o primavera
heerlijke bloemennaam,
betekent ook begin
Over mijzelf
Ik ben Van Overstraeten Nicole, en gebruik soms ook wel de schuilnaam yasmin.
Ik ben een vrouw en woon in Halle 1500 (België) en mijn beroep is gepensioneerde leerkracht Nederlands.
Ik ben geboren op 30/06/1946 en ben nu dus 77 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: poëzie, theater, oosterse cultuur, muziek en koken.
Ik publiceerde 4 dichtbundels (De dagen van de winter, Jagen, Sapkracht en De tuinen van Thevenet). In 2006 acteerde ik in 'De koffers zijn gepakt', een theaterproductie van het Masereelfonds, als eerbetoon aan Bertold Brecht.
een lief okerkleurig scharminkel
literatuur, cultuur, small talk
11-06-2014
Robert Hummelt
Norbert Hummelts rechte, blokvormige gedichten vol nevenschikkende zinnen lijken op het eerste gezicht neutraal geformuleerde vluchtige notities. Toch is het juist die vorm die bijdraagt aan de spanning die in al zijn gedichten voelbaar is. De ruimte die het gedicht op papier inneemt, heeft hetzelfde kleine, soms zelfs benauwde van de ruimte die met de gedichten wordt opgeroepen. Tegelijkertijd sluit de begrensde ruimte van het gedicht ook aan bij de veilige en overzichtelijke ruimte van de herinnering. Hummelt haalt (fictieve) herinneringen naar boven en laat die botsen met de gewaarwording of ervaring van een actueel moment. Ook de manier waarop de ene gedachte in de andere haakt, het gebruik van half afgemaakte redeneringen en elliptische formuleringen herkennen we maar al te goed. Ja, zo werkt de geest, zo werken associaties. Hummelt laat zien hoe de ene gedachte de andere voortbrengt en daarmee hoe zich onverwacht een scherp inzicht kan aftekenen.
de bijen zitten in de wintertros, je ziet ze nu om deze tijd niet meer ; hun gezoem dringt nauwelijks door de mond van de lade als ver gedreun aan mijn zwakke oor .. ze zitten er dicht bijeen te gonzen en houden zichzelf met hun gonzen warm. en voor de dagen als het vriest, vertelt de imker, bereid ik het suikerwater voor. het suikerwater: ja, dat werkte altijd. lang geleden zat ik zelf in zo een tros, de stemmen zoemden altijd om me heen, zo naadloos was het gepraat. ik zat als kind aan de gedekte tafel. waterig de koffie het mocht geen naam hebben, die kon je als kind al drinken. de waterketel stond steeds op het fornuis. de kamer was naar buiten afgeschermd. het hele jaar gaf een lamp er licht. maar de kersentaart was weergaloos en er was geen zondag zonder taart. de bodem kruimeldeeg en dan de room, telkens zo vers geklopt .. ik wilde nooit van deze tros vandaan. ik hoor nauwelijks nog wat de imker zegt: als op het eind van mei het koolzaad in bloei staat .. toen je voor elk volk tien mark ontving. de honing is geslingerd voor dit jaar. de bijen zitten in de wintertros, ze houden zichzelf met hun gonzen warm; zelfs mijn kindergeloof verwarmt mij niet meer ik kan niet gonzen en mij steunt geen zwerm. ik sta slechts en loop een paar passen van de braamstruik naar de bijenkast en mag een tijdje in de tuin blijven tot men me voor de koffie roept: ogenblikje, ik ben er zo .. ik sta voor de korf met lege handen. de regen klettert op het dak van het prieel. de bijen zitten in de wintertros.
Ann Jäderlund is dichter en toneelschrijver. Haar poëtica is intrigerend, soms introvert en somber, soms ironisch en grappig, altijd fascinerend. Jäderlunds gedichten laten zich niet vluchtig lezen. Ze bieden weerwerk en zorgen voor verwarring bij de lezer. Jäderlund maakt vooral in haar vroege werk gebruik van intertekstualiteit. Ze verwijst naar bijbelverzen, een Zweeds legendarium of naar vergeten vrouwelijke auteurs. Na haar poëziedebuut Vimpelstaden (1985) verschenen Snart går jag i Sommaren ut (1990) en cilinder i vattnet av vattengråt (2006). Jäderlund werd in 2004 bekroond met De Nios Stora pris en in 2004 met de Dobloug Prize .
Op die wanhopige afstanden. Die noch hier kunnen zijn noch daar. Ze glanzen vanuit hun domeinen. Tillen zichzelf omhoog en worden zwart. Het is zo dik. Het zijn enkel deze laatste dagen die naar hun plaats teruggaan. Men kan van plaats verwisselen. Maar niemand die het doet. De atomen zelf kunnen wel van plaats verwisselen. En alles zelf.
Hu Xudong werd onlangs genoemd als een van de tien Top New Poets in China. Hij schrijft poëzie en essays, maar is ook werkzaam als columnist, vertaler en tv-presentator. Xudong is gepromoveerd in de Chinese hedendaagse letterkunde en doceert aan de Universiteit van Peking. Zijn poëzie is sterk narratief en weet in rake bewoordingen een uitgesponnen verhaal te vertellen. Xudong incorporeert verschillende taalsituaties in zijn gedichten. Zo maakt hij gebruik van provinciale dialecten maar refereert hij ook veelvuldig aan klassieke (Chinese) teksten of advertenties.
MAMA ANA PAULA SCHRIJFT OOK POËZIE
Mama Ana Paula schrijft ook poëzie. Met een sigaret van maiskolfblad in haar mond smeet ze me een dikke dichtbundel toe en zei : ‘Lees maar.’ Het is waar, mama Ana Paula, onstuimig als de Atlantische Oceaan, de moeder van mijn student José, twee ronde Braziliën op haar borst, een stuk Zuid-Amerika op haar billen en een buik vol bier, schrijft ook poëzie. De dag dat ik haar voor het eerst ontmoette en ze me optilde, als een arend die een prooi greep, wist ik niet dat ze poëzie schreef. Toen ze me begroette met een mondvol ‘lul’, met haar grote palmboomhanden over mijn gezicht aaide, met haar marihuanatong mijn paniekerige oren likte, wist ik niet dat ze poëzie schreef . Iedereen, inclusief haar zoon José en haar schoondochter Gisèle, zei dat ze een losbol was, maar niemand zei me dat ze poëzie schreef. José zei: ‘Zet mijn leraar neer, lieve losbol van me.’ Dus zette ze me neer, bleef naar willekeur ‘lul’ uitspuwen en ging een andere prooi pakken. Kijkend naar haar sterke rug, die zelfs als ze dronken was nog altijd een stier dodelijk kon vloeren, kon ik me totaal niet voorstellen dat ze poëzie schreef. Ook vandaag, een dag dat mama Ana Paula buitengewoon kalm is, kan ik me niet voorstellen dat ze poëzie schrijft. Toen ik met José het huis binnenliep en een glimp van haar opving, rokend bij het zwembad, met gespreide armen en benen, kon ik me ook niet voorstellen dat ze poëzie schreef. Toen ik in de woonkamer een gespierde kerel met Bob Marley rastahaar tegenkwam en Gisèle me vertelde dat hij het vriendje van haar schoonmoeder was van de avond ervoor, geloofde ik helemaal niet meer dat mama Ana Paula die elke dag een gespierde kerel had ook poëzie kon schrijven. Maar het is absoluut waar dat mama Ana Paula ook poëzie schrijft. Waarom zou de boerende en scheten latende mama Ana Paula geen vrouwenpoëzie zonder boeren en scheten mogen schrijven? Ik bladerde de dichtbundel van mama Ana Paula helemaal door. Inderdaad, mama Ana Paula schrijft poëzie. Geen vette poëzie vol drank , geen poëzie met marihuana en lullen, of gespierde poëzie met gespierde kerels. In een gedicht met de titel ‘Drie seconden stilte in een gedicht’, heeft ze geschreven: ‘Geef me drie seconden stilte in een gedicht, dan kan ik daarin de donkere wolken van de lucht beschrijven.’
Daniel Falb, in 1977 geboren in Kassel en sedert 1998 woonachtig in Berlijn, behoort tot de grote stemmen van de jonge Duitse dichtersgeneratie. Ook met schrijven begint hij in 1998. Hij neemt deel aan het auteursforum ‘lauter niemand’ en publiceert in eerste instantie in tijdschriften en bloemlezingen, onder meer in ‘EDIT’, ‘Zwischen den Zeilen’ en de bloemlezing ‘Lyrik von JETZT’ (DuMont 2003). Zijn debuutbundel, ‘die Räumung dieser parks’, uit 2003, was indertijd ook de eerste publicatie van de sindsdien veelgeprezen en meermalen bekroonde uitgeverij kookbooks. In 2009 verscheen zijn tweede bundel BANCOR (kookbooks 2009).
de meetbare diepte van de organisatie die ons animeerde. de oermeter ijken. de huizen bestaan uit cake.
montagne sainte-victoire’s twenty four expiring versions per time unit. let op de houdbaarheidsdatum van de dingen om ons heen .
de natuur produceert kant-en-klaargerechten. door publieke functies gaat het geoogste dus, gaat het lichaamsgewicht gekleed heen.
we lagen bovenop elkaar, in de generatietijd. op mij drukte een president en de eindeloze rij van zijn ferventste doubles.
zegt de ene erwt tegen de andere. de bevoorradingslijnen zijn tot de nok toe be¬dekt met woongebieden. gazons van burgerbureaus.
als structuren de straat op gaan, wat is dan de straat. en het fruit, aan de struik seconden lang optimaal geconserveerd.
in de levensmiddelenafdeling rekende ik af en kreeg van de automaat geld terug dat aan de bomen groeit.
Mohamed Al-Harthy schrijft gedichten en reisverhalen. Zijn poëzie wordt, in tegenstelling tot veel andere Arabische dichters en tot de Arabische traditie, gekenmerkt door vrije verzen. Ook wat betreft thematiek wijkt Al-Harthy af van de Arabische conventies en zijn poëzie wordt omschreven als surrealistisch.
CAFÉ KAFKA
Nee, ik houd me niet bezig met het verhaal over dit beroemde café vlak bij de oude joodse wijk, in Širokastraat 12 in Praag, en ook niet met wat ik in Muscat duidelijk zag op het filmdoek van de fantasie (met zijn houten stoelen en katoenen parasols op het terras) Duitse toeristen bezochten hem en rijke Indiërs met gouden kettingen en de meestal failliete Omanis hoewel ze nog steeds voor het caféterras hun ronkende snelle auto’s zadelen…
Blijf ver van de werkeloze Kafka-adepten als zij de lach van de serveerster oproepen (na hun snelle mislukking om korte verhalen te schrijven) dat zij in het cabinet van de Sultan werken of bij de bank van Muscat of – loyaal aan Kafka – bij een verzekeringsmaatschappij terwijl ze, met gemaakte Muscaatse nonchalance, de zakdoeken voor hun tranen verbergen achter de glimlach van hun fladderende geesten die niet stoppen met roken
Over dit café en dat andere café heb ik het niet maar over een café waarvan ik dikwijls droomde ondanks dat ik nooit in staat zal zijn om een café te openen op Shatti Al-Qurum in Muscat omdat ik niet de nodige liquide middelen op mijn rekening heb die dezer dagen net zo leeg is als de waterlopen om niet te spreken van mijn armzalig onvermogen het café te runnen met een geïmporteerde lach uit Nepal of de Filipijnen…
Zo probeerde ik, met het voorbijgaan van de dagen, te vergeten dat het knoflook van de gedachte niet zo scherp meer was als in vroeger dagen ondanks dat ik mezelf en de koffie van het huis verwaarloosde, werden de spijkers van verdriet over het schrift van Hemmingway uitgegoten (waarin ik tenslotte mijn gedichten met potlood placht te schrijven) om ze daarna uit te typen op de tekstverwerker die mijn vriend Oerwa Ibn al-Ward had uitgevonden voor de komst van de Islam
Terwijl het meer van de fantasie niet wanhoopte over de knoflookgeur van de gedachte – overviel die fantasie mij met het plan op deze bladzijden een café te openen zonder dat er stoelen in de schaduw of een goddelijke zon moet zijn boven en behalve het welkomstbord voor gasten
Welkom. U bent welkom Geniet hier van uw mooiste uren en drink een kopje van uw favoriete koffie (met een welkomstKafkakoekje)
Luister naar een tussen de regels verborgen fragment van Johann Sebastian Bach… en als je, en als je geen portret van Charley Chaplin ziet op de papieren wikkel zie hem dan in je gedachten en vergelijk hem met zijn evenbeeld en lach en als je dat niet kunt – als je dat niet kunt, dan mag je de glimlach nadoen van de acteur die op de televisie voor tandpasta reclame maakt mits je doet alsof je de gebeurtenissen van het verhaal dat nu eindigt, bent vergeten door de rekening te betalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . uw vriend Franz Kafka betaalde al
argh! al meer dan een halve week achterstand opgelopen door rugpijn. ik noem mijn pijn mister lum en praat ook met hem. het was duidelijk een lichte vorm van lumbago, die dan toch meesterlijk besliste over mijn activiteiten: ik kon een paar dagen niets anders dan liggen, want elke beweging deed pijn. een reden te meer om lui in mijn bedje te blijven en mijn huisgenoten te belasten met de huishoudelijke karweitjes. natuurlijk heerlijk veel boekskes gelezen...
bovenstaande cover is van een boek van alessandro baricco: de barbaren, een essay over de mutatie. een weird boek! alessandro bezigt een bizarrre schoolmeesterachtige stijl, die nog grappig is ook, en wil aantonen dat we in een veranderende tijd leven. hij heeft zeker een punt: zijn stelling dat de tijd van het zeggen plaats heeft moeten maken voor communicatie, vind ik wel een doordenkertje.
en chardonnay is tegenwoordig wat hij noemt een hollywoodwijn, die wijnkenners en traditionele wijnboeren grijze haren bezorgt. toch dacht ik direct: ach, dat exclusieve, welke gewone mens kan zoiets constant ervaren? ik ben heel blij met een gekoelde chardonnay op een zomers terrrasje, en het kan me worst wezen als die niet volgens de regels is gemaakt. ik luister naar mijn eigen smaakfeetje. als ik vrolijk ben en het snikheet is, vind ik elk gekoeld drankje hemels...
la superba van ilja leonard pfeijffer las ik al een tijdje geleden, maar tijdens mister lums' heerschappij vernam ik dat ilja er een prijs mee had gewonnen: de libris literatuurprijs 2014 (zie http://www.deredactie.be/permalink/1.1966416). sinds ik zijn dichtbundel dolores heb gelezen, is ilja 1 van mijn favoriete schrijvers!
een flinterdunne tanizaki, de zwevende brug der dromen. een meesterwerk. kon niet anders dan door een japanner geschreven zijn: met een sensuele pen van fluweel borstelt hij een beeld van zijn adoptieve moeder. ik post een link: http://fr.wikipedia.org/wiki/Jun%27ichir%C5%8D_Tanizaki
dit is een literaire thriller met een setting in het oude egypte! los van het ophelderen van de moordzaak en de zoektocht naar smokkelaars door luitenant bak, genoot ik van de zintuiglijkheid in dit verhaal. en vooral: de gouden gloed waarin alles wordt gedompeld door oppergod re, de zon. het gloeiend hete zand, de glimmende gebruinde (geoliede) en gespierde torso's van de mannelijke personages, de gracieuze en sensuele lichamen van de dames, de gouden enkelbanden, de lapis lazuli in ringen en armbanden, de parfums, de zon op het dak van de citadel, de azuurblauwe hemel.... de schrijfster - of is het de vertaalster? bezigt een verrukkelijk-pulpeuze stijl. alleen een vrouw kan dit zo. ahum!
een kleine pessoa. lief boekje. ben te weten gekomen dat pessoa nogal geïnteresseerd was in vrijmetselarij en in kabballa. de inleiding is superinteressant, het verhaal zelf is niet af. maar achteraan volgt een soort synopsis, door pessoa zelf geschreven. wat een tipje oplicht van de sluier: ook pessoa was in zijn schrijven georganiseerd.
laatste boekje, met dank aan mister lum. de auteur is een palestijn uit ramallah. eigenlijk een politiek boekje, maar verweven in een subliem verhaal. ik vond deze schitterende passage: je me suis abstenu d'entrer dans des conditions politiques, philosophiques ert historiques sur les révolutions, leurs commencements et leurs fins, et comme toujours, je ne me suis laissé émouvoir par aucune prétention idealiste. j'ai une longue expérience des masques. je ne penche pas spontanément pour la marge en tant qur telle. la marginalité n'est pas pour moi une valeur en soi et ceux qui s'en garganisent ne me fascinent pas. je dirais même que mes méditations m'ont révelé que la marge n'est pas moins cruelle envers la marge de la marge que le centre lui-même ne l'est envers la marge.
eindelijk was het zover: de damespoëzieavond in het literair cafe den hopsack op donderdag 3 april in de grote pieter potstraat in antwerpen! 9 dames, 9 muzen, 9 dichteressen hadden hun medewerking toegezegd! dagen, neen, weken, neen, maanden bij voorbaat was ik al bezig met de voorbereiding. uitnodigingen sturen, mailen, nog eens mailen, nog eens mailen, een programmaatje samenstellen, in betweenen tussen de vvl, de dames en het management van den hopsack enz... ik was zo geobsedeerd door het woord donderdag, dat ik mij voor 2 theatervoorstellingen in het cc 't vondel hier in mijn stadje van dag vergiste: de voorstellingen gingen door op vrijdag en ik stond daar reeds aan de deur op donderdag! in mijn perceptie moesten alle events op donderdag plaatsvinden!
ik had de dames op het hart gedrukt hun voordracht te beperken tot 5 minuten. 5 minuten! argh! dat leek zo weinig! maar het moest van het management, want negen dichteressen op het podium in anderhalf uur... dat was schuiven en puzzelen en vooraf inoefenen met de klok naast zich. maar tegenwoordig gaat dat zo: theater- en circusacts worden tot op de minuut voorbereid, reporters bij voorbeeld krijgen vijf en een halve minuut spreektijd, niet meer, niet minder... ik vroeg de dames dus een strakke timing aan te houden.. en het lukte! stipt om 22 uur sloten we af! van solidariteit gesproken! ik wil de dames hierbij feliciteren voor hun professionaliteit en hun enthousiaste inzet! bravo en nog eens bravo! hieronder een kleine reportage van dit heuglijk event (foto's zijn van geertje, ik schreef de commentaren). in de bijlage (naar beneden scrollen aub) wil ik een keuze van de voorgedragen gedichten en verhalen opnemen.maar dat komt nog!
oeps! bij aankomst moest ik natuurlijk pronken met mijn mooie rode tas... de dame met het hoedje is renée, de heer met de hoed is tony, voorzitter van de vvl.
in mijn intro verklapte ik waarom op de affiche stond: de tiende muze. ik citeer uit mijn speech: 9 muzen, zegt u? Op de affiche staat nochtans: De Tiende muze? Wie is dan die 10de muze? Grappenmakers zullen beweren dat ik misschien die 10de muze ben. Maar neen, ik zet een stap opzij en verwijs naar de grootste dichteres uit de klassieke oudheid, onze illustere voorgangster, Sappfo van Lesbos (ca. 625-565 v. Chr.), die door de Griekse filosoof Plato in een flitsend epigram geprezen werd als de Tiende Muze. Ik wil hierbij zeker ook vermelden, dat dichteres Renée van Hekken eigenlijk op het idee kwam een vrouwenpoëzieavond in te richten in Den Hopsack. Daarom geef ik haar zo dadelijk als eerste het woord...
jaja, renée had een schitterend idee! hierboven leest ze haar valentina-gedichten. ik kijk bewonderend naar haar mooie hoed!
edith de gilde kwam helemaal uit den haag naar den hopssack. zij begon te schrijven en te publiceren op haar vijftigste. wat een revelatie! haar poëzie is heel verdicht en zij leest haar gedichten zorgvuldig, met intense aandacht. het resultaat was wondermooi!
met opzet heb ik de rode oogjes niet weggewerkt! dit lijkt wel een bijeenkomst van vampiertjes! of waren het vamps? links ziet u ann van dessel, rechts vooraan erika de stercke uit gent. rechts, verborgen in het duister, ziet u melissa leboeuf!en de dame die op de achtergrond elegant applaudisseert is rose.
erika de stercke neemt veelvuldig deel aan slams in nederland en belgië. zij deed ook mee aan poëziefestivals zoals 'Dichters in de Prinsentuin in Groningen' en 'Onbederf’lijk Vers in Nijmegen'! maar vanavond wilde zij niet slammen! jammer! haar gedichten vond ik desondanks superleuk!
'christina guirlande ontroerde met een gedicht over haar moeder die altijd naar zee wilde maar daar nooit aan toe is gekomen....' (dit stukje nam ik over van de blog http://mededelingen.over-blog.com/article-de-tiende-muze-123212823.html. moet u zeker lezen!). christina is een waardige en stijlvolle dichteres, van wie ik een reeks verrukkelijke gedichten over rozen heb gelezen... zie mijn blogbericht van 12/04/2011!
lut natens was voor mij eigenlijk een onbekende! zij las een mooi gedicht voor over haar jonggestorven broer, met zachte stem...
zusterlijk naast elkaar op de bank: patricia de landtsheer, christina guirlande, melissa leboeuf. van patricia en melissa heb ik geen podiumfoto, jammer! maar ik wil hier onmiddellijk aan toevoegen dat ik hun professionele voordracht enorm kon waarderen! wat een prachtige, sterke dames! bravo! links nog eens de doordringende blik van ann en rechts de besnorde bert bevers...
ann van dessel is een fenomeen! haar gedichten zijn heel sterk, tegelijk grappig en tragisch en zij leest ze rechtstaand voor, heel levendig, met de nodige gebaren en een flitsende energie! waw, ann, supertof!
en hier zijn we, de negen (tien) muzen: achteraan van links naar rechts Patricia De Landtsheer, Melissa Leboeuf, Lut Natens, Christina Guirlande, Renée Van Hekken, Nicole Van Overstraeten, Edith de Gilde en Erika De Stercke. Vooraan Ann Van Dessel en Annmarie Sauer.(foto Geertje Hoefnagels)
daar annmarie sauer alleen maar op deze foto voorkomt, publi ik hier tot slot een schitterend engelstalig cherokee-gedicht, dat zij vertaalde voor publiek geheim 7. (zie ook bijlagen)
How Madwomen Survive
I come from a long line of madwomen and of this, I am proud. Strong women with determined resiliency, open minds, and hands that knew no idleness. A great grandmother who became accustomed to the whiskey-colored breath of strangers in order that her children be fed.
A grandmother who captured and killed the white chickens of neighbors for the same reason. And a mother who tried and failed and tried and failed and tried and failed and tried and failed to understand the reasoning
behind the lies of men who said they were her lovers. I come from a long line of madwomen and of this, I am proud. There is a difference in madness and craziness: Craziness causes one to twirl and twirl until a great breath sucks her spirit home leaving her mind and body to laugh on their own.
Madness allows the mind and body to function while the spirit dances to the heartbeat of the stars. I come from a long line of madwomen and of this, I am proud. Women who folded their shame into the gathers of their pride wrapped them both around their ankles and continued to dance, letting everyone know they were not afraid to dance backward if it meant survival.
I come from a long line of madwomen and of this, I am proud.
verleden week bracht ik drie bibliotheekboeken ongelezen terug (rikka pulkkinen- vreemdeling, carmien michels- wij zijn water, en zelfs een murakami- kagoeroecorrespondentie). reden: eerst en vooral verveelden deze boeken me na enige pagina's; ten tweede besloot ik de boeken die ik al enkele maanden geleden van een vriend ter inzage had gekregen eindelijk en helemaaaal uit te lezen! vooral valse papieren, een narratief essay van de mexicaans-italiaanse valeria luiselli wou ik uitlezen en herlezen, want deze dame intrigeert me. niet alleen heeft ze hetzelfde kapsel als mijn dochter en roept zij bij mij iedere keer weer een vers uit een oud gedicht van me op: mijn zwerftochten in de vierendertigste straat (jaja, toen ik jong was telde ik de straten in brussel!), maar een jonge vrouw die schrijft over wat zij schrijft: niet zo evident! in het eerste hoofdstuk, de anderhalve kamer van brodsky, is zij op reis in italië en bezoekt het kerkhofeiland san michele in de baai van venetië, om het graf van jozeph brodsky te vinden*. dit hoofdstuk, verspreid over elf pagina’s, verdeelt valeria dan nog in vijf stukjes, waarboven de naam van een hotel (hotel bellevue, hotel alla salute, hotel grutti palace enz…) prijkt. waarschijnlijk logeerde brodsky in deze hotelletjes, want hij hield erg veel van italië. de vertalingen van zijn gedichten in het italiaans vond hij trouwens super, want het rijmschema in het italiaans is hetzelfde als in het russisch!ëïï wat nu opvallend is: die stukjes zeggen niets over die hotels of de omgeving, maar vertellen daadwerkelijk over haar zoektocht naar brodsky’s graf. zij filosofeert over brodsky’s eenzaamheid, verwijst naar andere dichters en beroemdheden (zoals ezra pound!) die daar ook zijn begraven, citeert gilbert keith chesterton* en john ruskin* en beschrijft, zonder zich te verliezen in dromerige contemplatie (daar is zij, zegt zij zelf, te ongeduldig voor!) op pakkende wijze de sfeer op het kerkhof van san-michele… terwijl ze aan een sigaretje lurkt! deze techniek past zij toe in het hele boekje: tien hoofdstukken, verdeeld in aparte hapklare blokjes, doorspekt met narratieve paragrafen with a touch of melancholy, waarboven zij vreemde titels schrijft en metaforen geïnspireerd op ruines en verval niet schuwt. zij linkt haar observaties aan kunst, filosofie, architectuur en literatuur en refereert uiteindelijk naar het schrijfproces en de verbeelding.
* valeria flaneert door mexico-city, haar thuisstad, geeft haar ogen de kost en laat daarbij haar gedachten en fantasie de vrije loop. daarna (of tegelijk?) schrijft zij alles op, daarbij puttend uit haar toch wel rijke belezenheid en eruditie. in een van mijn favoriete stukjes (twee straten en een stoep, p.55) denkt zij na over de term saudade. ze begint met een wetenschappelijke uiteenzetting over het begrip melancholie, onderzoekt daarna de oorsprong van de term nostalgie en probeert tenslotte het woord saudade uit te leggen – eigenlijk een niet uit te leggen woord: waar de pijn te horen is in de samenklank van de eerste twee klinkers, (en) doet denken aan dingen die tegelijkertijd mooi en verdrietig zijn: zeeschepen, treurwilgen, wierook, hagedissen..(p 62). deze tristesse vind ik ook terug in de hoofdstukken waarbij valeria luiselli het heeft over ruines, verval en restauratie in de stedelijke architectuur. het stof van mexico-city stuift zo van de bladzijden omhoog.. . zij vertelt over 'stoftochten' in steden, want waar anders verzin je titels als á velo, bouwmaterialen, brug in onderhoud, cement, in aanbouw, relingo’s, verhuizingen, woningmarkt, staatsburgerschap (want voor papieren moet je naar grote stoffige gebouwen in de hoofdstad)?
* relingo’s zijn stukjes braakliggende grond, ontstaan in mexico-city, op plekken waar men omwille van de aanleg van een grote snelweg, de paseo de la reforma, een reeks gebouwen met de grond gelijk maakte. langs de paseo de la reforma, de indrukwekkende façade die ermee pronkt de toegangsweg te vormen naar een keizerlijk mexico-stad dat al lang niet meer bestaat, loopt een patroon van kleine open plekken, van pleintjes waar ooit iets was maar waar nu alleen nog maar braakliggende stukken grond zijn. het oorspronkelijke grindpatroon van de stad werd doorkruist door deze snelweg en van de rechthoekige terreinen bleven dus driehoekige of trapeziumvormige stukken over, waar onmogelijk nog kon op gebouwd worden. deze terrains vagues inspireren luiselli tot overdenkingen omtrent stedelijke architectuur, commentaren bij roland barthes’ essay over de eiffeltoren, de terraines vagues van de catalaanse architect ignasi de sola-morales, het huis voor de kunsten en handenarbeid, speciaal bedoeld voor doven, gebouwd op de relingo dichtbij metrostation hidalgo, de muurschilderingen in de oude miguel de cervantes bibliotheek, het begrip lingering… uiteindelijk vergelijkt zij steden en aanverwante bouwkundige esbattementen met het schrijven zelf, dat zij een omgekeerd restauratieproces noemt. schrijven is niet hetzelfde als bouwen: schrijven is juist het maken van relingo’s, het achterlaten en verspreiden van stiltes en leegtes, van relingo’s in de taal. de zwerftochten die we gedurende onze lectuur maken brengen de ruimtes in beeld waarin we ons tijdens onze intieme momenten begeven.
* oef: wat ik eigenlijk zeggen wil - bij luiselli voor een keer geen onderwerpen als: relaties, familiegeschiedenissen, passionele liefdes, reisreportages e.d. luiselli’s verhaal is een amalgaam waarbij architectuur, sociologie, filosofie, geschiedenis en literatuur de ingrediënten zijn. luiselli kun je oppervlakkig lezen als een soort bevreemdend avontuur, een zwerftocht doorheen steden als venetië, mexico-city, new-york. maar bij nadere lectuur ontdek je een wereld van schoonheid, waar je kunt in verblijven en je nooit of nooit zult vervelen. want haar metaforen zijn toepasbaar op wat wij voortdurend in ons eigen leven ervaren, op de manier waarop wij bewegen in de stad, met de overweldigende aanwezigheid van grootschalige architectuur, dichte infrastructuur en ook het verval.
de relingo’s, de terrains vagues in de stad (en in onszelf) gelden dan als ultieme rustpunten, als sluipwegen naar herinnering en verbeelding.
• ik vond dit hoofdstuk zelfs integraal op internet terug: http://issuu.com/uitgeverijkaraat/docs/valeria_luiselli_joseph_brodsky) • http://fr.wikipedia.org/wiki/G._K._Chesterton • http://en.wikipedia.org/wiki/Ruskinian
op de dag na gedichtendag gebeurde er een drama in leuven. de krantenkoppen logen er niet om:
Twee studentes komen om bij zware kotbrand in Leuven
dichter mark meekers had daags voordien nog een ontmoeting met deze dames en schreef een gelegenheidsgedicht. echte dichters kunnen dat, gelegenheidsgedichten schrijven...
Beste Nicole, Donderdagavond (op gedichtendag) raakten ik en de Limburgse dichter Herman Rohaert in gesprek met twee leuke Ierse meisjes. Ze kochten zelfs een bundel van Herman. Acht uren later verdwenen ze in de brand van hun studentenhuis. Een te uitdrukkelijke demonstratie van het lot. Groet, Mark
31 JANUARI 2014
voor Dace en Sara
twee giechelende meisjes en de eerste winterbloem op de ruit van een uitgewoonde kamer. dakpannen braken de stilte van hun slaap, vensters sprongen stuk, dwongen
de buren wakker te worden, te kijken hoe de muil van de hel openging, een peuk het gloeiend oog werd van ’n woedende draak, niets meer uit de brand te slepen viel.
vuur discrimineert niet, volgt zijn eigen on- verbiddelijke wet, maakt geen onderscheid tussen beddenlinnen, hout, papier of mensen- haar. nooit zullen ze kinderen horen joelen.
Sint-Brandaan, open jouw Ierse hemel voor hen. vaders identificeren hun dochters. ze snikken in mij na. geef hen 'n vermoeden van licht, groter dan elk verdriet.
gisteren gedichtendag. ik mailde een gedicht naar vrienden en bekenden.
begon mijn vaderlandeen aantal jaren geleden, daarna verdween het in een map. onlangs, bij het recupereren van teksten op mijn doorgebrande usb-stick, vond ik het terug. ik schrapte en schaafde. eindelijk was ik tevreden met het resultaat.
verrassing:
kreeg leuke reacties.
sommige (fijne) collega-dichters vonden mijn vaderland gewoon mooi en bedankten me hoffelijk.
anderen deden hun best om gauwgauw ook een gedicht te sturen, voelden zich geroepen om ook een gedichtgedichtgedicht te schrijven (in overtreffende trap).
vertederend!
de gedichten die ik kreeg zijn geïnspireerd, roerend, grappig.
maar nog fijner vond ik het, dat ook 'gewone mensen' (niet-dichters) een reactie binnenstuurden.
blij was ik, dat mijn mini-project zoveel succes had.
heb me dus danig geamuseerd.
in bijlage verzamelde ik enige reacties en de (toch heel fraaie) gedichten.
hierbij dank ik iedereen (met een virtuele zoen!) die moeite deed om mee te doen..
mijn vaderland het land van mijn vader, mijn vaders vaderland - het land dat mijn grootvader bewerkte.
ogenschijnlijk diep liggend in de bellingenstraat (komende van de edingense steenweg moesten we rechts, net vóór de windmolen van hondzocht, het straatje in) het huis van grootvader, links op honderd meter. zijn land rechts op tweehonderd meter. zei toen nonkel roger: prachtig toch, wonen op een plek waar je de wijde horizon ziet! leve het platteland, de boerenstiel, het land van mijn vaders vader!
we hielpen die zomer met de oogst. ’s avonds rustten we uit bij het vuur. we aten aardappels, zwartgeblakerd, met zout uit de hand. om de beurt dronken we dorstig van amberkleurig schuimend tafelbier. daarna speelden we voetbal in het kniehoge gras aan de rand van het land van mijn vaders vader. de reusachtige hond van nonkel roger rende wild tussen mijn wijde spreidstand, ik viel bijna om van verbazing! plots had ik een rijdier, een paard. ik reed trots als een pauw op mijn paard, prinsesje van organdie op het land van mijn vader, mijn vaderland.
verleden zondag (8 december) om halfnegen in de ochtend reeds op de trein naar antwerpen. in het literair café den hopsack stond een literair ontbijt geprogrammeerd. dichters die in 2013 in het ledenblad publiceerden, mochten hun ding doen en het beste gedicht zou een prijs krijgen.... deelnemers waren Ward Mertens, Ann Aelterman, Raf de Bie, Sarah Buys-Devillé, Anke Dingemans, Kristiaan Geerts, Joris Iven, Frederik Van Rooyen, Marc Schoeters, Walter Simons en Cecile Vanhoutte.
wanneer ik een literaire voordracht bijwoon, stel ik me dikwijls daarna de vraag: wat heb ik nu in 's hemelsnaam van die esbattementen onthouden, welke naam, welk gedicht, welke verzen... ? meestal blijft er bitter weinig ‘hangen’. het meest herinner ik mij de passie waarmee dichters hun gedicht hebben voorgedragen, of ze behoorlijk articuleerden, of ze correct, met gevoel voor timing en ritme, voordroegen….
soms herinner ik mij alleen een paar woorden uit hun voordracht, af en toe een vers. dikwijls denk ik: de gedichten zouden aan het publiek moeten worden getoond, op een scherm geprojecteerd, uitgedeeld op losse velletjes… dan zouden de teksten veel beter tot hun recht komen.
toen ik na de optredens naar het toilet schuifelde, sprak een langharige man me glunderend aan en zei: ‘twas goed hé!' en ik beaamde rustig zijn enthousiasme. maar op de trein buitelden alleen woorden als kabeljouw, havermoutpap, papaver, kutje, en het vers ik kom voorzichtig nader door mijn hoofdje... vond ik het echt goed? ik vond het vooral een sympathiek optreden, met grappige, frisse momenten ... en redelijk onbekende dichters, behalve joris iven dan...
de eerste dichter was mijn maatje ward, die blijkbaar dol is op havermoutpap.
Samenwerkingsovereenkomst
Tenslotte zal ik weer beginnen met het afbreken van zinnen op de juiste plaats, dat zorgt voor betekenis- verschil. Havermoutpap is wat ik wil. Ik zal gedichten schrijven op het ritme van de trein, het ritme valt samen met wat in mij klopt. De gaten dicht ik met rozijnen. Ik zal rijmen wanneer het mag. Nooit om het effect, nooit bij twijfel over de schrijfwijze van een moeilijker woord. Zaterdag is gesuikerde havermoutpapdag met kruiden. Ik leg de dieren in mij voorgoed het zwijgen op, dat brengt mijn lezers in de war. Ik zal nooit rijmen lapjeskat met HAVERMOUTPAP HAVERMOUTPAP
Ingrediënten volgens mijn grootmoeder: havermout, melk. Meng en breng aan de kook. Voeg toe: suiker, kaneel, kardemom, gedroogd fruit. Zal ik de inhoud op één regel schrijven? Is deze wijze verwarrend? Gaat het om snel oplosbare of de indikking van een gewoon kwartier? Koken moet op gevoel. DIT IS HET DEFINITIEVE RECEPT VOOR HAVERMOUTPAP
Over twee weken schrijf ik een doorbraakgedicht, over vier een bundel: ik ben een drachtige koe uitroepteken. In ontbloot bovenlijf zal ik poseren op de achterflap met in mijn mond een sigaret. Na ontvangst van de C. Buddingh’-prijs zal ik de tweede druk verbeteren: elke ik wordt geschrapt en ook alles wat is gelogen. Mijn uitgever zal negatief reageren en niemand zal mij nog geloven. Ik zal uiteindelijk alles opeten.
ward bracht het publiek in de war, zette de mensen op grappige wijze op het verkeerde been. was dit nu een gedicht of een recept voor havermoutpap? de besmuikte giechellachjes, de olijke kuchjes, de verdoken kreetjes uit het publiek spraken boekdelen...
ward somde ingrediënten op, gaf technische tips, niet voor het koken van havermoutpap, maar voor het schrijven van een gedicht! breek je zinnen af op het juiste moment, volg het ritme, rijm als het moet, let op de spelling, denk na over de lengte van een vers... tegelijk verklapte ward aan de aandachtige luisteraars grootmoeders recept voor havermoutpap.
in het laatste deel van samenwerkingsovereenkomst simuleert ward zijn succes als dichter. zijn eerste bundel verschijnt: hoe zal hij zich gedragen bij de presentatie? voor de foto wil hij uit de kleren, zal hij uitdagend een sigaret roken...
haha, blijkbaar zijn er raakpunten tussen koken en poëzie schrijven!
de waarde van dit gedicht is de grappige, relativerende en ook lenige manier waarop ward de aanmatigende droom van succes, het schrappen van het ik, waarachtigheid en geloofwaardigheid in de literatuur mixt met zoiets alledaags als een gezellig potje havermout koken...
bravo, zou ik zo zeggen, gedicht (en voordracht) geslaagd, tien op tien!
dit zijn ward, ikzelf en joris iven aan de ontbijttafel. ward en ik zien er een beetje verwaaid uit, we waren eigenlijk beiden doodmoe. joris ziet er netjes en sportief uit: ruitjeshemd, kortgeknipt kopje, goed zo...
joris kreeg de prijs voor wat me toekomt, het beste gedicht. (op deze foto, die een beetje wazig is, ziet u hem samen met frank devos.)
Wat me toekomt
Ver en thuis. Zo valt het altijd, altijd in mijn wijd open handen die omhelzen willen wat toch
ontglipt, en wat ook aan tijd onttrokken is, het glijdt, als door akkers en door aders,
zoals niemand het had kunnen voorzien, het glijdt als bloed, warm en golvend, nergens
stremmend, nooit stollend, geheel onverwacht naar wat verwelkomend en
omhelzend op ons beiden te wachten staat, of ligt. Ik kom, voorzichtig, nader.
tja, wat joris voorlas, hoeft bijna geen commentaar, want het was perfect. ook zijn voordracht was helemaal ok. de innigheid waar dit gedicht over gaat kon joris schitterend en tegelijk intens vertolken. hij bracht als het ware het publiek tot stilstand. iedereen luisterde ademloos.
als water vloeiden zijn woorden door het zaaltje, heen en weer golvend en glijdend als bloed en borrelend als een natuurlijke heetwaterbron, een geiser...
en het zijn maar drie zinnetjes! de eerste en de laatste zin bevatten drie/vier woorden, de middelste meer dan zestig, met een tiental komma's, een knap enjambement (wat toch/ ontglipt), een langgerekte vergelijking om het wegglippen van wat aan tijd onttrokken is (het moment van intensiteit, van tederheid, het... ) te omschrijven, een paar herhalingen (altijd, altijd, wat, wat, het glijdt, het glijdt) die het ritme voeden, en nuanceringen uitgedrukt door bijvoorbeeld een hulpwerkwoord van modaliteit: zoals niemand het had kunnen voorzien. hulpwerkwoorden van modaliteit drukken uit hoe de spreker de verhouding tussen de beschrijving en de werkelijkheid ziet: als een wenselijkheid, een mogelijkheid enzovoort.
joris iven wil met wijd open handendat wat ons beiden te wachten staat, maar wat ons ontglipt (de liefde?) verwelkomen. tederheid, menselijk contact, liefde: een mogelijkheid, een wenselijkheid, een droom. maar laten we voorzichtig zijn: liefde kan ontroerend zijn, we kunnen er ook door gekwetst worden...
in het laatste vers drukt het bijwoord voorzichtig deze kerngedachte uit.
joris iven benadert menselijke communicatie behoedzaam en schroomvallig, met verwelkomende tederheid.
jaja, dit is de juiste omschrijving van wat er gebeurde deze zomer
al enige maanden geurde zij naar engelenzweet en kruidenboter
voelde zich elke nacht zweven op de eenenveertig milligram valeriaan
liep halfnaakt tussen de rimpeltjes
hij kwam de kamer binnen liep niet stapte niet
maakte een entree met sensueel lachje om de lippen
heupwiegend schouders in erotische kramp oeps!
etta james krijste I don't want you to be no slave;/ I don't want you to work all day;/ but I want you to be true,/ and I just wanna make love to you....love to you......love to you...ooooohhooh......love to you... keek zij werkelijk zo geil als het meisje op de vriendinnenheuvel in het cocacolalightmanfilmpje keek zij omfloerst als jodie foster in taxi driver van martin scorcese? met robert de niro? oeps ben broeds denkt zij maar o wee dat kan niet ben bijna zeventig mijn borsten wijken horizontaal naar links naar rechts heb love handles bubbelbuikjes geur naar engelenzweet en krudenboter dat kan niet dat kan niet…. ooooh!
vijftig tinten aubergine opgedragen aan david foster wallace, die in de bleke koning super literaire fragmenten afwisselt met technische passages en dat alles op 1 bladzijde
wie had ooit gedacht dat op die bewuste donderdagochtend 31 oktober 2013 op de ninoofsesteenweg nummer 58 in het winkeltje met de buitengewone naam exclusive (enig! apart! bijzonder! uniek!) een kledingzaak onvergelijkbaar in zijn soort want bestemd voor dikke dames de vloer omhoog kwam in de pashokjes ik voelde me wankelen wiebelen zweven neen toch zei ik is dit nog het effect van mijn jaarlijks broeds zijn of is het hier plots italië of tokyo of brazilië
vreemd dat omhoogkomen stopte even plotseling als het begonnen was had net een dure tuniek gepast met dromerige auberginekleurige bloemenmotieven had net bij mezelf gezegd de kleur van mijn rode schoentjes in dit neonlicht is prachtig je ziet de regenvlekken niet toen de strenge verhuurster er onverwijld werd bijgehaald zij was de buurvrouw en de eigenares van huizen en huizen en appartementen in de wijk de man van kathleen (de mollige beeldschone gerante die prachtige donkerrode robijnen tranen aan haar hals droeg) kwam kwaad binnen geschuifeld toen begon een lang gesprek over vochtinsijpeling en click clack vloeren en boormachines en advocaten en verantwoordelijkheden
ondertussen had ik al de kledingrekken afgeschuimd op zoek naar de juiste outfit om gedichten voor te dragen op de antwerpse boekenbeurs ik sloop als een dievegge in de nacht tussen de bijna vechtende panelleden altijd opnieuw naar het pashokje met de omhoge vloer trok alle roze en mauve en auberginekleurige ook zwarte met luipaardmotieven tuniekjes aan paste zeven pantalons met elastieken band het verslag werd opgesteld ze gingen het onderzoeken
waarom moet jij optreden vroeg kathleen ik zei dat ik gedichten schreef oh! zei ze als ik jong was las ik ook gedichten maar nu ik lees ik chicklits zie ze liggen onder de toonbank ik lees ze als ik me verveel in de winkel ik zal je een bundeltje meebrengen zei ik morgen beslis ik welke outfit ik kies moet nu naar huis zo gebeurde het dat ik op halloweendag 1 november nogmaals auberginekleurige tuniekjes paste bij kathleen eindelijk had ik er eentje gevonden met elegante mousselinen voorpanden vijftig tinten aubergine dacht ik
in de winkel waren er ondertussen twee dikke dames bijgekomen de ene was mooi inktzwart gekleed de andere met een dikke bobbelbuik bloeide in oranjerode bloemenprints misschien was zij ook broeds bedacht ik op haar leeftijd oeioeioei lees eens een gedicht zei kathleen en ik las it’s not only rock 'n roll baby, not only rock ‘n roll de dame in bloemenprints trok grote ogen bij het woord condoom zij had zeventig tinten grijs gelezen mijn gedicht was nog niet zo erg zei ze het zijn vijftig tinten grijs zei kathleen geen zeventig heb ze alle drie echte pornografie in het derde deel kom je maar pas te weten waarom ze het doet
hoe is het met je vloer vroeg ik misschien werkt de click clack vloer door de kou antwoordde kathleen het is een hele klus een click clack vloer leggen er moet speling zijn tussen de randjes en de muur maar de inktzwarte dame vroeg toen een grotere maat
een rasschrijver! daarvan geniet ik het meest: zo gewoon, vlot, onderhoudend, grappig, vliedend, schijnbaar ongekunsteld schrijven. af en toe is karl ove ook heel diepzinnig: omdat de diepzinnige fragmenten ingebed zijn in het voortkabbelend gebabbel, vallen zij des te meer op. herkenbaar: in de dagelijkse stroom van gebeurtenissen, conversaties enz... zegt iemand plots, zonder het zelf te willen, iets ongelooflijk grappig, dromerig, diepzinnig, hilarisch, metafysisch, bovennatuurlijk, paranormaal enz...
natuurlijk kan ik ook genieten van wat ik noem hoogstaande literaire taal, met veel kronkels en additieven. maar soms veel vermoeiender om te lezen. eist veel meer concentratie, veel meer traagheid. maar ik wil meezweven op gevleugelde woorden, op lichtheid, als een donsveertje in de wind.
knausgaard is ook heel noordelijk: hij leeft voor de helft van de tijd in een donkere omgeving (6 maanden dag, 6 maanden nacht), zijn eetpatroon is herkenbaar (acht boterhammen), zijn hang naar drank ook. en hij schrijft 's nachts....
Deze notities zonder titel komen uit het boek mumyōshō en zijn geschreven in de japanse 12de eeuw. het zijn gesprekken omtrent dichters en gedichten. kamo no chōmei (鴨長明, 1153 of 1155–1216), auteur, dichter en essayist) geeft goede raad aan dichters die zich in het schrijven van de tanka willen bekwamen.
vreemd, deze tekst op de cover:
il arrive aussi qu'une dame récemment entrée au palais, ou au contraire rompue à tous ses usages, vous adresse, en guise de ce qu'elles appellent "une équivoque", un ou deux vers d'un poème que vous n'avez jamais entendu. si on comprend ce qu'elle veut dire, on lui répondra comme on veut. mais si le sens reste obscur, on peut répondre par un simple "vous n'y songez pas..." pareille réponse est adaptée à tous les cas. elle convient aussi bien pour le cas où la dame vous exprime son amour que pour celui où elle vous fait des reproches ou se plaint de vous. si vous le dites sur un ton de fâcherie, vous semblerez avoir cédé à un mouvement d'humeur, mais vous pourrez toujours tourner le reproche en un spirituel badinage.
kamo no chômei, des procédés pour le cas où une femme vous adresse un poème, notes sans titre, vers 1212.
de laatste vrucht van marleen. een overdaad aan kijk- en leesgenot! ik schrijf eerstdaags een recensie voor de auteur. en er zit een echt spiegeltje in dit boek!
mijn recente aankoop!
maar… o, wat een plezier was het om te lezen! als de letters hun juiste klank hadden gekregen en zich tot woorden vormden die ik kende van mijn eigen mond en die van de anderen, als de samenstelling van de woorden alle verklaringen van de wereld voortbracht en verhalen die bij elkaar mijn hoofd van binnenuit bekleedden alsof dat benige gewelf de muren vormde van het museum en de bibliotheek van de universiteit van kopenhagen… (p.26)
oef! ondanks de hitte probeer ik toch elke dag wat zinnigs te doen. de verleiding is groot om met het zoemende geluid van een ventilator op de achtergrond uren naar radio klara te luisteren, of aan een ijsje likkend de krant te lezen en niks anders dan de krant, of gewoon te niksen en te niksen en te niksen...toch heb ik vandaag besloten om dit blogbericht af te ronden. was er al aan begonnen eind juli, af is af.
.
al een decennium lang organiseert schilder en dichter jos de decker een poëzie- en kunstenfestival in de mansfeldhoeve, oudenaakse straat, 4 te elingen. een deelgemeente van pepingen, in het pajottenland. een kwartiertje rijden van bij mij.
ook dit jaar* waren er tal van geprogrammeerde activiteiten, o. a. een kunstexpositie en een poëziewandelroute. op 21 juli begon om 14 uur de POOLSE DAG, met om 19 uur een poëzieavond omtrent poolse dichters, door drie sprekers dichters-vertalers en waarop ook roel richelieu van londersele zou voorlezen uit eigen werk.
mijn vriendin a. en ik daar naartoe, ondanks de verzengende zon... het viel ons onmiddellijk op dat binnen de muren van de grote schuur waar de poolse avond doorging, de temperatuur aangenaam koel was. de bouwheren van vroeger wisten wel hoe ze moesten bouwen om hitte en kou de baas te blijven.
op de website van het pools instituut,
dienst cultuur van de ambassade van de republiek polen in brussel* vond
ik volgende tekst: (ingekort!)
Poolse
poëzie doet bij weinig mensen in België een belletje rinkelen, ondanks
haar rijke traditie en een bekroning met de Nobelprijs in 1980 en 1996... De thema's van de Poolse poëzie worden gekenmerkt door het verdwijnen van de Poolse staat
op het einde van de 18de eeuw, de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog en
het leven onder een communistisch bewind na 1945. Volgens de Poolse
dichter Czesław Miłosz, Nobelprijswinnaar in 1980, zijn de Poolse
dichters verbonden door een historisch bewustzijn dat zich voedt met de
tragedies van een gemeenschap.
Na 1945 werd poëzie het uithangbord
van s lands literaire leven met als hoogtepunt de twee Nobelprijzen. De traumas
van de Tweede Wereldoorlog lagen nog vers in het geheugen. Bovendien
kwam er een communistisch regime dat censuur en zijn visie op het
artistieke leven aan schrijvers opdrong. Desondanks behield de Poolse
poëzie al die tijd zijn vitaliteit en volgens Tadeusz Różewicz, bekend
Pools dichter, stond de Poolse poëzie zelfs na de dood weer midden in
het leven.
Aan de ene kant is er de taalkundige poëzie, die de
mogelijkheden van de taal als communicatiemiddel exploreert en waarbij
de nadruk op de taal zelf ligt. Aan de andere kant wordt poëzie opgevat
als het vermogen om de menselijke ervaring in taal te vangen.
de leidraad op de avond was de bloemlezing na de dood stond ik midden
in het leven", over de kopstukken van de naoorloge poolse poëzie,
samengesteld door rené smeets, kris van heuckelom en maarten tengbergen en uitgegeven bij P.
op de webpagina van P. lees ik het volgende:
Peetvader van de erudiete cultuurpoëzie Milosz, ironicus Zbigniew
Herbert, publiekslieveling Szymborska en antitraditionalist Tadeusz
Rozewicz vertegenwoordigen 'de oude garde', die in het eerste kwart van
de 20ste eeuw het levenslicht zag. Ook Julia Hartwig behoort tot die generatie, alhoewel ze lange tijd in hun schaduw bleef staan.
De 'Nieuwe Golf' biedt zich aan met Stanislaw Baranczak, Adam
Zagajewski, Ryszard Krynicki en Ewa Lipska. Zij ontmaskeren in hun
gedichten de holle communistische 'newspeak'. De andere 'jongeling'
Janusz Szuber maakte pas in de jaren negentig zijn spraakmakend debuut.*
ach, ach, heel mooi allemaal, maar desondanks wil ik luisteren, kijken en lezen...
.
ik fotografeerde dit gedicht, opgehangen aan een buitenmuur. het is van czesław miłosz.
dit is jos dedecker. zijn hemd was gestreept, dus niet full roze, maar dat zie je niet op de foto.
dit is prof. dr. kris van heuckelom. een nog jonge man, die met vuur poolse gedichten voorlas, in het pools natuurlijk. wij wilden enkele verzen nazeggen, maar na enige tellen waren onze kaken verkrampt...
dichter johan van cauwenberge las de poolse gedichten in het nederlands.
tussendoor las johan ook nog eigen gedichten voor. ik had eerljk gezegd nog nooit van deze dichter gehoord (wat niets zegt over hem, maar wel over mij), maar ik merkte dat hij toch al heel wat bundels had gepubliceerd.
ik hield erg veel van zijn natuurgedichten.
roel richelieu van londerzele was de speciale gast.
leuke man, maar geen leuke foto: in het midden van zijn gezicht heeft roel een neus staan, geen micro, haha!
dit is dus al veel beter. bij de voordracht van zijn gedichten bedacht ik eensklaps: bestaat er zoiets als vlaamse poëzie? ik bedoel, stel dat vlaamse dichters naar het buitenland gaan voorlezen, krijgen hun gedichten dan eigenschappen toegedicht die als specifiek vlaams worden beschouwd?
ik merkte wel
op dat roels gedichten korter waren, meer ingedicht. misschien ook vierkanter. ik bedoel: ik zag echte gedichten verschijnen in
mijn hoofdje...
terwijl poolse gedichten zomaar bij mij binnenvloeiden omdat de verzen meer op
spreektaal leken? eenvoudiger waren? omdat het zingen was, wat de dichters deden? maar toch ook langere gedichten.....
lappen
tekst!
de avond werd besloten met een glaasje bison grass vodka, rechtstreeks van de ambassade. de poolse kokkin (van de ambassade!) had trouwens ook kaastaart en appeltaart gebakken, speciaal voor deze gelegenheid... mmmmmm...
* ArtsElingen 2013 Het poëzie- en kunstenfestival ArtsElingen 2013 is aan zijn negende editie toe onder de titel ATOPIA, LAND OF NOWHERE.
Tal van kunstenaars en dichters-schrijvers zijn te bewonderen. Zo is er
een kunstexpositie van 15 deelnemende kunstenaars met vooral een
retrospectieve tentoonstelling ATOPIA van Jos De Decker. Daarnaast zijn
er nog andere activiteiten waaronder de vertoning van de toeristische
documentaire over Polen "Reizen door Polen" van Pol Talloen op zondag 7
juli om 17u.
het gedicht weerberichten is een beetje
surrealistisch. ik schrijf over de regen, over overstromingen (van
het gemoed?), over de planten in mijn tuintje, over mijn vlier (ik
hak hem in stukken en gebruik hem als mulch. vooraf begroet ik hem
respectvol, zoals de kelten, die zoveel eerbied hadden voor de
natuur dat zij een buiging maakten voor elke boom die zij
omhakten) ...en over de tijd, die is zoals wij: gerimpeld,
geduldig....
aan het eind heb ik het over de sprokkelkoningin, het
veredelde sprokkelvrouwtje van weleer, een figuur beladen met een geweldige
symboliek. lees hierover het artikel van Irmgard
Busch, Sprokkelen
en Takkewijven, verschenen in symforosa nr 12 (een tijdschrift voor
vrouwen).
nu heb ik
al veel te veel gezegd, en veel te veel over mezelf. voel me daar
altijd heel verlegen bij. eigenljk moet de lezer zelf de indrukken verwerken die een gedicht
op hem of haar maakt....
hieronder een foto van mijn hibiscus syriacus
weerberichten
dit kwakkelweer
brengt mij
in een toestand van
wolken
nog aangenaam ook
wonen in een
hibiscus syriacus
of in een
hangpetunia
is een droom
zachtroze sluiers
een hemel van
cyclaam
de protuberantie
van meeldraden en stampers hinderen tegelijk
alsof zij
middelpuntvliedend zijn
niet centrifugaal
maar centripetaal
mooi weliswaar maar
bang
de regen is alom
het diepste water
is het water onderwater
zij hangt van het
water en druipt zwaar in het halfrond
lobelias lijken
vertrapt
variërend van lichtblauw
tot koningsblauw
wacht maar tot de
tropen komen
the deep blue sky and the bayou (wij krijgen
de helft van het
huis, de deur wordt vooraf opgestuurd)
pakjes op onweer
stortregens in de
keuken
de bakken
meeuwen, zij vormen
het echte gevaar
daarom houden wij
het op een bed
waarop alles
gespreid
alles verzorgd tot
in de donkerste puntjes van de oneindigheid
daar ben ik niet zo
zeker van
niet van het heelal
het alomvattende
water
het regent hier
overal, overal leugens
nachtblauw is de
nacht en ademloos de rozen
zij bloeien in
schoonheid, een witte roos is de max
verrukkelijk en dan
rabarber
verpulverd. de
pottentuin neemt plaats
het is drukkend en
bedrukt
wij genieten
ongebreideld van het water
de zon en de
vlierbessen
het hout drogen we
daarna
alles komt terug,
de tijd is een cirkel
wij zijn als hout,
gerimpeld, geduldig
taai weliswaar maar
niet ontegensprekelijk
tegenspreken kan,
tegenspreken is nodig
tegenspreken is
pijnlijk
de dagen vervliegen
in gouden zuchten
het is weer zover
het hout droogt
zienderogen
stapels groeien op
stapels
ik breek de takken
middendoor en doe een schietgebed
begroet de vlier en
hak hem in stukken
gebruik hem als
mulch
bodembedekker
in deze bodemloze
tuin
deze tombe
ik moet mij
verontschuldigen
alle begin is
moeilijk
nog even en ik ben
bezig
met de terugkeer
van de sprokkelkoningin
zij is het mooist
in roze, haar totemdier de specht
laatste dag. de naam ester ligt in poëziemiddens heel goed, vermoed ik. want het is een ester die de vsb-poezieprijs won, het is een estor die de herman deconinckprijs won, en nu is het een ester die de cees buddinghprijs wint, haha!
vanavond (zaterdag dus) was het de beurt aan naomi en aan de ghanees-jamaicaanse kwame davies. leuke naam, die 'zwarte' woorden bekken fabuleus... doet me altijd een intens plezier dat 'gekleurde' dichters zo krachtig, helder en scherp op het podium staan. kan wel in nederland en in jamaica, kan (nog) niet in vlaanderen, ahum. maar mijn opmerking is eigenlijk niet nodig, het is maar normaal dat ook dichters divers zijn.
Ester Naomi Perquin
(Netherlands,
1980)
Ester Naomi Perquin (1980) schrijft poëzie en
columns voor De Groene Amsterdammer en VPRO De Avonden, is redacteur van
tijdschrift Tirade en was stadsdichter van Rotterdam. Ze debuteerde in
2007 met de bundel Servetten Halfstok, die meteen positief werd ontvangen. In haar tweede bundel, Namens de ander,
onderzoekt ze angsten en fobieën en de soms gecompliceerde relatie tot
de ander. Ze kreeg er onder meer de Jo Peters Poëzieprijs en de J.C.
Bloemprijs voor. Met haar derde bundel, Celinspecties, grijpt
ze terug op haar verleden als cipier in een Rotterdamse gevangenis. De
bundel verscheen in het voorjaar van 2012 en werd bekroond met de VSB
Poëzieprijs 2013.
'LIET ME ARGELOOS VALLEN'
Liet me argeloos vallen die dag in andermans leven, andermans
autorijles, boodschappenlijstjes, college, in andermans
aarzelingen, beginnende benen op dansles.
En overal wist ik de weg, ik wandelde talloze wezen
naar propere ouders en leerde een drinkende man
op de duur van zijn glas te vertrouwen,
ik stormde bont en blauw geslagen vrouwen huizen uit,
schuifelde bedelaars kastelen in, liet een kille moeder
tijdig knielen bij een kind dat viel,
was het kind dat viel.
Ik leerde een voetballer in God te geloven als in de klap
tegen de lat, een blinde alles wat hij miste
zonder vragen terug te vinden, ik was
het talent dat de schilder bezat
aan zijn licht te ontkomen.
Alleen het echt vanzelfsprekende te water gaan
van een magere zwemster, s ochtends vroeg,
in het buitenbad tussen de bomen,
verliep uiterst krampachtig.
Boven het water bleef ze machteloos zweven terwijl ik
teruggleed, opnieuw in beweging, haar huivering
uit, de moed opgegeven, het badpak
al bijna verdwenen.
Yang Lian was born in Bern (Switzerland) in
1955, where his parents were in the diplomatic service, and grew up in
Beijing. Like millions of other young people, he was sent to the
countryside for re-education during the final years of the Cultural
Revolution. After the death of his mother in 1976, Yang began to write
poetry. Back in Beijing, as one of the leading experimental poets, he
was associated with the underground literary periodical Jintian (Today)
母亲的手迹
她的手抚摸 死后还抚摸
深海里一枝枝白珊瑚
被层层动荡的蓝折射
冷如精选的字 给儿子写第一封家书
亲笔的 声声耳语中海水冲刷
海流翻阅一张小脸的插图
跟随笔划 一页页长大
一滴血被称为爱 从开端起
就稔熟每天粘稠一点的语法
儿子的回信只能逆着时间投递
儿子的目光修改阅读的方向
读到 一场病抖着捧不住一个字
她的手断了 她的海悬在纸上
隔开一寸远 墨迹的蓝更耀眼
体温凝进这个没有风能翻动的地方
珊瑚灯 衬着血丝编织的傍晚
淡淡照出一首诗分娩的时刻
当所有语言响应一句梗在心里的遗言
MOEDERS HANDSCHRIFT
moeders handen strelen strelen nog na haar dood
de ene na de andere witte koraaltak in de diepe zee
wordt in laag na laag van golvend blauw gebroken
koud als zorgvuldig gekozen woorden een eerste brief aan haar zoon
geschreven in haar eigen handschrift in de fluisteringen spoelt het water
de zeestroom werpt een blik op de afbeelding van een klein gezicht
blad voor blad opgroeien met haar pennenstreken
een druppel bloed wordt liefde genoemd is vanaf het begin
vertrouwde grammatica die dagelijks wat meer kleeft
het antwoord van de zoon kan alleen worden bezorgd tegen de tijd in
de blik van de zoon wijzigt de leesrichting
lezend tot een bevende ziekte geen woord meer kan dragen
haar hand afgesneden boven het papier hangt haar zee
een duim ver nog schitterender is het inktblauw
de lichaamswarmte stolt tot deze plek die geen wind kan omslaan
koraallamp steekt af tegen een schemering geweven door bloedstrepen
verlicht zacht het moment dat een gedicht wordt geboren
wanneer alle taal reageert op de in het hart opgesloten laatste woorden
vanavond mustafa stitou, een nederlands dichter van wie ik al jaren een bundel op de boekenplank heb liggen. een sublieme dichter. hoe kalm en duidelijk draagt hij voor. zijn bolle wangen, zijn poezelige lichaam. mustafa is een beertje om te knuffelen.
Als poëzie in essentie over het doorbreken van
verwachtingen gaat, is Mustafa Stitou denkelijk een ideale dichter.
Nadat hij met zijn derde bundel Varkensroze ansichten zowel de
VSB-Poëzieprijs als de Jan Campertprijs in de wacht sleepte, bleef het
tien jaar tamelijk stil tot in mei 2013 de bundel Tempel
verscheen. In een interview met Het Parool zei: Stitou daarover.
Blijkbaar heb ik niet de drang om elke drie, vier jaar een bundel te
publiceren. [. . .] Het is niet automatisch zo dat het innen van een
prijs je vleugels geeft. Ik ben van mezelf vrij perfectionistisch en
vaak nogal onzeker over wat ik opschrijf. Zo'n prijs helpt je daar echt
niet als bij toverslag vanaf.
Maar voornamelijk zit dat doorbreken van verwachtingspatronen in
Stitous werk zelf. Aan NRC-journalist Ron Rijghard lichtte Stitou eens
zijn werkwijze toe: Dichten is voor mij een avontuur. Ik denk niet
alles van tevoren uit. Ik breng ongelijksoortige attributen op tafel en
ga daarmee schuiven. Vervolgens kneed ik er een anekdote omheen die ik
vertel alsof ik in de kroeg sta. Het windt mij bijvoorbeeld op om een
gedicht te schrijven met de woorden 11 september, Arabier, goudblond
godinnetje en NSB. Zo ontstond Anton, een conceptueel-anekdotisch
gedicht. Al die woorden nemen hun diverse, beladen betekenissen mee en
die plaats ik in een alledaagse setting. Een persoonlijke obsessie,
noemt hij die voorkeur voor vermenging. "Het is een kwestie van
evocatie: in het banale het verhevene oproepen, het onzegbare.
(uit de intro;, op de pagina van PI)
*
hij schrijft niet altijd prozagedichten, maar deze twee zijn super:
(zonder titel)
Op mijn rug torste ik de doodskist waarin mijn vader lag. Diep
voorovergebogen, voetje voor voetje, schreed ik wankelend voort. Het
ging steeds moeizamer, de last werd te groot, ik hield het niet meer.
Voorzichtig liet ik mij neerzakken op de grond, languit, schoof onder de
kist vandaan, lichtte het deksel op en fluisterde zonder aarzeling
Vader, ik kan je niet dragen, het spijt me, kun je misschien een eindje
meelopen?
Het duurde even voor hij zijn ogen opende. Zijn gezicht was ongeschoren,
zijn haar zat verward. Hij droeg een lange witte onderbroek en een wit
hemd. Toen zuchtte hij en schudde zijn hoofd, spottend-medelijdend,
zoals altijd. Hij richtte zich op, stapte uit de kist, bewoog zich voort
met kalme tred. Ik liep achter hem aan, ook ik zei niets.
De kist bleef achter, midden op het pad.
We kwamen aan bij het graf. Het was al gedolven. Zonder een woord vlijde
hij zich neer. Ging liggen op zijn zij, draaide zich toen op zijn
andere zij.
Hij moet van zijn god met zijn gezicht naar het oosten liggen, dacht ik,
richting Mekka. Gelukkig vraagt hij me niet waar het oosten is, want ik
weet het niet.
Hij vouwde zijn handen op elkaar, schoof ze als een kussen onder zijn
hoofd, zuchtte weer diep en sloot zijn ogen en ik, ik zakte door mijn
knieën, en met woeste armbewegingen dichtte ik het graf.
BEGINSELEN
We strijden door tot we het gras horen groeien.
De wolken zich neuriënd verplaatsen. Aan de wilgen
wordt ons wapentuig gehangen. Waakhonden
worden met slingers versierd. Onze ogen ontgift.
Onze tempels alleen nog door vogels gebouwd.
Inleiding in de Liefde wordt een verplicht vak
op middelbare scholen. Met iedere groet maken we
nieuwe hersencellen aan, met ieder vriendelijk woord.
Niets bedroeft de burger meer dan een bedroefde
buurman of -vrouw. In elk bestuurslichaam
domineren moederfiguren. De tv slikt anti-
psychotica. En de god van Spinoza keert terug,
eindelijk, om de andere goden tot bedaren te brengen;
doodkalm eten ze een patatje in de Voetboogstraat.
Burenruzies lopen op bruiloften uit of levenslange
vriendschappen. Noodweer wacht tot iedereen
binnen is. Een troep engelen staat de straatcoaches bij.
Als de dag de nacht vraagt nog even te wachten
luistert de nacht soms. We leven weer mee met de doden
en de doden met ons. Imams, rabbijnen, dominees,
politici en professoren, ze lopen in een jaarlijkse
optocht in apenkostuum zwijgend door de stad.
De partij van de vogelaars stijgt opnieuw in de peilingen!
Ook de partij van de laatste postzegelverzamelaars
doet het goed. Het Kwaad, vertellen we elkaar,
is teruggelokt de onderwereld in die vervolgens
volgestort is met beton. En het Goede,
het Goede is ons steeds te snel af. In onze groene
en blauwe, bruine en grijze ogen fonkelt non-stop
de onsterfelijke ziel. Pakken melk en potten honing
worden uitgedeeld op straat. Boeddha likt
zijn iPhone schoon. Volksmenners kweken
rozen in parken. De beurs wordt overgenomen
door muzikanten. De god van Abraham lacht het hardst
om de grappen die over m worden gemaakt. Valse
profeten rukken hun opgeplakte baarden af
vallen jankend travestieten in de armen.
Ik ben Van Overstraeten Nicole, en gebruik soms ook wel de schuilnaam yasmin.
