jeanneke smokkel

.
ik woonde als kind in een straat met de naam van een boom. ‘de’ meiboom. altijd, altijd, als ik de naam van die straat hoorde vernoemen, sloeg mijn verbeelding op hol. ik stelde mij voor hoe het zou zijn in een ‘echte’ boom te wonen. ik verzon allerlei fantasieën rondom boomhutten. ik maakte mezelf wijs dat mijn straat vroeger tot een of ander ‘natuurgebied’ behoorde (het woord ‘natuurgebied’ bestond toen nog niet, ik geloof dat ik aan zoiets dacht als aan het concept ‘bos’). een gebied (in mijn verbeelding) bijna gelijk aan de jungle. ik was een junglekind, een wolfskind. ik leefde volledig volgens het ritme van de natuur.

zelfs al ging het hier om een imaginaire boom (een ‘meiboom’ bestond niet. een meiboom was een vegetatientius die op 1 mei traditiegetrouw werd geplant* om de groeikracht van de natuur over te brengen op de gehele samenleving. een kerselaar, een els, een hagendoornstruik of brem konden ook de dienst uitmaken*), toch kibbelden wilde dagdromen omtrent natuur-  en oerwoudtoestanden koortsachtig om een plaatsje in mijn jeugdig en fragiel geestelijk bestand.

.
ook mijn eerste imaginaire ‘liefdesavonturen’ speelden zich af in een identieke omgeving: ik was een roversmeisje, dat met haar familie diep in het bos woonde. de roversbende had een roodharige, koene ridder met de naam ‘timoer’ gekaapt om losgeld te eisen van de ‘slechte’ hertog, die wreedaardig zijn volk verknechtte en die hoogstnodig zijn lesje moest leren.

natuurlijk werd ik verliefd op timoer, bracht hem eten in zijn hok en hielp hem ontsnappen, tot grote consternatie van de roversbende. maar alles liep toch nog goed af: timoer had sympathie opgevat voor de rovers in het bos, die leefden volgens de wetten van de natuur en elke dag eerbiedig de bomen groetten. hij kwam bij de hertog tussenbeide en/of stootte hem van de troon (de versies verschilden van dag tot dag) en schonk zijn volk de opbrengsten van hun eigen oogst (die ze vroeger volledig moesten afstaan!). daarbij organiseerde hij elk jaar grote zomer-, herfst-, winter- en lentefeesten, waarbij het volk naar hartelust mocht schransen, dansen en grote bekers wijn drinken. en natuurlijk trouwde ik met mijn koene roodharige ridder. end of story.

.
de meiboom - ik heb het opnieuw over mijn straat - werd indertijd (ik spreek hier over de vroege jaren vijftig) bevolkt door heel wat oudere dames, bijna allemaal weduwen, die in kleine, maar nette arbeidershuisjes woonden. wij noemden ze bij hun bijnaam - in sappig hals dialect: mariatche, clementin van fernand (die familie was van de befaamde toots thielemans) stine petont, fiene vawuile en de laatste, maar niet de minste: jeanneke smokkel.

jeanneke smokkel droeg altijd een lavendelblauwe geruite voorschoot, was ostentatief corpulent en stonk altijd naar (vonden wij als ukkies, excuseer voor het woord) pis. in de zomer zat zij (zoals vele oudjes in die tijd) op een stoel in het ‘deurgat’ en breide donkerblauwe sokken. tegelijk hield zij de spelende kinderen (dat waren wij) in de gaten.

wij noemden jeanneke smokkel jeanneke smokkel omdat zij de hele tijd door snoepte (muntjes, of zuurbollen) en daarbij lelijke smoelen trok. snoep was in die tijd ‘smokkelink’. neen, dit woord duidde niet op smokkelpraktijken, maar betekende eigenlijk gewoon ’zoetigheid’. wij wisten altijd wanneer jeanneke smokkel een nieuwe voorraad snoep bijhad: dan vertoonden haar zakken vreemde bobbels en gingen wij in haar omgeving hinkelen. wij kregen dan ook een snoepje, als we ‘braaf’ waren geweest en niet teveel kabaal hadden gemaakt. 

.
op een koude winteravond had mijn bobonne (wij woonden bij mijn grootouders in) de vriendinnen (eigenlijk waren het aartsvijandinnen, maar ze deden zich voor als vriendinnen) jeanneke smokkel en fiene vawuile uitgenodigd voor een rijstepapfeestje. in die tijd waren wij nog dol op eenvoudige desserts als rijstepap met bruine suiker, opgediend in diepe, witte borden met reliëfversiering aan de randen. die borden gebruikten wij niet alleen voor het middagmaal (aardappelen, groenten en vlees), maar ook voor gerechten als rijstepap, meutekespap en biersoep. het waren borden all-in.

jeanneke smokkel vertelde de hele avond over de oorlog. over een vroegere buurvrouw haar dochter, die toen de duitsers hier in halle ‘gelegerd’ waren, verplicht was geweest aan een duitse officier – ik citeer jeannekes woorden letterlijk – te ’werken’.

te werken? toen jeanneke smokkel die rare uitdrukking gebruikte, keek ze obsceen en met een mengeling van brutaliteit en verlegenheid naar een punt in de verte. of liever, naar de schouw vol ’postuurkes’ recht tegenover haar plaats aan tafel.

ik vroeg me toch af, in mijn kinderlijke verbeelding, wat dat ‘werken’ wel betekende. was de dame misschien verplicht geweest zorg te dragen voor het uniform van die officier? had zij de opdracht gekregen de pluisjes en stofjes elke dag van de kraag en de revers van zijn kakikleurige jas af te borstelen met een kleerborstel van varkenshaar? de koperen knopen te poetsen met sidol? elke dag zijn manchetten en pattekes glad te strijken met zachte, bedrijvige vingers? te zorgen voor een handgestreken zakdoek elke dag in zijn linkerpocket?

maar toen ik de bestraffende blik van mijn moeder opmerkte en plotseling haar gefluisterd ‘sjuut’ hoorde, kreeg ik ineens argwaan. ik wist dat me iets ontging, de soort belangrijke informatie die grote mensen altijd uitwisselen en waar we als ukkepukken altijd maar konden naar raden. plots was het verhaal dat jeanneke smokkel vertelde vreemd spannend, ondanks – of misschien juist dank zij – de verpletterende blik van moeder, die in een oogwenk jeanneke het zwijgen had opgelegd.

.
van het rijstepapfeestje herinner ik me eigenlijk alleen nog de pijnlijke stilte achteraf, onderbroken door het luide geslurp van fiene vawuile, die toen reeds lichtjes dement was en zich van het hele gesprek niks had aangetrokken.

het is pas later, veel later, toen ik op de hogeschool de etymologie van het woord ‘smokkelen’ had geleerd, dat ik aan het rijstepapfeestje bij bobonne terugdacht en begreep waar het verhaal van jeanneke smokkel over ging. maar toen sprak ik reeds algemeen beschaafd nederlands en droomde van een carrière in het onderwijs.

aan boomhutten dacht ik allang niet meer, laat staan dat ik nog verliefd werd op roodharige ridders.

* Dit volksfeest vindt zijn oorsprong in zeer oude gebruiken: een vegetatieritus die de groeikracht van de natuur moest overbrengen op de gehele samenleving. De versierde boom is het symbool van de vruchtbaarheid van mens, dier en akker.

"Schoon lief, waar waarde gij den eersten meiennacht, dat gij mij genen mei en bracht" zingt een alom gekend meilied. Daarbij wordt dan geduid op een even oud middeleeuws gebruik: het planten van de mei.

Het behoort tot de traditie dat de jongens aan de huwbare meisjes een 'meitak' schonken. Dit teken was algemeen verspreid en de meitakken spraken voor ieder verstaanbare taal. In de vroege morgen van 1 mei voor de deur van de uitverkorene geplant, symboliseerden ze het oordeel van de jongelingen over de huwbare meisjes. Sommige onbetrouwbaren kregen een kerselaar, een hagedoorntak bestempelde het meisje als een katje dat niet zonder handschoenen mocht worden aangepakt, een bremstruik betekende 'flauwe trees' en een elzetak een praatzieke meid.

04-04-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

vreemd, hoe tegenwoordig woorden, beelden, geuren en vooral smaken mij terugvoeren in de tijd.

Bloemkool met kaassaus en garnalen, gegratineerd

Aantal personen: 4

·         1 frisse 'flandria' bloemkool

·         zout

·         3 dl halfvolle melk

·         50 gram smeerkaas

·         nootmuskaat

·         citroensap

·         150 gram grijze noordzee-garnalen

Bloemkool met kaassaus en garnalen, gegratineerd

Aantal personen: 4

·         1 frisse 'flandria' bloemkool

·         zout

·         3 dl halfvolle melk

·         50 gram smeerkaas

·         nootmuskaat

·         citroensap

·         150 gram grijze noordzee-garnalen

19-03-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

hèhè, in mijn profiel beweer ik dat ik hou van koken. nochtans heb ik nog maar 2 x een recept gepubliceerd op deze blog, foei! deze leemte wil ik vandaag goedmaken met een verrukkelijk recept voor bloemkoolsoep.

1.

gekregen van de afghanen: 4 kleine, redelijk uitgebloeide bloemkooltjes. hier en daar een vlekje weggesneden, bloemkooltjes in roosjes verdeeld en in stromend water gewassen. nog eens gewassen in zout water.

wat nu? voor een slaatje vond ik deze roosjes beetje te rijp, voor bloemkool met garnalengratin had ik niet alle ingrediënten bij de hand.

de laatste tijd kook ik trouwens bij voorkeur met ingrediënten die ik per toeval vind in mijn voorraadkasten, ik bespaar zo heel wat tijd en geld.

en o wonder, schitterend recept gevonden op internet* :

Ingrediënten:

1 dikke bloemkool, in roosjes

1 flinke ui, gesnipperd

1 l groentebouillon

2,5 dl kokosmelk

1 eetlepel sesamolie

2 teentjes

1 eetlepel groene currypasta

1 koffielepel gemberpoeder

1/2 theelepel piment

1 koffielepel kurkuma

1 koffielepel korianderpoeder

1 koffielepel komijnpoeder

Bereiding:

1. Fruit de ui glazig in de sesamolie. Doe er de knoflook en de currypasta bij. Schep om tot de aroma's vrijkomen.

2. Schenk er de bouillon bij. Voeg er de bloemkoolroosjes en de specerijen aan toe. Breng aan de kook. Dek af. Laat 20 minuten zacht koken.

3. Schep met een schuimspaan een flinke portie bloemkoolroosjes uit de soep. Hou ze apart.

4. Doe de kokosmelk bij de soep en pureer. Breng ze weer aan de kook. Kruid naar smaak met peper en zout. Doe er de apart gehouden bloemkoolroosjes weer bij.

5. Laat de soep nog even goed doorwarmen. Schep ze in kommetjes of borden. Werk af met koriander.

2.

mijn currypasta was echter niet groen, maar geel en had niet de vorm van pasta, maar van een blokje. de kokosmelk had ik ook niet in huis, maar verving ik gezwind door kokospoeder opgelost in halfvolle melk en de verse koriander heb ik uiteindelijk dan maar vervangen door peterselie.

deze soep is dus eigenlijk heel makkelijk te maken. als je alle kruiden (of substituten ervan) verzameld hebt, kun je aan de slag. daarbij geurt deze soep overheerlijk, terwijl je ze kookt loopt het water je zo in de mond.


3.

a. heeft de afghanen een kom hete soep gebracht. ze vonden ze lekker, maar te zoutig. gelijk hadden ze: ik had gewoontegetrouw wat zout en peper bijgevoegd, maar dat was absoluut niet nodig, de kruiden brachten op zichzelf genoeg pit in de soep. om het zoutige te blussen (a. vond de soep niet te zout, maar hij houdt nu eenmaal van zoutige dingen) heb ik room op de tafel gezet:  de smeuïge smaak van de crème bluste perfect de ietwat overdreven hartigheid van de soep en genereerde in een softe, volle body die roomsoepen zo heerlijk maakt. een handvol gewassen en gesneden peterselie maakte het soepje op grandioze wijze af.

smakelijk!


*zie: http://www.kookjij.nl/recept-pittige-bloemkoolsoep-met-koriander

18-03-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

The Remains of the Day (1993) is a Merchant Ivory Film adapted by Ruth Prawer Jhabvala from the novel by Kazuo Ishiguro. It was directed by James Ivory, produced by Ismail Merchant, and starred Anthony Hopkins as Stevens and Emma Thompson as Miss Kenton, with James Fox, Christopher Reeve, Hugh Grant, and Ben Chaplin. The film was nominated for eight Academy Awards.

The Unconsoled (1995) is a novel by Kazuo Ishiguro. It is about Ryder, a famous pianist who arrives in a central European city to perform a concert. However, he appears to have lost most of his memory and finds his new environment surreal and dreamlike. He struggles to fulfill his commitments before Thursday night's performance.

The novel takes place over a period of three days.

08-03-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

charlotte mutsaers* heeft een uitdeinende nekrimpel in de vorm van een onvolprezen parallellogram, of eenvoudiger gezegd een ruit.

ik merkte geamuseerd, maar toch een beetje verbouwereerd deze vreemde huidkronkel op. want die bewuste woensdagavond zat ik pal achter deze dame, in passa porta, het internationaal literatuurhuis te brussel, net vóór zij geinterviewd zou worden door dirk leyman, journalist bij de morgen*.

mijn vriendin monika had gezien dat het slotje van charlotte's halssnoer was losgeraakt en zij dreigde dit kostbaar kleinnnood te verliezen. maar toen monika op haar schouder tikte om haar voor 'het gevaar' te verwittigen, werd ik me plotseling bewust van de vreemde vorm van de huidplooi in charlotte mutsaers' ranke nek.

waw! wat een dame, die charlotte! niet alleen heeft zij reeds 12 schitterende romans op haar actief, zij is ook gelauwerd met 4 prestigieuze literaire prijzen. ik geloof dat ik jaren geleden zeepijn* heb gelezen en dat deze bundel essays en verhalen mij beviel. of liever: ik herinner mij haar springerige manier van schrijven, die ik leuk en inventief vond en zo helemaal vrouwelijk... maar naast een knappe schrijfster is charlotte ook een elegante vijfenzestigjarige dame, die in een kort pied-de-poule-rokje, laarzen, zwartgebreide kantkousen en daarbovenop een lief roze truitje op en top indruk maakt en met haar pittige présence een hele zaal aan het lachen krijgt.

de titel van haar gloednieuwe roman, koetsier herfst,is ontleend aan een gedicht van niemand minder dan osama bin laden - o, schande? blijkbaar zoekt charlotte een beetje de controverse op. dat zij door haar grappige maar weerbarstige uitspraken het publiek een beetje wil ontregelen, is zeker een feit. verontwaardigd protesteerde zij ook tegen het etiket 'lichtheid', door sommige commentatoren voor haar bedacht. charlotte wil niet 'licht' bevonden worden, zij vindt van zichzelf dat zij echte serieuze literatuur schrijft. of dat zo is wil ik even aan volgend fragment* toetsen:

Zodra de lente begon, vertrokken mijn ouders naar Parijs. Mijn moeder om zomertailleurtjes te kopen, Chanel n°5 en lippenstift. En mijn vader om lekker te eten en te genieten van de vele vrouwen in open bloesjes en met hangend haar. Wij kregen dan een oppas, Anna geheten. Ook Anna droeg open bloesjes en hangend haar. Maar van vogels had ze geen verstand. Ze kon nog geen kraai van een meeuw onderscheiden. Goed, dat komt meer voor. Je zou alleen zeggen: als het over vogels gaat, hou dan je mond. Dat deed ze niet. En ik was zo dom naar haar te luisteren.

Ik wist alles van vogels. In de boekjes stond dat ze alleen maar zongen uit angst of uit baltsaandrift. Dat was niet waar. De meeste vogels, zo had ik ontdekt, zongen puur voor de lol. Ik heb nog meer ontdekt : kippen komen graag bij je op schoot. In Oostende ken ik een man, hij werkt bij de kaartverkoop van het museum, wiens kippen ook altijd op schoot komen. Je moet je er natuurlijk wel voor openstellen maar dat geldt voor alles. In de zomer kwamen de duiven bij ons naar binnen en dan speelden ze boven op de speelgoedkast.

tja, ze leest wel lekker, die charlotte. leuk, eenvoudig, concreet geschreven. nog een hele tijd door praat ze in dit fragment over haar liefde voor vogels allerhande: zij is er duidelijk dol op!

maar kan ik mezelf in charlotte's proza terugvinden?

welnu: haar moeder gebruikte chanel n°5. mijn moeder had een flesje pompéïa van l.t. piver op haar nachtkastje staan. mijn moeder naaide zelf haar kleren en kocht zeker geen tailleurtjes in parijs.

zelf ben ik ben bang van vogels. charlotte is duidelijk een dierenliefhebster. bij mij is het vreemd genoeg net omgekeerd: dieren houden van mij. honden en poezen komen direct naar mij toe, alsof ik een van hen ben, haha!

alle gekheid op een stokje: ik wou hier even de 'lichtheid' van charlotte's literatuur afwegen. wat zeg ik nu? charlotte schrijft licht en vlot, maar door de uitwerking van haar plots en personages en hoogstwaarschijnlijk ook door de gelaagdheid van haar teksten, de 'onderstroom', krijgt deze lichtheid een andere dimensie. daarbij is een roman schrijven als 'koetsier herfst" (464 bladzijden) ernstige arbeid: charlotte heeft er 7 jaar aan gewerkt!

maar het belangrijkste is toch altijd het effect dat een schrijver bij de lezer genereert. en ik moet zeggen: de speelsheid en kruidigheid van charlotte's proza bevalt mij wel. 

hoogstwaarschijnljk zal ik ze lezen, die charlotte.

* Charlotte Mutsaers is een van de belangrijkste auteurs uit ons taalgebied. Haar werk is moeilijk in een genre onder te brengen. Zelf gebruikt ze liefst het woord 'charlottesque'. Haar boeken en schilderijen getuigen van een unieke kijk op de wereld.

* Charlotte Mutsaers, Zeepijn, Meulenhoff, 1999

* (Aankondiging programma van woensdag 27 februari '08 - 20.00 in Passa Porta:)

 ‘Uitgever op bezoek’ is een reeks avonden van de literaire organisatie Het beschrijf en het Vlaams-Nederlands Huis de Buren waarin literaire uitgeverijen u een blik achter de schermen gunnen. Waarom wordt de ene tekst een boek en belandt de andere in de prullenmand? Hoe maken uitgeverijen een keuze uit het enorme aanbod aan te vertalen boeken? Wat is de relatie tussen een auteur en zijn redacteur?

Hoofdredacteur Suzanne Holzer brengt de Nederlands-Belgische schrijfster Charlotte Mutsaers mee met haar gloednieuwe roman Koetsier Herfst. Ze wordt vergezeld door collega Thomas Van den Berg en dichter-redacteur Alfred Schaffer . Deze laatste praat met Miriam Van hee , een van de vijf genomineerden van de Herman de Coninckprijs voor haar nieuwe bundel Buitenland. Moderator en gastheer van de reeks 'Uitgever op bezoek' is Dirk Leyman.

* Fragment uit Zeepijn, pag. 61-64

28-02-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

plaslion                        

(waarom wegen herinneringen zwaar?

omdat ze vol zijn van gedachten.)

wanneer wij in de nadagen,

in de donkere nadagen van februari

in de straten verdwalen, wanneer wij

in de krolse kattendagen - in de krokusdagen

van de kat - blijven sluimeren als het sneeuwt,

heeft de tijd zich loom in dromen verstopt,

op het plein van vele namen. dit is het plein

van de krijgers, van de leeuwen en de kinderen.

dit is het plein van ijs. maar bovenal is dit

het plein van de hemelse vlucht.

ziehier een foto van de plaslion,

in 1911 of  ‘28. het was toen vliegfeest,

een reuzeluchtballon werd opgelaten om halftwee.

wij zien de school, het witte huis en een lantaarn.

de punthoed op de ronde kiosk werd rechtgezet

voor d’oege tippe. de massa stond opzij en keek

met open oog. zij die daar zaten op de voorste rij

wachtten heel braaf tot het begon, maar zij die

stonden aan de rechterkant drumden amechtig

naar een plaats, om zeker niets te missen.

ojee, dit is een tweede foto van het plein,

maar nu vanuit een andere hoek. links

zien wij een huis met naam. de ballong dirrigé

stijgt langzaam naar omhoog, de vracht is vrij.

de massa staat nog steeds paraat, maar dreigt

te smelten tot een brij. wij zien daar vaag

een canotier, maar de elegante dame in pak

en pelerine staat buiten kijf. we kijken vlug

naar boven, waar de ballong hangt te flemen

- ach, dit feestje was een streling, zo voorbij.

(hoe zou het zijn geweest, te wonen op dit plein?

waren er al gele hyacinten  -  en prinsen van carnaval?) 



woensdag, 25 februari 2004

ontijd

 
(in het hoekige en ronde van straten en pleinen

zoeken wij naar sporen, het duister van herinnering.)

gisteren, we liepen loom en dromerig

door de hoornstraat - voelde ik

een zachte aanwezigheid. het was alsof

een lichte wind mij langs de haren streek,

ik zag wuivende grashalmen en ruisend riet.

om me heen trilde de lucht, voor even maar.

we liepen de beestenmarkt over, volgden

de volpestraat tot aan het leeuwenplein,

toen plotseling het onzichtbare zichtbaar

werd, het zichtbare onzichtbaar.

daar zag ik aan de overkant het poorthuis

met het sierlijk twijgend raam. omgeven

door een vreemde geur van verf en terpentijn

verschenen zij daar plots, vooraan. zij dachten

aan een grap daarstraks, toen zij naar buiten

liepen voor de pose - voorwaar, de fietser

moest erbij. geen tijd om aan te trekken

dat kostuum van ongetwijnde zijde of moiré,

geen tijd voor een camee. de dames streken

gauw wat plooitjes glad, maar droomden

van een jurk in stijl. de zwartsatijnen veuve

hield flink de wacht. zij schermde zich van

anderen af, van links en rechts de meiden -

en wellicht ook van haar, de mooiste ooit.

de blaaskaakzoon in ribfluweel en vilten hoed,

die keek alleen naar voor. maar aan de poort

stond zij, de dame en passant, in bloezend

bloesje met het wijde bloezenfront. de man

in vlotte overjas met hoge hoed erbij dacht

vaag of zij dat draagt, een roze cache-corset?

(hier tintelt tijd in ontijd, onze gedachten 

frivool & rozevingerig.)                                                      


donderdag, 19 februari 2004

21-02-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

wij hebben griep - of zijn we gewoon maar snipverkouden? a. is er eigenlijk al bijna vanaf, met liters thee, bedrust en een strip troc (pijnstiller met paracetamol) als remedie. zelf verkies ik aspirine.

het voornaamste bestanddeel van aspirine, lees ik in de bijsluiter, is acetylsalisylic, wat ook de wetenschappelijke naam is van het plantengeslacht wilg. aspirine slikken is dus niets anders dan een moderne variant van het kauwen op wilgenbast, een oerremedie tegen koorts en pijn. ook heb ik een schattig flesje met echinacea-pilletjes van dokter vogel bij de hand, om mijn weerstand te versterken. een griepje hebben kan dus best leuk zijn: bedrust kan resulteren in zalige lectuurmomenten. als dan nog per toeval superzachte braziliaanse jazzmuziek* uit mijn radiootje klinkt, voel ik me als een koningin te rijk, een kuchende en snotterende weliswaar, maar toch een koningin.

tja, erg veel moeite moet ik blijkbaar niet doen om me ok te voelen. ach, lieve mensen, in deze wereld van waanzin kun je ofwel overwoekerd worden door alles wat verschrikkelijk oogt en er dan nog aan meewerken ook (door je te focussen op het negatieve!), of je kunt verkiezen telkens opnieuw heerlijke momenten te voorschijn te toveren uit het onmetelijk reservoir aan realiteiten en verbeeldingen die ons omvademen. (hihi, wat een woord, plotseling kwam het in me op, het betekent omarmen, in het engels to embrace en het komt ook voor, geloof ik in het verrrukkelijke gedicht 'mei' van herman gorter (1864-1927), een hollandse impressionistische dichter.)

* Klara Mixtuur, dinsdag 19 februari 2008, Caetano Veloso: Joia (Caetano Veloso) - Soul Jazz Records SJRCD-164 en Bojo: Procedimento 3 (Bojo) - Gonzo Brazz-Ill

19-02-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

wanneer wij in de nadagen

in de donkere nadagen van februari

in de straten verdwalen, wanneer wij

in de krolse kattendagen - in de krokusdagen

van de kat - blijven sluimeren als het sneeuwt...

.

11 februari, bijna valentijn. zaterdag was het de warmste winterdag ooit. mijn poes minky is al drie dagen 'weg'. ik vraag me voortdurend af of haar verdwijning te wijten is aan de 'kattendagen', zoals ik in bovenstaande aanhef van 'plaslion', een in 2004 door mij gepleegd gedicht, suggereer - of is er iets gebeurd? ik schrik op bij elk geluid in mijn keukentje en heb al enige malen uit het raam haar naam gefluisterd in de nacht....

zal ze vandaag of morgen met haar gebruikelijk élan door de openstaande keukendeur naar binnen zoeven, of zien we haar nooit meer terug? we wachten met spanning de gebeurtenissen af...

.

in de laatste, schitterend uitgegeven bundel van de poolse dichteres en nobelprijswinnares wisława szymborska, dubbele punt*, vind ik maar een paar gedichten naar mijn gading. ik betwist zeker niet de virtuoze manier waarop zij haar poëzie neerschrijft: zij is altijd grandioos to the point, maar teveel gedichten zijn (schitterende) opsommingen. en wat moeten we nu met opsommingen?

ik geef toe: de laatste dagen rommel ik weer ijverig in mijn boekenkasten en ondertussen prevel ik mijmerend de titels van de boeken en poëziebundels die ik in 2007 heb gekocht en gelezen. ik som ze op en heb zo een beetje de neiging de titels te noteren. maar maak ik daarbij een gedicht?

wisława szymborska is natuurlijk een generatie ouder dan ik (zij is ondertussen 85!). misschien doe je dat dan: voortdurend lijstjes en sommetjes maken van de elementen uit je omgeving, van de dingen die je leven uitmaken (objecten, de topics van een of ander willekeurig verhaal, de samenstellende delen van een scène, landschap of uitzicht). ik mis in deze poëzie echter het zingen.

vind toch nog altijd dat poëzie niet te overdacht moet zijn, wel een beetje meeslepend. de lezer moet in vervoering raken, lichtjes in trance als het kan en het gedicht moet schoonheid en vitaliteit uitstralen. je veux être totalement emballée...

maar o wee, wie ben ik om kritiek uit te brengen? ik moet ook maar eens proberen zo'n gedicht te schrijven, waardoor niet alleen ikzelf in vervoering geraak, maar ook mijn ontelbare lezers, haha!

.

toch wil ik in dit blogbericht mijn lievelingsgedicht uit wisława's bundel noteren, niet alleen omdat het een uitzonderlijk knap gedicht is, maar omdat het zo geladen is met symboliek: hoe wij onwetend zijn over en vooral onachtzaam omgaan met de werkelijkheid (wie van ons heeft oog voor de sterren, het morgenrood, de regenboog, de wolken, de neons, de maan, de zilveren vis in het water, de havik hoog in de lucht?).

hoe wij vooral deze werkelijkheid verkeerd om lezen.

en hoe wij net als blinden dikwijls totaal in het duister tasten als het de anderen betreft (l'enfer, c'est les autres, zei ooit de franse filosoof jean-paul sartre). maar als wij dit dan beseffen en vrede moeten nemen met onze existentiële duisternis, blijven wij dan even beleefd en begripsvol als de blinden, even onbaatzuchtig - of vernietigen wij dan onze omgeving, de natuur, de fauna en flora met daarbij inbegrepen onze medemensen, de anderen, omdat zij vreemd zijn aan ons eigen innerlijke zelf en daarom ook potentieel gevaarlijk?

De beleefdheid van de blinden


Een dichter leest gedichten voor aan blinden.
Hij had niet gedacht dat dat zo moeilijk zou zijn.
Zijn stem trilt.
Zijn handen trillen.

Hij heeft het gevoel dat elke zin
Hier wordt getoetst aan het duister.
Hij zal het nu zelf moeten doen,
zonder licht en kleuren.

Een hachelijk avontuur
voor de sterren in zijn gedichten,
het morgenrood, de regenboog, de wolken, de neons, de maan,
voor de vis tot nog toe zo zilver onder water
en de havik zo stil, hoog aan de hemel.

Hij leest - want het is al te laat om niet te lezen-
over een jongen in een geel jasje op een groene weide,
over de telbare rode daken in het dal,
over de bewegende rugnummers op de shirts van de spelers
en de naakte onbekende in de deuropening.

Hij zou ze willen verzwijgen - hoewel dat niet kan -
al die heiligen aan het gewelf van de kathedraal,
dat afscheidsgebaar vanuit het coupéraam,
dat glaasje van de microscoop en de fonkeling in de ring
en de beeldschermen en de spiegels en het album met gezichten.

Maar groot is de beleefdheid van de blinden,
groot hun begrip en onbaatzuchtigheid.
ze luisteren, glimlachen en klappen.

Een van hen komt zelfs naar voren
met een verkeerd om geopend boek
en vraagt een voor hem onzichtbare handtekening.



* Wisława Szymborska, Dubbele punt, De Geus, Breda, 2007

11-02-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

1.

in een kleine brochure betreffende het arabisch kunstenfestival 'meeting points 5' in de koninklijke vlaamse schouwburg in brussel vond ik onlangs deze intrigerende tekst, een soort commentaar op een video met de vreemde en grappige titel: 'please rewind me later':

'Please rewind me later' is het recentste werk van de Libanese videokunstenaar Samaha. Met deze video oderzoekt hij de levensgeschiedenis. Daartoe wordt en verband gelegd tussen het huis van je kinderjaren, je dromen, vhs-tapes en uiteenlopende herinneringen.

Is het mogelijk een zelfportret te maken zonder toe te geven aan de clichés van de geschiedkundige archieven? Ooit werd gezegd: 'Men moet begrijpen: het geheugen van objecten registreert en bewaart de handelingen van de mensen. Opdat latere generaties ze kunnen overerven. Maar je werd ook gevraagd achterwaarts naar buiten te gaan, alsof je nooit binnen was geweest. Dingen en plaatsen hebben een soort geheugen. Als je een gesloten ruimte binnentreedt, blijft een deel van jezelf aan die ruimte kleven, je laat iets achter. We moeten leren weg te gaan zonder een deel van onszelf te verliezen... We moeten leren te bewegen zonder ook maar een spoor van onszelf achter te laten'.

lees ik wat ik lees? begrijp ik wel wat ik begrijp?

objecten, voorwerpen dus, hebben een geheugen dat de handelingen van mensen registreert. dat lijkt een ietsiepietsie gevaarlijk toch, want we moeten vervolgens proberen deze afdruk van onszelf op de objecten uit te wissen, we moeten proberen zo weinig mogelijk sporen van onszelf in onze objectieve omgeving achter te laten en we verlaten de plaatsen waar we zijn geweest achterwaarts....

ik weet: in het verre oosten is deze praktijk (van achterwaarts naar buiten te gaan) zeker nog van toepassing. zowel bij een informeel bezoekje aan vrienden en kennissen, als op raadpleging bij de dokter of advokaat of hoogwaardigheidsbekleder is het de traditie achterwaarts buigend de kamer te verlaten. vanwaar komt die rare gewoonte toch? is het uit voorzorg (omdat men zo nooit in de rug kan aangevallen worden), of heeft deze attitude te maken met bovenstaande betrachting je sporen zodanig uit te wissen, zodat het lijkt of je nooit aanwezig bent geweest???

één ding is zeker: de typisch oosterse (boeddhistische) attitude van afstandelijkheid, het loslaten van mensen, toestanden en objecten heeft hier zeker rmee te maken en staat lijnrecht tegenover onze eigen westerse gehechtheid en aanhankelijkheid, onze drang naar profilering en aanwezigheid, ons streven naar onvergankelijkheid en onze gewoonte zoveel mogelijk sporen van onszelf in deze wereld achter te laten en te creëren

kunstenaars, politici en andere belangrijke en minder belangrijke personen, ook gewone mensen, willen niets liever dan hun naam gebeiteld zien in de muren van een of ander prestigieus project, of ze willen zoveel mogelijk gefilmd of gefotografeerd worden, zodat de 'geschiedenis' ze zal herinneren.

ach, de geschiedenis... mijn jarenlange ervarig met deze 'wetenschap' (ik heb daadwerkelijk een diploma geschiedenis, heb ook jarenlang dit vak onderwezen- alhoewel dit er eigenlijk niet echt toe doet!) heeft me doen  besluiten dat, hoe mooi en grandioos en afschuweljk de dingen uit het verleden soms worden voorgesteld, gestaafd en ondersteund door wetenschappelijke en academische studies, ik me toch altijd zal blijven afvragen wat het waarheidsgehalte is van historische gebeurtenissen.

(als kind droomde ik ervan, naar het voorbeeld van professor barabas uit suske en wiske, een reis te kunnen maken naar de middeleeuwen om eens echt te weten te komen hoe het was te leven in die tijd...)

er bestaat een verschil tussen de perceptie van de dingen en de ware ervaringen van de mensen. daar ben ik heel erg van overtuigd. want wie schreef (en schrijft!) de geschiedenis op? het zijn (en waren!) bijna nooit de mensen zelf, die hun eigen ervaringen noteren, wel de zogenaamde kroniekschrijvers, monniken indertijd, journalisten nu. wie het huidige mediacircus een beetje doorziet, doorziet ook de manipulatieve leugen van de berichtgeving en kan ook besluiten dat het er vroeger hoogstwaarschijnlijk niet anders aan toeging.

daarbij waren de gewone mensen vroeger zeker ongeletterd. in deze tijd is het al niet veel beter gesteld: bewees een studie niet onlangs dat 1 op zeven vlamingen de krant niet kan lezen? en het is niet omdat men kan lezen dat men in staat is de leugen van de geschiedschrijving te doorgronden. want zegt men, de perceptie is alles.

geschiedschrijving is dus altijd te eenzijdig. daarom vind ik, desondanks, en met alle respect voor de hardwerkende wetenschappers en journalisten, literaire en andere creatieve evocaties betreffende het verleden veel leuker en levensechter. het kan mij bijvoorbeeld niet schelen wat de wetenschappelijk juiste interpretatie is van de gebeurteniisen in engeland in de 17de eeuw - de historische kostuumfilm elizabeth, the golden age (met cate blanchett) is een pareltje van toch wel erg gehumaniseerde (dit is niet het goede woord, ik bedoel misschien eerder: geactualiseerde) geschiedschrijving.

maar nog beter is dat wij zelf de link naar de geschiedenis, onze eigen particuliere geschiedenis, ons levensverhaal, onderzoeken en noteren. zoals de libanese videokunstenaar samaha doet. zoals zoveel schrijvers, verhalenvertellers en dichters, doen. en zoals zoveel moderne dagboekschrijvers, de bloggers op internet dus, doen in deze fantastische virtuele tijd...

met of zonder oosterse afstandelijkheid, met of zonder wetenschappelijk of historisch onderzoek. want wij dragen intuitief de geschiedenis in ons mee, wij zijn de geschiedenis, haha...

2.

gedichtendag 2008. in de standaardboekhandel worden gratis zachtgele reuzenposters met het gedicht zomereinde aan de leie van miriam van hee uitgedeeld*. dit gedicht komt uit haar nieuwe bundel buitenland*, een bundel die ik me prompt heb aangeschaft.

terwijl ik bovenstaande bedenkingen over de zin en de onzin van de geschiedenis neertokkelde, las ik tussendoor de gedichten: zacht-melancholische verhalen die spelen in stille en eindeloze landschappen. oeps! ook enkele gedichten over geschiedenis, over het heden en het verleden:



vroeger gebeurde het wel eens
dat steden afbrandden en dat er
dorpen verdwenen in zee, nog vroeger
ontstonden de landschappen

de aardkorst bewoog en continenten
rukten zich los als grote, opstandige kinderen,
botsten op anderen en uit de brand
rezen bergen omhoog, heftig en boos

en het water trad bandeloos buiten
zijn oevers, rivieren en gletsjers
voerden het puin van de tijd met zich mee
en zetten het elders weer af

er zijn onvoorstelbare dingen gebeurd
eilanden kwamen als wrakkhout terecht
in de zee en daar drijven ze nog
op zoek naar een vroeger verband,

naar een buitenland, ja, maar een ander,
een tot nog toe onbekend, vriendelijk,
en toch bewoond vasteland



en:

er zijn talen waarin het verleden
niet kan worden uitgedrukt
er is alleen heden, het regent er
nu en je houdt je gezicht en je handen
gericht naar de hemel alsof er confetti
valt en je nog jong bent, alsof daar
een wonder gebeurt in de lucht

en je bent vrij als de wind, je kunt
alles besluiten bijvoorbeeld om
weg te gaan, niets meer te schrijven
of weer naar binnen te gaan
en te blijven 

hehe, waarom voel ik me zo intens betrokken bij deze poëzie, waarom voel ik de dingen net zo aan als miriam? ach, de eilanden, het wrakhout waar ze het over heeft, dat zullen wel mensen zijn die de weg zijn kwijtgeraakt en die zoeken naar een nieuwe vastigheid (=vasteland).

de vrijheid die ik in haar tweede gedicht ontwaar is juist de vrijheid die we ondervinden als we ons losmaken van de druk van het verleden. 

als we dus leren achterwaarts naar buiten te gaan om onze sporen uit te wissen....

* Miriam Van hee kreeg de Herman de Coninckprijs voor de beste dichtbundel (2008)

Zowel de vakjury als het publiek kozen met overtuiging voor de poëzie van Miriam Van hee (°1952). De vakjury kende haar bundel Buitenland unaniem de Herman de Coninckprijs voor de beste dichtbundel toe.

31-01-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

nog aangenaam ook

wonen in een hibiscus syriacus
of in een hangpetunia
is een droom

zachtroze sluiers,
een hemel van cyclaam

de protuberantie van meeldraden en stampers hinderen tegelijk,
alsof zij middelpuntvliedend zijn,
niet centrifugaal maar centripetaal

mooi weliswaar maar bang

de regen is alom.
het diepste water is het water onderwater,
zij hangt van het water en druipt zwaar in het halfrond.
lobelia’s lijken vertrapt,
variërend van lichtblauw tot koningsblauw

wacht maar tot de tropen komen,
the deep blue sky and the bayou (wij krijgen
de helft van het huis, de deur wordt vooraf opgestuurd)

pakjes op onweer,
stortregens in de keuken,
de bakken

2

meeuwen, zij vormen het echte gevaar

daarom houden wij het op een bed,
waarop alles gespreid,
alles verzorgd tot in de donkerste puntjes van de oneindigheid.
daar ben ik niet zo zeker van,
niet van het heelal, het alomvattende water

het regent hier overal, overal leugens
nachtblauw is de nacht en ademloos de rozen,
zij bloeien in schoonheid, een witte roos is de max,
verrukkelijk en dan rabarber

verpulverd. de pottentuin neemt plaats,
het is drukkend en bedrukt

wij genieten ongebreideld van het water,
de zon en de vlierbessen,
het hout drogen we daarna

3

alles komt terug, de tijd is een cirkel

wij zijn als hout, gerimpeld, geduldig,
taai weliswaar maar niet ontegensprekelijk,
tegenspreken kan, tegenspreken is nodig,
tegenspreken is pijnlijk

de dagen vervliegen in gouden zuchten,
het is weer zover  

het hout droogt zienderogen,
stapels groeien op stapels,
ik breek de takken middendoor en doe een schietgebed,
begroet de vlier en hak hem in stukken

gebruik hem als mulch,
bodembedekker,
in deze bodemloze tuin,
deze tombe

ik moet mij verontschuldigen,
alle begin is moeilijk,
nog even en ik ben bezig
met de terugkeer van de sprokkelkoningin

zij is het mooist in roze, haar totemdier de specht

25-01-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

vale grijze zee

op de dijk trippelt vrolijk

een zilvermeeuw

elegante meeuwen

vliegen af en aan, af en aan

voorbij mijn raam

verboden de meeuwen

te voeden – zegt het reglement

ik schud de broodzak

ontbijt bij kaarslicht

het geluid van de kusttram

in de ochtendmist

ontwaken bij

het getingel van de kusttram

kerstmis aan zee

eindejaar aan zee

al rinkelend en twinkelend -

de kusttram

tot besluit van dit meeuwenbericht deze haiku, die de herinnering aan zee, wind en overal lichtjes mooi samenvat. alhoewel een aandachtige lezer het einde ook op een grappige manier kan interpreteren. het is hem of haar dan ook volkomen gegund.

efkes te lachen met mijn haiku, bedoel ik...

my penthouse by the sea

lichtjes in de avond

lichtjes in de wind

08-01-2008 om 00:00 geschreven door nicole2  

1.

haha! tegenwoordig zap ik regelmatig naar de kookprogramma's van de donkere britse schoonheid nigella lawson. deze dame vertolkt met brio een kookmadame die duidelijk zelf immens veel plezier beleeft aan haar kooksessies. niet alleen begeieidt ze haar pruttelende stoofpotjes met charmante kreetjes en gefluister, zij is ook intens gevoelig voor de geuren en kleuren, voor de versheid en de kwaliteit van het voedsel. zij beschrijft de metamorfoses van de ingrediënten tijdens het bakken en braden met zalige termen als tongstrelend, mals, krokant, smeuïg, delicaat, perfect match, overheerlijk, hemels, goddelijk... zij heeft ook intense aandacht en een goed oog voor de presentatie, de vormen en de uiteindelijke kleurencombinaties van haar gerechten. een schitterende madame voor een schitterend kookprogramma, om duimen vingers van af te likken!

deze inleiding om opgelucht aan te kondigen dat mijn clémentineconfituur na enige inleidende experimenten perfect is gelukt. ik ben natuurlijk niet zo knap (in alle opzichten) als nigellaatje, maar toch heb ik me bij het pruttelen van en het roeren (met een houten lepel!) in de schitterend oranje confituur bijna zo vrolijk gevoeld als deze dame. het turen in de smeuïge jam bezorgde me een uitgesproken erotisch genot, mijn zorgen verdwenen als sneeuw voor de zon en hehe, ik raad iedereen aan zich enkele uren in kokende oranje jam te verdiepen als ultiem middel tegen winterblues!

2.

de aandachtige lezer van mijn voorlaatste bericht weet misschien nog dat ik de afghaanse clémentines (het waren eigenlijk spaanse, maar ik kreeg ze van afghanen) uiteindelijk in vier partijen had verdeeld. nadat het probleem van de kortsluiting was opgelost kon ik eigenlijk beginnen, twee dagen te laat weliswaar, maar de gesuikerde rondellekes zagen er nog ijsfris uit, want ik had de nachtvorst langs een raamspleetje binnengelaten. mijn keukentje fungeerde als een reusachtige ijskast en alle voedsel werd zo perfect gedurende de twee 'sluitingsdagen' geconserveerd. een mens moet wat inventief zijn en een algehele kortsluiting in een keukentje mag de pret zeker niet bederven.

nu, om een lang verhaal kort te houden: de eerste partij rondellekes kookte ik zoals aangegeven op de verpakking van de minutesuiker. vijf minuten dus, maar het resultaat was een vloeibaar papje jam. bij de tweede partij voegde ik een poederzakje pec, verdikkingsmiddel dus, het resultaat was al heel wat beter. de derde partij liet ik gezellig drie kwartier inkoken (zoals in het turks recept), het hele huis rook na afloop naar mandarijntjes (heerlijk!). de vierde partij kookte ik samen met de eerste partij (die ik nog eens wou laten inkoken) gedurende ook vijfenveertig minuten en ik voegde er drie zakjes pec bij. resultaat: schitterende, vaste confituur, heerlijk smeerbaar op de boterham, maar ook geschikt als accompagnement bij gebraad en wit vlees.

Positieve associaties met de kleur oranje.

Plezier, trots, verheldering, doorzettingsvermogen, voortplanting en sexualiteit.

mooi, mooi!

Negatieve associaties met de kleur oranje.

Lafheid, jaloezie, wantrouwen, nijd, haat, overspel.

oei! oei!

ach, ach, de positieve eigenschappen van de kleur oranje vind ik helemaal bij mezelf terug, de negatieve eigenschappen natuurlijk ook. want ik beken: ondanks mijn engelentaaltje ben ik geen engel, en in mijn rijk gevuld leventje heb ik al die mooie en lelijke emoties met volle teugen kunnen ervaren. maar toch was het vervaardigen van oranje confituur in deze donkere dagen een uitgesproken positieve ervaring, die voor dagenlange vrolijkheid en hilariteit heeft gezorgd in mijn stoffig winterhuisje.

vóór ik iedereen een zalig kerstfeest wens, wil ik deze verzen nog eens overpennen. beste lezers, in onderstaande gedicht zijn jullie de plechtige getuige van mijn metamorfose: in de winter verander ik in een schitterende, sappige sinaasappel....

ORANJE

(de zachtste winter ooit)

melkbeige licht zoent het nepschuim

in dit land, afwisselend roze, afwisselend azuur.

soms valt regen bij sluiers. stromen vocht lijmen

roodomrande ogen dicht - wanhopig klapwieken

ijle gordijnen van nooit helderder water.

toch heerst hier de paarse geur van hyacinten,

de suikerkleur van fruit. doordringend oranje vult

me, als een kussen. ik ben een sinaasappel, een vrucht

met een bloedsomloop, barstensvol vezels sap. nauwelijks

berijmd schetter ik oranje, een barenswee in hoogwinter.

mijn lijf deel ik in partjes. vrolijk schommel ik,

een wankel, veelkleurig schip. zuiderse bitterzoetheid

doet amberkleurig sap sijpelen, het dringt doorheen dromen

van sneeuw, dringt diep in de harten van ijs. onsneeuw,

wolken weliswaar, winter. de zachtste winter ooit.

* Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Oranje is een secundaire kleur die zich in het spectrum tussen rood en geel bevindt. De kleur kan dan ook door menging verkregen worden met deze twee kleuren. Het is de complementaire kleur van ultramarijnblauw. Binnen het spectrum vindt men oranje licht bij golflengtes tussen 620 en 585 nanometer. In de niet-wetenschappelijke traditionele kleurenleer is het een vermeende secundaire hoofdkleur.

* Community.compuserve.com/n/docs/docDownload.aspx?...

17-12-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

1.

oeps! het heeft een halve dag geduurd voor we de oorzaak van de kortsluiting in mijn keukentje vonden! het kraantje voor de watertoevoer van mijn wasmachine bleek helemaal verkalkt. kleine waterdruppeltjes lekten doorheen het gat (van de waterleiding) van de vloer naar de kelder, pal op een elektrische leiding! en zo veroorzaakte dit klein lekkend kraantje een fameuze kortsluiting.

we gaan de kraan eens helemaal losschroeven en bewerken met een ontkalker, in de hoop dat zo het lekken volledig stopt.

oef, oef! wat een opluchting, weer te kunnen koken! beschikken over elektrisch comfort is voor ons, beschaafde westerlingen, zo'n gewoon iets, dat indien dit gegeven wegvalt, wij totaal ontredderd zijn. op zo'n momenten voel ik een enorme bewondering voor volkeren die overleven zonder al deze poespas. die een gat in de grond graven en een oventje  bouwen. die zich warmen aan een kampvuur en in de winter dik ingepakt in dierenvellen en op zelfgemaakte sneeuwschoenen lange tochten ondernemen. die in volledige symbiose met de natuur leven, volledig weerbaar en sterk de meest onmogelijke temperaturen trotseren en wiens grootste bekommernis is, het leven in zijn meest authentieke vorm te ervaren.


2.

ik las enkele dagen geleden toevallig een gedicht, geschreven door de amerikaanse dichteres elizabeth bishop (1911- 1979) *, over haar grootvader, die een tocht naar het hoge noorden onderneemt. hier komt het:

Voor grootvader

Hoe ver in het noorden ben je nu al?

-   Maar ik ben haast dicht genoeg om je te zien:

onder de Noordster,

stevig, breedgeschouderd, & vastberaden,

op scheve sneeuwschoenen sjokkend

over de harde, schitterende klonterkorst van de sneeuw…

De Aurora Borealis schijnt in stilte.

Stralen van rood, van paars,

vlekken je kale hoofd met kleur.

Waar is je sealskin muts met oorlappen?

Die oude bontjas met zwarte knooplussen?

Je zult je dood opnieuw halen.

Als ik je voorbij zou lopen, je zou zoenen op je wang,

dan zou je zilveren stoppelbaard aanvoelen als witte rijp

En zou je ouderwetse walrussensnor vol ijspegels hangen.

Krak, krak…. Bevroren riemen en krakende sneeuw.

Die drift is eindeloos, denk ik; zo ver als de Noordpool

Bevat hij geen schaduw, behalve de zijne en de onze.

Grootvader, toe, stop!  Ik heb het in jaren niet zo koud gehad.

vreemd genoeg dacht ik bij eerste lezing onmiddellijk aan de kerstman. grappig, niet? tja, in het straatbeeld kom ik eigenlijk voortdurend kerstmannetjes tegen: het is hier in halle de gewoonte geworden olijke kerstmannetjes in allerlei formaten en vormen langs de gevels van de huisjes, op balkonnetjes en langs de ramen te doen paraderen. geen wonder dat een beetje een kerstman-obsessie mij niet vreemd is!

maar ach, natuurlijk gaan deze verzen niet over de kerstman. dit gedicht bevat vele 'lagen' en de diepere betekenis van dit sublieme tafereel kan op vele manieren worden geïnterpreteerd.

het sleutelvers is volgens mij: 'de drift is eindeloos'. de levensdrift dus, waar alleen de dood een einde kan aan stellen. maar niet alleen de oude man volgt zijn eindeloze tocht, zijn 'drift': zegt de dichteres zelf niet dat ze haar grootvader nadert (Maar ik ben haast dicht genoeg om je te zien:) en uiteindelijk wil voorbijsteken (Als ik je voorbij zou lopen, je zou zoenen op je wang)? zij ook dus is aangetast door the run for life!

maar heel onverwachts vraagt elizabeth aan het einde van de derde strofe aan haar grootvader te stoppen, want zij heeft het al in jaren niet zo koud gehad.... betekent dit dat zij zich bewust is van de kille adem van de dood, dat zij beseft dat toegeven aan de ongebreidelde, ongecontroleerde  levensdrift eigenlijk alleen maar leidt naar het eindpunt, de dood?

misschien wil elizabeth bishop even blijven stilstaan bij het leven? genieten van de kleine dingen? beseft zij dat er ook iets anders bestaat dan alleen maar streven naar.... naar wat eigenlijk? met andere woorden: vraagt deze dame zich, bewust of onbewust af, wat het doel van het leven eigenlijk is, wat de zin is van het altijd maar meevlieden met de tijd? stopt het gesleur, stopt die razernij dan nooit?

dit zijn natuurlijk existentiële vragen, dit is ook mijn interpretatie van dit gedicht. misschien zal een nog aandachtiger lezer andere opmerkingen kunnen formuleren, andere fantasieën ontwikkelen bij de lectuur van dit gedicht.  (ben trouwens benieuwd naar jullie reactie, beste lezers van dit blog!)

maar ik wil deze introductie toch besluiten met te wijzen op het prachtige tafereel dat elizabeth bishop in het gedicht 'voor grootvader' oproept, al was het maar omdat zij met enkele rake pennentrekken de magnetische schittering van het noorderlicht in de kleuren rood en paars en wit en zilver vastlegt...


Elizabeth Bishop,  Edgar Allen Poe & The Juke-Box: Uncollected Poems, Drafts, and Fragments

Uitgegeven en geannoteerd door Alice Quinn

Farrar, Strauss and Giroux 367 p. $ 30

15-12-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

1.

kersttijd. ik krijg berichten van stervelingen (oeps! kan blijkbaar mijn engelentaaltje moeilijk loslaten!), die zich klaarblijkelijk in vreemde gemoedstoestand bevinden. het jaareinde eist zijn tol: iedereen  overwerkt, ondersteboven, superzenuwachtig omtrent de opeenvolgende reële en imaginaire voorbereidingen voor sinterklaas, kerst- en eindejaar! olala!

werken, het dagelijks leven, sociale esbattementen en vrijetijdstoestanden, alles staat in het teken van de rode man met de witte baard, die naar het schijnt kadookes zal uitdelen, niet alleen aan alle mensen van goede wil, maar ook aan zij die hun goede wil opzettelijk hebben weggemoffeld diep in hun zwarte ziel en daardoor erupties van gezeur, immens gekrakeel en wilde wanhoopskreten toelaten.

ach, de politie waarschuwt voor gauwdieven: we moeten oppassen als we centjes uit de muur halen, want achter ons in de file staat een potentiële dief die nauw toekijkt hoeveel geld we afhalen en die ons misschien zal volgen en in een verlaten straathoek het geld afhandig maken. oei, oei, wat is het leven toch ingewikkeld geworden: ondanks onze rijkdom en onze mogelijkheden tot ongebreidelde consumptie moeten we voortdurend en totaal op onze tellen passen. het dagelijkse leven is een jungle: we moeten altijd voorbereid zijn op helse verwikkelingen.

ach, desondanks geef ik de vrede alle kansen: natuurlijk ontmoet ik ook leuke, aangename mensen. in gesprekken op straathoeken, in cafés, in treinen en in virtuele ruimtes luister ik ontroerd naar hun verhalen, ik koester me in hun woorden en emoties, ik laat me meedrijven door hun dromen en open al mijn poriën voor hun vrolijke stromen van positieve energie.


2.

gisteren bijvoorbeeld zomaar een grote kist spaanse mandarijntjes van mijn afghaanse buren kado gekregen (of zijn het clémentines? heb het altijd moeilijk met het verschil. op het karton staat oronules gedrukt - de variëteit). hier en daar was op het velletje reeds een vlekje verschenen, dus niet meer te verkopen, maar toch nog perfect geschikt voor heerlijke confituur!

op internet gezwind een recept voor mandarijnconfituur gezocht. in het frans, want in het nederlands schijnt deze confituur niet zo populair te zijn. tja, citrusvruchten zijn natuurlijk mediterrane vruchten en de zuiderse dames weten wel hoe van deze heerlijke zonnebolllekes lekkere jam te maken! op een turkse website zelfs twee receptjes ineens gevonden, eentje met hele mandarijntjes (recept van aycam hanun, gerante van de mare & monte oteil winkel in altinolukin, turkije), en eentje met 'rondellekes', genaamd: 'recept van mijn moeder'*.

oef! ook in mijn antiek kookboek van de boerinnenbond een recept van sinaasappelconfituur gevonden. lijkt me wel wat. enfin: zoals altijd maak ik een amalgaam van alle recepten en volg ik bij het koken een beetje mijn eigen gedacht en vooral: mijn intuïtie. rondellekes vind ik esthetisch mooi, citroensap erbij vind ik een must en een likeurglaasje madarine napoléon als afwerking zal zeker de smaak ten goede komen.

in bijna alle recepten moeten de mandarijntjes twee opeenvolgende nachten in koud water weken, kwestie zeker van de schil helemaal proper te krijgen. goed zo, vandaag dus ga ik de vruchten afwegen, wassen en in koud water dompelen. morgen of overmorgen begin ik eraan. misschien lukt het me wel mooie potjes stevige en geurige mandaijntjesjam te maken. kan ik mijn maatjes met kerst verwennen!

ik ben dus van plan als volgt te werken: eerst de clémentinnekes (nu weet ik het zeker: het zijn clémentines, want de vruchtjes bevatten geen pitten!) uitgebreid wassen, ze tellen en wegen en daarna enkele grote casserolles zoeken om ze hun dompelbad te geven. morgen giet ik het weekwater weg, spoel de vruchtjes nog eens na, snij ze in mooie rondellekes en verdeel deze over vier kookpotten met dikke wand. kokende confituur heeft ruimte nodig: in het totaal wegen de fruitjes tussen de vier en vijf kilo, de rondellekes nemen veel plaats in en met suiker en vocht erbij zou de jam vlug kunnen overkoken (heb jammer genoeg geen supergrote confituurketel!). daarom vier kookpotten dus. (ik gebruik natuurlijk minutesuiker, gaat rapper, plus min 1 kilo fruit tegen 1 kilo suiker+  500 ml vocht!).

3.

foei! hebben we vandaag, op de grote confituurdag, toch geen kortsluiting in de keuken zeker! ik ben in alle staten! we kunnen niet koken! de elektricien kan maar pas morgen komen, dus owee, mijn confituur!

het vervolg van dit verhaal lezen jullie overmorgen, beste dames en heren. mijn rondellekes zullen dit keer zeker lang genoeg geweekt hebben! maar geen nood: ik heb de porties clémentines al mooi verdeeld over de kookpotten, met de suiker er bovenop. suiker is niet alleen zoet, maar ook een super bewaarmiddel!

 
* www.mymerhaba.com/fr/main/content.asp_Q_id_E_2172 - 49k -

11-12-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

Waar mensen samen leven moeten sommige handelswijzen groepsgewijs geregeld worden. Samenleven is the game, besturen is the name.

Naast de vraag of er goede of slechte bestuursresultaten zijn, is er de kwestie van hoe er bestuurd wordt: soms wordt dat aan één individu overgelaten, of aan een klein of minder klein clubje van individuen, en het is ook wel eens voorgekomen dat men elk individu van een groep bij haar regelgeving betrekt.

Het portret van hoe het er in België anno 2007 toegaat, wordt niet bepaald door alle Belgen.

De schilders zijn beperkt in aantal: een kleine collectie zelfbenoemden die een eigen numerus clausus invoeren om na te gaan wie de Belgen zal besturen.

Zij hanteren een New Speak en leggen middels hun gekwaak helaas een waas van mist en nevel over de hoe-kwestie. Een waas dat geweven is met woorden die de dingen zoals ze zijn in een Lof der Zotheid omdichten.

Zo is er een eerste pathologische tic om complexe verkiezingsresultaten samen te vatten in een simplistische tweedeling van "overwinningen" versus "nederlagen". De enen dichten zich veel rechten toe en de anderen wanen zich in een plicht tot nederigheid.

Hoewel het In 't echt evenwel koppig zo blijft dat de kiezers qua gedachtengoed uiteenvallen in diverse nuances, wordt de gevarieerdheid van dat palet genegeerd: enkel de deelgroepjes die een hapje van de "vlottende massa" (d.i. de kleine aantal burgers die elke verkiezing een ander gedacht hebben) gestrikt hebben, beginnen de plak te zwaaien. Omdat ze "gewonnen" hebben zeggen ze (wát ze precies gewonnen hebben weet niemand).

Dat neemt niet weg dat geen van die victoriekraaiers ooit maar in de buurt komt van de helft van de stemmen. Het zijn stuk voor stuk slechts beperkte spiekes van de taart, en toch zie je ze stuk voor stuk bombastisch doen als de Grenouille qui veut se faire aussi grosse que le boeuf.

Lof der Zotheid...

Een tweede pathologische tic werd bedacht met het woord "coalitievorming". Geen enkel van de partjes van de taart, die zich belangrijk vinden, is groot genoeg om te lijken op een halve taart, laat staan op de hele taart.

Daarom zoeken ze contact met andere partjes tot ze samen een halve taart vormen. Op dat ogenblik vindt de halve taart dat ze aan regelgeving zou kunnen doen voor en namens de hele taart : la grenouille qui veut se faire aussi grosse que le boeuf. Alweer die numerus clausus die zich "coalitie" noemt. De rest van de taart wordt "oppositie" genoemd en mag opzij gaan staan. Alsof ook zij geen stuk taart is.

Lof der Zotheid.

Het wordt pas echt dol in dit asiel als de kikkers het gaan hebben over wat "voorkeurstemmen" heet. Wie een stem naast zijn naam krijgt springt driest naar de conclusie dat hij daardoor de voorkeur van die kiezer geniet. Wie de meeste van die onvoorzichtige stemmen verzamelt vindt dat hij/zij de vlag mag dragen. Je zou denken dat "de meeste" zou betekenen "boven de 50%". Hier niet: als 't maar meer is dan een ander, dan mag je de vlag dragen. De stemmentrekker wordt plots een Grenouille qui veut se faire aussi grosse que le boeuf: de kikker in kwestie stelt dat hij de tricolore ook niet enkel kan, maar moet dragen. Hoewel niemand, maar dan ook niemand hem precies daartoe expliciet heeft verzocht.

Lof der Zotheid.

Waar mensen samen leven moeten sommige handelswijzen groepsgewijs geregeld worden. Om dat mogelijk te maken zijn een aantal bestuurders nodig.

Indien die niet kunnen gevonden worden omdat de zoekers psychotisch zijn, moet men anderen aan de speurtocht zetten.

Niet zich verder laten opzuigen in een stinkend moeras door nutteloos heftig te spartelen.

Nochtans is het precies dát wat die paar Baas-Ganzendoncken klaarblijkelijk wensen te doen. En hardnekkig te blijven doen.

Wie is verwonderd dat niemand, noch in het binnenland noch in het buitenland, deze tentoonstelling van immoraliteiten apprecieert ?

Waar schuilt de gemandateerdheid van die paar zieke individuen om onze moeizaam en hard bevochten maar afkalvende welvaart elke dag met meer dédain te behandelen en in de schaduw van hun psychotische eigenwanen te plaatsen ?

Waar halen de kikkers die beneden in de waterput denken dat ze de wereld kunnen zien in godsnaam het récht vandaan om de Citoyens zó nietsontziend te belazeren waar ze bij staan ? En waar halen de Citoyens het recht vandaan om die kwakers niet krachtdadig een halt toe te roepen ?

Wie kan zoveel dwaasheid en slechtheid vergeven of vergeten ?

oude, wijze teksten te lezen, romans fleuves (om de loop der dingen te vatten) en poëzie (om weer te leren zingen) en ook wondermooie verhalen uit het oosten (om zo de verlichting of het aha-gevoel te ervaren)

18-11-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

Het Nederlandse woord 'seraf' is via het Latijn afgeleid van het Hebreeuwse werkwoord saraph (branden), zie ook het akkadische woord sarapu (branden) en het middelegyptische śrf (warm zijn).

Men beschrijft hen als engelen met vier gezichten en zes vleugels.

06-11-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

1.

de laatste maanden en zelfs jaren voer ik gesprekken met cherubijnen*. tot mijn grote verbazing en nog groter genoegen zijn druppelsgewijs jonge, trendy wezens in mijn leven verschenen (moet ik aardse namen noemen? ward, annelies, anne, jan, kim, sofie, joris, marie, noah, lisa etc....)

zij vrolijken de laatste segmenten van mijn aards bestaan op (oef, oef, niet te negatief denken, het flesje is halfvol, niet halfleeg en ik wil hier achteraf zeker nog aanwezig blijven in de gedaante van een vrolijk spookje!), zij voeden mijn toch ouder wordende ziel met frisse, pittiige ideeën en grappige spirituele capriolen.

zij stellen mijn zogezegde zekerheden in vraag en dwingen mij als het ware opnieuw conclusies te formuleren over onderwerpen en thema's die ik allang als definitief onveranderlijk en dus afgedaan beschouwde. o wonder, ik leer en ontdek nieuwe nuances, hoor mezelf waarheden en tegenstrijdigheden declareren en probeer hieraan te remediëren door daadwerkelijk (om te beginnen naar de geest!) te veranderen en bijvoorbeeld nieuwe inzichten en levensrituelen aan mijn oude toe te voegen.

niks dus generatieconflict en generatieapartheid - en leve de interactie tussen ouderen en jongeren. wij eerbiedwaardige dames en heren moeten een keuze maken: blijven we zagen over de verdoemenissen des levens, of staan we open voor de originele en exclusieve exchange die anderen, de facto dus de jongeren, maar ook de middenjongeren en oudere jongeren, tout court de mensen dus, ons aanbieden.

wat de keuzes van de jongeren betreft: daar ben ik niet zo zeker van. leren zij van ons, creëren zij nieuwe rituelen uit de chaos, of netwerken ze verder aan de bestaande? het leven en de levensinzichten van anderen blijven mij eindeloos boeien, zij zijn mijn dagelijks brood, de kers op de taart, het neusje van de zalm, roze schuimige champagne, verrukkelijke sneeuw in de lente. ojee!

2.

zo kreeg ik onlangs voortdurend hemelse (want in engelentaal geformuleerde) boodschappen van cherubs die me na aan het hart liggen. hun berichten kietelden mij als weliswaar onschuldige elektrische stroomstoten. zij veroorzaakten bij mij stante pede een gedachtenweb en zijn reeds uitgemond in enkele daadwerkelijke zwerftochten op instant winterse straten en pleinen.

hilarishe kleumtherapieën slingerden zich rond tafeltjes en stoelen van verwarmde terrasjes, ademloze gesprekken bloeiden op in bruine kroegen.

andere en nog subliemere esbattementen, zoals het formuleren van schitterende zweefzinnen en schrijfslierten, poëtische ontboezemingen en liefdesverklaringen à gogo zijn dan het uiteindelijke, ultieme resultaat en maken mij intens blij, want ook ik word overstroomd en gelouterd door een gelukzaligheid, een woordenrijkdom zonder weerga.

3.

natuurlijk, beste lezers, heb ik jullie nieuwsgierigheid gewekt en naar gewoonte zal ik bovenstaande beweringen illustreren met voorbeelden. ik stel jullie concreet enkele cherubs voor en plak hun dromerige, romerige spaghettizinnen in mijn eigen bericht als bewijs à charge:

een eerste boodschapper - ik omschrijf hem als cherub 1 - noemt zich in zijn vrije uren ook chocolaatje en daarbij ik verdenk hem ervan dol te zijn op de kleur rood. als hij me vroeger in mijn dromen verscheen was hij altijd omgeven door lyrische stofwolken in groen en roze (in een van zijn laatste berichten had hij het trouwens nog over een door hem bijna gewenst bezoek van een gifgroene kikker, een bezoekje dat niet doorging, maar naar een latere datum verschoven). de laatste tijd echter neuriet hij alleen maar engelenliedjes omtrent rode papavers (klaprozen dus), authentieke rode toasters en stressballen in de vorm van rode bloedcellen... 

rood chocolaatje is eigenlijk een cherub die daadwerkelijk hier op aarde is verschenen om mensen uit de nood te helpen (zoals engelen nu eenmaal doen). hij houdt zelfs kantoor en schrijft hun mensenproblemen op ouderwetse kaartjes die hij dan niet terugvindt, want een engel is ook maar een engel en soms een wreed verstrooide, haha!

'Later op de dag kwamen er andere telefoontjes. Mensen die kwaad waren, kaartjes die ik niet meer terugvond, mensen die ineens in mijn bureau stonden en waarmee ik niet wist wat ik moest doen. Werken voelde als kennis, net wanneer je dacht dat je het een beetje onder de knie had, glipte het weg onder je vingers omdat er nieuwe inzichten waren. Ik had niets tegen bijleren, maar liefst met mate en niet 5 levenslessen op 1 dag...'

maar sinds zijn komst werkt cherub 1 hier niet alleen hier op aarde, hij ontmoette ook bijna onmiddellijk de aardse liefde. hierover stuurt hij me dan zo'n mooie hemelse berichten, die ik absoluut wil bestendigen. daarom heb ik besloten ze in mijn blog op te nemen, zo krijgen ze daadwerkeljk a touch of frost en blijven ze voor eeuwig en altijd bestaan.

let u a.u.b. niet op chocolaatjes gebruik van het persoonlijk voornaamwoord hij, dames en heren. daar engelen lichtjes androgyn zijn, is menselijke communicatie voor hen soms een vreemde bedoening. een hij of een zij, in de hemel doet het er echt niet toe...

'Gelukkig was er nog de liefde. Liefde aan mijn voeten, liefde aan mijn sokken, liefde aan mijn tenen. Hij hield mij warm, hij was mijn grond, hij vond mijn stabiliteit. Mijn lieve vriendje heeft mij schoenen gegeven. Geen nieuwe schoenen, oude schoenen, oude schoenen die hij kocht maar die te klein bleken te zijn. Ik kreeg ze. Ik droeg ze. Ik hield van ze. Ze waren van hem, ze zijn van mij, ze worden ons. Het  voelde alsof hij mijn voeten knuffelden bij elke stap die ik zette. Liefde, een genereuze handpalm die op mijn enkels rustte. Kwade huisbaas? Kijk, ik heb schoenen van mijn vriendje aan. Lastige klant? Kijk, heb je dat zachte leder al gezien! Papier verloren? En ze zitten zo goed ...'

en:

Misschien is het tijd voor vakantie wanneer ik antwoord op de vraag "Hoe gaat het", "Ik heb een stressbal nodig op het werk!". Ja, het is tijd voor een beetje vakantie. Samen met het vriendje wil ik naar het Kröller-Muller museum gaan in Nederland. Domme dingen zeggen zoals "Jij bent mijn stoofkonijn". Samen eten uit één bord, zo intiem, zo teder, zo samen, zo alles wat ik wil dat samen zijn is. Samen ajuinen snijden. Samen in een bed liggen, samen nergens naartoe lopen in een stad, samen verdwalen in een kruidtuin,. Samen geen paraplu nodig hebben in de regen. Samen bijten op elkaars tong tijdens het zoenen en vooral samen knuffelen, dat moet zo heel erg met twee als je het goed wil doen. Knuffelen is als de stressbal op het werk: spanning glijdt weg, maakt plaats voor verruiming in je hoofd en je kan geven. Knuffelen is als een bloedcel, noodzakelijk om te (over)leven.

oef! dat was dus een hele boterham. in mijn volgende berichten plak ik alvast spreekslierten van cherub 2 en 3 (= van het meisje met de feesten en van belgikske, eigenlijk een echte serafijn). zo zal het zijn, beloofd!

* ik bedoel hier (natuurlijk symbolisch!) tegelijk

de Cherubijnen, cherubs of cherubim (ook wel terug te vinden als kerub), machtige engelen van het tweede koor, volgend na de serafijnen. het hebreeuwse woord is keroev, dat lijkt op het akkadische ka-ri-bu (betekenis: zegenende [geest]). karibu waren onheil afwerende bewakers van de tempels en paleizen in het oude Sumerië en Babylonië.

en de

mollige, kleine baby's met vleugels die zich ophouden in de hoeken van barokke plafonds. de correcte benaming hiervoor is putti.

30-10-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

Pray, do not mock me:
I am a very foolish fond old man,
Fourscore and upward, not an hour more nor less;
And, to deal plainly,
I fear I am not in my perfect mind.

(King Lear)

deze herfst en winter gaan we naar het theater, dat hebben wij (n. en a. en ikzelf) afgesproken. alvast willen we zoveel mogelijk de matinees in de schitterend vernieuwde kvs in brussel bijwonen, maar ook de leuke producties hier in ons eigen stadje (het brussels volkstejoeter speelt o.a. ambras op de vismet in het cc 't vondel), staan op het menu. overal waar we ons per toeval bevinden (aan zee bijvoorbeeld) pikken we een theatertje mee, het zij zo!

want wat is er fijner dan zich zalig neer te vleien in de zachte zetels van een geheimzinnig verlichte theaterzaal (met zachtgele en purperen en karmozijnrode spotlights) en zich te laten meeslepen door een verhaal waarin je zelf bijna betrokken wordt, omdat de acteurs lijfelijk aanwezig zijn op de scène en de realiteit die ze uitbeelden waarachtiger lijkt dan waarachtig? (ik heb, haha, na al die jaren, nog altijd de kinderlijke neiging mee te spelen, op het podium te klauteren en de personages van antwoord te dienen, zo ga ik op in het spel!).

natuurlijk is theater een droom, niet echt dus. maar goed is het als wij daar op de scène herkenbare situaties uitgebeeld zien, gespeeld door echte mensen en zodoende kunnen refereren naar het echte leven. ook dit keer (gisteren* dus, bij de opvoering van shakespeare's koning lear in de kvs) was het verhaal heel levensecht: het ging hier eigenlijk over het geruzie tussen kinderen om een erfenis (gaat er bij jullie, best lezers, al een lichtje flikkeren?) die dan nog door een dwaze koning lear bij voorbaat verdeeld werd (ojee! daar zijn de poppen reeds aan het dansen!). daarbij wordt hij verblind door de vleiende woorden van zijn oudste dochters en verstoot hierom zijn jongste dochter, die veel eerljker is en oprecht van haar vader houdt, maar zich niet wil verlagen tot valse liefdesverklaringen. met als gevolg: hebzucht, kuiperijen, egoïsme, oorlog en de uiteindelijke dood van king lear en zijn kinderen.

dit konigsdrama werd geregisseerd door een dame (alize zandwijk) en ik moet zeggen: wat een sublieme prestatie! ook de decors en de kostuums waren koninklijk en een beetje surrealistisch (wat wij top vinden). alleen vonden wij het stuk, ondanks de grappige intermezzo's in de replieken van de nar, in zijn geheel een beetje lang: twee en een half uur moesten we daar zitten! achteraf waren wij wel een beetje moe, moet ik zeggen.

toen we thuiskwamen (rond 19 uur, de matinee begon om drie uur en duurde dus tot halfzes) hadden we een reuzenhonger en we besloten de avond in ons keukentje met een heerlijk doordeweeks bord spaghetti en een glaasje wijn, terwijl we nog na-babbelden: omtrent de schitterende schoenen van de prinsessen (rood gelakte heel hoge high heels voor goneril, gespeeld door de sublieme fania sorel en glitterpumps voor regan, gespeeld door esther scheldwacht) en de halloween-achtige dierenmaskers die de personages opzetten tijdens de legendarische storm op de heide (in het laatste deel van het stuk). ook vonden wij dat de acteur*, die koning lear speelde, zich toch maar durfde bloot geven: hij toont zonder schroom zijn halfnaakte lichaam, met dikke uitpuilende buik en hangborstjes aan het publiek, op het ogenblik dat de waanzin toeslaat.

ik heb hieronder een paar tekstcommentaren van de website van het ro-theater geplukt, plus enkele authentieke tekstfragmenten uit het stuk zelf, in oud engels.

het eerste fragment is een grapje van de nar, die vraagt aan koning lear of hij weet waarom onze ogen langs beide kanten van onze neus staan. het antwoord is: opdat we zouden kunnen zien wat we anders met onze neus niet kunnen ruiken. haha, evident zeg.

in het tweede fragment, een monoloog van edmund, de slechte zoon van de graaf van gloucester, vraagt deze zich af waarom mensen zich verschuilen achter de natuurverschijnselen als zij fouten maken. bullshit zegt hij, dat we zijn zoals we zijn wordt niet veroorzaakt door de invloed van de zon, de man en de sterren, maar door onszelf. ondanks zijn foute inborst doet edmund hier een uitspraak die het overdenken waard is. ik vond deze monoloog echt indrukwekkend, zeer goed gezegd en geacteerd door roger philipoom.

het derde fragment wordt uitgesproken door de hertog van albany, gespeeld door de zwarte acteur dennis de getrouwe. hij is een zachtaardig personage, dat zegt dat wij onze gevoelens moeten uitdrukken, in plaats van te zeggen wat we denken te moeten zeggen.

hij neemt uiteindelijk ook de verantwoordelijkheid op voor 'the weight of the sad times' en heeft consideratie voor het lot dat konig lear moest ondergaan. albany was de liefste man op de scène, vond ik (ik hou nu eenmaal van softies) en mooi contrasteerde zijn witte kostuum - met bont afgezet - met zijn donkere, ebbenhouten huid.

besluit: een theaterstuk van shakespeare bijwonen is toch een heel avontuur - hallo, zeg!

Koning Lear

van William Shakespeare | regie Alize Zandwijk

een produktie van KVS en RO Theater

Hou me niet voor de gek. Alsjeblieft. Ik ben een zeer oude, kindse, dwaze man, van meer dan tachtig, geen uur meer of minder en om het vlakaf te zeggen, ik ben bang dat ik niet goed bij mij hoofd ben. Ik geloof dat ik u ken, maar ik ben het niet zeker, want eerst en vooral ken ik deze plek niet, en hoe ik ook pieker, ik kan me deze kleren niet herinneren. En ik weet ook niet waar ik deze nacht geslapen heb. Lach mij niet uit, maar, zowaar ik een man ben, denk ik dat deze dame hier mijn kind is, Cordelia."

Alize Zandwijk regisseert Koning Lear, een van de meest aangrijpende en confronterende stukken van Shakespeare. In de titelrol is Jack Wouterse opnieuw bij het RO Theater te zien. Hij wordt omringd door een deel van het vaste acteursensemble van het RO Theater en spelers van de KVS Brussel.

De oude vorst Lear staat op het punt zijn rijk te verdelen onder zijn drie dochters, waarbij degene die het meeste van hem houdt het grootste deel zal krijgen. De oudste twee, Goneril en Regan, weten met veel mooie woorden de koning van hun liefde te overtuigen. Cordelia, de jongste, weigert het spelletje mee te spelen en wordt verstoten. Pas later zal Lear merken hoe hij door deze foute keuze zijn anker in het leven verliest.

Het verhaal van Koning Lear wordt gespiegeld door dat van de graaf van Gloucester en zijn zonen Edgar en Edmund. Beide vaders miskennen het kind dat oprecht van hen houdt. Beroemd is de scène op de heide waar beide verhalen bij elkaar komen en de oude Lear rondzwalkt in een storm die ook en vooral in zijn eigen hoofd raast.

Voor Alize Zandwijk gaat Koning Lear over de problemen die ontstaan als een mens zich bij het maken van keuzes laat leiden door mooi ingeklede leugens. Over de blindheid van iemand die zich laat verleiden door uiterlijke schijn en mooipraterij. En over de tragiek van het te laat beseffen dat je niet naar je gevoel hebt geluisterd. Lear komt tot inzicht als de onttakeling compleet is, als hij temidden van de elementen door de storm wordt wakker geblazen. In die zin is de oude Lear een moderne mens: in verwarring, juist omdat hij denkt alles in de hand te hebben.

Act 1, Scene 5: Court before the same.

Fool:

Thou canst tell why one's nose stands i'
the middle on's face?

KING LEAR

No.

Fool:

Why, to keep one's eyes of either side's nose; that
what a man cannot smell out, he may spy into.

Act 1, Scene 2: The Earl of Gloucester's castle.

EDMUND This is the excellent foppery of the world, that,
when we are sick in fortune,--often the surfeit
of our own behavior,--we make guilty of our
disasters the sun, the moon, and the stars: as
if we were villains by necessity; fools by
heavenly compulsion; knaves, thieves, and
treachers, by spherical predominance; drunkards,
liars, and adulterers, by an enforced obedience of
planetary influence; and all that we are evil in,
by a divine thrusting on: an admirable evasion
of whoremaster man, to lay his goatish
disposition to the charge of a star! My
father compounded with my mother under the
dragon's tail; and my nativity was under Ursa
major; so that it follows, I am rough and
lecherous. Tut, I should have been that I am,
had the maidenliest star in the firmament
twinkled on my bastardizing. Edgar--

Act 5, Scene 3: The British camp near Dover.

ALBANY

The weight of this sad time we must obey;
Speak what we feel, not what we ought to say.
The oldest hath borne most: we that are young
Shall never see so much, nor live so long.

Exeunt, with a dead march.
 

* Koning Lear door KVS & RO Theater data: 20, 23 > 28, 30, 31 oktober en 1 > 3 november 2007 om 20.00 uur (28 oktober om 15.00 uur). Locatie: KVS - BOL, Lakensestraat 146, 1000 Brussel -

29-10-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

bij het horen van het woord 'afghanen' dwarrelden onmiddellijk allerlei clichématige beelden en verhalen door mijn hoofdje: taliban-strijders, vrouwen in boerka, afghaanse windhonden, kaboel in de sneeeuw... maar ook het verhaal van die amerikaanse dame die een kapperszaak begonnen was in de hoofdstad en die de afghaanse ladies de finesses van coiffure en nagelstudio bijbracht... ach, ach, mijn verbeelding sloeg zowaar op hol, maar a. kwam met de mededeling thuis dat onze nieuwe kruidenier zelfs bestellingen aan huis bezorgt en ook 's zondags open is. als dat de westerse consumenten niet verleiden kan, dan weet ik het niet meer! 

het bitter van de ballingschap,

dat oud, verstikkend verdriet,

bijt jou in het hart.

het geloof

- weeskind van alle tijden -

in je handen:

het kan die zoete warmte

amper geloven

en plukt met gretige vreugde

de dauw van genegenheid

die opglanst tussen je wimpers.

en ik zag in je ogen

een bloementuin van tranen.

toch een heel mooi gedicht, doordrenkt met een tedere dosis nostalgie en prachtige beelden. bravo, shakila! ach, ik hoop dat je je thuisland ooit  kunt bezoeken en dat je daar als dichteres en geleerde je 'vrouwtje' kan staan!

* Shakila Azizzadeh (Afghanistan, 1964) studeerde rechten aan de Universiteit van Kabul. Daarnaast heeft zij korte verhalen gepubliceerd in literaire tijdschriften. Shakila woont en werkt sinds 1985 in Nederland waar zij de studie Perzische literatuur voltooide op de Rijksuniversiteit Utrecht. Van haar werk zijn inmiddels in Nederland een aantal gedichten (in bloemlezingen) en een toneelstuk gepubliceerd. Naast haar literaire werkzaamheden oefent zij het beroep uit van tolk.

14-10-2007 om 00:00 geschreven door nicole2  

maar dit besef van permanente zielsverhuizing en van intense inleving in andere personen is, vind ik, niet zo ongewoon als het lijkt. acteurs bijvoorbeeld moeten beroepsmatig voortdurend van ' persoon' veranderen. kinderen hebben ook genoeg verbeelding en inlevingsvermogen om in de huid van hun sprookjes- en striphelden te kruipen. daarbij geloof ik vast dat dit verlangen naar processen van verandering en gedaanteverwisseling in de kiem bij iedereen aanwezig is (denk maar maar aan onze verkleedpartijen en aan carnaval), maar dan als een eerder uitzonderlijk en bizar fenomeen wordt beschouwd. kunstenaars ontwikkelen deze 'gave' wel en brengen ze doodleuk in toepassing in hun werk en soms ook in hun dagelijks leven, zoals fernando pessoa. schitterend vind ik dit!

harrie lemmens is duidelijk een erudiet kenner en vertaler van pessoa. niet alleen situeerde hij tijdens zijn lezing virtuoos  het boek der rusteloosheid in het geheel van pessoa' s oeuvre, ook las hij een selectie van fragmenten voor uit dit boek, fragmenten die ik (haha) ondertussen koortsig opzoek in mijn eigen exemplaar, een schitterende franstalige uitgave* die, o rampzaligheid, uit 2 delen bestaat en waarvan ik maar 1 deel heb teruggevonden! (twee fragmenten vond ik ondertussen echter zonder veel moeilijkheden terug: een eerste fragment waarin pessoa de wens uitdrukt niet te moeten bestaan en een fragment waarbij hij het schrijven vergelijkt met haakwerk. in een derde fragment heeft hij het over de schitterend gele kleur van bananen, naar dit fragment ben ik nu nog op zoek...)

ojee, ik doe pessoa oneer aan door op zo' anekdotische manier over zijn teksten te schrijven. natuurlijk gaat het bij pessoa niet over breien of haken of bananen eten. pessoa grijpt de meest ongebruikelijke aspecten van het dagelijkse leven aan om zich onherroeplijk te verliezen in het labyrint van de droom. hij zegt van zichzelf dat hij niet alleen een dromer is, maar een exclusieve dromer. zijn bestaan zelf is een droom, niets dan een droom en hij twijfelt voortdurend aan het feit of hij wel echt bestaat..

om dit te begrijpen en om u in de wereld van pessoa in te leven raad ik u aan, geachte lezers, zo vlug mogelijk teksten van pessoa te verorberen. misschien zullen de pennenlikkers onder u, net zo jaloers zijn op pessoa als ik, want hij slaagde erin te schrijven wat ik al jarenlang ook wil schrijven. ferando pessoa lezen is meer dan een exotische reis naar lissabon, veel meer dan een toevallige literaire ervaring. fernando pessoa lezen voelt aan als een echte gedaanteverwisseling....

* Dinsdag 09.10.2007 12:40: Harrie Lemmens over Fernando Pessoa (Glans en pracht van Portugal, Paleis voor Schone Kunsten)

11-10-2007 om 00:00 geschreven door nicole2