Mijn meer dan 40 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele
soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik
meedelen en zelf nog bijleren.
Voor de fruitliefhebber
15-01-2006
DRIE NIEUWE AMERIKAANSE BLAUWBESSEN
Drie nieuwe Blauwbessen van Michigan
State University
Op de
studiedag Kleinfruit ontmoete ik Louis Bams, tuinbouwleraar te Mechelen en
samen met zijn vrouw biologische blauwbessenteler.
Hij is
goed bekend met Dierking, de grote Europese blauwbessenvermeerderaar op de Lünenburgerheide.
Hij
signaleerde mij de 3 nieuwe rassen, waarvan Dierking de vermeerderingsrechten
bezit voor Europa.
Draper (MSU 20)
Dit nieuwe ras rijpt 5 tot 7 dagen voor Bluecrop,
het wereldwijd meest gekweekt, middentijds ras.
Draper werd geselecteerd voor zijn zeer hoge
vruchtkwaliteit, lange bewaarmogelijkheid en resistentie tegen verschillende
rottingsziekten.
Het is een groeikrachtige, opgerichte struik. Vormt
veel stengels die goed vertakken, zodat de vruchten goed belicht worden.
De bessen zijn gemiddeld groot, mooi blauw bedauwd,
heerlijk van smaak en goed vast. Ze groeien in een losse tros.
Draper rijpt regelmatiger dan Bluecrop (*), heeft
een betere smaak en bewaart langer.
Draper zal gedeeltelijk het gat vullen na Duke, het
voornaamste vroege ras.
Liberty(MSU 58)
Liberty is een laat ras, 7 dagen vroeger dan Elliott
, tot nog toe het laatste ras. Liberty
is echter beter van smaak en bewaart langer dan Elliott. Het
ras ligt extreem hoog wat antioxidanten betreft. Antioxidanten worden
tegenwoordig hoog aangeslagen om hun gezondheidswaarde.
Het ras groeit opgericht en is productief.
Aurora(MSU 50)
Aurora wordt nu
het laatste ras,
vijf tot zeven dagen later dan Elliott.
En wat minstens even belangrijk is : met een veel
hogere vruchtkwaliteit en betere smaak. Daarenboven is het ras langer
bewaarbaar.
Duurzame hoge opbrengsten op de proefvelden wijzen
op weerstand tegen lentenachtvorsten.
De rassen verdragen wintervorst tot onder 20 ° F
of-29 ° C.
(*) Ik herinner mij een
proefnamiddag bij ons met Veltleden, al heel wat jaren terug. Algemeen vond men
Bluecrop de mooiste bessen , met tevens een vrij goede smaak.
Gisteren (13/1) was ik op de tweejaarlijkse studiedag
houtig kleinfruit.
150 kleinfruittelers uit gans Vlaanderen en ook enkele
Nederlanders woonden in het Vlaams Administratief Centrum te Hasselt de tot in
de puntjes verzorgde dag bij.
Annie Demeyere van het Ministerie dirigeerde in haar
directe stijl de voormiddagsessie.
Marc Vandeput onderstreepte in de inleiding het
economisch nut van de sector fruit voor Limburg: met 6000 betrokkenen belangrijker dan Ford Genk.
De magistrale uiteenzetting in verband met frambozen
door Fanny Pitsioudis toonde nogmaals het baanbrekend werk van het Proefcentrum
voor Houtig Kleinfruit.
Vervolgens kwam Patrick Meesters, directeur van dit
centrum zelf aan het woord over een nieuwe techniek voor late bramen. De markt
biedt nu eenmaal veel betere prijzen voor vruchten buiten het normale seizoen.
Bij bramen kan men die kweken met planten die van half januari tot half juni in
een koelcel bewaard werden, een techniek die veel kennis en investeringskosten
vergt.
Het centrum deed vervolgens proeven met de
seizoensteelt, waarbij men de eerste stengels wegknipte. Men bekwam tussen 15
en 25 dagen verlating, doch de resterende stengels brachten te weinig op.
Vandaar rees het idee de forcerieplanten in een
verwarmde serre, die in het voorjaar al gedragen hadden, in te knippen en
opnieuw te laten uitschieten voor een tweede oogst in het najaar.
Proefondervindelijk constateerde men dat inknippen voor 6 juni, in het najaar
nog een betere oogst kan opbrengen dan deze met gekoelde planten en dit tegen
een merkelijk mindere kost.
DE: Johannisbeergallmilbe ES: Eriófido del Grosellero negro FR: Phytopte
du cassissier IT: Eriofide del ribes PT: Ácaro dos gomos da groselheira GB:
Black currant bud mite
Vandaag hadden we een
prachtige, zonnige dag, ideaal om buiten wat te doen. Toen ik bij de zwarte
bessen kwam, zag ik enkele dik gezwollen knoppen. In deze knoppen huizen,
honderden, zo niet duizenden eieren/mijten.
Ergens heb ik gelezen
dat een knop tot 30 000! mijten kan bevatten.
Deze zijn maar een
fractie van een millimeter groot (0,2 -0,4 mm) en met het blote oog niet te
zien.
Elk
jaar verzamel ik deze knoppen met rondknopmijten en verbrandt ze.
Dit
gebeurt enkele keren. Hoe verder op het seizoen, hoe duidelijker de ronde
knoppen te zien zijn. Wie dit nog nooit deed, ziet ook nog verdroogde, niet
open (behalve een klein gaatje) gekomen knoppen vanvorig jaar hangen.
Vanaf
april komen de mijten uit de ronde knoppen en begint de zuigschade.
Hierdoor
kan de plant sterk verzwakken en vermindert de productie. Daarbij brengen zij
ook het brandnetelvirus
over, waarbij de plant vervormde bladeren krijgt ( De onderste twee lobben van
het driedelig blad zijn kleiner dan bij gezonde bladeren) en totaal
onvruchtbaar wordt.
Het
afplukken van de aangetaste knoppen helpt in behoorlijke mate, maar allicht zie
je er over het hoofd en ook nieuwe besmettingen komen aanwaaien.
Toen
ik hier in 62 kwam stond er in het kippenpark een ganse rij zwarte bessen. Er
groeide geen sprietje onkruid.
Sommige
jaren waren er heel veel bessen. In andere jaren was er lentenachtvorst geweest
met bevriezen van de bloesems en haast geen vruchten.
Na een
vijftal jaar begon de aanplant ere veel minder goed uit te zien.
Veel blekere
en vervormde bladeren. Tenslotte had ik geen bessen meer.
Achteraf
gezien had ik waarschijnlijk te doen met schade door de rondknopmijten, die tevens het Brandnetelbladvirus
hadden over gebracht.
Een 25
jaar terug kreeg ik van iemand het zwarte bessenras Boskoop Giant, een felle
groeier met grote bessen. Na enkele jaren stonden ze vol met aangetaste
knoppen. Intussen wist ik wat die dikke, ronde knoppen inhielden en had ik veel
plukwerk. Telkenjare was er toch meer aantasting dan mij lief was. Na verloop
van jaren heb ik ze gerooid. Gelukkig had ik meerdere andere rassen met veel
minder aantasting.
De
Schotse rassen ( deze die met Ben beginnen) en Titania bv zijn duidelijk minder
gevoelig, maar toch moet je ook deze in het oog houden.
Recent
heeft men in Schotland het resistent ras Ben
Hope ontwikkeld.Men heeft het gen Re uit een
stekelbes in dit ras gebracht om de resistentie tegen rondknopmijt te bekomen. Verder onderzoek is volop bezig.
Buiten doolt
de vriezeman over de aarde. De sterretjes zitten aan de hemel. Een klaar
maantje lacht over de wereld.
t Is stil
in de keuken. De trage slinger van de horloge tikt de seconden.
Onder de
stoof ligt een luie poes te soezen.
Rond de
tafel zitten drie jongens. Ze lezen. Plots legt de oudste zijn boek neer.
Luister eens, zegt hij stil. Wat is er nu weer? bromt Miel.
Maar Karel
maakt zich nu niet boos. Hij vertelt. De anderen hebben algauw hun boek
vergeten
Ja! Dat
doen we! kraait de jongste; wat zal nonkel pater blij zijn.
***
t Is weer
avond geworden. Geen pinkelende en twinkelende sterretjes. Geen lachend
maantje. Een kale donkerte hangt over de wereld geplakt.
Daarboven
varen zwarte wolkenmantels
Een deur
kraakt open. Een bundel licht schittert naar buiten.
Drie
schaduwen lopen de zwarte donkerte in.
Wat
schitterde daar zo in t licht toen ze buiten kwamen? Ha! t Is een ster.
De schaduwen
schuiven de duisternis in.
Een moeder
staat in de deur. Zij hoort nog de stappen die langzaam wegdeinen. Ze blijft
nog een tijdje staan en gaat dan terug binnen.
De
huppelende stap van de jonge kerels trommelt over de straat.
Jantje voelt
wel eens een huivering door zijn ruggegraat zinderen als hij naar de grachten
kijkt twee zwarte slangen
Zijn vuistje
steekt in de kloeke hand van zijn oudste broer.Waarom moet ik nu bang zijn, denkt Jantje. Er zitten geen bandieten
in die gracht en grote broer is er ook nog.
In de dikke
duisternis doemt de vage vorm van een hofstede op.
Een waakhond
slaat aan. Luid galmen de klanken door de stille, zwarte nacht.
De boer komt
eventjes in het deurgat kijken. Hij ziet de drie bengels.
Kom maar
binnen, klinkt zijn zware stem.
Door de deur
waait een warme lucht hen tegen. Ze gaan binnen.
Jantje zingt.
Zijn zilveren stemmetje vult de kamer. Grote broer doet de ster draaien. t
Licht gloeit in de ster en spettert open in gouden en zilveren gefonkel.
Als t
liedje uit is, zegt de boerin; t Is lijk een engeltje dat zingt.
En ze meent
wat ze zegt.
Miel doet de
ronde met vaders pet, die ze voor deze avond geleend hebben. t Is voor nonkel
pater, piept zijn schuchter stemmetje.
De boerin
gaat eventjes in de aangrenzende kamer. Ze komt terug met een briefke. Voor
nonkel pater,zegt ze.Ze zegt die woorden stil. Ze is ontroerd.
Weer stappen
ze over de weg. In de verte horen ze nog de hond blaffen
Enkele
sneeuwvlokjes geraken los uit de dreigende wolken en tuimelen omlaag. Die
kleine, koude sneeuwvlokjes waaien in t gezicht van de jongens.
Daar is nog
een hoeve , wijst Jantje. Ze trekken binnen. Als ze weer buiten komen
treuzelen dikke vlokken neer.
Op de grond
ligt een teer lakentje sneeuw.
t Schemert
witachtig over de weg. Nog vele hoeven reizen ze af.
Jantje
zingt. Karel draait zijn ster en Miel haalt de centen op.
Nu zijn ze
op weg naar huis.
Sneeuwvlokken
dwarrelen en reuzelen grondewaarts. De sneeuw kraakt onder hun schoenen. Geen
enkel gerucht vaart door de zwarte nacht.
De jongens
zijn gelukkig. Ze zwijgen. Elk is bezig met zijn gedachten.
Diep zijn ze
in hun jassen gedoken.
Daar doezelt
hun huis op.
Het hek
kreunt open, rammelt weer toe. De deur gaat open. Het lichtgulpt naar buiten.
Sneeuwvlokjes
dansen in de klaarte.
Drie
lachende gezichten komen naar binnen gekeken.
***
De aarde
slaapt. Door de pikdonkere nacht reuzelen sneeuwvlokjes neer De wereld krijgt
een dikke, witte muts op zijn zwart haar
Diep onder
de warme, witdonzen dekens dromen drie jongens.
In de
mailgroep tuinieren had men het herhaaldelijk over woekerende bramen. Wat doen?
Spuiten of niet.
Ik heb mijn duit in het zakje gedaan:
Het woekeren van bramen kan je best tegen gaan door in het najaar de nieuwe
zijranken tot op ongeveer 30 cm af te knippen, anders dringen de uiteinden in
de grond en vormen nieuwe planten.
Is dit afknippen niet gebeurd, dan kan je tijdens de wintermaanden deze nog
gemakkelijk uithakken (met een vlakzeis bv.), want de grond ligt er zacht bij.
In de lente zitten die al veel vaster.
Maar er zijn ook een hoop niet woekerende bramen.
Op mijn blog.seniorennet.be/fruit heb ik vorige zomer veel over bramen
geschreven.
Zij behoren tot mijn favorieten.
Ken je Fantasia?
De beste wilde braam, gevonden langs de Thames in Engeland, reuzengrote bessen
met de stevige bramensmaak.
Zeer groeikrachtige plant, die in bedwang moet worden gehouden.
goede opbrengst, grote
bessen; goede smaak en aroma; rijk aan vit C
verse consumptie, sap en
wijn
Vatbaar
voor Amerikaanse kruisbessenmeeldauw
Ben
More
GB
Zeer
late bloei. Vrij late rijping
2,25x2,25
Kleine trossen met zeer
grote vruchten, goede smaak
Sap en verse consumptie.
Gezond
Roodknop
+/-1925Nederland
Vrij
laat
2
x 2
Bessen en trossen vrij
groot. Zurig, kruidig met goed aroma.
Kleur te bruin voor sap
Rijpe
bessen vallen makkelijk af.
Titania
1985Zweden
Middentijdse
bloei
Matig
nachtvorstgevoelig
2,5
x 2,5
Zeer
grote, wat tere bessen, aan langere trossen. Vlotte pluk. Smaak matig.
Barstgevoelig
?
Vers en verwerking
(diepvries)
Gezond
gewas. Hoofdras voor de Bioteelt
Sterk
groeiend. Weinig bladval, meeldauw en roest tolerant.
Weinig
rondknop mijt gevoelig
Ometa
Dr Bauer
Duitdsland
Laat gemiddeld
Productief
Gemiddelde bessen aan
lange trossen
Vaste, aromatische
vruchten
Sterke, opgaande groei.
Resistent tegen
bladvalziekte,
Galmijt, meeldauw en
roest.
Baldwin
Hilltop
Herkomst
onbekend
Laat
1,5x1.5
Vrij
goed. Matig grote bessen, zeer goedaroma.
Gevoelig
voornachtvorst en bladvalziekte, niet
voor witziekte. Oud ras. Goed voor kleinere tuinen.
Ben Hope ®
GB
Latere
bloei, late oogst
Middelgrote
bessen met goede smaak
Verse consumptie
Resistent
tegen rondknopmijt (op basis van het Ce-gen)
Resistent
tegen meeldauw & bladval
Phoenix
1981Nederland
Late
bloei, laat rijp
2,25
x 2,25
Grote
bessen aan lange tros.
Goede
smaak met tamelijk goed aroma
Goede sapkleur
Vatbaar
voor witziekte en bladval
Hoog
vit Cgehalte
Black
Reward
1963Nederland
Late bloei, late oogst
2,5x2,5
Matig.
Grote stevige bessen, lange trossen. Goede smaak en aroma. Bessen vallen
gemakkelijk.
Vatbaarvoor meeldauw. Hoog vit. C gehalte.
Ben
Alder ®
1988GB
Late
bloei en oogst
(
duidelijk minder gevoelig voor nachtvorst. Voor De Kempen een zeer
waardevolle eigenschap)
1,5
x 1,5
Eerder
kleine bessen, matige smaak
Uitstekende
sapkwaliteit: niet verkleurend; veel vitamie C en antioxydanten
bladvalziekte
en roest.
Weerstandig
tegen Amerikaanse meeldauw
Ben
Tirran
1989GB
Zeer
late bloei en oogst. Net als Ben Alder minder gevoelig voor lentenachtvorst
1,5
x 1,5
Eerder
kleine bessen. Matige smaak
Ontsnapt
door de late bloei soms als een van de weinige aan lente nachtvorst
Ziektegevoeligheid
als Ben Alder.
Ben Dorian ®
2002 GB
NIEUW
Zeer
late bloei en oogst
Sterke,
opgerichte groei
Bessen
vallen niet vlug af
Hoge Brix
Gemid. vit C
Resistentie
tegen meeldauw en bladval. Vatbaar voor rondknop & reversie
Ben Avon ®
2003 GB
NIEUW Komt als
Zeer
late bloei & oogst
Vervanger
van
Sterke,
vertikale groei. Grote bessen
Ben Alder
Hoog vit C
Resistentie
tegen meeldauw en bladval. Wel gevoelig voor rondknop en reversie
Malling Jet
1974GB
Zeer
late bloei en oogst
1,5 x 1,5
Kleine
bessen aan lange trossen
Matig groeikrachtig
(*) Rasnamen invet:aanbevolen voor de ecologische teelt. Vele
van de nieuwe rassen zijn dit hoogstwaarschijnlijk ook, maar nog geen ervaring.
Rasnamen en gegevens in italic (schuin): aanvulling van tabel in Kleinfruit .
Hou er rekening mee dat de nieuwe rassen van Groot Brittannië nog
wel enkele jaren nodig zullen hebben om bij ons te arriveren. Momenteel kunnen
enkel gecontracteerde telers ( in Engeland) die bekomen.
Bessenbladgalmug (Dasineura tetensi)
De bladeren zijn opgerold en misvormd. De scheutgroei wordt
afgeremd. Tussen de samengerolde bladplooien treft menkleine, witte maden aan. Komt vooral voor bij
cassis en ook op sierribessoorten. Er zijn meerdere generaties per jaar.
Nog 2 nieuwe rassen die resistent zijn tegen
meeldauw:Narvé-Viking en Foxendown. Dit
laatste ras heeft daarenboven weinig last van rondknopmijt en bessengalmug.
Zoals ik al schreef op4 dec:
Nieuwe Paters op komst komen er wellicht binnen enkele jaren nieuwe, zeer
interessante rassen op de markt.
Tongeren heeft bv selectie
C2115/40 op proef : opvallend grote bessen, als druiven, en zacht van smaak.
Er
zijn ook nieuwe Poolse rassen op komst, uitgaande van Bona, nog beter van kwaliteit en ziekteweerstand.
Op 25 mei had ik met de rolhak of rolschoffel gewerkt
en schreef er een stukje over. Ik vind
dit een zeer handig gereedschap dat ik al dertig jaar gebruik en vroeg mij af
of dit nog gemaakt werd, daar ik het nooit meer gezien had.
Er werd naar gevraagd, maar ik heb pas nu een
antwoord.
Onlangs nog vroeg de heer Dirk Bakker uit Nederland
ernaar.
Ik ben nog eens gaan zoeken bij de firma Wolf.
En eureka!
Ze maken dit gereedschap toch of opnieuw:
Multi-Star ®
universele frees of in het Duits : Gartenfräse.
In vele tuinen zijn ze aanwezig, geven elk jaar vruchten, ook als er
weinig of niet naar omgekeken wordt. Een beetje meer verzorging wordt nog
rijker beloond.
Een aspect waar nog maar weinig bij stilgestaan wordt is de gezondheidswaarde van deze bessen.
Hierbij maak ik dankbaar gebruik van de gegevens van de Duitse
wetenschapster Dr. Helge Buchter-Weisbrodt
Beschermende organische zuren
Rode bessen bevatten 2,4 gzuren
( o.a. appelzuur, citroenzuur) per 100 g.
Zwarte bessen liggen met 2,6 g nog hoger. Verdere gegevens: frambozen:
2,2 g, braambessen: 1,6 g en aardbeien: 1,0 g.
Deze zuren verbeteren de mondflora en de spijsvertering.
Samen met andere stoffen werken ze bloedreinigend, ontsmettend en
versterken de maag.
Reinigende Ballaststoffen
Weinig vruchten hebben zoveel ballaststoffen als rode bessen (6 tot 8 %
). Ze hebben een reinigende werking in het ganse organisme.
Ze reinigen niet alleen de darmen, maar verlagen de cholesterol en
binden de galzuren. Het hoge gehalte aan cellulose onder deze ballaststoffen
bevordert de vertering door de verbeterde mechanische werking van de darmwand.
De werkzame stof hierbij is de Pectine met 0,9 g per 100 g (schommelt tussen
0,7 en 1,2 g). Dit is een hoger cijfer dan bij appelen.
Ook hier zijn zwarte bessen nog beter: 1,7 g
Samen met de rijkelijk voorhandene kalium werken zij waterafdrijvend.
Bescherming tegen kanker.
De querzetinverbindingen uit de groep van de flavonolglukosiden variëren
in rode bessen tussen 1,3 tot 7,0 g. ( Ik zou graag weten om welke rassen dit
gaat).
Witte bessen bevatten iets minder querzetin.
Deze stoffen remmen aantoonbaar de werking van de negatieve cholesterol.
De negatieve cholesterol bevordert arteriosklerose en daarmee het risico op
hartinfarct en beroerte.
Rode bosbessen (Vaccinium vitis-idea) spannen echter de kroon met 25 mg
antioxydanten. Het bekendste ras rode bosbes is Koralle.
Vitamine C is met 35 g eveneens rijk aanwezig.
Naast de flavonolglukosiden (querzetin)is er nog de stof anthocyaan.
Ze vangen de vrije radicalen en gaan de huidveroudering, grauwe star,
huidkanker en hersenziekten tegen.
In Duitsland loopt op last van het
Bundesministerium für Bildung und Forschung (Vorming en Onderzoek) een
langjarig onderzoek door verschillende instituten naar de werking van appel(sappen)
ter voorkoming van darmziekten. Dit onderzoek past in een groot
gezondheidsonderzoek.
De onderzoeken tonen nu al aan dat het regelmatig eten
van appels en het drinken van appelsap- troebel, ongefilterd natuurappelsap
darmontstekingen en darmkanker kan voorkomen. De Polyphenolen, anti-oxidanten
zitten voornamelijk in de schil van oude appelrassen met veel looizuur. In
combinatie van verschillende rassen kan men toch een smakelijk sap bereiden.
Aldus wordt het Engelse spreekwoord: An apple a day keeps the doctor away (Een appel
per dag houdt de dokter weg) nu ook wetenschappelijk bewezen.
Links gezonde knop rechts, dikke knop, vol met mijten
