Vlaamse schrijver, dichter en schilder * 1886 - 1947 *
15-11-2020
Timmermans heeft geen Fascistisch Bloed - Lode Zielens
TIMMERMANS HEEFT GÉÉN FASCISTISCH BLOED IN DE ADEREN Fé is voor een 'joviale democratie'
Door Lode Zielens uit De Volksgazet, 5-12-1930.
wat voorafging…. Dr. Konrad Döring publiceerde in de Berliner Illustrierte Nachtausgabe van30 oktober 1930 een artikel over vier kolommen: Faschischtischer Geist weht durch Flandern! De leiders van de Vlaamse en Waalse vrijheidsbewegingen uiten hun verwachtingen; interviews met Felix Timmermans, Ward Hermans, August Riscart en Joris van Severen.
Timmermans had slechts verklaard: 'Ons volk heeft een grote culturele toekomst, als het trouw blijft aan zichzelf en buitenlandse invloeden weerstaat. Daartoe behoort dat de Vlaming zijn godsdienst bewaart en overal zijn taal gebruikt. Hij moet zich in alle richtingen vrij kunnen voelen, want in een bestendig onderdrukt volk kunnen werkelijk grote talenten zelden tot hun volle ontplooiing komen. De hogere klassen waren tot dusver volledig verfranst en hebben hun contact met het volk verloren; daarom kunnen ze ook geen kunstenaars voortbrengen. Nu echter ontwaakt de Vlaamse geest, nieuwe en bredere nationale cultuur dragende bevolkingslagen ontstaan en met hen een nieuw geestesleven.'
Alleen een verwrongen geest kon daarin een toespeling zien op het fascisme. Camille Huysmans reageerde daarop met een ironische bijdrage in De Volksgazet van 3 en 4.12.1930 onder dezelfde titel: De fascistische geest waait door Vlaanderen! 'Dat onze Vlaamse Hitler [Joris van Severen] mijn goede vriend Felix Timmermans uit het land der vlaaikens heeft aangeworven, heeft me minder verwonderd. Want Felix is een strijdnatuur. Hij vecht in zijn romans voor God en zijn recht. Hij kent persoonlijk bijna alle heiligen van de hemel, en hij weet ze te gebruiken. Ik voeg daarbij dat onze Vlaamse Hitler in die keus een superieur beleid vertoont, want de Vlaming heeft door de eeuwen heen de reputatie gekregen - en de schilders hebben die opvatting nog versterkt - dat zijn buik een grote rol speelt in de ontwikkeling van zijn intellect.
Was het niet Erasmus van Rotterdam die eenmaal schreef: dei et ventricola? [goden en buiken]
Dat Pallieter eenmaal revolutionair zou worden? Dat kon niet anders. De reactie is gekomen, van onder naar boven, - en wanneer Felix zondags met zijn hoge hoed naar de hoogmis gaat, dan zullen voortaan de mensen van Lier met fierheid en aandoening mogen zeggen: daar stapt statig vooruit de letterkundige en politieke dictator van Vlaanderland! Dat geheim is nu ontsluierd. Nu weten wij eindelijk wat Timmermans is gaan zoeken in Italië. Hij liep naar de paus en hij kwam terecht bij Mussolini.
In zijn tweede bijdrage 's anderendaags was Huysmans veel ernstiger. Hij citeerde Ward Hermans en Felix Timmermans voluit en concludeerde in alle eerlijkheid: 'Welnu uit de interviews van beiden vind ik niets dat op fascisme lijkt.' Dat was niet het geval bij Joris van Severen! — Dag beste vriend, hoe stelt g' het? Kom binnen. Zet u, zet u... Wij aarzelen een beetje : zoveel hartelijkheid bij een... fascist, tenoverstaan van een socialist?! Wij weten het van vroeger: de van St-Gommarus en St-Felix geprezen Timmermans is een joviale gemoedelijke kerel. Heeft zijn fascisme hem dat niet ontnomen. Néén ! — Broeder, wees gezeten, zegt hij rustig. Broeder! Wij geven ons over aan zijn rust en de gezellige rommeligheid van zijn schrijfkamer. Felix ziet ons wachtend aan. — Felix, gij weet wat er met u gebeurd is!... Hoe is het mogelijk! Niemand kan aannemen dat Pallieter, Het kindeken Jezus, Pirroen, Bruegel en zelfs uw St-Franciscus, die nog niet af is, en waarmede wij u veel succes wensen - niemand in de fabrieken noch in Vlaanderland kan aannemen dat die ineens allemaal fascist geworden zijn. Lieve Felix, wat is er waar van deze geschiedenis?
En toen sprak Felix volgende categorieke verklaring uit: — Daar is niets van aan. Ik heb minder fascistisch bloed in mijn lijf dan gelijk wie! Dan Eekelers b.v. Mijn werken bewijzen het. Hoe kan in Vlaanderen een Vlaming fascist zijn? Het is onmogelijk. Ik ben voor een joviale democratie, zoals b.v. in Zwitserland. Nu weet g' het. Ik heb niets met fascisten, niets met Mussolini of Hitler te maken. Men heeft mij nochtans gezegd dat de Duitse fascisten anders gekoleurd zijn dan de Italiaanse, maar ik weet dat niet. Ze zegden mij dat de Duitse fascisten tegen het kapitaal zijn... Anderen zeggen dat dat niet waar is. Enfin, ik heb daar zeer tegenstrijdige berichten over gehoord, maar ik verdiep mij daar niet in want, gij weet het, ik ben een democraat. — Gij zijt in Duitsland geweest, Fé; ge hebt daar mannen met monocles ontmoet. — En ik ga er morgen wéér heen... — Ge doet me verschieten, Fé. — Ik treed veel voor leesgezelschappen op. — Propaganda voor Vlaanderen? — Juist, jongen. Ze weten ginder nog weinig van ons. Ik zou willen dat er een bloemlezing kwam van vertaald jong Vlaams werk. Er zou veel belangstelling zijn. Onze schilders zijn er ook weinig gekend:alleen Ensor, véél Masereel en een beetje Laermans. Ik ga een inleidend artikel schrijven over onze kunstschilders.
Niet kritisch, want ik ben geen criticaster. Misschien is er ook iets te doen voor onze componisten. Van Gogh is er universeel bekend. Maar ze verwarren veel Holland met Vlaanderen. Ze zeggen tegen mij: 'Ik moet toekomende week eens te Amsterdam zijn, mag ik even binnenlopen.' — Van binnenlopen gesproken, Fé, hoe kwam dien Dr. Koenraad Döring hier binnen? — Wel, hij was met Borms en nog een paar burgers. Hij zegde mij verschillende Vlaamse mensen te bezoeken en vroeg mij mijn gedachten over de Vlaamse beweging. Ik heb hem gezegd wat ik erover dacht. — Namelijk... — Dat Vlaanderen zijn eigendommelijkheid moet bewaren. Dat we ons moeten schrap zetten tegen de invloeden van buitenuit. Ik heb hem gezegd : Er is een dualiteit in het Vlaamse volk. Het is mystiek en het is zinnelijk.
Het moet het behouden want het is zijn aard, zijn eigendommelijk karakter en, dat is mijn persoonlijk gedacht, het moet het geloof bewaren... — Het geloof in Vlaanderen? — Natuurlijk ook! Maar ik bedoelde het christengeloof... Maar dat heb ik niet gezegd. Dat heeft ook zo ongeveer Pol de Mont verklaard, zegde die Döring tegen mij. Wij hebben over geen fascisme of activisme zelfs maar efkens gesproken! Misschien denkt die Döring dat, omdat Vlamingen tegen de regering staan, dat ze daarom fascisten zijn. — Dan zouden de socialisten ook fascisten zijn. — Misschien verwart hij activisten met fascisten. — Hoe hebt gij het opgenomen? — Wel ze hebben mij in die tijd die Duitse gazet gestuurd. Ik stond juist gereed om naar Duitsland te vertrekken... — Maar Fé!... — Ja, ik deed die gazet met de gauwte open, zag de titel 'die is er neffens' zegde ik tegen mijn vrouw en ging door. Ik had de verklaringen van Van Severen niet gelezen. Ward Hermans heb ik in geen maanden meer tegengekomen... Maar nu heb ik in de vertaling van Kamiel gelezen wat Van Severen gezegd heeft, - amaai, dacht ik, amaai, dat is niet just. — Wat denkt ge van Kamiel, Fé? Hij is soms, geloof ik, van een boze geest bezeten! — Dat is maar alleen zijn buitenste vel. Zijn binnenste is goed. Ik ken hem. — Verschoot ge niet als ge De Volksgazet las? — Wel neen, ik ben er gerust in. En de mensen nemen zoiets niet aan van mij, ze kennen mij te goed.
Toch waren er in de Vlaamse Opera die mij de hand drukten en 'Dag Fascist' zegden. Misschien is er toch iets blijven hangen... Maar ik zou er geen pen voor opnemen. — Wij zullen dat wegvagen, Fé. — Journalisten schrijven toch zoveel! Misschien heeft die Dr. Döring sensationele kopij willen hebben. En dan mijn foto, waar heeft hij ze gehaald? Ik heb ze hem niet gegeven. — En zo vulgair gereproduceerd! — Zelfs dat nog. Maar ze hebben al zoveel over mij geschreven. In een Hongaarse gazet publiceerden ze onlangs dat ik een schaapherder ben, die schapekens hoedt! Die journalist kwam om mij te interviewen, maar ik was niet thuis, schreef hem, en dan zag hij mij in de weide bij mijn schapen! Hij wist dat mijn muren met gazettenpapier beplakt waren en mijn ramen ook... Waar halen ze het! — Wat zegde uw vrouw hierover? — Ik heb nooit die Hongaar ontmoet. — Gelukkig voor hem! — Dat bewijst dat ze zelfs in Hongarije van de Lierse Schapenkoppen hebben gehoord. Ze hebben daar de schapekens op mij toegepast. — Uw werk is nu ook in 't Hongaars vertaald? — Zoals ge zegt. — Toen ik een paar jaar geleden in Keulen was, zag ik de winkels vol met uw Duitse Bruegel. Dat deed het Vlaams hart goed, Fé. Dan voelt ge Vlaanderen. — Dank. En nu ga ik eten. Maar ik zal u nog eerst een borrel schenken en een sigaar aanbieden.
We klappen nog wat over literatuur en dan: — Vaarwel, broeder en de groeten aan Huysmans: — Veel succes in Duitsland, Fé. De politiek is een gevaarlijk ding. — Misschien is zij schoon van ver, en misschien ver van schoon. Dag broeder.
wat volgde… Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 steunde Timmermans de dissidente nationalistische VNV-lijst van zijn vriend Ward Hermans. Zes jaar later was Timmermans nogmaals politiek actief.
Enkele Vlaams-nationalisten richtten in januari 1938 een Vlaams Nationale Studiekring op, die geen exclusief VNV-initiatief was. Stichters waren o.m. Felix Timmermans en de drie gebroeders Van der Hallen. Na mislukte onderhandelingen tussen het VNV en de Katholieke Volkspartij heette de lijst van de Vlaams-Nationalisten het Vlaams Nationaal Blok. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1938 stelde Felix Timmermans zich kandidaat op de 18de onverkiesbare plaats, hij haalde 43 voorkeurstemmen.
-Daags voordien schreef Lode Zielens in De Volksgazet van 15-10-1938 een Gemoedelijk open briefje aan Felix Timmermans, Vlaams-Nationalistisch Politieker te Lier, waarin hij hem aan voorgaand interview herinnerde en hem wees op de gevaren van zijn engagement: 'Beste Felix, weet gij wel zeker dat gij een goede stap hebt gezet, dat gij niet op de verkeerde weg zijt? Denk eens na! Is het geen stap achteruit die gij zet?'
Een tekstje van onze grote vriend, Gaston Durnez. Het lijkt wel alsof hij het schreef voor de tijd waarin wij nu leven! Ik bied het jullie hier aan, samen met mijn warme en welgemeende vriendengroet.
Ik ben Mon Van den heuvel
Ik ben een man en woon in Lier (België) en mijn beroep is op pensioen.
Ik ben geboren op 19/06/1944 en ben nu dus 80 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Felix Timmermans - Geschiedenis van Lier in de ruimste zin genomen.
Ik ben Mon Van den heuvel
