Panorama zondag 17 mei 2009: Sterven voor het duister valt.
Met de dood van Hugo Claus op 19 maart 2008 laaide in heel Vlaanderen het euthanasiedebat weer in alle hevigheid op. Documentairemaker Ludo Penninckx maakte voor Panorama een confronterende reportage over alzheimerpatiënten die het voorbeeld van Claus hebben gevolgd, of dat willen doen.
Penninckx: Met Sterven voor het duister valt willen we de mensen informeren over euthanasie, en aantonen dat de euthanasie-wetgeving een heel complexe materie is, waarover nog lang en diep zal moeten worden nagedacht. Toen Hugo Claus stierf, begonnen heel wat mensen over euthanasie te praten. 'Als ik later dement word, mogen ze mij ook een spuitje geven', hoorde ik vaak. De meeste mensen weten blijkbaar echt niet hoe de vork in de steel zit.
In deze reportage vertellen Veerle Claus en de arts die haar man euthanaseerde hoe de jarenlange voorbereiding hierop verliep. Aan de hand van ervaringen van nog andere voorbeelden toont de reportage hoe dementerenden euthanasie vragen en hoe ze worden begeleid. Sinds de legalisering - zeven jaar geleden - kozen 23 dementerenden voor euthanasie. Dat is weinig, in vergelijking met minstens 10.000 dementen die elk jaar een natuurlijke dood sterven. Critici wijzen erop dat de euthanasiewet erg streng is voor dementerenden. Wie euthanasie wil, moet bijvoorbeeld wilsbekwaam zijn. Alzheimerpatiënten kunnen de vraag dus alleen in de beginfase van hun ziekte stellen, wanneer ze nog lange heldere periodes hebben. Als ze te lang wachten en de ziekte te ver gevorderd is, dan mag het niet meer. En een wilsverklaring dat je pas euthanasie wilt als je later diep dement bent, mag al evenmin. Er zijn een drietal wetsvoorstellen die zo'n wilsverklaring wel mogelijk willen maken, maar die roepen ook vragen op.
Uitzending gemist? Klik dan hieronder op de grote startknop in het midden van het filmvenster. Wilt u echter deze film bekijken op groot scherm, klik dan op deze link: http://www.123video.nl/playvideos.asp?MovieID=518857 en klik tijdens het afspelen op het rechthoekje onderaan rechts.De reportage duurt 44' 29''.
Mama zit vandaag weer wenend in de stoel. Verwoed wrijft ze zenuwachtig over het tafeltje vóór haar, dat haar belet de stoel uit te komen. Ik bevrijd haar vlug en we gaan samen naar haar kamer. Ze wil me iets duidelijk maken, maar het lukt haar niet. Mama geraakt niet uit haar woorden. Plots stampvoet ze woedend op de grond, ze slaat met gebalde vuisten tegen de muur aan en barst uit in een hevige huilbui. Ze is radeloos. Ik neem haar vast en ze huilt het uit op mijn schouder: Ikkan niet meer klappen . Opnieuw, voor de zoveelste keer, heeft ze even kort besef van wat er met haar aan de hand is. Deze keer huil ik stilletjes, terwijl ik haar in mijn armen hou, machteloos met haar mee. En zeggen dat er mensen zijn die er van uit gaan dat een dementerende niet lijdt. Vaak genoeg hoor je als troostende woorden, weliswaar steeds goed bedoeld : Oh, het is het ergste voor defamilie, zij beseffen het zelf toch niet meer! Een algemene misvatting, ik weet wel beter. Voor mama is het op zo'n moment echt afzien.
Gelukkig brengt de komst van Denise de hoognodige afleiding. We gaan samen wandelen en iets drinken op het terras van de cafetaria, genietend van de schaarse zonnestralen. Het valt me op dat mama zich inspant om aan het gesprek deel te nemen, wat voor haar een onmogelijke opgave is. Maar ze wil er toch zo graag nog bij horen. Het doet mij goed als mama van het uitje met Denise en mij weer helemaal blij is geworden.
Als we even later aan de eettafel zitten, samen met Karoline en Marcel, gaat het er weer vrolijk aan toe. Karolines prachtige krullen maken altijd indruk op mama. En als ze de kans krijgt wil ze er altijd even voorzichtig met haar vingers doorheen. Karoline die gek is op mama, buigt het hoofd in haar richting: Doe maar Marcella, kom maar eens aan mijn krullen. Meteen aait mama Karolines krullenbol. Ja, ik kan het niet laten ik moet dat doen, raar hé? zegt ze een beetje verontschuldigend in mijn richting. Karoline lacht en ik ben blij dat mama nu wel even uit haar woorden geraakt!
Uit het verslag van de vergadering familieraad van 4 mei 2009.
Eén van de punten op de agenda was de bespreking van de werking van de nachtdienst.
"Nachtdienst: hoeveel medewerkers zijn er s nachts aanwezig, hoeveel beloproepen zijn er gemiddeld s nachts en wat is de gemiddelde wachttijd?
- 3 Medewerkers zijn er werkzaam in de nachtdienst en dit van 21 u tot 7 u - Gemiddeld aantal beloproepen varieert van afdeling naar afdeling (tussen de 10 en 25) - Gemiddelde wachttijd: het grootste aantal van de beloproepen worden beantwoord binnen de 20 minuten"
Het woon- en zorgcentrum biedt opvang en zorg aan voor 162 bewoners in het rusthuis, waarvan 81 dementerenden. Er is ook een kort verblijf voorzien voor 6 bejaarden. Bejaarden, die nog zelfstandig kunnen wonen, krijgen daar de kans toe in de 32 service flats. Het rekensommetje is vlug gemaakt: meer dan 200 bewoners. Drie medewerkers 's nachts voor zoveel zorgbehoevende senioren!
En hoe verloopt de verzorging op de afdelingen van de dementerenden? Mama weet niet eens meer dat ze kan bellen voor hulp!
Personeelstekort blijft hét nijpende probleem. Op de volgende familieraad komt er "een voorstelling werking van de nachtdienst". Hopelijk komt er dan een goede oplossing voor het probleem van de onderbemande nachtdienst?
