Toen begon de repressie
Oorlogsburgemeester Andreas Inghelram werd na de bevrijding aangehouden en naar Oostende gebracht, daarna naar een school in Veurne en uiteindelijk naar Sint-Kruis. waar hij verbleef tot 20 september 1947.
Na vijf maand internering begon zijn administratief epuratieonderzoek. Op 9 maart 1945 werd hij vervallen verklaard als burgemeester van Middelkerke. Hij diende op 26 april 1946 een aanvraag in tot invrijheidsstelling, maar deze werd niet ingewilligd. Hij werd in totaal 36 maanden opgesloten. Tijdens zijn proces bij vonnis van 24 mei 1947, zat hij in de gevangenis te Brugge. In zijn vonnis werd hij veroordeeld tot vijf jaar gewone hechtenis, tot de militaire degradatie, tot de kosten van het geding, belopende vijfenzeventig frank en tot van rechtswege levenslange ontzetting uit zijn rechten zoals bedoeld bij toepassing van art 2 der BW van 6 mei 1944, zijnde artikel 123sexties SWB, gewijzigd door art 10 der BW van 19 september 1945.
De uitspraak werd als volgt gemotiveerd: “militair zijnde, verraad te hebben gepleegd 1) door met kwaad opzet vijandelijke propaganda te hebben gevoerd 2) door wetens vijandelijke propaganda te hebben gevoerd als lid en afdelingschef van het VNV, als Hopman en gebiedspropagandaleider van de DMZB, als lid van de Zwarte Brigade met de graad van eerste luitenant, 3)door zijn deelname aan manifestaties, optochten en vergaderingen in uniform 4) door het houden van spreekbeurten voor het VNV 5)door publicatie van artikels in dagbladen met Duitsgezinde strekking zoals de Nationaal Socialist 6)door het aanvaarden van het burgemeestersambt.”

Hij werd niet gestraft voor de klacht tegen mogelijke verklikking van Jan Cools, onderwijzer te Middelkerke of andere mensen. Andreas Inghelram heeft geen beroep willen aantekenen tegen zijn straf. Hij zei zelf dat hij tot acht jaar gevangenisstraf veroordeeld werd.

Was oorlogsburgemeester Inghelram werkelijk een collaborateur?
Daar moet vanzelfsprekend volmondig JA op geantwoord worden.
Over het burgemeesterschap van Inghelram is weinig geweten. Tijdens zijn bestuur van elf maanden werden geen documenten gevonden waaruit bleek dat hij de Duitse overheid tegenwerkte maar ook het tegendeel was niet het geval. Hij zou zijn boekje niet te buiten gegaan zijn tijdens zijn burgemeesterschap en dat werd hem inderdaad niet ten laste gelegd door de krijgsraad.
Oud-burgemeester Beheyt bevestigde dit: “Ik kan betreffende zijn optreden als burgemeester geen bepaalde laakbare feiten aanhalen.”
Ook de politiecommissaris (maar was dat niet zelf een VNV – er?) bevestigde dit: “Hij was sedert vele jaren bekend als vurige Vlaams - nationalist en VNV - er. Hij was nochtans niet gevreesd door zijn medeburgers.”
Als bewijsvoering is dat natuurlijk een beetje mager!
Als burgemeester zou hij geen onrechtvaardig gedrag vertoond hebben jegens de bevolking. Integendeel, hij zou zijn invloed gebruikt hebben om bij de Werbestelle of bij de Kreiskommandant te onderhandelen om de vrijlating van verdachte verzetslieden of verplichte tewerkgestelde te bekomen. Een van de personen die vrij kwam dankzij Inghelram was Camiel Pylyser. Hij tekende zijn levensverhaal op in een boek. Hij werd opgepakt als werkweigeraar, maar kwam vrij door de bemiddeling van de burgemeester: “… We mochten geen woord spreken tegen elkaar, en zo vooruit naar Brugge. Daar werden we met honderden per klas in een school gestopt, in afwachting, tot er genoeg waren, om een konvooi in de trein te stoppen, met bestemming; het land van belofte. Met de vroege morgen trok mijn vrouw naar Middelkerke, tot bij André Inghelram, toen oorlogsburgemeester. Zodra hij haar zag, waren zijn woorden: “Maar Emerance het is toch niet waar zeker? Is Camiel er ook bij?” Al wenen knikte zij, het was alles wat ze toen kon zeggen.“ Troost u” zegde hij, “ik zal mijn best doen voor u, ik zal hem trachten terug te halen.” Ongeveer 11 uur in de voormiddag. Mijn naam werd afgeroepen, ik meldde mij aan, en ik werd op de speelplaats gebracht, en die daar stond, was onze burgemeester. Regelrecht ging ik naar hem toe, die zegde: ik kom u halen. Hij bracht mij voor in een bureel, en die officier daar tegenwoordig vroeg mij enkel niets te ondernemen tegen het Duitse leger, en met die belofte was ik vrij. Dank André, want hetgeen ge deed, was niet voor mij alleen, maar ook voor veel anderen. Ik eerbiedig uw gedacht, elk is vrij van gedachte in ons democratisch land, maar ik veracht die verraders, die men ook aantrof onder de walen. Gans mijn leven, was ik u dankbaar en zal het blijven tot ter dood. Dat u een gedienstig, eerlijk en goed mens geweest zijt, bewijst dit genoeg als het verkiezing is.”

Toen begon het ‘eerherstel’
Na zijn gevangenschap was Inghelram medeoprichter van een plaatselijke Volksunie - afdeling in Middelkerke, maar hij mocht nog niet deelnemen aan de verkiezingen. Uiteindelijk kreeg hij zijn burgerrechten terug De auditeur-generaal te Brussel schreef dat Inghelram in eer hersteld werd door het Hof van Beroep te Gent op 3 maart 1970.
Zijn naam staat echter reeds vermeld in de kiezerslijst van 1964.
Hij stichtte toen een verzekeringskantoor en werd ook plaatselijk voorzitter van het Davidsfonds.
Hij keerde terug in de gemeentepolitiek en bij de verkiezingen van 1970 werd hij lijsttrekker van de lijst de “Stem van het Volk". De lijst telde enkele katholieken en enkele VU - politici. “Stem van het Volk” won de verkiezingen en haalde vijf zetels, waarvan er vier naar Vlaams - nationalisten gingen. Inghelram behaalde 800 voorkeurstemmen. Men maakte een coalitie met de CVP en Inghelram werd burgemeester. Omdat er eerst nog weerstand was tegen zijn aanstelling wegens zijn oorlogsverleden, werd hij pas na negen maanden aangesteld. Bij de verkiezingen van 1976 werd de CVP de winnaar, maar Inghelram werd weer burgemeester toen zijn lijst een coalitie aanging met “Gemeentebelangen”. Bij de verkiezingen van 1982 werd hij lijstduwer. Lijsttrekker Julien Desseyn werd de nieuwe burgemeester en Inghelram stopte met politiek.

Geschorst als onderwijzer
Toen ik in 1943 mocht overstappen van de kleuterschool bij de nonnen naar de gemeentelijke jongensschool, waren er drie onderwijzers benoemd aan de school. De eerste, August Dewulf, benoemd in 1914, was op 1 augustus 1920 schoolhoofd geworden. De tweede was Albert Bloes, in dienst gekomen in 1935 en de derde was André Inghelram. Hij gaf er echter geen les meer want hij werd in het schepencollege van 23 december 1941 als ‘ziekelijk’ vermeld.
Zoals hierboven beschreven, belette hem dat wel niet een zeer actieve rol te spelen in het VNV (Vlaams Nationaal Verbond) van onderwijzer Staf de Clercq en zelfs oorlogsburgemeester van Middelkerke te worden. Door een besluit van het schepencollege van 30 juli 1943 werd hem een verlof toegekend van 1 jaar tot 3 augustus 1944. Ik heb hem dus nooit gekend als leerkracht, want hij is daarna nooit meer als dusdanig naar Westende teruggekeerd. Na opeenvolgende schorsingen werd hij bij beslissing van het college van 14 september 1943 (en bekrachtigd in de gemeenteraad van 27 september 1944) afgezet.
Die afzetting werd als volgt gemotiveerd.
“Hij heeft zich tijdens de ganse duur van de bezetting op onwaardige wijze gedragen. Hij bekleedde een leidende positie en was een hevig propagandist voor groeperingen die onvaderlandsche en antinationale doelen nastreefden. Hij heeft zich in het openbaar vertoond in het uniform van een dergelijke groepering. Hij heeft de belangen van het openbaar onderwijs over het hoofd gezien en zich daadwerkelijk ten dienste van de vijand gesteld door het ambt van burgemeester in Middelkerke uit te oefenen in de plaats van de wettelijk benoemde en door de bezetter afgestelde titularis.”

Dit werd niet goedgekeurd door de Gouverneur zolang het gerechtelijk onderzoek lopende was. Er werd toen besloten om Inghelram te schorsen vanaf 28 september 1944 voor twee maanden.

Veel leerkrachten geloofden tijdens de tweede wereldoorlog in een nieuwe orde. Zoals Inghelram en Baeckelandt in Middelkerke, hadden we in Westende August Dewulf en Albert Bloes. Ook zij werden geschorst. Zij zouden ‘een onvaderlandsche houding aangenomen hebben, antinationale doelen nagestreefd hebben en propaganda gevoerd hebben ten gunste van de vijand’.

Waarom wil schepen Maesen het plein vernoemen naar Inghelram?
Lode Maesen heeft een grote bewondering voor de oud-burgemeester. Zijn grootvader was ook een actief Vlaams - nationalist.
Hij verdedigt zijn voorstel met volgende argumenten.
Inghelram was burgemeester van 1971 tot en met 1982. Het plein ligt niet ver van de scholen en Inghelram was onderwijzer. Cultuur was voor hem heel belangrijk, waardoor de link gemaakt kan worden met het cultuurcentrum ‘de Branding’. Onder zijn burgemeesterschap werd het zwembad op het plein gebouwd. Hij was bovendien de burgemeester die de gemeente de grote fusie in heeft geleid: “Geen gemakkelijke opdracht met negen deelgemeenten”.

In de laatste jaren kreeg ereburgemeester Julien Soetaert van Westende zijn straat in de deelgemeente Westende. Roger Muyllaert kreeg als ereschepen, maar vooral door zijn heldhaftige daden, een pleintje in Leffinge, ex-burgemeester Valentin Coulier (1953 – 70) kreeg op 8 maart 2012 zijn straat in Lombardsijde en ereschepen Willy Declercq kreeg zijn straat in Westende. Maesen vindt dus dat zijn voorstel niet meer is dan het verder zetten van deze traditie.

Origineel is zijn voorstel echter niet. Op 19 maart 2012 schreef ‘Het Laatste Nieuws’ dat Jan Lacombe van het Vlaams Belang gevraagd had dat bij een volgende straatnaamgeving ook eens zou gedacht worden aan Andreas Inghelram. Die vraag staat wel niet vermeld in het verslag van de raadszitting van 8 maart.
Waarom werd daar toen niet op ingegaan? Omdat het voorstel van het Vlaams Belang kwam? Of was dat de voorbode van een nieuwe weigering om in te gaan op het voorstel van Lode Maesen?

Blijft het oorlogsverleden van Inghelram een struikelsteen?
Het spreekt vanzelf dat het burgemeesterschap van Inghelram tijdens de oorlog en zijn nauwe relatie met de Duitse bezetter geen reden zijn tot fierheid.
Afgezet worden als onderwijzer is al evenmin prijzenswaardig. Zijn houding kan in geen geval goed gepraat worden, zelfs al was die ingegeven door idealisme. Ik begrijp nochtans wel dat wie tijdens de eerste wereldoorlog uit eigen ervaring meemaakte dat 80% van de Belgische militairen in de loopgraven Vlamingen waren terwijl er nauwelijks een Vlaams - sprekend officier te bekennen viel (“pour les Flamands la même chose!”), dat vanzelfsprekend als onrechtvaardig moet ervaren hebben.
Hij heeft ervoor gekozen in het interbellum activist te worden en deel uit te maken van Vlaams - nationalistische verenigingen en partijen. Hij werd daarvoor veroordeeld en heeft zijn straf uitgezeten.
Hij werd later in eer hersteld.
Hij bleef wel een Vlaams - nationalist en werd tenslotte toch gedurende 12 jaar burgemeester van Middelkerke. Moeten we dat uitleggen als zou de bevolking hem zijn verleden vergeven hebben?
Als ik lees in de scriptie van Stefaan Inghelbrecht, wat een merkwaardig werk is voor wie meer wil weten over wat zich tussen de twee wereldoorlogen en tijdens de tweede in Middelkerke afspeelde, dat het VNV in Middelkerke tijdens de oorlog 158 leden telde, zijnde 4,4% van de 3.588 inwoners, dan is het natuurlijk mogelijk dat heel wat afstammelingen daarvan tot de aanhang van Inghelram bleven behoren.
Hij had schijnbaar wel verdiensten zowel als oorlogs- of als vredesburgemeester. Heel wat Middelkerkenaars en niet in het minst Julien Desseyn hebben er jaren mee samengewerkt.
Schijnheiligheid is hier dus niet op zijn plaats!
Ik besef maar al te goed dat sommige inwoners er geen goed woord over kunnen horen, vooral diegene die persoonlijk slachtoffer waren van de collaborateur Inghelram. Laten we echter, samen met diegene die vergevingsgezinder blijken te zijn, ertoe besluiten de spons te vegen over het oorlogsverleden van Andreas Inghelram en laten we hem dat pleintje gunnen.
En laten we toch maar niet vergeten dat dieper ingaan op de verdiensten van alle personen die in Groot-Middelkerke hun naam gaven aan een straat of een pleintje, ook wel eens tot verrassingen zou kunnen leiden.

Bronnen
Artikel in ‘Het Nieuwsblad’ van 24 december 2012 door Dany Van Loo
http://www.ethesis.net/middelkerke/middelkerke_inhoud.htm Inhoud, scriptie Stefaan Inghelbrecht
http://www.ethesis.net/middelkerke/middelkerke_hfst_6.htm Collaboratie, scriptie Stefaan Inghelbrecht
http://nl.wikipedia.org/wiki/VOS_-_Vlaamse_Vredesvereniging
Interview van Petra Gunst met Andreas Inghelram. 10-5-90
http://www.dbnl.org/tekst/weve009gree01_01/weve009gree01_01.pdf
http://www.cegesoma.be/docs/media/Berichtenblad/med38_dossier.pdf Repressie (wet van 6 mei 1944)
Verslagen gemeenteraadszittingen Westende van 13.02.1924 (aanstelling Inghelram als onderwijzer), 23.12.1941 (ziek)
http://www.nieuweorde.be/groeperingen/vlaams-legioen
http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/907/729/RUG01-000907729_2001_0001_AC.pdf stoottroepen DM/ZB
http://wo2forum.nl/viewtopic.php?f=18&t=13665&start=0