nu de camping ‘Poldervallei’ bevindt, strekt zich uit over 12 ha en wordt uitgebaat door Paula Houthoofdt, de weduwe van Raphaël Bulcke, de jongste van de kinderen van Cyriel, (zie verder)
Hierna zien jullie een oude foto van de hoeve.
De periode van de Coene’s, voorlopers van de Bulcke’s in de 18de en 19de eeuw
In 1807 neemt Benediktus COENE, geboren in Slijpe op 7 november 1751 en overleden in Westende op 22 juni 1814, zijn intrek op de hoeve. Hij was gehuwd in Middelkerke op 28 december 1792 met Isabella Jonckheere. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Franciscus Ludovicus COENE, geboren in Westende op 24 februari 1802. Hij huwde in Sint-Joris (Nieuwpoort) op 28 mei 1827 met Catharina Denecker. Daarna trad nog een derde generatie Coene’s aan in de persoon van Frans Leopold COENE geboren in Sint-Joris op 23 september 1832, overleden in Nieuwpoort 25 juni 1903, gehuwd met Nathalia Iperman.
De periode van de D’Hulster’s, voorgangers van de Bulcke’s Op 1 oktober 1900 werd een pachterscontract afgesloten voor negen jaar tussen jonkheer Henri Iweins d’Eeckhoutte, toen volksvertegenwoordiger en wonende in Ieper en Auguste D’Hulster* (Gistel 1842 – Westende 1911), gehuwd met Rosalie Kimpe (Moere 1857 – Westende 1925). Na verloop werd het contract verlengd tot 30 september 1918. Auguste overleed voor de vervaldag maar Rosalie mocht blijven wonen samen met haar ongehuwde zonen Louis (geboren in Gistel in 1868, overleden in Varsenare 1940), René (° ), Emile (°) en dochter Eugenie (°) Vermoedelijk werd het contract nog verlengd want zoon Eduard* (° Gistel 29 januari 1865 - ° Westende 23 mei 1935) werd de nieuwe boer, bijgestaan door de bovenvermelde familieleden. Maar in 1920 overleed Eduard’s echtgenote Philomena De Cuyper en aangezien hij hertrouwde met Stephanie Reynders, mocht hij contractueel de hoeve niet langer bewonen. Zijn broers en zuster, onder de leiding van Louis, ook voorzitter van de Westendse kerkfabriek, mochten dat wel en bleven er tot in 1938.
Een nakomeling van de D’Hulsters, Stijn D’Hulster (°1965) baat in Sint-Pieterskapelle de hoeve “ ’t Hof” uit, een melkveebedrijf met stamboekbeesten. Zijn ouders Jozef D’Hulster en Cecile Ceuterick wonen eveneens op de hoeve.
*graven bestaan nog op het kerkhof van Westende
De periode van de Bulcke’s De meest recente pachters zijn drie generaties ‘Bulcke’ en dat sinds 1938. In dat jaar kwam Cyriel Bulcke, geboren in Reninge op 17.08.1886 van Nieuwkapelle en gehuwd met Renilde DEWITTE (Gyverinckhove 07.02.1893 – Oostende 30.06.1969), zich op de hoeve in Westende vestigen. Na zijn dood op 02.08.1949 werd de oudste zoon Frans, geboren in Nieuwkapelle op 08.12.1923), gehuwd met Nelly Debandt, die nog leeft, de nieuwe boer. De overdracht naar de derde generatie, Gery Frans Cyriel Bulcke, geboren in 1964, greep plaats bij Frans’ dood in 2003.
Gekende pachters in de zeventiende en achttiende eeuw 1628: Cornelis COOLEN 1697: Jacob VERWERAERE, gehuwd met Anna HOUTSCHAVER, overleden in Westende op 2 januari 1703 1705: Cornelis de ZAEYER1751: Niklaas HELLYNCK
Hoevefeesten De ‘Rode Poort’ is ook nog bekend door het feit dat er van 1975 tot 1989 ’s zomers hoevefeesten plaatsgrepen. Hieronder zien jullie hiervan een paar foto’s, namelijk burgemeester Soetaert met echtgenote, de koer tijdens de voorbereidingen, een optreden van Luc Appermont, Frans Bulcke en Nelly Debandt die poseren voor hun bebloemde hoeve een zicht op de binnenkoer tijdens de feesten en burgemeester Desseyn tijdens zijn toespraak..
Bronnen ‘De afstammelingen van Arthur Yron Coene, familiekroniek in woord en beeld van 1550 tot 1999’ door Maurice Coene ‘Bijdrage tot de geschiedenis van Westende’ onuitgegeven, door De Riddere
Enkele dagen geleden vond ik toevallig in mijn archief een foto van Peter Maenhoudt met begeleidend tekstje van A.V. uit Het Laatste Nieuws van 23 september 1997. Vlaams minister van cultuur Luc Martens had namelijk zojuist vier villas op een rij, gelegen aan de Koning Ridderdijk in Westende-bad, geklasseerd. Het gaat om de gebouwen met de huisnummers 57 (t Janika), 58 (Monna Vanna), 59 (Les Fleurettes) en 60 (naamloos). Ze werden opgericht na de eerste wereldoorlog, in cottagestijl. De `cottagestijl` is een bouwstijl die ontstond in de 19e eeuw in Engeland als romantische tegenreactie tegen de industriële revolutie die toen opgang maakte. Vakmanschap en handwerk stonden centraal. Vanaf 1840 waaide één en ander over naar het vasteland en veel villas aan de Belgische kust werden in die stijl opgetrokken. Ziehier de foto van de vier villas uit 1997:
Ik was dan ook benieuwd hoe ze er dertien jaar later uitzien. Op 3 september 2010 maakte ik onderstaande foto. Verrassing natuurlijk, want er is geen spoor meer van de geklasseerde villas t Janika en Monna Vanna. In hun plaats zijn (natuurlijk) twee mastodonten van appartementsblokken verrezen.
En nu even diep ademen om de naam te kunnen uitspreken van de dienst die zich vroeger en nu in Vlaanderen met het beheer van ons erfgoed bezighoudt. Dat was het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen, afdeling Monumenten en Landschappen., maar sinds we een nieuwe Vlaamse regering hebben heet dat Departement Ruimtelijke Ordening Woonbeleid en Onroerend Erfgoed. Stedenbouwkundig Beleid en Onroerend Erfgoedbeleid. Het ressorteert onder minister Geert Bourgeois. Dat beheer is geregeld door het decreet van 3 maart 1976, aangepast door een groot aantal amendementen. Volgens dat voorschrift moet voor elke gemeente een register bijgehouden worden van haar bouwkundig erfgoed. Dat bestaat dus ook voor Middelkerke. Iedereen kan het ook raadplegen op de website www.monument.vlaanderen.be. Daar kan dan in de databank gezocht worden naar Westende. Di inventaris bevat eerst en vooral de beschermde monumenten en stads- en dorpsgezichten. Daar wordt een etiket met bovenlokaal erfgoed op geplakt. De wet voorziet hier in een financiële compensatie onder de vorm van overheidstoelagen voor de instandhouding en het onderhoud van deze monumenten. Daarvoor is ook een fiscale aftrek mogelijk. De inventaris bevat echter ook een groot aantal waardevolle gebouwen die worden beschouwd als zijnde van lokaal belang, maar die niet beschermd worden. De overheid hoopt dat de gemeenten zelf maatregelen zullen treffen om deze gebouwen van de sloop te redden. Zon gebouw kan niet rekenen op financiële steun van de overheid. De twee gesloopte villas op de Koning Ridderdijk worden in de inventaris gerangschikt in de laatste categorie. Er staat ook bij dat ze afgebroken werden. Ik vrees dat de hoop van de overheid ijdel zal blijven. Spijtig!! Aangezien in het krantenartikel hiervoor sprake is van geklasseerd vraag ik mij nu af 'hoezo afbraak'. Betekent geklasseerd dan niet beschermd? Of kwam die klassering de ene of de andere niet goed uit?
Men zou zo de indruk krijgen dat bescherming van erfgoed, bescherming van de natuur of van een zone eigenlijk niets blijvends heeft en naar willekeur kan gewijzigd of genegeerd worden. Of vergis ik mij?
PS Mag ik misschien ook de lectuur aanbevelen van mijn artikel Is het Erfgoed van Westende wel in goede handen? Jullie vinden het (natuurlijk) in de categorie Erfgoed
Toen de wieken nog draaiden en de molen nog maalde
Ik heb al eens een blogartikel gewijd aan de vraag waarom eigenaars een bepaalde naam geven aan hun huis, villa of appartementsblok. Zeer dikwijls is het een herinnering aan vroeger. Daar stond destijds een historisch gebouw of er deed zich daar ooit wat bijzonders voor. Dat is zeker het geval voor de appartementsblok Molenhof in de Essex Scottishlaan. Daar werd namelijk vanaf het midden van de achttiende eeuw tot 1961, met enkele kortere onderbrekingen, bijna altijd graan gemalen. Omdat ik daaraan herinneringen uit mijn jeugd bewaard heb, koos ik de geschiedenis van de molen als thema voor deze week.
Tussen 1740 en 1771 werd daar eerst een wiekende molen gebouwd, de Duinenmolen. Er bestaan geen gegevens over de volledige geschiedenis van de molen of van alle eigenaars of uitbaters, maar rond 1840 was de molenwal, dat is de heuvel waarop de molen staat, eigendom van de grootste Westendse grondbezitter Pieter Roelants, rentenier uit Oostende, bezitter van 256 hectaren land in WESTENDE, ook eigenaar van de hoeve De Grote Bamburg. De oudst bekende molenaar hier, was Maria-Theresia Degraeve (1775-1863) in verschillende bronnen verkeerdelijk Jacoba Lefevere genoemd. Zij was de weduwe van molenaar Jacobus-Bernardus Lefevere, die in 1822 overleed. Zij baatte na de dood van haar man de molen verder uit tot in 1854 en verkocht die toen aan Isabella Joanna Clara Lauwagie, geboren in Westende in 1781, weduwe van de in 1827 overleden Carolus Ludovicus Senave. De achtereenvolgende molenaars hadden een opstalrecht, dat is het zakelijk recht om op de grond van iemand anders gebouwen, werken of beplantingen in eigendom te hebben. Zij waren erfpachters van de grond. Zij pachtten dus de grond voor 99 jaar en waren zelf eigenaar van de molen. In 1861 werd het hele fonds verkocht aan Pieter-Matthieu-Josse, grootgrondbezitter uit Brussel. In hetzelfde jaar erfde Jacobus Damianus Senave de molen van zijn grootmoeder. Zijn vrouw Melanie Gernaey, geboren in Wilskerke in 1843 en overleden in Westende in 1906, bijgenaamd Moeder Senave, was de dochter van de molenaar van Wilskerke. In 1865 erfde Joseph Matthieu, een Brussels bankier, ondermeer de molenwal. Hij overleed in 1895 en het jaar daarop erfde Maurice de Crombrugghe de Looringhe-Matthieu de Westendse eigendommen. Hij was officier bij het regiment van de gidsen en woonde in Brussel. Na de dood van Jacobus in 1898 bleef Moeder Senave op de molen wonen met haar dochter Leonie (1861 - 1910) en haar schoonzoon Seraphien Dewulf (geboren in Westende op 17 augustus 1852, dienstdoend burgemeester vanaf 31 december 1914 en daarna effectief tot aan zijn dood op 23 januari 1926) Leonies kozijn Romain Depauw kwam als molenaarsknecht helpen. Zij waren de laatste bewoners van de Duinenmolen.
De huidige Matthieulaan is genoemd naar de Matthieus, omdat ze begint op de plaats waar vroeger de Duinenmolen stond, namelijk in de huidige Essex Scottishlaan, aan de overkant van het molenhuis. U ziet hieronder links een foto uit augustus 1908. De familie Serafien Dewulf-Senave poseert voor molen en molenhuis. De foto rechts dateert ongeveer uit dezelfde periode.
De molen werd afgebroken tijdens de oorlog 1914-1918
Dat betekende echter niet het einde van het malen van graan in de maalderij, want men was ondertussen, ongeveer op dezelfde plaats, overgeschakeld op het mechanisch malen, met behulp van een dieselmotor. Dat gebeurde in het gebouwtje links op onderstaande tekening en foto.
In mijn jonge jeugd was de uitbater daarvan Leopold Germonpré (1884-1957) . Hij was in 1906 gehuwd met Rosalia Dewulf (1886-1971), dochter van Seraphien en van Leonie Senave. Waar is de tijd dat we tussen de meelzakken door, de plank afgleden die van de zolder naar de daaronderstaande boerenkar met paard gelegd werd?
Daarna werd die 30 jaar uitgebaat door Georges Verstraete, die later overschakelde op een elektromotor. De maalderij hield op te bestaan in 1961. Toen verhuisde Georges om er in 1968 terug te keren en er zijn levenseinde te slijten tot in 1994. Zijn zonen Didier en Luc bouwden op dezelfde plaats het Molenhof. Dit gebouw met 12 luxeappartementen was het eerste project van hun onderneming Daximmo. Het werd opgetrokken met veel zorg en genegenheid, verklaren ze op hun website. De twee broers wilden, ter ere van hun vader en uit jeugdsentiment, neem ik aan, een gebouw waaraan niets ontbrak, de beste materialen en tot in het laatste detail verzorgd. Zo ziet het er uiteindelijk uit. Alleen de naam blijft als herinnering.
Bronnen
Uit De Westkust van toen door Georges Devent + Davi-krant jaargang nr 2 maart-april 1988 Website www.daximmo.be
Relais du Lac ! Vacarsa ! Lorenzo ! Byblos ! en nu Naamloos
Raphaël Van Huffel was in 1935 aan zijn eerste ambtstermijn als burgemeester van Westende bezig. Hij was ook aannemer van beroep en in die hoedanigheid kreeg (of gaf hij zichzelf?) de opdracht een openluchtzwembad op te trekken. Het kreeg de naam Lac aux Dames. Het enige dat daaraan vandaag nog herinnert, is de naam van de residentie die ervoor gebouwd werd met de naam Lakodam. Een Vlaamse naam daarvoor bestaat niet. Op een paar honderden meters daar vandaan, op de hoek van de Henri Jasparlaan en de Generaal Grossettilaan, staat een appartementsgebouwtje, dat een onwetende voorbijganger zeker onopvallend zal vinden. Het draagt nochtans een geschiedenis met zich mee, die ik de moeite vond om eens op te rakelen. Het werd gebouwd in 1937, onder impuls alweer van burgemeester - aannemer Van Huffel met de bedoeling er een horecazaak (hotel-restaurant) in te richten. Deze kreeg de toepasselijke naam Relais du Lac omwille van de nabijheid van het zwembad en de doelstelling om zwemmers na de inspanning een aflossingspunt aan te bieden waar ze zich konden te goed doen aan lekkere spijzen en dranken. Zo zag het er in die tijd uit:
Op 19 december 1947 werd de vzw VACARSA - voluit Vacantietehuizen van de Athenea en Rijksmiddelbare Scholen der Provincie Antwerpen gesticht. Zij zochten locaties aan de kust waar kinderen uit het binnenland hun vakantie konden doorbrengen. Zij ontdekten ons gunstig gelegen gebouwtje en doopten het om tot Vacarsa, naar de naam van de vereniging, die vandaag nog steeds bestaat met zetel in Boom. Ik heb daarom ook contact met hen opgenomen om meer informatie te verkrijgen. Ik mocht ook een vriendelijk antwoord ontvangen. Hun archief is gedeeltelijk in vlammen opgegaan bij een brand in het atheneum van Antwerpen. De vakantiegangertjes werden begeleid door leerkrachten uit de rijksscholen. Hier ziet u een foto uit 1950.
De volgende foto dateert uit 1970
Met de periode vakantietehuis zijn lokaal de namen verbonden van Yvonne Strubbe, huisbewaarder en verantwoordelijke, echtgenote van politieman Marcel Soete. VACARSA beweert het tehuis verlaten te hebben in 1975 omdat de huurovereenkomst afgelopen was. De toenmalige eigenaar wenste het gebouw aan hen te verkopen maar de prijs lag niet binnen hun bereik. Die eigenaar zou André Naessens uit Harelbeke zijn.
In 1981 vonden Luc Verstraete en Jeanine De Bruyne dat de Westendse jeugd samen met de jonge vakantiegangers s avonds best wat ontspanning kon gebruiken. Zij stichtten er de dancing Lorenzo, zo genoemd wegens de nabijheid van het St. Laureinsstrand en omdat de derde naam van de uitbater Laurentius luidde. Hieronder vinden jullie twee fotos van de Lorenzo, buiten en binnen.
In 1986 hielden de uitbaters ermee op en hun opvolgers doopten de dancing om tot Byblos, een Libanese havenstad. Wie toen de uitbaters waren, heb ik nog niet kunnen uitvissen.
In de zomer 1990 bleef de dancing dicht en in februari 1991 gaf het Middelkerkse schepencollege zijn toestemming om er een meergezinswoning in te richten. Het gebouwtje ligt namelijk in natuurgebied, maar ja, dat is toch geen beletsel meer. Er staan ook nog een zestal andere huizen in dat stuk duinengebied.
Zo ziet het er vandaag, bijna 75 jaar na de bouw, uit. Merkwaardig daaraan is dat het nagenoeg zijn oorspronkelijk uitzicht behouden heeft. Alleen heeft het nu geen naam meer.
Bronnen
J.-P. SETTE, Van duin tot steen. De oorsprong en de geschiedenis van Westende-Bad in woord en beeld, Avantu nv,
Cultureel erfgoed zijn alle uitingen en sporen van menselijke handelingen en gedragingen die wij van onze voorgangers overgeleverd kregen en waar we als individu of als samenleving een bepaalde waarde aan hechten.Onroerend erfgoed is dat wat niet-verplaatsbaar is en letterlijk in de grond geworteld. Voorbeelden zijn: monumenten, molens, huizen,
In Vlaanderen kunnen waardevolle monumenten en stads- en dorpsgezichten beschermd worden.Ze moeten wel een waarde van algemeen belang hebben. Deze kan zowel van artistieke, van wetenschappelijke als van historische aard zijn. Niet enkel kastelen, kerken, kloosters, stadhuizen en molens, of stand- of herdenkingsbeelden worden als monument beschouwd. Ook woningen, hoeven, kapelletjes, bedrijfsgebouwen, parken en tuinen, bomen, begraafplaatsen, kasseiwegen, komen daarvoor in aanmerking. Tijdens het onderzoek en tijdens de beschermingsprocedure krijgen zowel het exterieur als het interieur van de gebouwen de nodige aandacht. Als u een woning koopt die beschermd is als monument of deel uitmaakt van een beschermd stads- of dorpsgezicht, bent u wel verplicht ze goed te onderhouden en mag u ze niet ontsieren, beschadigen of vernielen. De bescherming betekent niet dat u niets meer mag verbouwen, veranderen of verbeteren, maar u moet er wel voor zorgen dat de belangrijke, historische onderdelen bewaard blijven. Eigenaars van beschermde woningen kunnen bepaalde steunmaatregelen en fiscale voordelen genieten. De dienst Onroerend Goed van de Vlaamse Gemeenschap (vroeger Monumenten en Landschappen) heeft een inventaris opgesteld. Zeer waardevol, maar met voor de leek zo goed als onbegrijpelijke teksten. Wat dacht u, bijvoorbeeld van volgende zin: Breedhuis van twee traveeën en souterrain waarboven twee bouwlagen onder geknipt en overhangend zadeldak waarin dakkapellen onder afgewolfde zadeldaken, plat dak en ingesnoerde spits? Weet u misschien wel wat een travee is? Of een geknipt dak of een ingesnoerde spits? Wat is afgewolfd? In de inventaris staat dus welk erfgoed, onder andere in Westende, beschermd wordt. In de inventaris van het Erfgoed zijn ook een groot aantal waardevolle gebouwen opgenomen die worden beschouwd als zijnde van lokaal belang, maar die niet beschermd worden. Onroerend Erfgoed Monumenten en Landschappen hoopt dat de gemeente zelf maatregelen zal treffen om deze gebouwen van de sloop te redden. Zon gebouw kan niet rekenen op financiële steun. van de overheid.
Mag er aangenomen worden dat het Westends erfgoed in goede handen is? Hooguit op papier maar de werkelijkheid is niet zo rooskleurig. Ik ga ervan uit dat een toerist of geïnteresseerde toch een beschermd goed moet kunnen benaderen om het te bekijken. Voor de twee Bamburghoeves (de Grote en de Kleine) is dat alvast niet het geval. Ze worden namelijk beide bewaakt door twee blaffende, loslopende honden. Men zegt dat die niet bijten, maar ze zien er wel gevaarlijk uit en besnuffelen je kuiten alsof ze klaar zijn om er hun tanden in te zetten. Beide hoeven liggen er ook nogal onverzorgd bij, niet verwaarloosd maar ze zouden wel eens mogen opgesmukt worden. Ik weet wel dat een hoeve geen showhuis is want de boer moet werken, maar toch . Een laagje verf op een hekken en wat opruimen rond de hoeve, zouden al wonderen doen. Maar de boer ziet natuurlijk liever geen bezoekers.
De veldbatterij Bamburg, heeft wel een grote waarde voor de natuurliefhebber maar de gemeente belooft al zo lang er ook op historisch gebied iets van te maken. Bieden de omwonenden daartegen ook te veel weerstand, misschien?
In de Strandlaan heeft men een zicht op wat ooit de Duitse Seydtlitz verdedigingsstelling was. Zicht is veel gezegd, want de bunkers zijn nog maar enkele centimeters verwijderd van de volledige verzanding. De Priorijlaan is een straat waar heel wat panden beschermd zijn en waar we trots op mogen zijn. Spijtig dat nummer 15, Butterfly er niet zo fris meer uitziet. We mogen ook fier zijn op Les Zéphyrs, Sybaris, La Rotonde, Portiekenlaan 2 -4 - 6 en The Cottage, die er voor het ogenblik wel minder goed uitziet. De 'Westendia, een voormalig grootwarenhuis uit 1921 en de villas Sporta en Alice zijn niet mis maar eerder onopvallend. Om er maar enkele te noemen, de vroegere Carlton , de hoek van de Meeuwenlaan en de Distellaan Square en het oud postgebouw (in mindere mate) moe(s)ten er zeker niet voor onderdoen.
Die staan ook op de lijst van de niet-beschermde maar waardevolle gebouwen, waarvan hierboven reeds sprake. De hoop van de Vlaamse Gemeenschap is ijdel gebleken want de hamer sloopte reeds het postgebouw en de Carlton ondergaat straks een zelfde lot. Ik vraag me af waarom de panden in de Oorlogsinvalidenlaan 2A, 4 en 6 eigenlijk beschermd zijn. Omdat het eerste vroeger het Maison des Invalides was? Omdat ze uit 1936 stammen? Omdat ze door bekende architecten (Roussel en Vandervoort) ontworpen werden? Zo zijn er nog meer. Ze zien er eigenlijk maar heel gewoontjes uit.
Ons erfgoed is een kostbaar goed. Laat er ons fier op zijn en er goed/ beter voor zorgen!
Voor één keer dat Westende volop in de belangstelling zou komen, kon ik natuurlijk niet anders dan op maandag 23 februari 2009 naar het eerste deel van Hotel Westende kijken. Jullie weten natuurlijk wel wat de inzet van dit spelletje op VT4 is. Vijf koppels, elk met een eigen stijl en visie, moeten gedurende drie maanden het hotel open houden en opknappen. Ze moeten alle mogelijke gasten ontvangen en bedienen en ze worden daarbij beoordeeld door een driekoppige jury bestaande uit een manager, een kok en een journaliste. Deze laatste moeten kiezen welk duo het meeste talent heeft. De winnaars mogen het hotel uitbaten tot het einde van het jaar en krijgen een startkapitaal om het over te nemen. Iedereen weet natuurlijk ook al lang dat het gebeuren zich afspeelt in De Rotonde, vroeger Belle Vue Het gebouw bestaat vandaag uit twee delen: een woongedeelte met zestig appartementen en het hotel in de vorm van een cirkel.
Het ligt niet in mijn bedoeling de kandidaten te beoordelen noch om een waarderingscijfer te geven aan het programma. Ik heb wel gezien in de uitzending van 16 maart dat Michel Landuyt en zijn echtgenote als eregasten ontvangen werden. Dit feit werd met tamtamgeroffel op 13 maart in Het Nieuwsblad aangekondigd. Waartoe een politieker zich toch allemaal wil lenen! Geen gordijnen, wakker liggen tot 2 uur omdat er een feestje gehouden werd waarbij zelfs een wasbak volgekotst werd, dat is nu wel niet in overeenstemming met een chique driesterrenhotel.
Maar ik wilde eigenlijk vooral benadrukken dat de benaming van de realityreeks Hotel Westende mij nogal verbaasd heeft. De villas, appartementsblokken en andere gebouwen zoals De Rotonde, die gelegen zijn ten oosten van de tennis, dus richting Oostende, hebben namelijk nooit deel uitgemaakt van Westende. Die zone heette Middelkerke uitbreiding. Zoals u wellicht weet, heten de straten langs weerszijden van de tennis, Priorijlaan. Uit de periode in de vroege vijftiger jaren waarin ik een vakantiejob had in het agentschap Vanbiervliet, herinner ik mij dat al wie in de Priorijlaan zijde Middelkerke een vakantiewoning huurde, verblijftaks moest betalen terwijl dit aan de zijde Westende niet het geval was. Dat werd toen wel gecompenseerd door de zon, die overvloediger de Middelkerkse kant bescheen. Tot driemaal toe, in 1966, 1967 en 1969, vroeg de Westendse gemeenteraad, met goede argumenten, om Middelkerke-uitbreiding bij Westende te voegen. In 1972, toen de gemeenteraad een motie stemde voor het behoud van de zelfstandigheid van de gemeente Westende, werd deze vraag nogmaals herhaald. Middelkerke was daarover natuurlijk niet te spreken en heeft uiteindelijk, tegen alle logica in, zijn slag thuisgehaald.
Hoewel ik dat niet graag schrijf: de uitzending van VT4 zou dus eigenlijk Hotel Middelkerke moeten heten. Dat Middelkerke ons dat gegund heeft!!
Hebt u het Middelkerks kasteel al eens bezocht? Welk kasteel? Waar kasteel?
Als u via de Westendelaan van Westende dorp naar Middelkerke rijdt, dan kunt u er toch niet naast kijken! Links van de weg is men namelijk al j..aaa ren een reusachtig gebouw aan het oprichten. Via een majestueuze ingang met nog ontbrekende poort betreedt men een immens terrein met het kasteel op de achtergrond.
Eigenlijk vraag ik mij reeds de hele tijd af waarvoor dat domein zal gebruikt worden, wie de eigenaar wel mag zijn, maar vooral of dat normaal is dat zon gebouw maar niet de ruwbouw ontgroeit.
Wel, nu ken ik het antwoord. Op 18 mei 1999 leverde het college van burgemeester en schepenen, onder de leiding van Frank Verlinde bijgestaan door Pol Vermander, Luc Dedecker en Jean Levecque een bouwvergunning af aan Eddy Gryson uit Aartrijke voor het oprichten van een fitness- en sportcentrum op nummer 94 van de Westendelaan, kadastrale omschrijving 2e afdeling, sectie C, nummer 280 c..
Onder artikel 10 van de beslissing van het college vinden we zeer duidelijk vermeld De werkzaamheden of handelingen waarvoor vergunning is verleend, mogen niet langer dan tot (er staat niets ingevuld!) in stand blijven. We zijn nu straks negen jaar verder en de werkzaamheden zijn nog steeds niet voleindigd, erger nog, ze liggen stil. Werd er misschien niets ingevuld om de tijd oneindig te kunnen rekken?
De bestemming van het terrein is volgens het gewestplan Oostende Middenkustvan 26.01.1977 gebied voor dagrecreatie. Dagrecreanten zijn mensen die hun activiteiten uitoefenen buiten de onmiddellijke omgeving van hun woning maar die niet overnachten op die plaats. Over het gebied bestaat eveneens een bijzonder plan van aanleg BPA MIAMI
Maar wie is eigenlijk Eddy Gryson? Hij behoort tot een familie uit Aartrijke, die in Torhout enkele firmas heeft, zoals Gryson Immobiliere CVBA, Gryson J & C Zakenkantoor en Gryson Building Company BVBA
Volgende bouwondernemingen hebben meegewerkt aan het kasteel en hebben er een bord hangen.
Martin HOLLEVOET BVBA Eernegemstraat 10 uit 8480 Ichtegem. De firma heeft niet gereageerd op mijn vraag waarom de werken stilliggen.
DELRUE Metaal uit Ichtegem en SOETE uit Boezinge
Ik lees op de website http://michellanduyt.skynetblogs.be/ : Eigenaars van leegstaande en verkrotte gebouwen zullen in de toekomst ook zwaarder aangepakt worden omwille van de woningschaarste. Dat zegt dus Michel Landuyt.
Het lijkt me dus logisch dat ik mij afvraag of er taks betaald wordt op dat leegstaand gebouw, nietwaar?
In Vlaanderen, in 1996, heeft men namelijk een heffing in het leven geroepen die de leegstand van panden, ook huizen, ook nieuwgebouwde (!) aan banden moet leggen. Huizen die langere tijd leeg staan krijgen een aanslag. De Vlaamse overheid rekent als leegstandtaks 75 procent van het kadastrale inkomen (KI).
Ik heb aan twee Vlaamse instanties meer uitleg gevraagd over de regelgeving in een dergelijk geval. Ze doen niet eens de moeite om te antwoorden. Bravo!
Ik begin zo stilaan te denken dat dit een potje is, waarvan men het deksel liever niet oplicht, omdat er een reukje zou kunnen uit opstijgen.
Weet iemand daar soms meer van? En wil die het ook toegeven?
Mogen de lezers van deze blog het dan misschien ook vernemen?
Laat de euro's maar rollen, we krijgen toch subsidies
Bij een subsidie denkt men meestal aan geldverstrekking door de overheid voor een bepaald doel. De overheid betaalt op grond van het algemeen belang een deel van de kosten die de subsidieontvanger heeft gemaakt. Het moet daarbij gaan om activiteiten die de overheid wenselijk acht. De betalingen komen ten laste van de openbare middelen, of belastinggelden.
Op zondag 6 januari 2008 las ik in een artikel van efo in De Zondag dat Middelkerke grote ambities heeft voor 2008. Er zou niet minder dan 9,6 miljoen euro geïnvesteerd worden en wat uiterst belangrijk is (voor de burgemeester, tenminste) de helft van grote buur Oostende
Ik wil het hier nu niet hebben over de wenselijkheid van al die uitgaven, maar ik lees ook dat 2,3 miljoen euro zal besteed worden aan het museum voor kusttoerisme. Dat wou ik toch eens nader belichten.
Het oud postgebouw in Middelkerke werd jaren geleden aangekocht voor 550.000 euro. Voor de restauratie en het plaatsen van leidingen werd 890.000 euro uitgegeven. Tel dus daarbij nu 2,3 miljoen euro voor de inrichting (ik hoorde nochtans vroeger een cijfer van 1,2 miljoen) en dat project zal dus alles bijeen 3,74 miljoen euro of bijna 150 miljoen oude Belgische francs gekost hebben.
Dat vind ik schromelijk, schandalig overdreven en onaanvaardbaar.
Dat zal een fantastisch museum moeten worden met oneindig veel bezoekers om het rendabel te maken. Maar ja, ik hoor het ze alweer zeggen maar dat wordt voor een groot deel gesubsidieerd, hoor! Door Europa, door Vlaanderen, door de provincie En daar nijpt voor mij nu precies het schoentje.
Natuurlijk moet een bestuur de subsidies die het kan bekomen aanvragen, want anders gaan ze toch naar andere gemeenten, maar ik zie alvast een reeks grote nadelen aan subsidiëring.
Ten eerste, het systeem zet aan tot investeringen die anders nooit zouden gedaan worden. Men mag niet vergeten dat steeds een deel van de uitgaven ten laste blijft van de gemeente. Zonder subsidies zou het gemeentebestuur bescheidener moeten blijven, de waanzinnige projecten laten vallen omdat ze alles zelf moet bekostigen. Nu lijkt het alsof alles kosteloos is.
Ten tweede, het systeem leidt tot vriendjespolitiek. Als men maar tot de partij van de minister behoort of de verkiezingen naderen, ze delen weer uit of je moet de weg kennen in Brussel
Ten derde, subsidies moeten dienen om het bestaansrecht van sommige niveaus te rechtvaardigen. Dat laatste geldt vooral voor de provincie.
Ten vierde, de rijke of boven hun stand levende gemeenten profiteren het meest.
Ten vijfde, subsidies zijn zeer fraudegevoelig. Ik hoorde onlangs dat in één jaar werd 'geknoeid' met 6,1% van de Europese landbouwsubsidies die naar België vloeiden.
Ten zesde, het is een weinig doorzichtig systeem
Natuurlijk besef ik dat men zich niet sympathiek maakt met een pleidooi voor het afschaffen van subsidies, maar ik kan dat doen omdat ik niet moet verkozen worden.
Welke politicus of partij zal ooit de moed hebben om het ook te doen?
