|
Toeval maakt apen dominant
SAMENVATTING
Wie de baas is in een troep apen, wordt volgens biologe Charlotte Hemelrijk meer bepaald door toeval dan door genetische aanleg. Dat leidt de Groningse hoogleraar af uit computersimulaties van apenruzies. Ze beschrijft de resultaten van haar programma DomWorld in het tijdschrift PlosOne .
Apen houden van hierarchie. Wie is het belangrijkst in de groep? Die mag als eerste eten, een partner kiezen, wordt gevlooid, enzovoorts. Elke dag weer testen apen in kleine confrontaties wie de baas is. Dat lijkt een kwestie van genetische aanleg - grote, sterke apen winnen gevechten het makkelijkst. Charlotte Hemelrijk, hoogleraar zelforganisatie in sociale systemen aan de Rijksuniversiteit Groningen, denkt dat de rangorde juist door een combinatie van toeval en de uitslagen van eerdere ruzies ontstaat. Een aap die een confrontatie wint, heeft door het toegenomen zelfvertrouwen een grotere kans om ook de volgende uitdager de baas te zijn.
 Wie is de baas? Bij elke apensoort zijn de rollen anders verdeeld. Onder de lemuren (foto) uit Madagascar zijn de vrouwtjes dominant, bonobo's hanteren een 50-50 verdeling en bij veel andere soorten staan de vrouwtjes onder in de rangorde.
bron: frifrini, flickr.com
DomWorld
Om haar idee te testen, gebruikte Hemelrijk een computersimulatie. Ze probeerde de sociale rangorde van verschillende apensoorten te reproduceren in de virtuele jungle DomWorld. Met een model dat alleen rekening houdt met genetische aanleg lukte dat niet: soorten waarbij de vrouwtjes standaard groter zijn dan de mannetjes hebben niet automatisch een dame aan de top.
Hemelrijk's toevalsmodel wist de apenhierarchie wél goed te voorspellen. Die blijkt onder meer af te hangen van de hoeveelheid mannetjes in een apengroep. "Mannelijke agressie is intensiever dan vrouwelijke. In groepen met meer mannetjes worden mannetjes vaker verslagen door andere mannetjes. Hierdoor is het mogelijk voor dominante vrouwtjes om te winnen van deze verliezers. Ook zijn er ook meer interacties tussen mannetjes en vrouwtjes. Daardoor komt het ook vaker voor dat een vrouwtje toevallig wint van een mannetje. Via het zelfversterkende effect zullen deze vrouwtjes ook bij latere interacties vaker winnen en dus dominanter zijn."
Volgens de biologe werpt haar simulatie nieuw licht op de manier waarop apen samenleven. De dieren zijn geen slaven van hun genen, maar bepalen gaandeweg hoe ze met elkaar omgaan. Hemelrijk wil in vervolgonderzoek bekijken of die zelforganisatie ook de omgangsvormen van andere soorten - zoals mensen - kan verklaren.
(Kennislink)
|
mailgroep huisdieren
