Dinsdagnamiddag zijn Arsène en ik rond 14u45 in het rusthuis. Wat aan de vroege kant, maar we verwachten hier vandaag mijn vriendin Lydia en haar ma Yvonne. En hoewel mama er meestal heel netjes uitziet, als er bezoek is voor haar heb ik toch graag dat ze wat 'feestelijker' wordt aangekleed.

Twee verzorgenden zijn meteen bereid om mama te helpen. Ze wordt door hen naar het toilet gebracht, ze krijgt nieuwe kleertjes aan, haar haar wordt geborsteld en zelfs haar mooie schoenen worden aangedaan. Ik hoef zelf helemaal niets te doen en in een wip zit mama klaar in de rolstoel om naar beneden te gaan.

In de inkomhall wachten Arsène, mama en ik onze vrienden op. Lydia en Yvonne hebben toch maar een bloempje meegenomen voor mama. Is ze er blij mee? In ieder geval het boeketje gele rozen ‘fleuren’ straks mama’s kamer zomers op.
 
We drinken in de cafetaria gezellig koffie en eten aardbeien. Mama laat het zich smaken. 0ok vandaag is ze 'in goeden doen’. Ik ben ervan overtuigd dat ze, op haar manier, toch nog geniet van ons samen zijn.

Mama heeft blijkbaar geen last meer van de blaasontsteking. Ze kreeg, nadat enkel dagen geleden was vastgesteld dat haar urine opnieuw besmet was, medicijnen en dat heeft toch weer geholpen. Volgens de hoofdverpleegster kreeg mama niet meer dezelfde medicatie als die dewelke ze jarenlang kreeg voorgeschreven. Door het regelmatige gebruik van dit geneesmiddel, werd de bacterie die de ontsteking veroorzaakt, immuun voor de bestanddelen van de pillen en brachten die geen genezing meer.

Zondagnamiddag wip ik nog even binnen bij mama. Ze zit in haar zetel in de leefruimte. Ik ga voor haar staan, zeg “Dag mama” en geef haar een kus. Ik houd meteen mijn wang tegen haar lippen om ook een zoen te krijgen. Er gebeurt niets. Als ik terug naar mama kijk, zegt ze: “Ik ga niet mee dansen!”  “Ik kom jou niet halen om te dansen. We gaan samen naar jouw kamer,”  leg ik uit. Mama haalt onverschillig haar schouders op.

Pas als we op haar kamer zijn en ik naast haar ga zitten, krijg ik haar volle aandacht. Ze neemt mijn hand en vraagt: “Zit jij daar goed?”  Als ik zeg: “Ja hoor, ik zit hier goed”  heeft mama het al over iets anders. “Oei, ’t zijn hele nachten … ,”  klaagt ze. “Zijn het lange nachten?”  vraag ik. Mama luistert niet naar wat ik zeg, of hoort ze het niet? “Oei … ik droom, ja, ik droom …,”  gaat ze gewoon door.

“Mama, ik ga jouw haar eens kammen. Dan ben je weer mooi.” Mama glimlacht en zegt tevreden: “Oh, … je bent toch een lotterken.” ( dit is het troetelnaampje dat mama vroeger vaak gebruikte). Terwijl ik haar haar borstel, eet mama een chocolaatje. Ze vraagt me: “Zie je mama gedaan? Maar ik heb niets meer in mijn mond.”  Ik ga terug naast haar zitten en mama streelt voortdurend mijn rug. Ze praat verder: “Maar dat is allemaal niet groot hé? Lotjen? … Mijn klein petoaterken … Kom!”  Ze trekt me heel dicht tegen haar aan. “Nu zitten we toch wel weer dicht bij elkaar. Dat is goed, hé?”  vraag ik haar. “Ik kan d’ er niet mee wassen. Ik ga mij in mijn kussen zetten … Wat is dat?” vraagt ze, wijzend op haar bed. Maar mama wacht opnieuw geen antwoord af. Ze vraagt bezorgd: “En de kleine? En dat nu gezien op die vasevisie?”  Hierop weet ik niet wat gezegd, maar dat geeft niet. “Ik weet het niet, ze zeggen hier niets ... Dat gaat er naar toe. Wadde zoetje?” gaat mama verder, terwijl ze haar ogen sluit. “Ben je moe, mama?” vraag ik. Ze kijkt me meteen weer aan: “Eh ja, … ik weet het niet, ik zie het ook niet, …”

Plots begint ze mij te aaien. Mijn handen, mijn armen, mijn rug, alles wordt heftig gestreeld. Tijdens dat liefkozen word ik bedolven onder een reeks gekke troetelnaampjes: “Mijn klierterken … oh … mijn doezeken … gij zijt mijn bustle …” Deze resem koosnaampjes heb ik nooit eerder gehoord. Ik vind ze wel mooi en origineel. Troetelnaampjes hoeven helemaal geen betekenis te hebben en mogen gek klinken. Ze worden geboren in de tederheid en de hartstocht van het moment en mama bedenkt ze ter plekke in haar eigen Alzheimertaaltje. Lief hé?

Er zijn twee verzorgenden nodig om mama uit haar zetel en in de rolstoel te krijgen. Het rechtop staan gaat niet zo goed vandaag. Na een kort zieken-bezoekje aan Marcel en een korte babbel met Karoline, ga ik deze zaterdagnamiddag met mama naar buiten.

We zoeken in het park van het rusthuis onze ‘knuffelbank’ op. Ik ga op het uiteinde van de bank zitten. Mama’s rolstoel heb ik daar heel netjes tegenaan ‘geparkeerd’ en zo zitten we toch dicht bij elkaar. Ongestoord hand in hand samen genieten in het zonnetje! Mama praat. Ik vraag me af of ze vandaag er zich vaag bewust van is wie ik ben. Ze noemt me vaak “mijn kind, … kindeke …”.  Ze heeft het bovendien tegen mij over papa. Ze gaat toch niet over ‘papa’ spreken met een vreemde, denk ik dan. “En als papa schlij … schlijv… “. Ze doet heel erg haar best om uit haar woorden te geraken, maar dat lukt haar niet. Ze kijkt me een beetje wanhopig aan. Ze legt haar hand op mijn knie en vraagt: “… hé, kind?”  Ik denk dat het nog steeds over papa gaat. Ik zeg: “Ja, mama.”  Ze neemt genoegen met dit korte antwoord en knikt goedkeurend ook van ja, met een tevreden lachje om haar mond. Weg zijn haar gedachten aan papa. Ze ziet weer allerlei dingen die ik niet zie en blijft er vrolijk op los kletsen. Als mama op mijn vraag: “Mama, we zitten hier goed hé, zo met ons tweetjes in het zonneke?”, duidelijk antwoordt: “Natuurlijk kind”,  raak ik nog meer overtuigd dat ze vandaag weet wie ik ben.

Tegen etenstijd gaan we terug naar mama’s afdeling. Ik duw de rolstoel de lift in en ze kijkt achterom om mij te zien. Zoekend met haar hand over haar schouder naar mijn hand, zegt ze voor de zoveelste keer deze namiddag: “Zoete … mijn zoete toch …”  Ik weet dat ze dit koosnaampje ook voor anderen gebruikt, voor iedereen die ze lief vindt. Maar op dit moment is het voor mij bedoeld en ik vind dat heerlijk.

Deze morgen zit mama in een grote kring tussen haar medebewoners. Zoals iedere vrijdagmorgen is er ‘ochtendgymnastiek’. De meeste oudjes doen, - weliswaar vanuit hun zetel -, nog flink hun best om ‘actief’ deel te nemen. Mama is ingedommeld, moe, na haar wekelijks bad.

Ze wordt algauw weer wakker en een personeelslid rijdt mama in haar zetel naar haar kamer. Uit ervaring weet ik dat dat niet zo eenvoudig is: biedt de zetel een ideaal zitcomfort, gemakkelijk wendbaar is hij niet. Als ik met mama in deze zetel door de gangen ‘op wandel’ ga of haar naar haar kamer breng dan bots ik een beetje tegen zowat alles wat ik op mijn weg tegenkom. Dus ik ben al lang blij dat vandaag iemand anders die taak op zich neemt. Bovendien, zo spaar ik ook mijn rug. Maar op de kamer botst de verplegende per ongeluk met de zetel tegen het bed. Meteen verontschuldigt ze zich bij mama, maar die antwoordt doodnormaal: “Dat is niets, hoor.” 

Mama wordt uit de zetel en op een stoel geholpen. Terwijl ik haar haar in de krulspelden draai, zit ze er stilletjes en dromerig bij. Ze gaat met haar hand voorzichtig al tastend over haar gezicht. Het is alsof haar vingers op zoek zijn naar iets. Ze houden halt bij haar neus, die dan zachtjes wordt gestreeld. Jeuk? Gek, dat mama niet meer rechtstreeks met de vingers haar neus vindt. En als mama later wat wil drinken, is het blijkbaar voor haar weer een zoektocht om met de drinkbeker haar mond te vinden. Ze brengt de kroes tot onder haar neus en laat die dan zachtjes op haar bovenlip zakken. Als de kroes haar mond raakt, weet ze dat ze kan drinken. Het wordt dus voor mama steeds moeilijker om haar bewegingen te coördineren.

De brochure ‘Zorgen voor morgen … - Samen kiezen voor een waardig levenseinde.’ heeft tot doel ons aan te zetten om na te denken en te overleggen met onze naasten en zorgverleners over de planning en de organisatie van ons levenseinde.

Bijlagen:
Brochure_waardige_levenseinde.pdf (428 KB)