4. Dutch Blueberry Collective op veiling ZON te Grubbenvorst

In De Peel, het grootste veengebied in Nederland, waren enkele grote blauwbessentelers actief. Zij zagen hoe de tussenhandel floreerde met hun vruchten. Vandaar hun idee om ook de verdere keten zelf in handen te nemen. Zij richten het Blauwbessen Collectief op.

Op de Veiling Zon te Grubbenvorst kregen zij onderdak.

Daar werden wij ontvangen door directeur Harm Valckx van World Blueberry BV

Ze zijn steeds internationaler gaan werken. Ook de vruchtensoorten verruimen: aardbeien, frambozen en bramen. Nu het blauwbessenseizoen afgelopen is zaten in een koelcel Chinese Fuji. De roodachtig gekleurde appel ziet er aantrekkelijk uit, niet te groot. De vrucht is knapperig, zeer saprijk, iets zoetig, maar verder neutraal van smaak. De appel beviel mij toch om wille van het overvloedige sap.

Ook de concurentie op wereldschaal neemt toe. Zo is er bv het concern Hortifood in Chili, dat het jaar rond blauwbessen en verwanten wil aanbieden. Er zijn aan blauwbessen verwante bessen o.a. Rabbiteye uit de warme staten van de V.S. Bij ons onder serre te telen. In de Negevwoestijn in Israel is men volop aan het experimenteren.

Een andere mogelijkheid is misschien de teelt van veenbessen. Op Terschelling zijn deze destijds aangespoeld en maakt men er een eigen drank mee. Nog een herinnering aan een Paasweek met De Wielewaal in 1986. Recent las ik dat men onder de Boschplaat, een natuurgebied aan de oostzijde , nu delft naar het verzwolgen eiland Den Bosch.

Er zijn recent subsidies uitgetrokken voor veenbessenkweek in Noord Brabant.

En de onderzoekscentra zijn nog meerdere soorten en rassen aan het ontwikkelen. Een bedenking: Wellicht zal in de toekomst ook genetische modificatie hier meespelen.

Op dit ogenblik wordt 50 % van de blauwbessen reeds verwerkt. In de toekomst wordt dit aandeel groter.

Blauwbessen zijn een van de vruchten het rijkst aan antioxidantia. Dit gezondheidsaspect is een medehefboom voor de blauwbessenteelt. Deze aspecten worden o.a. onderzocht door de universiteit van Maastricht.

Momenteel is Duitsland (in Europa) de grootste producent van blauwbessen. De teelt is er geconcentreerd rond de Lünenburgerheide in Noord Duitsland. Er zijn heel veel, maar eerder kleinere bedrijven van rond 5 Ha. De samenwerking is dan moeilijker, zodat zij zich tevreden moeten stellen met de laagste prijzen.

Tussen haakjes op de Lünenburgerheide bevindt zich Dierking, het grootste vermeerderingsbedrijf van Europa. Mijn goede fruitvriend Jules Reniers van Rijkevorsel had er een tiental jaar geleden contacten gelegd voor bestelling van de nieuwste Nieuw Zeelandse en Australische rassen.    http://www.dierking.de/

Van de gelegenheid maakten we gebruik om Eckart Brandt te bezoeken te Grossenwörden , Moor 1 tegen de Elbe. Eckhart heeft de verdienste om de 700-800 plaatselijk geteelde rassen te hebben verzameld en biologisch verder te hebben geteeld. Finkenweder Herbstprinz is een van zijn favoriten.

In de Elbestreek bij Hamburg is Jork een belangrijk onderzoekscentrum.

Eckhart is een indrukwekkende verschijning, precies een profeet. Rijzige gestalte, grote baard en wolkende haren. Hij spreekt daarenboven zeer goed Nederlands.

Wie meer wil weten verwijs ik naar:  www.boomgaardenshop.de

In Polen is de uitbreiding het sterkst. De nieuwe bedrijven zijn topbedrijven en voor het grootste gedeelte bio!

Polen wordt in Europa nr 1 wat blauwbessen betreft.

Harm meldde dat de biovruchten het eerst de deur uitgingen.

Gevraagd  naar zijn mening omtrent bioblauwbessen kregen we van Harm een eerlijk antwoord. Zelf heeft hij 22 Ha in openlucht en 2 Ha in serre.

De meerprijs van biovruchten  is voor de teler 10 à 20 %.  De minderopbrengst, financieel gezien, bedraagt echter 30 %. Voor een groot stuk komt dit door het wiedwerk, dat ook betaald moet worden.

In Nederland moet men het eerder van de verlate teelt hebben. Elliott was lange tijd het laatste ras, maar in mindere zomers  laat de smaak te wensen over.

Sinds een paar jaar zijn er 2 nieuwe, zeer late rassen: Liberty en Aurora. Liberty valt op door een uitstekende smaak. Over Aurora zijn de meningen meer verdeeld. Maar 2 jaar is te vroeg voor een oordeel.

Alle aanvoer wordt direct tot op 2 °C gekoeld.

Dan volgt de verpakking, met wel 20 verschillen dozen, al naar de verkoopsketen. Een van de nieuwe verpakkingsmogelijkheden is de topseal. Deze gesloten verpakking verlengt het uitstalleven met 3 à 5 dagen.

In de verpakkingshal is het steeds 12 °C, warm in de winter en lekker fris in de zomer.

Mijn bedenkingen: in onze moderne tijden is het zo dat de boer maar weinig vrucht haalt uit zijn arbeid. De kost voor de consument wordt veel meer bepaald door de verdere schakels. Overal hoor je over de hogere prijzen voor land – en tuinbouwproducten. Het aandeel voor de primaire voortbrenger is echter gering en wellicht een nuloperatie, als je de gestegen kosten mee incalculeert. Naast de boer zijn er nog 4 mensen die op basis van zijn product hun kost verdienen.

Zowel de rode bessenfabriek als het blauwbessencollectief hebben meer touwtjes in handen. Maar dan moet je wel over kapitaal ( en spirit) beschikken.

3.  Lunch te Maasbree en voorstelling

Holland Product Marketing

De secretaresse van de kring mevr. Ruth Schrijnwerkers van het Blauwbessenbedrijf te Guitrode had voor iedereen een identificatieetiket. Een goed idee voor gemakkelijker contactname. Bij haar schoonvader Rob Schrijnwerkers in Horst schafte ik in 1992 het gros van mijn Blauwbessencollectie aan.

www.blauwebessen.be en www.schrijnwerkers.nl

Op de rit door de streek vielen ons de zeer talrijke percelen met aspergebedden op, soms vrij grote oppervlaktes. De bedden zijn bedekt met een speciale plastiekfolie. Aan de ene kant zwart; aan de andere kant wit. Hiermee kan men de grondtemperatuur beinvloeden. Met de zwarte folie boven vangt men de zonnewarmte. In een warme periode weerkaatst de witte kant de zonnestralen.

Aan tafel had ik een gezellige babbel met Roger Herteleer van Meldert, een hobbyteler. “Ik overdrijf steeds als ik ga planten”. Aleide had als buur Gert Van Thillo van de Innovatieprojecten van De Boerenbond.

De handelsorganisatie H.P.M. bestaat pas 3 jaar en is op zoek naar telers, ook in België. Bij directe afzet wint men 1 dag, en dit is belangrijk voor  enkele kleinfruitsoorten.

2. De Rode Bessenfabriek te Roggel.

Hier groeien al 20 Ha rode bessen en er komen er nog 6 Ha bij. Ze hebben ook frambozen, de herfstframboos Himbo-Top en er komen nog 2 Ha bij. Alles wordt zelf verpakt en vermarkt. Er zijn grote koelcellen voor opslag van 200 ton.

We kwamen in de koude kas met het vroege ras Junifer, dat maar kleine koudebehoefte heeft in vergelijking met Jonkheer van Tets, van Nederlandse oorsprong. Hier teelt men dit ras niet meer. De hoofdbrok vormt Rovada. Als derde ras teelt men Rolan. Buiten staat alles onder regenkap.

De Kleinfruitkooi herrijst.

Maart 2008 schijnt de natste maart te zijn sinds het begin van de registratie zo’n 150 jaar geleden. Geen wonder dat het omgewoelde traché bijzonder nat en niet te betreden was.

Eindelijk is er beterschap en kon begonnen worden met het plaatsen van de palen voor de nieuwe kleinfruitkooi. De palen van 8,8 op 8,8 cm zijn 3 m lang en komen 80 cm in de grond.

Hiervoor zorgde een topploeg van de Nationale Boomgaardenstichting met Camiel, de hoofdploegbaas, Alex, eveneens een sterkhouder en Paul.

De motorboor was hierbij een onmisbaar werkinstrument.

Afmetingen van de fruitkooi: 10,60 in de breedte en 25 m lang. Orientatie Noord-Zuid.

De buitenste langsgangen zijn 2,30 breed. Op 80 cm van de kant komt een rij blauwe bessen. De doorgangsruimte bedraagt dus 1,50 m.  Op de kopeinden, die 3 m breed zijn, komen de blauwbessen op 1 m van de rand. Hier is de doorgang 2 m.

In het midden zijn 4 rijen palen voorzien, telkens met 2 m tussenruimte . Frambozen,  rode - en witte bessen krijgen 2 draden op 60 cm en op 1,70m. De rij speciale bessen bv Taybes worden geleid over 3 draden: 80 cm,  1,20m en 1,70m.

Alle palen worden aan de bovenkant verbonden met draden.

Als bovenstuk op de palen ben ik zinnens een gedeelte van een doorgezaagde petfles van 2 l aan te brengen. Hierover is een net gemakkelijk aan te brengen en af te halen.

Ik moet nog op zoek naar deze grote petflessen!

De KRING HOUTIG KLEINFRUIT op een EERSTE STUDIEREIS in

NEDERLANDS LIMBURG (4 april)

1. Bramen in een gestookte kas (2 Ha) te Stamproy.

De in januari binnengebrachte planten Loch Ness zijn al voor een stuk gespeend. Sommigen staan nog in bloei en worden bestoven door hommels en bijen. De streeftemperatuur is 14 °C.  Er wordt hoofdzakelijk biologische bestrijding toegepast.

Fanny Pitsioudis van het Onderzoekscentrum van Tongeren beoordeelde de stand van het gewas als zeer goed. Begin mei zou de pluk kunnen beginnen.

We zagen ook enkele rijen van het nieuwe ras Loch Tay (foto vruchten). Dit is  duidelijk vroeger, doch de vruchten worden als te zacht beoordeeld. Te onthouden  voor de liefhebber is dat de smaak duidelijk beter is dan deze van Loch Ness.

Op dit bedrijf heeft men al 9 jaar ervaring.

Men had ook Triple Crown beproefd met zijn smakelijke reuzenbessen, doch ze waren te weinig productief en daarenboven veel te zacht voor de beroepsteelt.

2 de foto: links, met bril: de bedrijfsleider; rechts: de voorzitter van de Kring: Rudi Timmermans

BUXUSPLAAG (Cylindrocladium buxicola)

Vorige zomer hoorde ik voor ’t eerst van deze nieuwe ziekte. De buxushagen in de Dodoenstuin te Schilde gingen kapot. De buxushaagjes vormen er namelijk het Renaissancepatroon van de kruidentuin, zoals ten tijde van Dodoens ( 1517-1585). Zijn befaamd Cruydeboeck verscheen in 1554.

Dit trof mij des te meer omdat ze in 1973-74 gestekt werden met materiaal uit mijn buxushaag.

Toen wij hier in 1962 kwamen stond er een jonge buxushaag aan de zuidkant voor het huis. Ik heb die verplant als gedeeltelijke afscheiding van de nieuwe moestuin om de oostenwinden weg tehouden. Veel snoeiwerk is er nooit aan te pas gekomen. Wel was ik hofleverancier van de Aalmoezeniers van de Arbeid van de Londenstraat in Antwerpen voor Palmzondag.

Ik herinner me één probleem: tijdens de hete zomer van 1976 verbrandden op één plaats een paar takken, die later afstierven.                                

Maar wat staat er mijn Buxushaag nu te wachten? Jaren geleden kreeg ik een aanbod om die voor 20.000 BEF te verkopen!

Enkele dagen terug kwam ik op het Bezoekerscentrum van Zoerselbos, bekend om zijn fantastische Boerentuin, destijds nog ontworpen door kunstenaar Marc De Roover, vroegere bewoner van ‘Het Boshuisje’, nu woonachtig in Frankrijk.

Ook hier heeft de Buxusziekte lelijk toegeslagen. Ik heb er enkele foto’s genomen.

Er zit niet veel anders op dan alles te rooien. Maar er is een oplossing: er bestaat een zeer kleine hulstsoort met haast identieke blaadjes: Ilex cremata convexa wist Leo Cautereels mij te vertellen.

Deze soort werd al veel gebruikt voor snoeifiguren in plaats van buxus, maar ligt wel hoger in prijs.

Ter Informatie:  een artikel van Yvonne de Hilster  in RESOURCE  Weekblad voor Wageningen UR van 20 sept. 2007

‘Praktijkonderzoek Plant en Omgeving Wageningen presenteerde begin september (2007) op drie bijeenkomsten met buxuskwekers en -handelaren de resultaten van onderzoek naar gewasbescherming tegen taksterfte door de schimmel Cylindrocladium buxicola.
Twee jaar geleden werd de ziekte voor het eerst in Nederland gemeld. Die is bedreigend voor Nederlandse boomkwekers, want buxus is voor hen een van de belangrijkste soorten. En door het natte weer zijn de problemen dit jaar nog groter dan vorige jaar.
De ziekte kan ook een ramp zijn voor particulieren met veel buxushagen, zoals kasteeltuinen en begraafplaatsen. Bij planten die dicht op elkaar staan, zijn de donkere vlekken op stengels en bladeren moeilijk te zien. Maar als de bladeren ineens van de takken vallen, heeft een buxusplant al te veel schade. Als niet op tijd wordt gecontroleerd en ingegrepen verwoest de schimmel alle planten. ‘Enkele middelen kunnen de ziekte in toom houden’, vertelt onderzoeker ir. Fons van Kuik van PPO. ‘Maar als de planten aan particulieren worden geleverd die niet spuiten, steekt de ziekte weer de kop op.’
Omdat de ziekte zich niet alleen verspreidt via de bodem, afgevallen bladeren, water en dieren maar ook via kleding en gereedschap, is goede hygiëne belangrijk. Praktijkervaringen laten verder zien dat buxus die door stikstofbemesting sneller groeit en daardoor zachter is, wat vatbaarder is dan harder gewas. ‘Voor een goede bestrijding weten we echter nog onvoldoende van de epidemiologie van de schimmel, zoals verspreiding en overleving’, zegt Van Kuik. Hij hoopt vervolgonderzoek te kunnen doen naar onder meer de biologie van de schimmel en een effectief spuitschema.’

Op http://buxusclub.com/posterbuxus.pdf  ziet u nog meer.

Zelf heb ik ook op droge zanderige grond elk jaar afstervende scheuten van de Japanse wijnbes. Omdat de plant elk jaar herstelt dacht ik niet aan een ziekte. Ik legde eerlijk gezegd een relatie met de felle zon, het was nl. tegen een zuidmuur. Dit jaar ga ik een scheut verplanten naar een muur die alleen voor de middag zon krijgt, zal ook wel minder droog zijn. Heb toevallig pas ook een Dormanred gekregen van een vriend, moet hiervoor nog een plekje zoeken. Deze kan dus blijkbaar wel tegen droogte (en zon?)

De kruising is interessant. Gezien het feit dat Japanse wijnbes nog steeds niet veredeld is, er zijn bij mijn weten geen officiele rassen (wel schijnen er kleurnuances te bestaan) moet de echte wijnbes toch wel wel redelijk zaadvast zijn? Anders zouden er wel al cultivars van zijn, of niet?

Karel

De meeste van mijn Dormanreds staan tegen een zuid-westermuur en doen het uitstekend. Dormanred zal het zeker goed doen op de plaats waar nu de Japanse Wijnbes staat. Naast de plaats tegen de oostermuur (zon tot tegen de middag) zou ik toch nog een andere plaats zoeken in de tuin met volle zon. De voet van de plant zou ik meer mulchen voor een beter behoud van het bodemvocht. Zo zal je ook over een langere periode vruchten kunnen plukken.

Boechoutse Wijnbes

In een tuin in Boechout tiert de Japanse Wijnbes (Rubus phoenicolasius) welig rond het vijverputje.

Japanse Wijnbes houdt van een goede vochtvoorziening. Een tijdje had ik die hier op een drogere, zandige plaats staan en het gebeurde dat in een droge zomer ranken afstierven.

Op enkele meter van het vijvertje vandaan staat tegen de muur een Dormanred (Rubus parvifolius). Deze soort kan veel beter tegen droogte. Dormanred bevat voor 75 % erfelijk materiaal van de Rubus parvifolius (Een Aziatische framboos) en wordt tot de speciale, rode frambozen gerekend.

Nu heeft zich tussen beide in een verwante plant ontwikkeld, waarvan de vruchten meer op deze van Dormanred gelijken.

De stengels van de plant hebben meer het forsere van de Japanse Wijnbes, maar zijn eerder doffer roodbruin van tint. Dormanred is meer donkerrood en de Japanse wijnbes feller gekleurd met veel roodbruine haartjes op de stengel.

We veronderstellen dat deze plant het resultaat is van een kruising tussen Japanse Wijnbes en Dormanred. Dus een kruisingszaailing?

De naam Boechoutse Wijnbes was vlug gevonden.

Al deze planten vermeerderen zich gemakkelijk door topbeworteling. De toppen dringen in de grond en schieten wortel. Het schijnt dat Japanse Wijnbes zich ook zaadvast (nakomelingen met precies dezelfde eigenschappen) uitzaait. Hoe is het anders te verklaren dat er een Japanse Wijnbes begon te groeien in een Blauwe bessenstruik, waar helemaal geen Wijnbessen in de omgeving stonden?

Ik kreeg een plant mee om de verdere evolutie te zien en de vruchten te kunnen vergelijken. Ik ben zeer benieuwd.

Een foto van vorig jaar met vruchten van Japanse Wijnbes en Dormanred.

Boechoutse Wijnbes. Onderaan rechts zie je een rank van de meer gekleurde Japanse Wijnbes.

Dormanred, reeds veel meer in blad.

Koude Pasen  (23 maart)

Al een tijdje dat we door de regelmatige wolken en nattigheid toch geen nachtvorst kregen. Vannacht trok de hemel open en kregen perzik - en pruimenbloesem vorst te verduren. Het weerstation van het Bezoekerscentrum Zoerselbos tekende rond 7 u als minimuum – 5.1° C op (onder thermometerhut).

EXIT YALDING

Van Howard Stringer vernam ik dat Yalding Organic Gardens niet meer geopend wordt. Ik ben er tal van keren geweest met groepen, telkens met een smakelijke biolunch en gegidste rondleidingen. Het was steeds moeilijk om de mensen terug naar de bus te krijgen. Men wou er altijd nog wat blijven.

Yalding bij Maidstone was de tweede tuin van Garden Organic, zelf gevestigd in Midden Engeland te Ryton-on-Dunsmore bij Coventry.

We bezochten Yalding een laatste maal op 23 september vorig jaar. Die stond weer op het programma voor de tweedaagse van 13-14 september dit jaar: Wisley Gardens - Canterbury-Brogdale - en nu als vervanging Sissinghurst.

Hieronder een gedeelte uit het verslag van Jan Vannoppen, directeur van de Vereniging Ecologisch Leven en Tuinieren vzw. (Seizoenen  1/2008  p. 8-9  )

“Gezien het tijdsverschil konden wij bij de aankomst in Yalding al meteen aan tafel, voor een overheerlijk ecologisch middagmaal. Maar we keken toch vol ongeduld uit naar de rondleiding: een boeiende tocht door de tijd.         Yalding Gardens toont namelijk veertien aparte tuinen uit verschillende periodes, van de 13 de eeuwse apothekerstuin tot de ‘moderne’ ecotuin. Tof om ideeën op te doen. De met geurige kruiden beplante zitbedden uit de middeleeuwse tuin zijn uiterest geschikt om te verpozen en te minnekozen.  Bij de cottager’s garden van begin 19 de eeeuw vertelde de gids over William Cobbett, die in zijn boek Cottage Economy (1821) stelde dat een plattelandsfamilie zo goed als zelfvoorzienend kan leven op een kwart acre (10 are). De  m’as-tu-vu-stijl van de Victoriaanse tuin, met opvallende exotische bloempartijen en veel ornamenten, deed me onwillekeurig denken aan de kakafonie van attributen die je in sommige Vlaamse tuintjes ziet. Toen en nu geldt trop is te veel!                                                                                       Ook in de 20sts eeuw was de tuin een afspiegeling van de samenleving. In WO II was er bijvoorbeeld de ‘dig for Victory-campagne’, een grootschalige promotie van allotments of volkstuintjes, relevant in de strijd tegen de schaarste. We leerden ook hoe in de oorlog DDT een snelle opmars kende als wondermiddel om luizen- notoire tyfusdragers- en malariamuggen te bestrijden. En hoe het gif na de oorlog op grote schaal gepromoot werd bij boer en tuinder met strijdvaardige advertenties in de stijl van ‘Dit is de atoombom onder de insecticiden’. Dan liever de harmonie van de Gertrud Jekyll-borders, of het knusse van de kindertuin waar alles op miniformaat is.                               Tot zover de beschrijving van Yalding, een van de toontuinen van Garden Organic, onze zusterorganisatie in het Verenigd Koningrijk: ouder en veel groter dan Velt (toch 12.000 leden), met veel ideeën en projecten. We kunnen er van leren, maar liefst geen copy-paste, want Vlaanderen is Engeland niet. Hier en daar hoorde ik de verzuchting: “Mocht Velt ook zo’n toontuin hebben...”  Maar zelfs voor een grote organisatie als Garden Organic is de kost hoog. In de coulissen hoorde ik de gids klagen dat nu ook de laatste betaalde tuinman is overgeplaatst naar Ryton, de grootste tuin van Garden Organic.”Nu moet alles gedaan worden door vrijwilligers?” zuchtte hij. En ik dacht aan de vele Velt-vrijwilligers die in Vlaanderen en in Nederland helpen om tuinen in stand te houden, zoals de Dodoenstuin in Schilde, de groententuinen bij Comité  Jean Pain vzw te Londerzeel, en in Nederland de Natuurtuin ’t Loo in Bergeijk en de Velttuin in Gemert. "  

Madeliefjes

Ik zag Aleide midden tussen de madeliefjes. Haar witte sokken harmonieerden wonderbaar met de madeliefjes. Direct het fototoestel gehaald!

De madeliefjes waren sier - en eetingrediënten voor de rauwkostschotel met o.a. gekiemde tarwe en kiemen van luzerne of alfalfa. De groene bladeren zijn Roomse kervel. Verder zelf ingezuurde groenten.

Smakelijk en gezond.

De Mollenhoeve

Vorig jaar verscheen die in ‘Man bijt Hond’.

Mijn overbuur Gommarus Roelants, 78 jaar, is een algemeen bekende dorpsfiguur: “De Marus”. De ettelijke ha gronden aan de andere kant van de Lage Weg heeft hij allemaal in eigendom.

In ‘De Mollenhoeve’ heeft hij regelmatig bezoek bij een witteke of een pint.

Vorig jaar heeft hij wat fruit bij aangeplant. Gisteren was een geschikt moment om  bij te snoeien.

Zijn grond is duidelijk verbeterd door afzetting van leem door de Schijn, aangevoerd van zijn ontstaan in Malle.

Ooit heb ik geconstateerd dat zijn aardappelen onberoerd bleven, terwijl deze van mij serieus geraakt waren door lentenachtvorst.