Diep in de nacht hoor ik boven mijn huis in Tel Aviv soms een langgerekt kreee-kreee geluid. IJl en klaaglijk klinkt het, alsof daarboven vreselijk wordt geleden. Het is de roep van overvliegende kraanvogels. Een echte vogelaar had het direct geweten, maar voor mij was er een bezoek voor nodig aan de Hulavallei. Daar, in het uiterste noorden van Israël, zie je kraanvogels die in plaats van over te vliegen, massaal bezit nemen van het moerassige landschap.

Het kreeee-kreeee uit duizenden vogelkelen zwelt er aan tot een opgewonden kakofonie. Zover het oog reikt, springen, hippen, dansen en fladderen de ranke zwart-wit-grijze vogels over de vlakte. Sommige maken dreigende gestes tegen de buren, andere proberen in scheervlucht een betere plaats te bemachtigen. Hier en daar doen jonge, mannelijke vogels hun best een paringsdans uit te voeren en indruk te maken op de vrouwtjes.

De veldkijkers die we bij de ingang van het vogelreservaat hebben meegekregen, doen nauwelijks dienst. Op de tribune, hoog op de boerenwagen, zitten we op de eerste rang. Bij de vogels die hier overwinteren of doortrekken, heeft de honger naar pinda’s en maïskorrels het al lang gewonnen van de angst voor landbouwwerktuigen.
De tractor met overdekte aanhangwagen waarin we worden rondgereden, beschouwen ze gewoon als deel van het landschap. ,,Niets naar buiten steken, niet rechtop staan en geen flitsfoto’s’’, is het enige advies dat we krijgen.

Praten mag, en zo horen we van vogelgids Zev Labinger dat kraanvogels hun familieleven bijna net zo organiseren als mensen. ,,Ze stichten een gezin voor de rest van hun leven en blijven een aantal jaren bij hun jongen’’, roept hij uit alle macht, tegen de achtergrond van luid vogelgekwetter.

Migratie
Kraanvogels broeden in moerassige gebieden in het noorden van Europa en Azië. In het najaar trekken ze met hun jongen naar het zuiden. Eindbestemming is Ethiopië of Sudan, maar sinds een jaar of vijftien overwinteren steeds meer kraanvogels hier in de Hulavallei. ,,De hele winter blijven de gezinnen bijeen’’, vertelt Labinger. ,,Als je goed kijkt zie je overal twee volwassen vogels met een paar jongere. Om in de chaos bij elkaar te blijven, moeten ze voortdurend communiceren. Daarom is het hier zo’n lawaai. Kijk, daarginds beginnen jonge mannelijke vogels hun hofmakerij.’’
Op de aangewezen plek klappen vogels met hun wijduitgespreide vleugels en strekken de hals zo ver mogelijk uit. ,,Ze broeden alleen in het noorden, maar het voorspel begint hier al. Die hofmakerij is zo uitgebreid omdat kraanvogels voor het leven bij elkaar blijven en dus een goede partner willen.’’

Tegen het eind van de middag, als boven de Hulavallei de schemering inzet, komt er een minimigratie op gang. Aan alle kanten kiezen de kraanvogels het luchtruim, om neer te strijken in het ondiepe water van het Agmonmeer. Daar brengen ze staande de nacht door, veilig voor wolven, jakhalzen en andere roofdieren.
Het meer is ook een aantrekkingspunt voor duizenden andere vogels, zoals pelikanen en vele soorten eenden. ,,Israël is een klein land, maar we hebben hier zo’n vijfhonderd verschillende vogelsoorten’’, vertelt ­Labinger trots. ,,Ter vergelijking: heel Europa telt er minder dan zeshonderd. Hier in de Hulavallei alleen al vind je meer soorten vogels dan in heel wat Europese landen.’’

Vroeger mocht je met je eigen auto de Hulavallei verkennen. Maar daar is gelukkig een eind aan gemaakt. Het reservaat verhuurt een-, twee- en zelfs vierpersoonsfietsen, en er zijn elektrische golfkarretjes. Lopen mag natuurlijk ook. Alleen de boerenwagens mogen buiten de gebaande wegen rijden, dat wil zeggen midden tussen het gevederde volkje.

Boeren
Een kraanvogel eet per dag zo’n  tweehonderd gram landbouwproducten. Bedenk dat er zo’n 25.000 van die vogels in de  Hulavallei overwinteren, en  de ­potentiële schadepost voor de landbouw wordt duidelijk. Boeren in de omgeving hebben gemerkt dat ze goedkoper uit zijn als ze voer verspreiden in het ­reservaat.
Geen wonder dat het aantal overwinterende kraanvogels in dit gebied ieder jaar toeneemt. Dat is natuurlijk goed nieuws voor de Israëlische vogelaars en voor het groeiende aantal buitenlanders dat Israël als vogelland ontdekt.

Wanneer moet u afreizen? Er is altijd wel wat te zien, zeker in de Hulavallei, maar de beste tijd is het trekseizoen. Tussen maart en mei en tussen september en november passeren niet minder dan een half miljard vogels per trek het Israëlische luchtruim. Vooral de grote vluchten in de thermiek zwevende ooievaars zijn dan niet te missen.
Georganiseerd vogel kijken kan op veel plaatsen in Israël, maar vooral de Hulavallei in het noorden en in het zuiden kibboets Lotan (in de Aravavallei) en Eilat zijn geliefd. Natuurlijk prima te combineren met een vakantie in de zon.


(Nederlands Dagblad)