Spoelwormen

Het meest gehoorde antwoord op de vraag of een katten - of hondenbezitter zijn dier regelmatig ontwormd is: “mijn kat/hond heeft geen wormen, ik kijk altijd de ontlasting goed na”.
Aan de buitenkant van het dier of aan de ontlasting is helemaal niet te zien of een dier spoelwormen heeft. Het grootste deel van de levenscyclus van de spoelwormen speelt zich af in het lichaam van het dier, met name in de dunne darm, de longen en de lever. Alleen de volwassen wormen komen af en toe naar buiten, via de ontlasting of via het braaksel. Deze spoelwormen zien eruit als roze of gele spaghetti draadjes en zijn bij de hond 9 -17 cm en bij de kat 5 - 10 cm lang.

De wormeitjes daarentegen zijn microscopisch klein en met het blote oog dus niet te zien, terwijl ze wel in grote aantallen aanwezig kunnen zijn. De meeste jonge honden en katten komen al besmet met de spoelwormlarven ter wereld en zullen als ze niet ontwormd worden hun hele leven besmet blijven.

Hoe gaat die cyclus van de spoelwormen?
1. Een hond of kat neemt een eitje op van buiten, bijvoorbeeld uit het grasveldje waar regelmatig honden en katten worden uitgelaten..
2. Uit dit eitje komt in de darm een larve vrij.
3. Deze larve boort zich door de darmwand een weg naar een bloedvat en gaat met de bloedstroom mee naar onder andere spieren, vetweefsel, lever en longen. In deze organen, behalve de longen, gaan de larven in ruste en kapselen zich tijdelijk in.
4. In de longen gaan de larven door de bloedvatwand heen naar de fijnere vertakking van de luchtwegen (bronchiën). Ze worden opgehoest naar de keel (het is net of de hond of de kat vanuit de maag braakt, maar dit komt dus uit de longen!) en weer ingeslikt en naar de darm getransporteerd, waar de larve uitgroeit tot een nieuwe worm. Deze gaat zeer veel eitjes produceren: 200.000 per dag.
5. Deze eitjes komen met de ontlasting naar buiten en in het eitje ontwikkelt zich een nieuw larfje. Dit duurt ongeveer 14 dagen. Dan is dit gerijpte eitje infectieus (kan een ander dier besmetten) en als dit dat naar binnen wordt gelikt begint de cyclus opnieuw.

Hoe Besmetten jonge dieren zich?
Wanneer bij de hond het moederdier drachtig wordt, gaan onder invloed van hormonen de z.g. rustende larven die in spier-, vet- en andere weefsels zitten, weer actief worden. Ze komen in de bloedbaan en via de placenta (navelstrengbloedvaten) komen ze in het bloed van de pup en vandaar in de darm. Een pup kan dus al met wormlarven geboren worden!

Bij de hond en de kat zullen de larven zich na de geboorte verplaatsen naar het melkklierweefsel en via de melk in de jongen dieren terechtkomen.
Op deze wijze worden de jonge dieren dus al heel snel voor of na de geboorte besmet. Daarnaast kunnen ze ook nog besmet worden via de eitjes in de ontlasting van het moederdier.

Waarom zijn spoelwormen schadelijk?
Bij volwassen dieren merk je meestal weinig van een spoelworminfectie. Ze vormen echter wel een bron van infectie die gevaarlijk is voor hun omgeving.

Honden en katten kunnen andere dieren besmetten en ook de mens. Dit gaat vaak ongemerkt voorbij. Soms kunnen griepachtige verschijnselen ontstaan met algemeen ziek zijn, koorts en leverproblemen.

Vooral kinderen kunnen infecties met larven opdoen, bijvoorbeeld vanuit de zandbak waarin dieren hebben gepoept.
De eitjes met een larfje erin kan door de mens opgenomen worden en de larven komen vrij in de darm. Daarna starten ze een trektocht door het lichaam via de bloedbaan en kunnen ze terechtkomen in een aantal organen zoals lever, longen, hersenen en ogen. Daar kapselen ze zich in en kunnen ontstekingsreacties veroorzaken. Er zijn enkele gevallen bekend, waarbij een larve in het oog van een kind terecht kwam, met als gevolg een niet te behandelen ontsteking en verlies van het oog!

Verder is onlangs komen vast te staan dat aanleg voor asthmatische allergie wordt verergerd door het opnemen van spoelwormlarven. Dit heeft te maken met een allergische reactie in de longen.

Bij jonge dieren zijn de verschijnselen veel duidelijk merkbaar:
bij een ernstige besmetting sterven de pups direct na de geboorte als regel met één of meer van de volgende verschijnselen: hoesten, diarree, spoelwormen uitbraken, soms verstopping, bloedarmoede, algehele zwakte, typische dikke “wormbuikjes”, doffe vacht en mager.
Ze produceren enorme hoeveelheden wormeitjes waarmee ze de ouderdieren en ook de mensen in hun omgeving kunnen besmetten. 

Voorkómen van worminfecties
Behalve door regelmatig met een goed middel te ontwormen kunnen we onszelf ook beschermen tegen een spoelworminfectie door zandbakken af te dekken tegen het gebruik door katten als kattenbak., door goed handen wassen na spelen in zandbak of werken in de tuin en door de kattenbak regelmatig verschonen met kokend water.

(Met dank aan Dierenkliniek Lemmer)