Wat is FIP voor een ziekte?

FIP is een virusziekte die wordt veroorzaakt door een (gemuteerd) coronavirus. Dit feline coronavirus (FcoV) is in eerste instantie onschuldig en veroorzaakt alleen wat lichte diarree, echter als het muteert kan de ziekte FIP ontstaan. De meeste katten maken in hun leven wel eens een infectie door met het coronavirus.
Binnen sommige kattenpopulaties zijn zelfs 80-90% van de katten met antilichamen tegen het coronavirus gemeten (=seropositief voor het FcoV), deze katten zijn dus ooit in aanraking geweest met het coronavirus. 1 - 5 % van de seropositieve katten zal FIP kunnen ontwikkelen. 100 % van de katten die FIP krijgen gaan dood.

Een deel van de katten, die ooit een infectie met corona hebben doorgemaakt kan drager blijven, het virus blijft dan aanwezig in het lichaam. Deze katten zijn hier niet ziek van maar ze kunnen het virus wel verspreiden.
De huidige theorie is dat onder bepaalde omstandigheden het coronavirus, dat nog in het lichaam aanwezig is, gaat muteren (= van DNA samenstelling veranderen) tot een kwaadaardige variant. We spreken dan van FIP.

Dit "FIP" virus kan macrofagen (= bepaald type ontstekingscel) binnendringen en zich hierin vermeerderen. Op deze manier verspreidt het virus zich door de bloedbaan. Het ziektebeeld van FIP wordt veroorzaakt door een afweerreactie van het lichaam tegen deze geïnfecteerde macrofagen. Er worden zogenaamde immuuncomplexen gevormd die gaan vastlopen in kleine bloedvaatjes waardoor op die plaatsen ontstekingen ontstaan in en rond deze bloedvaatjes en organen.

Wanneer muteert het?
Of het onschuldige coronavirus in het lichaam van de kat muteert tot FIP hangt af van een aantal factoren. O.a. de virusstam, genetisch bepaalde afweer van de kat, andere virusinfecties ( FIV , FeLV ) en het doormaken van stress ( zoals teveel katten in een groep, dracht en geboorte, verhuizing, naar nieuwe eigenaar, andere kat in de groep) spelen een belangrijke rol. Katten die jonger zijn dan 2 jaar of ouder dan 10 jaar kunnen eerder FIP ontwikkelen. Wij zien in onze kattendierenkliniek de laatste jaren opvallend veel jonge katten (5-8 maanden oud) met FIP.

Hoe kan een kat besmet raken met het coronavirus?
Katten die besmet zijn met het coronavirus kunnen het virus uitscheiden via de ontlasting, speeksel en de urine. Andere katten kunnen het virus via de neus en/of bek opnemen. Iedere kat kan in contact komen met dit onschuldige coronavirus en daar wat diarree van hebben maar dus niet iedere kat ontwikkelt ook FIP, zoals hierboven beschreven staat.

Is FIP wel of niet besmettelijk?
Wanneer in een groep katten FIP optreedt beperkt de ziekte zich vaak tot een enkele kat. Het "FIP"-virus lijkt zich niet gemakkelijk te verspreiden. Het is mogelijk dat het "FIP"-virus, dat door deze kat wordt uitgescheiden, niet meer besmettelijk is voor andere katten. Een andere theorie is dat andere katten wel besmet worden door het "FIP"-virus maar dat zij voldoende bescherming hebben doordat zij antilichamen hebben tegen het onschuldige coronavirus. Er zal in de komende jaren meer onderzoek gedaan moeten worden om meer te weten te komen over FIP.

Wat zijn de symptomen van een kat met FIP?

Er zijn 2 vormen van FIP:
• Een natte vorm.
  Dit is de acute vorm waarbij kleine bloedvaten vocht gaan lekken en er vrij vocht in de buikholte en/of borstholte ontstaat. Dit vocht is vaak geel en dradentrekkend (ten gevolge van een hoog eiwitgehalte en fibrine). Katten met deze vorm van FIP zijn erg ziek. Ze hebben vaak hoge koorts en een dikke buik. Ze kunnen benauwd zijn als er vocht in de borstholte aanwezig is.
• De droge vorm.
  Dit is de chronische vorm waarbij er in verschillende organen door het hele lichaam kleine ontstekingshaarden ontstaan. Veel voorkomende organen zijn de lever, de nieren, de ogen en de hersenen.

De symptomen van FIP zijn divers. NB: niet elk symptoom hoeft voor te komen.

Symptomen kunnen zijn:
• Slecht eten
• Koorts
• Slechte vacht
• Lusteloosheid/sloomheid
• Slechte groei
• Vermageren
• Oogontstekingen: uveitis -> zie de foto hier rechtsboven, let op: uveitis kun je ook bij FeLV en FIV zien.
• Dikke volle buik door vocht in de buik (ascites)
• Benauwdheid door vocht in borstholte (hydrothorax)
• Gele slijmvliezen en huid (icterus of geelzucht) als de lever is aangetast
• Braken en diarree
• Epileptische aanvallen, als er ontstekingen in de hersenen zijn. Soms valt de eigenaar alleen een gedragsverandering op.

  Nystagmusfilm veroorzaakt door FIP bij de kat

• Nystagmus
  Zie het filmpje (klik op de link) let op de ogen die gaan heen en weer. Vooral aan het rechteroog (voor u links) is dit goed te zien.
• Neurologische verschijnselen (verlammingen)

Bij jonge katten zie je vaak een groeiachterstand
We krijgen als dierenartsen voor katten vaak katten op het spreekuur aangeboden voor een vaccinatie. Ze zijn dan rond de 1 of 1,5 kilogram zwaar. Echter de leeftijd past niet bij het uiterlijk van de kat. Ze lijken 3 maanden oud maar zijn in werkelijkheid dan al 6-7 maanden oud. Dit kun je met zekerheid zeggen omdat ze een volwassen gebit hebben. Het melkgebit is op een leeftijd van 6-7 maanden gewisseld voor het blijvende gebit. Een goede maat voor de groei van een kitten is rond de 100 gram per week. Een kitten van 6 maanden zou rond de 2-2,5 kilogram zwaar moeten zijn !

We krijgen soms jonge katten op ons spreekuur aangeboden voor een vaccinatie. Het zijn dan vaak katjes uit een asiel of van een boerderij. Ze wegen maar 1-1,5 kg en lijken of ze 12-14 weken oud zijn. Als je dan naar het gebit kijkt blijkt er een volwassen gebit aanwezig te zijn! Ze moeten dan dus al 6-7 maanden oud zijn! Het gewicht van een kat moet zo'n 2-2,5 kg zijn. De kittens hebben dus een duidelijke groeiachterstand.

Ook krijgen we vaak kleine zieke katjes die ook veel jonger lijken dan ze in werkelijkheid zijn (zie hierboven). Vaak is er dan al van alles gegeven om hun koorts en ontstekingen af te remmen. Iedere keer met medicijnen leek het goed te gaan, echter daarna ging het weer slecht. De kittens groeiden eerst goed maar beginnen steeds meer van hun gewicht kwijt te raken, ze kwijnen als het ware weg. Er is verminderde weerstand bij deze kittens en ziektes als Giardia kunnen hun kop op steken.

Het lijkt wel of we steeds meer van dit soort kittens in onze kattendierenkliniek aangeboden krijgen.

Hoe is FIP te diagnosticeren?
FIP rechtstreeks aantonen in het bloed
Via bloedonderzoek zijn antilichamen tegen het coronavirus te bepalen. De zogenaamde "titer". Echter deze bloedonderzoeken kunnen geen onderscheid maken tussen antilichamen tegen het onschuldige coronavirus en antilichamen tegen het "FIP"-virus. De aanwezigheid van antilichamen in het bloed zegt dus niets over het wel of niet hebben van FIP. Het betekent alleen dat de kat een keer in zijn leven in aanraking is geweest met het onschuldige coronavirus.

We hebben de laatste jaren veel bloed afgenomen bij katten van cattery's en bij katten die van FIP verdacht werden voor de Virologie afdeling van de faculteit Diergeneeskunde voor een experimentele FIP test die door middel van PCR techniek de FIP titer kon bepalen. Helaas is deze nog niet betrouwbaar genoeg om in de praktijk te gebruiken.

Overige bloedonderzoeken:
• Door middel van ander bloedonderzoek kun je aanwijzingen krijgen dat er FIP is, echter geen van deze onderzoeken is specifiek voor een FIP besmetting.
  Gamma globulines
  Door middel van bloedonderzoek is wel vast te stellen of er sprake is van een chronische ontsteking in het lichaam. Een bepaald deel van de ontstekingseiwitten (met name gamma-globulines) in het bloed zal gaan stijgen. Helaas is dit niet specifiek voor FIP omdat ook bij andere chronische ontstekingen deze fractie verhoogd kan zijn. Hieronder een bloeduitslag van een hele hoge gammafractie bij een kat die van FIP verdacht werd.

  

• Anemie (bloedarmoede)
• Lymfopenie (laag aantal lymfocyten)
• Hypo albuminemie (laag gehalte aan albumine)
• Verhoogde Bilirubine, ALAT en Galzuren (leverwaardes)
• Verhoogde ureum en kreatinine (nierwaardes)

Helaas is er op dit moment geen bloedtest om FIP met zekerheid vast te stellen. Het blijft bij een waarschijnlijkheidsdiagnose