Beestenhuisjes

Vogels nestelen, egels ontwaken uit hun winterslaap, vleermuizen zijn ’s nachts voortdurend onderweg en voor eekhoorns is het kraamtijd. Het is lente. Tijd om de beestjes in en rond de tuin bij te staan.

Dat kan met het ophangen van nestkastjes, het plaatsen van voederhuisjes en het creëren van rustgelegenheid. Ieder jaar wordt het assortiment groter. Het aanbod nestkasten, nestkommen en nestmanden neemt nog steeds toe. Niet alleen voor vogels, maar ook voor zoogdieren en insecten.
Wat de zin is van al deze dierenzorg? Roline Eikelboom van de landelijke zoogdiervereniging VZZ : „Het is geen levensvoorwaarde voor de dieren, maar je helpt ze er wel mee.” Daarom bestaan er voor egels woon- en voederhuizen en speciaal egelvoer, met alle voedingsstoffen die het dier nodig heeft: gedroogde insecten en garnalen, noten en fruit.
Ook voor eekhoorns bestaan dergelijke voorzieningen. Al zou het alleen maar zijn om te voorkomen dat een eekhoorn weer eens een voor vogels bedoelde voedersilo vernielt, tot grote ergernis van mensen.
Voor vleermuizen zijn er kasten te koop waar deze nachtdieren de dag kunnen doorbrengen. Ze zijn uitgevoerd in hout of houtbeton. „Het is vooral erg leuk om de dieren in de tuin te halen. Daarnaast krijgen ze het ook wat gemakkelijker”, zegt Eikelboom over het nut van deze voorzieningen. Ze plaatst daar wel enkele kanttekeningen bij. „Het heeft weinig zin een eekhoorn te helpen in een omgeving waar in geen velden of wegen bos te vinden is.”
Een ander advies: houd rekening met de leefwijze van de dieren. Een egel is een beetje schuw, dus is het goed zijn kast achterin de tuin te zetten. En voer geen melk, want daar krijgen egels onoverkomelijke gezondheidsproblemen door. Water is beter.
Vleermuizen komen veel meer voor dan mensen denken, vervolgt Eikelboom. Om deze fladderende zoogdieren te hulp te komen moeten de kastjes op tenminste 2,5 meter hoogte worden opgehangen.
Verrassend is het aanbod aan hulpmiddelen voor insecten. Er zijn kasten voor vlinders en lieveheersbeestjes, maar ook voor bijen, wespen en gaasvliegen. Het argument om insecten te helpen, spreekt aan: het zijn luizenbestrijders, dus de bloementuin zal er wel bij varen. In dit verband is het opmerkelijk te lezen wat de beweegreden is om vleermuizen bij te staan: ze ruimen namelijk insecten op. Veel vogels doen dat trouwens ook.
Een eenvoudig nestkastje ophangen kan de dieren al helpen. Harvey van Diek van onderzoeksinstituut Sovon benadrukt dat ’het geen frivool gekleurde bouwwerkjes met puntdaken’ moeten zijn. „Die zijn echt onzinnig”, aldus Van Diek.
Sommige kastjes zijn uitgesproken praktisch. Bijvoorbeeld het type in ruitvorm, met de punt naar beneden. Zo hoeft de vogel het kastje met minder nestmateriaal op te vullen. Dat scheelt de bewoner energie, die hij kan gebruiken voor de leg en het broeden. Vogelbescherming Nederland stelt dat tuin- en parkvogels het tegenwoordig erg moeilijk hebben, omdat heggen verdwijnen, tuinen worden betegeld en woningen steeds beter worden geïsoleerd. Dat kost broedgelegenheid in hagen, voedselaanbod in de grond en nestelmogelijkheden in kieren en gaten van huizen.
Daarom is het goed in stad of dorp kastjes voor mezen op te hangen. Aan de rand van de bebouwing komen ook verschillende soorten vliegenvangers en de gekraagde roodstaart op deze voorzieningen af. Voor uilen bestaan grotere kasten. „Zonder die voorzieningen had de kerkuil niet meer bestaan”, zegt Van Diek. Ook de steenuil is nu aan zo’n hulpactie toe.
Voor ransuilen zijn er speciale broedmanden op de markt, voor zwaluwen nestkommen. Voor huismussen zijn er zelfs ’rijtjeswoningen’. „Die zijn functioneel”, vindt Van Diek. „Want de mus is een koloniebroeder. Die wil dit graag.” Voor wie nog nestkastjes wil ophangen, heeft de Sovon-medewerker een advies: plaats de kasten het liefst met de opening op het noorden of noordoosten, in verband met regen en wind. Een hoogte van tenminste 2 meter is aanbevolen, om de katten op afstand te houden. Die dieren kunnen doorgaans wel zonder geroofde vogeltjes.