De Bramenhaag en de Blauwe Bessen

Vanmorgen was er wat regen, weinig en het duurde niet lang. Het worteldoek voor de bramenhaag werd vastgelegd. Dan begon het boren en plaatsen van de palen.

Als eersten kregen de Triple Crown’s hun plaats. Ik liet ze op 1 m van elkaar planten. Dit ras was niet erg productief, maar had reuzengrote en echt lekkere vruchten. Luxefruit.

Een andere ploeg zette zich aan de blauwe bessen. Geen enkel ras is verloren gegaan.

Ik liet ze eerst alfabetisch rangschikken. Dit was vroeger slechts gedeeltelijk het geval. Gemakkelijk als er een etiket verloren gaat.

Voor mij was het een genoegen de karakteristieken van sommige rassen terug te zien. Het ras Chandler, dat zeer grote bessen heeft, was zijn etiket kwijt. De brede, nog jonge struik was duidelijk te herkennen.

1. Wachtperceel reeds erg in blad.

2. Aanleg Bramenhaag.

3. De klop erop.

4. Bramenbed klaar.

5. Aanplant van Triple Crown.

6. De blauwe bessen.

7..De aanplant.

8. De planters Bert en Nico.

9.De oude Goldtraube, struiken van 1.80 m. Ze komen nog van "De Wei", nu een bioplantage in Lanaken.

De kunstact van Marie Julia Bolansée

Gisteren geraakten we op tijd terug te Antwerpen in de Provinciestraat 287, lokaal 01 voor de act van Marie, de partner van zoon Peter.

Op de lange tafel plaatste de goudkleurige Marie eerst de schalen.

In elke schaal liet zij wat water vloeien.

Dan werd uit een grote gouden bokaal in elke schaal een scheut goudkleurige vloeistof gegoten.

Vervolgens werd schaal na schaal aangestoken.

Een feeërik gezicht de dansende vlammen. Een kinderlijke vreugde werd in ons wakker.

We kregen het er wel warm van.

Laatste foto met moeder Miet en dochter Anaïs.

CAROLINE en de Gezondheidswaarde van bessen

Deze Nieuwe herfstframboos uit de Verenigde Staten is een felle groeier. De vruchten zijn groot, rood, zoet en vast. Caroline rijpt een week vroeger dan het late ras Heritage. De weerstand tegen wortelziektes is sterker dan bij Heritage.

Caroline had het hoogste gehalte aan voedingsstoffen en anti-oxydanten van de geteste frambozenrassen. Caroline bevatte 20-44% meer bètacaroteen, 27 tot 43% meer vitamine A, 16 tot 77% meer vitamine E en 25 tot 48% meer vitamine C.

"We stellen excellente eigenschappen vast bij bessen , doch het dringt maar traag door dat zij deel kunnen zijn van het dieet bij mensen met specifieke noden.” zei Dick Funt, een specialist van kleinfruit in Ohio, Verenigde Staten. "Als een persoon behoefte heeft aan meer vitamine A of vitamine E, kunnen bessen met hoge gehaltes van deze vitamines een deel zijn van hun dieet. Dit is een meer biologische weg van gezond blijven, eerder dan door het innemen van supplementen.”

Onderzoekers vergeleken eveneens de Oxygen Radical Absorbency Capacity (ORAC) (capaciteit tot het vernietigen van vrije radicalen)  van vier rassen, waaronder Caroline. ORAC is een maat voor de hoeveelheid antioxidanten (kanker bestrijdende stoffen) in voedsel.  Wetenschappers en voedingsspecialisten erkennen deze methode als de beste voor het bepalen van het antioxidantengehalte. Hoe hoger het ORAC nummer, hoe groter de aanwezige antioxidanten.

Zwarte bessen, Blauwe bessen en zwarte frambozen bevatten extra hoge gehaltes aan antioxidanten.

Nationaal onderzoek suggereert dat de consumptie van fruit en groenten met een hoog ORAC -- 1.600 tot 5.000 eenheden per 100 gram – het verouderingsproces, zowel in lichaam als in hersenen tegengaat.

Uit studies in de staat Ohio bleek dat Caroline 47 procent meer ORAC eenheden had dan de frambozenrassen Lauren or Killarney, en 65 procent meer ORAC eenheden dan het gemiddelde van twee Heritage stalen.  

Caroline bevat 2.130 ORAC eenheden/100g.

Vergelijk: Blauwe bessen bevatten gemiddeld 2.400 ORAC eenheden en aardbeien 1.540 ORAC eenheden.

Onderzoek suggereert dat de consumptie van 10 gram gevriesdroogde Caroline rode frambozen kan voorzien in 40 tot 66 procent van de 3,000-5,000 aanbevolen dagelijkse ORAC eenheden. 

5. Raspberry Maxx, Frambozenbedrijf te Meijel in omschakeling naar Bio.

Dit bedrijf zit in zijn derde jaar overschakeling naar bio en wordt gevolgd en gecontroleerd door Skal, het enige controleorganisme voor de bioteelt in Nederland.  “Skal is sterk in wat niet mag, anderzijds schiet hun positief advies te kort. Ze komen bij mij leren hoe frambozen bio moeten geteeld worden.”

De bedrijfsleider is een vlot bespraakt man die verstand heeft om geïnteresseerden aan te trekken. Gezinnen met kinderen zijn er welkom (wat speeltuigen). Hij komt geregeld in de pers. Er is een aanbod van geleide rondleidingen. Een perceel is bestemd voor zelfpluk. Hier en daar zie je wat uitleg.

Hij heeft 7 Ha frambozen. De rijen staan op 3 m van elkaar. De teelt is vrij extensief.  Zo is gemotoriseerd verkeer tussen de rijen mogelijk.

Bioteelt steunt in sterke mate op een verhoogd bodemleven. Hij teelt op verhoogde ruggen, met wit – en zwartveen en wat compost. Het aandeel compost zou hij willen verhogen tot 40 %. Er is instrooiïng met rijstkaf.

Aan weerszijden van de verhoogde ruggen is er antiworteldoek. Het ligt er nog van vroeger en zorgt voor onkruidonderdrukking. Er werd gesuggereerd om  de bovenkant in te strooien met gecomposteerde houtschilfers om ook daar onkruidgroei tegen te gaan. Er is mogelijkheid tot watergeven.

Er zijn versterkende bespuitingen met zeewierextracten en zeoliet. Er werd mycorrydza in de grond gebracht. Er wordt gebruik gemaakt van Aloe Vera en visolie. Fauvinezuur zou haast een wondermiddel zijn.

Rassen zomerframbozen: Tulameen, Glen Magna, Glen Lyon, Meeker, Octavia. Golden Everest...

Zijn voorkeur gaat naar de herfstframbozen. Van Derek Jennings heeft hij Joan Squire en Joan J. Een nieuwer ras Caroline uit Maryland, V. S. geeft hem veel voldoening. Gele vruchten spreken hem aan o.a. Golden Bliss.

Het veld met de herfstframbozen heeft op dit ogenblik vanzelfsprekend minder allure.

In een oude serre maakte de aanplant een betere indruk. Evenwel waren er nogal wat toehoorders die wat ongelovig keken bij de verklaring van een fluitend geluid aan de acterkant. De geluidsgolven zouden een activerende werking hebben op het blad.

Achteraf gingen we met enkelen aan de andere kant van de straat naar een veld met zomerframbozen kijken dat een veel betere indruk maakte. Evenwel vertoonden de rijen aan de verste kant van het perceel serieuze rondingen. Iemand zei: “Op een kromme lijn kan je meer planten kwijt.”

Niet alleen Aleide had de indruk dat het bedrijf een beter verzorgde indruk kan maken.

Aan presentatie en verpakking wordt wel veel  aandacht geschonken. Hij heeft zijn eigen frambooskleurige dozen. De verzorgde bedrijfswinkel van mevrouw had aantrek. Er is 10 % thuisverkoop. Daar hij momenteel zowat de enige bioteler is kan hij eisen stellen aan de opkopers en tevens arrangementen maken voor de toekomst.                                                  De psychedelisch geschilderde frambozenwagen stond klaar voor de markt in Amsterdam(?). Er was ook plantmateriaal van Caroline.

Ik was tevreden een plant van dit ras te kunnen aangeschaffen.

Op de laatste foto: Max met Fanny Pitsioudis, onderzoeker en voorlichter van de Proeftuin Aardbeien en houtig Kleinfruit van Tongeren

Een stralende verjaardag

3 jaar Blogs!

Vandaag is het volle drie jaar dat ik actief ben op mijn blog fruit. Het is een stuk van mijn geheugen geworden en ik ben nog beter op sommige zaken gaan letten. Het fotograferen draagt daar ook toe bij.

Maar: “Ze hebben er weer de zot mee gehouden!”, zoals men in het West-Vlaams zegt. Inderdaad de weergoden hadden het andermaal gemunt op de bloemen van pruimen, peren, perziken (bij mij zijn die wel uitgebloeid en reeds vroeger bevroren?), en wellicht ook bij het kleinfruit: zwarte en sommige rode bessen...  -3 °C rond half 8.

Als ik de peren beter bekijk, zie ik dat een aantal nog gesloten knoppen hebben: Jeanne d’Arc, Jefkenspeer, Concorde, Grand Champion. Nu let ik erop dat er maar weinig perenbloesem is na de goede vruchtdracht van vorig jaar. Eén Comtesse zit zelfs in een compleet beurtjaar. De andere staan in volle bloei. (foto).

Achtereenvolgend

-     Comtesse de Paris, boom

-            “       “      “  , bloem

-     Bloem Benita (kruising peer- Nashi)

-     Pruim (Reine Claude Verte)

-     Blauwe bes

4. Dutch Blueberry Collective op veiling ZON te Grubbenvorst

In De Peel, het grootste veengebied in Nederland, waren enkele grote blauwbessentelers actief. Zij zagen hoe de tussenhandel floreerde met hun vruchten. Vandaar hun idee om ook de verdere keten zelf in handen te nemen. Zij richten het Blauwbessen Collectief op.

Op de Veiling Zon te Grubbenvorst kregen zij onderdak.

Daar werden wij ontvangen door directeur Harm Valckx van World Blueberry BV

Ze zijn steeds internationaler gaan werken. Ook de vruchtensoorten verruimen: aardbeien, frambozen en bramen. Nu het blauwbessenseizoen afgelopen is zaten in een koelcel Chinese Fuji. De roodachtig gekleurde appel ziet er aantrekkelijk uit, niet te groot. De vrucht is knapperig, zeer saprijk, iets zoetig, maar verder neutraal van smaak. De appel beviel mij toch om wille van het overvloedige sap.

Ook de concurentie op wereldschaal neemt toe. Zo is er bv het concern Hortifood in Chili, dat het jaar rond blauwbessen en verwanten wil aanbieden. Er zijn aan blauwbessen verwante bessen o.a. Rabbiteye uit de warme staten van de V.S. Bij ons onder serre te telen. In de Negevwoestijn in Israel is men volop aan het experimenteren.

Een andere mogelijkheid is misschien de teelt van veenbessen. Op Terschelling zijn deze destijds aangespoeld en maakt men er een eigen drank mee. Nog een herinnering aan een Paasweek met De Wielewaal in 1986. Recent las ik dat men onder de Boschplaat, een natuurgebied aan de oostzijde , nu delft naar het verzwolgen eiland Den Bosch.

Er zijn recent subsidies uitgetrokken voor veenbessenkweek in Noord Brabant.

En de onderzoekscentra zijn nog meerdere soorten en rassen aan het ontwikkelen. Een bedenking: Wellicht zal in de toekomst ook genetische modificatie hier meespelen.

Op dit ogenblik wordt 50 % van de blauwbessen reeds verwerkt. In de toekomst wordt dit aandeel groter.

Blauwbessen zijn een van de vruchten het rijkst aan antioxidantia. Dit gezondheidsaspect is een medehefboom voor de blauwbessenteelt. Deze aspecten worden o.a. onderzocht door de universiteit van Maastricht.

Momenteel is Duitsland (in Europa) de grootste producent van blauwbessen. De teelt is er geconcentreerd rond de Lünenburgerheide in Noord Duitsland. Er zijn heel veel, maar eerder kleinere bedrijven van rond 5 Ha. De samenwerking is dan moeilijker, zodat zij zich tevreden moeten stellen met de laagste prijzen.

Tussen haakjes op de Lünenburgerheide bevindt zich Dierking, het grootste vermeerderingsbedrijf van Europa. Mijn goede fruitvriend Jules Reniers van Rijkevorsel had er een tiental jaar geleden contacten gelegd voor bestelling van de nieuwste Nieuw Zeelandse en Australische rassen.    http://www.dierking.de/

Van de gelegenheid maakten we gebruik om Eckart Brandt te bezoeken te Grossenwörden , Moor 1 tegen de Elbe. Eckhart heeft de verdienste om de 700-800 plaatselijk geteelde rassen te hebben verzameld en biologisch verder te hebben geteeld. Finkenweder Herbstprinz is een van zijn favoriten.

In de Elbestreek bij Hamburg is Jork een belangrijk onderzoekscentrum.

Eckhart is een indrukwekkende verschijning, precies een profeet. Rijzige gestalte, grote baard en wolkende haren. Hij spreekt daarenboven zeer goed Nederlands.

Wie meer wil weten verwijs ik naar:  www.boomgaardenshop.de

In Polen is de uitbreiding het sterkst. De nieuwe bedrijven zijn topbedrijven en voor het grootste gedeelte bio!

Polen wordt in Europa nr 1 wat blauwbessen betreft.

Harm meldde dat de biovruchten het eerst de deur uitgingen.

Gevraagd  naar zijn mening omtrent bioblauwbessen kregen we van Harm een eerlijk antwoord. Zelf heeft hij 22 Ha in openlucht en 2 Ha in serre.

De meerprijs van biovruchten  is voor de teler 10 à 20 %.  De minderopbrengst, financieel gezien, bedraagt echter 30 %. Voor een groot stuk komt dit door het wiedwerk, dat ook betaald moet worden.

In Nederland moet men het eerder van de verlate teelt hebben. Elliott was lange tijd het laatste ras, maar in mindere zomers  laat de smaak te wensen over.

Sinds een paar jaar zijn er 2 nieuwe, zeer late rassen: Liberty en Aurora. Liberty valt op door een uitstekende smaak. Over Aurora zijn de meningen meer verdeeld. Maar 2 jaar is te vroeg voor een oordeel.

Alle aanvoer wordt direct tot op 2 °C gekoeld.

Dan volgt de verpakking, met wel 20 verschillen dozen, al naar de verkoopsketen. Een van de nieuwe verpakkingsmogelijkheden is de topseal. Deze gesloten verpakking verlengt het uitstalleven met 3 à 5 dagen.

In de verpakkingshal is het steeds 12 °C, warm in de winter en lekker fris in de zomer.

Mijn bedenkingen: in onze moderne tijden is het zo dat de boer maar weinig vrucht haalt uit zijn arbeid. De kost voor de consument wordt veel meer bepaald door de verdere schakels. Overal hoor je over de hogere prijzen voor land – en tuinbouwproducten. Het aandeel voor de primaire voortbrenger is echter gering en wellicht een nuloperatie, als je de gestegen kosten mee incalculeert. Naast de boer zijn er nog 4 mensen die op basis van zijn product hun kost verdienen.

Zowel de rode bessenfabriek als het blauwbessencollectief hebben meer touwtjes in handen. Maar dan moet je wel over kapitaal ( en spirit) beschikken.

3.  Lunch te Maasbree en voorstelling

Holland Product Marketing

De secretaresse van de kring mevr. Ruth Schrijnwerkers van het Blauwbessenbedrijf te Guitrode had voor iedereen een identificatieetiket. Een goed idee voor gemakkelijker contactname. Bij haar schoonvader Rob Schrijnwerkers in Horst schafte ik in 1992 het gros van mijn Blauwbessencollectie aan.

www.blauwebessen.be en www.schrijnwerkers.nl

Op de rit door de streek vielen ons de zeer talrijke percelen met aspergebedden op, soms vrij grote oppervlaktes. De bedden zijn bedekt met een speciale plastiekfolie. Aan de ene kant zwart; aan de andere kant wit. Hiermee kan men de grondtemperatuur beinvloeden. Met de zwarte folie boven vangt men de zonnewarmte. In een warme periode weerkaatst de witte kant de zonnestralen.

Aan tafel had ik een gezellige babbel met Roger Herteleer van Meldert, een hobbyteler. “Ik overdrijf steeds als ik ga planten”. Aleide had als buur Gert Van Thillo van de Innovatieprojecten van De Boerenbond.

De handelsorganisatie H.P.M. bestaat pas 3 jaar en is op zoek naar telers, ook in België. Bij directe afzet wint men 1 dag, en dit is belangrijk voor  enkele kleinfruitsoorten.

2. De Rode Bessenfabriek te Roggel.

Hier groeien al 20 Ha rode bessen en er komen er nog 6 Ha bij. Ze hebben ook frambozen, de herfstframboos Himbo-Top en er komen nog 2 Ha bij. Alles wordt zelf verpakt en vermarkt. Er zijn grote koelcellen voor opslag van 200 ton.

We kwamen in de koude kas met het vroege ras Junifer, dat maar kleine koudebehoefte heeft in vergelijking met Jonkheer van Tets, van Nederlandse oorsprong. Hier teelt men dit ras niet meer. De hoofdbrok vormt Rovada. Als derde ras teelt men Rolan. Buiten staat alles onder regenkap.

De Kleinfruitkooi herrijst.

Maart 2008 schijnt de natste maart te zijn sinds het begin van de registratie zo’n 150 jaar geleden. Geen wonder dat het omgewoelde traché bijzonder nat en niet te betreden was.

Eindelijk is er beterschap en kon begonnen worden met het plaatsen van de palen voor de nieuwe kleinfruitkooi. De palen van 8,8 op 8,8 cm zijn 3 m lang en komen 80 cm in de grond.

Hiervoor zorgde een topploeg van de Nationale Boomgaardenstichting met Camiel, de hoofdploegbaas, Alex, eveneens een sterkhouder en Paul.

De motorboor was hierbij een onmisbaar werkinstrument.

Afmetingen van de fruitkooi: 10,60 in de breedte en 25 m lang. Orientatie Noord-Zuid.

De buitenste langsgangen zijn 2,30 breed. Op 80 cm van de kant komt een rij blauwe bessen. De doorgangsruimte bedraagt dus 1,50 m.  Op de kopeinden, die 3 m breed zijn, komen de blauwbessen op 1 m van de rand. Hier is de doorgang 2 m.

In het midden zijn 4 rijen palen voorzien, telkens met 2 m tussenruimte . Frambozen,  rode - en witte bessen krijgen 2 draden op 60 cm en op 1,70m. De rij speciale bessen bv Taybes worden geleid over 3 draden: 80 cm,  1,20m en 1,70m.

Alle palen worden aan de bovenkant verbonden met draden.

Als bovenstuk op de palen ben ik zinnens een gedeelte van een doorgezaagde petfles van 2 l aan te brengen. Hierover is een net gemakkelijk aan te brengen en af te halen.

Ik moet nog op zoek naar deze grote petflessen!

De KRING HOUTIG KLEINFRUIT op een EERSTE STUDIEREIS in

NEDERLANDS LIMBURG (4 april)

1. Bramen in een gestookte kas (2 Ha) te Stamproy.

De in januari binnengebrachte planten Loch Ness zijn al voor een stuk gespeend. Sommigen staan nog in bloei en worden bestoven door hommels en bijen. De streeftemperatuur is 14 °C.  Er wordt hoofdzakelijk biologische bestrijding toegepast.

Fanny Pitsioudis van het Onderzoekscentrum van Tongeren beoordeelde de stand van het gewas als zeer goed. Begin mei zou de pluk kunnen beginnen.

We zagen ook enkele rijen van het nieuwe ras Loch Tay (foto vruchten). Dit is  duidelijk vroeger, doch de vruchten worden als te zacht beoordeeld. Te onthouden  voor de liefhebber is dat de smaak duidelijk beter is dan deze van Loch Ness.

Op dit bedrijf heeft men al 9 jaar ervaring.

Men had ook Triple Crown beproefd met zijn smakelijke reuzenbessen, doch ze waren te weinig productief en daarenboven veel te zacht voor de beroepsteelt.

2 de foto: links, met bril: de bedrijfsleider; rechts: de voorzitter van de Kring: Rudi Timmermans

BUXUSPLAAG (Cylindrocladium buxicola)

Vorige zomer hoorde ik voor ’t eerst van deze nieuwe ziekte. De buxushagen in de Dodoenstuin te Schilde gingen kapot. De buxushaagjes vormen er namelijk het Renaissancepatroon van de kruidentuin, zoals ten tijde van Dodoens ( 1517-1585). Zijn befaamd Cruydeboeck verscheen in 1554.

Dit trof mij des te meer omdat ze in 1973-74 gestekt werden met materiaal uit mijn buxushaag.

Toen wij hier in 1962 kwamen stond er een jonge buxushaag aan de zuidkant voor het huis. Ik heb die verplant als gedeeltelijke afscheiding van de nieuwe moestuin om de oostenwinden weg tehouden. Veel snoeiwerk is er nooit aan te pas gekomen. Wel was ik hofleverancier van de Aalmoezeniers van de Arbeid van de Londenstraat in Antwerpen voor Palmzondag.

Ik herinner me één probleem: tijdens de hete zomer van 1976 verbrandden op één plaats een paar takken, die later afstierven.                                

Maar wat staat er mijn Buxushaag nu te wachten? Jaren geleden kreeg ik een aanbod om die voor 20.000 BEF te verkopen!

Enkele dagen terug kwam ik op het Bezoekerscentrum van Zoerselbos, bekend om zijn fantastische Boerentuin, destijds nog ontworpen door kunstenaar Marc De Roover, vroegere bewoner van ‘Het Boshuisje’, nu woonachtig in Frankrijk.

Ook hier heeft de Buxusziekte lelijk toegeslagen. Ik heb er enkele foto’s genomen.

Er zit niet veel anders op dan alles te rooien. Maar er is een oplossing: er bestaat een zeer kleine hulstsoort met haast identieke blaadjes: Ilex cremata convexa wist Leo Cautereels mij te vertellen.

Deze soort werd al veel gebruikt voor snoeifiguren in plaats van buxus, maar ligt wel hoger in prijs.

Ter Informatie:  een artikel van Yvonne de Hilster  in RESOURCE  Weekblad voor Wageningen UR van 20 sept. 2007

‘Praktijkonderzoek Plant en Omgeving Wageningen presenteerde begin september (2007) op drie bijeenkomsten met buxuskwekers en -handelaren de resultaten van onderzoek naar gewasbescherming tegen taksterfte door de schimmel Cylindrocladium buxicola.
Twee jaar geleden werd de ziekte voor het eerst in Nederland gemeld. Die is bedreigend voor Nederlandse boomkwekers, want buxus is voor hen een van de belangrijkste soorten. En door het natte weer zijn de problemen dit jaar nog groter dan vorige jaar.
De ziekte kan ook een ramp zijn voor particulieren met veel buxushagen, zoals kasteeltuinen en begraafplaatsen. Bij planten die dicht op elkaar staan, zijn de donkere vlekken op stengels en bladeren moeilijk te zien. Maar als de bladeren ineens van de takken vallen, heeft een buxusplant al te veel schade. Als niet op tijd wordt gecontroleerd en ingegrepen verwoest de schimmel alle planten. ‘Enkele middelen kunnen de ziekte in toom houden’, vertelt onderzoeker ir. Fons van Kuik van PPO. ‘Maar als de planten aan particulieren worden geleverd die niet spuiten, steekt de ziekte weer de kop op.’
Omdat de ziekte zich niet alleen verspreidt via de bodem, afgevallen bladeren, water en dieren maar ook via kleding en gereedschap, is goede hygiëne belangrijk. Praktijkervaringen laten verder zien dat buxus die door stikstofbemesting sneller groeit en daardoor zachter is, wat vatbaarder is dan harder gewas. ‘Voor een goede bestrijding weten we echter nog onvoldoende van de epidemiologie van de schimmel, zoals verspreiding en overleving’, zegt Van Kuik. Hij hoopt vervolgonderzoek te kunnen doen naar onder meer de biologie van de schimmel en een effectief spuitschema.’

Op http://buxusclub.com/posterbuxus.pdf  ziet u nog meer.