Spijkerschrift lezen

Hoogleraar Karel Van Lerberghe van het Centrum voor Archeologische Wetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven brengt een deel van zijn tijd door aan de Cornell University in de Verenigde Staten, waar hij meewerkt aan de publicatie van een bibliotheek van 18.000 spijkerschrifttabletten die ongeveer de volledige geschiedenis van onze geschreven taal omspant.

Hij concentreert zich op de periode waarin hij gespecialiseerd is: die tussen 2000 en 1600 jaar voor Christus. Zijn vrouw analyseert de zegels uit de collectie.

Vorig jaar publiceerde hij zijn eerste boek, gebaseerd op de analyse van (amper) 80 tabletten. In het tweede boek moeten er 240 staan, omdat technologische ontwikkelingen de analyse vergemakkelijkt hebben. Finaal zouden 6000 tabletten gelezen moeten worden.

'Het is een hels werk,' geeft Van Lerberghe toe, 'maar het levert boeiende inzichten op over het leven in die tijd. Rond 1800 voor Christus moet het zuiden van Irak in grote problemen gekomen zijn, want de mensen verlieten toen massaal de streek. De tabletten met Babylonisch spijkerschrift die ik nu aan het lezen ben, behandelen de heropbouw van het religieuze centrum Nippur - een stad met volgens de Sumerische literatuur 1001 tempels - in het centrum van Irak, in de buurt van Babylon. De oorspronkelijke stad in het zuiden moest waarschijnlijk verlaten worden als gevolg van verzilting van het water en verzanding van de irrigatiekanalen.'

De mensen waren zich toen al erg bewust van het belang van water, want de teksten vermelden dat in de nieuwe site huurlingen waren aangetrokken om dammen en waterkanalen te beschermen. De nieuwe tempels en godenbeelden werden opgesmukt met dure blauwe steen, die met ezelkaravanen werden ingevoerd uit Afghanistan, samen met het tin dat nodig was voor het maken van bronzen beelden. 'Het lezen is soms zenuwslopend,' zegt Van Lerberghe, 'maar het loont de moeite. Het verandert onze kennis van de geschiedenis.'

Ook de onlangs verdreven Iraakse dictator Saddam Hoessein liet zich door de geschiedenis inspireren. De historische koning Nebukadnezar van Babylon had een paleis van bakstenen laten bouwen, en had per 50 stenen een steen laten steken met zijn eigen signatuur als inscriptie, een vroege variant van het visitekaartje. Saddam vond dat een fantastisch idee en liet op de archeologische site ongegeneerd een eigen paleis bouwen met ook per 50 bakstenen een steen met persoonlijke insignes.

Ook Saddams rijk werd vernield door vreemde invallers.