Opklaren en vriezen

Na de eerste vriesnacht half oktober en daarna een vrij warme november, is het nu al een week echt winterweer met vorst overdag. Woensdag 16 dec. kregen we een pak sneeuw van 7 cm.

En op de sneeuw krijg je steviger vorst. Vrijdagmorgen constateerde ik -6°C . Ik riskeerde het niet om de spruiten nog langer te laten staan.

Trouwens hoeveel vorst kunnen spruiten verdragen zonder dood te vriezen? In het Velthandboek ‘Ecologisch Tuinieren’ lees ik: ‘Normaal blijven de spruiten aan de plant tot het moment van de oogst. Slechts in zeer strenge winters kan dat een keer slecht aflopen’. Dit was vorig jaar met mijn laatste spruiten het geval, maar toen vroor het -15°C. Ik vraag mij af vanaf welke vriestemperatuur het gevaarlijk wordt en zeker met een insnijdende oostenwind? (Wat gelukkig op dit ogenblik nog niet het geval is. Want dan lijden bramen en braambozen sterk door het uitdrogend effect).

Ik heb nog vlug de laatste spruiten binnengehaald en ter controle één plant laten staan. Vanmorgen, zaterdag zag ik op de thermometer om half 10 nog -11°. Op de middag was dit -4°.Om 16u30 reeds - 8°: we gaan een bitterkoude nacht te gemoet, tenzij de beloofde sneeuw vroeger komt!

Morgen verwacht men nog wat sneeuw. Vanaf midden volgende week zou het minder koud worden.

Bestuiving door solitaire Bijen

In de Engelse ‘Fruit Grower’ van december lees ik een artikel dat solitaire bijen een oplossing bieden voor de toekomstige bestuiving.

Van de 250 soorten zijn er een 10 tal die in aanmerking komen voor inzet op fruitgewassen. De nummer één hierbij is de Rode Metselbij, Osmia rufa.

Robin Dean, manager van C J Wildbird Foods sprak over de bestuivingproblemen op een samenkomst te East Malling Research in oktober. Omwille van problemen met de honingbijen en de stijgende kosten bij inzet in de boomgaarden, zoekt men naar alternatieven.

Metselbijen werden reeds ingezet in de vroegere Oostbloklanden, in Japan en in de amandelboomgaarden van Californië.

Na 5 proefjaren is zijn firma klaar om deze te leveren aan bedrijven voor gecontroleerde inzet. Bij hun onderzoek bleek een grote vastheid van de vruchten, gelijktijdige rijping en kleuring. In vergelijking met de controlegroep viel het rijpheidstadium wel iets later. Uit onderzoek in Nieuw Zeeland bleek al dat goed bestoven vruchten langer bewaren.

Voor zover ik kon nagaan bieden de firma’s Biobest en Koppert nog geen metselbijen aan; maar ongetwijfeld werken ook deze bedrijven hieraan.

(Een van de volgende blogs zal gaan over de rode metselbij)

De hoge PH van gewone compost

De compost die men maakt van tuinafval en van wat afval van het huishouden, al of niet aangevuld met een beetje mest, heeft een PH van 7 à 7,5.  En zeggen dat men vroeger dacht dat compost zuur was en er relatief veel (zeealgen)kalk moest bijgevoegd worden ! Kalk voegt men heden ten dage al helemaal niet meer toe en toch bekomt men al een vrij hoge PH met als gevolg minder opname van magnesium, mangaan en ijzer te zien aan wat vergeling van het gewas.

Dit was een van de zaken die mij trof in de uiteenzetting over kleinfruit van Yves Hendrickx te Herentals.

Yves heeft zodanig veel te vertellen en er werden zoveel vragen gesteld dat Velt Middenkempen hem nog eens zal moeten uitnodigen om de rest van de kleinfruitsoorten te behandelen.

Het deed mij plezier dat het lokaal helemaal volliep, met een dubbele opkomst als gewoonlijk. En zeggen dat de volkstuin tezelfdertijd ook een vergadering had.

Solitaire Bijen

Vanavond kwam Eddy Willems van Westmalle spreken over de solitaire bijen voor de bloeiende imkersbond van Zoersel.

Bij de solitaire bijen staat enkel één vrouwtje in voor het nest. Een mannetje zorgt enkel voor de bevruchting, en dan is zijn leven zo goed als voorbij.En opmerkelijk: het is de vrouwelijke sexe die pronkt met de mooiste kleuren.

Dat er zoveel soorten zijn had ik niet vermoed. Een aantal bouwen hun nest onder de grond. Daarvoor hebben ze vaste, open plekken nodig. Ook tussen de tegels van een oud pad kan je hun puthoopjes aantreffen, tot op een oprit toe. Anderen zijn dan weer gebaat met oude houtkanten.

Eddy had al een hele verzameling fotomateriaal.

Zijn thema: het bestand van de solitaire bijen is een maatstaf voor de natuurwaarde van een omgeving. Meer dan honderd verschillende soorten kunnen voorkomen. Sommigen zijn zeer gespecialiseerd en afhankelijk van een soms zeer beperkt aantal soorten planten of andere insecten, want er zitten ook solitaire bijen tussen die aangewezen zijn op roven en parasiteren.

Een aantal is ook nuttig voor de bestuiving van fruit.

Voor deze soorten wordt het scheppen van nestgelegenheid populair. Eddy heeft het meer voor verspreide nesten in plaats van alles bijeen in een nestwand omwille van mogelijke besmetting.

Men kan een blok hout nemen en er aan een kant +/- 10 cm lange gaten in boren: meestal boren van 5 à 8 mm. Bij het ophangen zorgt men er voor dat de opening naar het zuiden gericht is omwille van de warmte.

Eddy heeft een overdekte constructie gemaakt waarin hij een aantal 3 l conservedozen kan leggen, gevuld met bamboestokjes van een veertiental cm of nog iets langer, afhankelijk van de doos. De stokjes hebben een variërende, kleine doormeter. Hij heeft ze doorgezaagd op een knoop, zodat het achterste eind afgesloten is.

Het is wel zaak met droog materiaal te werken en de doos klemmend vol te steken, want bonte spechten kunnen op zoek gaan naar buit en de stokjes trachten eruit te trekken.

Compost rond de Boomschijven

De laatste dagen tussen de vlagen door begonnen met het uitvoeren van de compost. Ik laad de kruiwagen niet meer zo vol als vroeger, met de vorig jaar geforceerde pees. Toen zei de jongste dochter Tinneke, kinesiste –manuele therapeute dat ik feitelijk moest rusten. Knoop dat maar samen met het bewerken van een grote moestuin en het vele groot- en kleinfruit. De ultieme test vorig jaar was de terugweg van Canterbury, de heuvel op naar de universiteit van Kent voor de overnachting op de weekend-uitstap die ik organiseerde. Met een beetje inspanning kon ik mee met de jongeren, een teken dat de peesontsteking ver genezen was.

Dit jaar geen hinder meer ondervonden, alhoewel een dame s’anderdaags reclameerde dat ze niet kon volgen op de afdalingsweg en alleen terug moest. De voornaamste klim was haar echter bespaard gebleven. Ik had nochtans duidelijk gewaarschuwd dat dit geen moeiteloze wandeling was.

Er werd al heel wat compost uitgevoerd. Erboven kwam een laag gras van het maaien van de bermen van onze landweg.

Ik had gesuggereerd dat het storten bij mij mocht. Naar mijn oordeel is het weinig verontreinigd materiaal met het beperkte verkeer, en gras dat nog vrij natuurlijk kan groeien. De 6 ton was al wat gecomposteerd. Een prima afdekking voor boven de compost. De kippen zullen er naar hartelust kunnen in scharrelen in de kippenren.

SALVESTROLEN

Veelbelovende en veelzijdige componenten in biologische voeding

Het grote verschil tussen biogroenten en –fruit en niet-bio zou wel eens kunnen liggen in de salvestrolen, vrij recent ontdekte componenten, die nagenoeg ontbreken in de gewassen van de gewone landbouw en die volgens de laatste onderzoeken aan biologische groente en fruit een absolute meerwaarde zouden geven. Want salvestrolen zouden op diverse terreinen gezondheidsverbeterend werken en wel eens de vitaminen van de 21 ste eeuw kunnen zijn.

Enkele jaren geleden leidde het onderzoek van Dan Burke min of meer toevallig tot de ontdekking van de salvestrolen. Dan Burke is emeritus hoogleraar in Pharmaceutical Metabolism en hij is 27 jaar als farmacoloog en toxicoloog verbonden geweest aan Britse universiteiten. De salvestrolen behoren tot de zogenaamde fytoalexinen, verbindingen die van nature al honderden miljoenen jaren door planten worden aangemaakt om zich te verdedigen tegen o.a. schimmels en bacteriën.

Door de moderne landbouwmethoden en productietechnieken van voedingsmiddelen zijn er in steeds mindere mate salvestrolen aanwezig in onze voeding. Door een gewas te bespuiten met chemische bestrijdingsmiddelen bijvoorbeeld, stopt de plant met de eigen aanmaak van deze schimmelwerende verbindingen.

Het belang van deze verbindingen werd duidelijk uit onderzoek van Potter en Burke toen deze salvestrolen bleken te reageren met het enzym CYP1B1 dat wordt aangetroffen in cellen die schade hebben opgelopen door vrije radicalen. De salvestrolen lijken in deze cellen een uiterst actieve controlerende rol te kunnen spelen en zo van groot belang te kunnen zijn voor onze gezondheid. Het CYP1B1 enzym komt niet tot uitdrukking in gezonde cellen die ongemoeid worden gelaten door de salvestrolen.

Hoewel het onderzoek nog in de kinderschoenen staat hebben Potter en Burke een stevig fundament gelegd onder hun hypothese.

Met dank aan Andre Teirlinck van Geel, die zich al vele tientallen jaren inzet voor de bioteelt.

Hij maakte mij attent op deze materie.

Nog over Vruchtmummies

Na de blog van 26/11, nodigde het zonnige weer uit voor een inspectie van de eigen bomen. Ik was toch verbaasd, aan meerdere bomen - gelukkig toch een kleine minderheid-, zoveel mummies te zien hangen.

Na het fotograferen heb ik ze afgeplukt en in de tegelkachel verbrand.

Op de Ashmaed’s Kernel, waarvan de dracht, tegen de verwachting in, dit jaar zeer tegenviel – vorstschade?- vielen de vele kleine mummies op van vruchten die al in een pas gespeend stadium afgestorven waren.

De Kauwen terug

Op de laatste novemberdag, een mooie morgen, waren een zestal kauwen doende rond de nestbak, bedoeld voor de steenuil. Enkel dit jaar lieten ze verstek gaan om te nestelen, na minstens 10 jaar huisvesting. Dit jaar heb ik de steenuil in de nabijheid gehoord tot in de zomer, maar niet gezien. Had deze vogel toch eindelijk kunnen broeden?

Vandaag waren de kauwen elders gaan kijken.

Kruiwagen Comfort

Al een tijdje mankeren de beide handbeschermers aan de handvatten van mijn kruiwagen. Die zijn wellicht te vinden in een Amerikaanse stock, maar die ken ik niet in mijn streek.

Dit onderwerp kwam ter sprake op onze laatste familiebijeenkomst. Mijn broer suggereerde de oplossing met de binnenband van een fiets.

Ik gebruikte olijfolie als glijmiddel. Anders was het niet gelukt.

Een gemakkelijke oplossing tegen het ijzerkoude metaal in de winter!

Na een ganse voormiddag regen, lijkt het vanmiddag te beteren.

De kruiwagen staat klaar.

Er is nog een berg compost uit te voeren!

RUBINOLA

In 2006 schafte ik RUBINOLA aan bij Frijns te Margraten.

Dit jaar waren er enkele vruchten. Het waren mooie, rood gekleurde vruchten. Een in oktober geproefde appel smaakte lekker.

Rubinola is een Tsjechische appelkruising tussen Prima en Rubin. Deze laatste is een kruising tussen Lord Lambourne en Cox Orange. Bij mij is de dracht van Rubin wisselvallig.

Middelgrote appel met aantrekkelijke rode blos. Het vlees van Rubinola is vast, knapperig, zeer sappig, zoet-zuur, zeer lekker. De appel heeft een hoog vitamine C gehalte.

Rubinola is een herfstappel vanaf midden september. Is van de boom eetbaar. Fris bewaard blijft hij een 8 tal weken goed. Wordt daarna zacht en vettig.

Wegens de sterke groeikracht raadt men een minder sterke onderstam aan en dient er beperkend te worden gesnoeid. Anders bekomt men te lange, verkalende takken.

Op 23/09/2005 schreef ik al over deze vrucht naar aanleiding van de eerste vruchten bij biokweker Danny Billens, die zei: Eigenlijk zou ik deze soort iedereen aanbevelen.''

De foto's werden genomen op de jaarlijkse open dag van Keepers Nursery op 27 september LL. Let op de ingesnoeide takken.

Kleinfruit in de lift

Zaterdag ging ik mijn flessen appelsap ophalen bij het sapbedrijf Lombarts Calville  van Luc Goossens te Voormezele bij Ieper, op een zijstraat van de weg naar de Kemmelberg. Reeds jaren ben ik er klant en dit tot grote tevredenheid.

Van de gelegenheid maakte ik gebruik om te Zomergem op ‘De Proeftuin’ van Marc Geens wat nieuw materiaal aan te schaffen.

Vorig jaar had ik achter het net gevist voor de Amerikaanse kruisbes ‘Jeanne’. Voor de beschrijving verwijs ik naar de blogs van 8/2/07 en 11/02/2007. Gelukkig had hij voor mij nog, wat mijn Engelse vriend Howard zou noemen, een “Irish cutting”, een gewortelde stek.

Uit zijn ruim gamma van kiwibessen koos ik:

Issai, tweeslachtige plant als bestuiver; groen, zoete kiwismaak, kleine vruchten (druif) die op een punt uitlopen. Een ras dat in Japan is geselecteerd, waarschijnlijk uit een kruising van Actinidia arguta met Actinidia polygama. Het betreft derhalve een soortkruising die daardoor qua groei en uiterlijk wat afwijkt van de zuivere mini-kiwi's. In tegenstelling tot de meeste andere rassen is Issai tweeslachtig en daardoor zelfbestuivend. Hij bloeit wat later dan andere mini-kiwirassen, waardoor hij als bestuiver van andere rassen minder geschikt is. Misschien moet ik er toch nog een mannelijke plant bijzetten.

Jumbo, Italiaans ras, groen, goede, zoete smaak, de grootste vruchten van alle Siberische kiwi's

Kokuwa, Pas ontvangen, Japans ras, lekkere vruchten met citroensmaak, ovale groene bessen, 2 cm lang en 1,5 cm dik.

Pupurna Sadowa Felrood aan de zonzijde, lekkere aromatische smaak, vruchten van wel 3,5 cm lang en 2,5 cm doormeter. Een Oekraïens ras dat is ontstaan uit een kruising van Actinidia arguta met Actinidia purpurea. Het ras geeft smakelijke middelgrote ovale vruchten, paars in de volle zon en groen in de schaduw.

Het assortiment van Marc is een stuk uitgebreid. Hij krijgt meer en meer klanten.

Twee categorieën vallen op: pas gepensioneerden die voor de kleinkinderen kleinfruit aanplanten. Een tweede categorie zijn jonge gezinnen. Dat belooft voor de toekomst!

Kleinfruit zit duidelijk in de lift!

Ik verwijs naar de webstek van Marc Geens:

www.proeftuin.eu

De interessantste info over het ganse gamma van kleinfruitsoorten kunt u vinden in: ‘Kleinfruit’ van Velt. Een onmisbaar koopje!

www.velt.be  (zie bovenaan bij publicaties)

Bessen

Gewone en zwarte frambozen

Weiki

Issai in bloei

Houtduiven aan de Dis

Gisterenavond had men het in de mailgroep tuinieren over schade aan spruiten en andere kolen. Aan de foto’s herkende ik direct de vraat van houtduiven en ik schreef een stukje over "Dis van houtduiven". Iemand vroeg naar de betekenis van ‘dis’.

Ik heb er ‘van Dale’s Groot Woordenboek van de Nederlandse Taal’ bijgehaald.

Verklaring 1 voor dis :  tafel die voor een maaltijd gedekt is.

De koppen van de rij spruiten vormen de tafel voor de duiven. Wellicht kan dit niet zoveel kwaad en gaan de laatste voedingsstoffen integraal naar de spruiten zelf. Deze laatste worden nog(?) niet aangepikt.

Ik heb daarstraks zelf enkele foto’s genomen.

Slechts op één rode en één savooikool zie ik minimaal aanpikken.

Het is vanzelfsprekend dat het koolplantsoen in lente en voorzomer lange tijd moet afgedekt worden, anders pikken de duiven die totaal kaal. Ik doe het afdekken met insectengaas dat als bijkomend voordeel heeft de eileg van vlinders en dus rupsen te voorkomen, tenminste als je de zijkanten ingraaft. Je hoeft geen draagconstructie te maken. Gewoon erover leggen.

Op kotbezoek te Kortrijk

Michiel, de jongste zoon van zoon Peter en Jim en Pablo van zijn partner Marie zitten samen op kot in Kortrijk en ze studeren allemaal industrieel ontwerper aan de Hogeschool West-Vlaanderen.

We : mijn zoon Peter, bomma Aleide, de 2 bompa’s, Karel en Daniel, en nonkel Andre, gingen op bezoek.

De jongens hebben elk een eigen kot, naar persoonlijke smaak ingericht.

De tekeningen werden bovengehaald en de ontwerpen (driedimensionaal) op de computer bewonderd.

We aten samen spaghetti en taart van Marie als dessert, voor de lange terugrit, want we gingen eerst nonkel Andre, die met de trein gekomen was, afzetten in Leffinge.

FOTO’s van Aleide

Op ’t kot van Pablo (Peter,nonkel Andre en bompa Karel).

Pablo aan de computer

Jim

Michiel

Michiel met zijn vader Peter en nonkel Andre

Jim

Peter bedient mij.

Pablo en Michiel

Jim kan ook afwassen

OTAVA

De Otava, een Tsjechische appel, scoort bij mij zeer hoog: een uitstekende smaak, gepaard met een uitzonderlijke bewaarbaarheid tot april.

Van de boom kan ik dit spijtig niet zeggen: de vatbaarheid voor kanker is zeer sterk en vereist steeds, liefst tijdig ingrijpen. Zolang dit maar zijtakjes zijn is dit met wegbreken opgelost. Ernstiger is het wanneer spillen worden aangetast. Het aangetaste weefsel dient zorgvuldig uitgesneden te worden met het kromme kankermesje en daarna afgedekt te worden. Vroeger deed ik dit met Lacbalsam, maar dit is niet effectief genoeg. De enkele jaren geleden aangeschafte pot Suberotex op basis van 2 producten van Janssens Pharmaceutica en verdeeld door Edialux is nu leeg. De pasta werkt zowel genezend bij uitsnijden van kankerwonden, als voorkomend door afdekking bij kwetsuren of snoeiwonden. Het product stimuleert de groei van callusweefsel. Ik ben er zeer tevreden over.

Hierbij enkele foto’s bij de pluk van een omgeënte boom in zijn vierde groeijaar.

Ik moet er wel bijzeggen dat Otava sterk beurtjaargevoelig is.

Dus volgend jaar zeer weinig vruchten.

De vruchten werden 2 weken geleden geplukt en beginnen wat aantasting door de regenvlekkenschimmel te vertonen. Dit is enkel een esthetisch probleem. Iets vroeger plukken was beter geweest.  

VERVOLG  Randwijk

De groep bij de rode bessen

De Polka herfstframbozen staan er nog goed bij.

Vruchten

De kiwiaanplant

Idem

Idem

Auke Kleefstra

Gerjan Brouwer

Fusarium avinaceum

Betrapt: spinnen lusten Aziatische Lieveheersbeestjes

In 2006 startte de Belgische arachnologische vereniging ARABEL met een spinnenbank. Dit is een digitale verzameling macrofoto’s, die de vereniging voor educatieve doeleinden ter beschikking stelt. De meeste fotografen zijn gepassioneerde amateurs die hun spinnenfoto’s op die manier te nutte willen maken.

Momenteel bevat die beeldbank al meer dan 10.000 foto’s. De laatste tijd duiken steeds meer beelden op van Belgische spinnen die zich te goed doen aan het Veelkleurig Aziatisch Lieveheersbeestje Harmonia axyridis.

Deze kever is een invasieve soort die haar oorspronkelijk verspreidingsgebied heeft in grote delen van Zuidoost-Azië. In onze streken werd de soort ingevoerd als bestrijdingsmiddel tegen bladluizen, zowel in serres als in particuliere tuinen.

De eerste 'buiten’vondst van deze soort dateert van september 2001 in de omgeving van Gent. Enkele jaren nadien werd het Veelkleurig Aziatisch Lieveheersbeestje reeds over vrijwel het hele Belgische grondgebied aangetroffen.

Doordat hij zich ondermeer voedt met kleinere soorten Lieveheersbeestjes, vormt hij een reële bedreiging voor de diversiteit aan inheemse Lieveheersbeestjes.

Ook mensen bezorgt de soort overlast, door massaal te overwinteren in woningen en vloeistoffen af te scheiden die hout, stoffen of behang beschadigen.

De gefotografeerde waarnemingen van inheemse spinnen die zich voeden met deze invasieve kever en zijn larve, tonen aan dat het Aziatisch Lieveheersbeestje in onze streken wel degelijk natuurlijke vijanden heft en dus niet ongemoeid wordt gelatin door inheemse predatoren, zoals een tijd werd aangenomen. Studie van de foto’s leert dat het gaat om spinnen uit verschillende families, waaronder de Wielwebspinnen, Krabspinnen, Kogelspinnen en Trilspinnen. In bijna alle gevallen werd ook vastgesteld dat de spinnen het gevangen lieveheersbeestje ook verorberden. De gekende ‘wansmaak’ van de kever stoort de spinnen kennelijk niet.

Gegeven de bijzonder snelle expansie van het Veelkleurig Aziatisch Lieveheersbeestje, is het duidelijk dat predatie door spinnen niet meer is dan een beperkte rem op zijn opmars. Het zogenaamde ‘generalistische voedingspatroon’ van spinnen (spinnen specialiseren zich niet in een bepaalde prooi) is voor de mens al vaker een voordeel gebleken bij de bestrijding van plaaginsecten.

Koen Van Keer (koenvankeer@telenet.be)

Belgische Arachnologische Vereniging

BRON: Natuur.focus  September 2009    p. 109-110

FOTO’s

1.  De Grote trilspin Pholcus phalangioides verschalkte een in huis beland Veelkleurlg Aziatisch Lieveheersbeestje (Foto: Manuel Maingeot)

2.  Een Moeraskrabspin Xysticus ulmi was in staat om de gifkaken tussen het borststuk en de dekschilden van de kever te planten (Foto: manuel Maingeot) '