Meeuwen en de vuilkar/ vuilzak. Ik kijk naar een schouwspel op de eerste rang van het toneel. Met hun loerende ogen zoeken ze een strategische uitvalsbasis voor hun aanval op de afvalzakken. Ditmaal hadden ze evenwel geen oog gehad voor de kauwen, eksters en merels die de nokken van de daken bevolken. Een gevecht in regel was het resultaat en ocharme de zwarte vogels, nochthans in de meerderheid, moesten afdruipen tegen 4 geblokte, arrogante, pikkende en krijsende meeuwen. Maar ik blijf wel op post want ik wil geen gescheurde zakken voor mijn deur.

Kunst met grote K. Gedurende drie zondagen heb ik kunnen kijken naar de restauratie van verschillende panelen van "Het Lam Gods". Het werk van de grote opkuis begon in 2012 en voorziene einddatum is 2022. Maar als gewone sterveling kunnen we al een blik werpen op het werk van al de specialisten, conservisten en restaurateurs. Weliswaar achter glas. De afleveringen waren vooral gefocust op de opknapbeurt en het herstellen in de oorspronkelijke staat, zoals de gebroeders Van Eyck en co het geschilderd hadden. Wat er nu te zien is, laat ons terug een kleurenpalet zien dat al jaren verdwenen was door overschilderingen, stof, aanpassingen aan de zeden van de vervlogen eeuwen. Er is terug mooi gras te zien, blauwe lucht, torens die weg waren en terug tevoorschijn komen, een duif met stralen alom naar de wereld. De grootste verrassing kwam van het "Lam Gods" zelf: 2 oren in plaats van 4, een andere mond/snuit/snoet, en werkelijk priemende ogen die de kijker aanstaren en proberen te doorgronden. Toch blijf ik een beetje op mijn honger zitten over dit wereldberoemde werk en zijn meesters. Ik kan niet zeggen wat ik miste in het programma. Ik ga zelf maar een beetje zoeken. Over de broers zelf is er nog altijd een waas van geheimzinnigheid. Bijna niets terug te vinden over hen, ook niet over een nageslacht. Wereldberoemd om gigantische mooie panelen, schilderijen, triptiek en diptiek. Met accuratesse en gedetailleerdheid geschilderd en dan als mens verdwenen in de annalen van de kunstgeschiedenis. "Het Lam" is het meest gestolen meesterwerk. Liefst 13 misdaden zijn er gepleegd in de 6 eeuwen van zijn bestaan. Twintig Baltische eikenhouten panelen die regelmatig uit elkaar gehaald werden, van eigenaar en land wisselden.  Het wonder van het overleven is niet te onderschatten en bijna zonder noemenswaardige beschadigingen. De grootste misdaad dat het werk kende, gebeurde in 1934. Het paneel van "Johannes De Doper" was vrij vlug terug, maar het paneel van "De Rechtvaardige Rechters" is nog altijd zoek. Een zeer goede replica* geschilderd door Jozef van der Veken, is de remplaçant van het gestolen onderdeel.

Sinds decennia is er één vraag op ieders lippen: waar is dat verdwenen, gestolen paneel? Mijn antwoord: bij iemand thuis, aan de binnenkant van een kast!  Des avonds zal de familie, als ze eens knus bijeen zitten, vragen: wat doen we vanavond? rechtertje kijken? 

*Filips de II van Spanje wilde dergelijk werk ook in zijn paleis, kerk, kapel en sprak Michiel Coxcie aan om een copy te maken van het meesterwerk. Dit gebeurde vrij accuraat in 1559. De meestervervalser, restaurateur en schilder Jef van der Veken, gebruikte deze copy om het paneel van "De Rechtvaardige Rechters" te schilderen. Een van de rechters heeft het gelaat van Leopold III om het van het originele te onderscheiden mocht het ooit gevonden worden.