Hallo bezoeker,
welkom op het blog van de Mailgroep Huisdieren, een hechte groep Dierenvrienden-SeniorenNetters, die er zijn voor, door en met elkaar.
Op dit blog kunnen jullie kennismaken met onze dieren, tips vinden over de verzorging en de gezondheid van de dieren, dierengedichten en dierenartikels lezen, werkjes in verband met dieren bekijken, enz.
Veel kijk- en leesplezier!
08-01-2010
Hoe is het mogelijk dat zangvogeltjes niet doodvriezen in de winter?
Hoe is het mogelijk dat zangvogeltjes niet doodvriezen in de winter?
Bibberend op takjes en met opgebold verenkleed om een grotere laag lucht vast te houden, proberen ze zo goed als het gaat hun lichaamstemperatuur, van maar liefst 42 graden Celsius, op peil te houden. Vooral kleine vogeltjes hebben het zwaar omdat ze ten opzichte van hun gewicht een groot contactoppervlak met de buitenlucht hebben. Sommige zangvogeltjes ruien in de herfst en profiteren van een warmer wintertenue.
Om niet te verkleumen, moeten vogels in de winter vooral meer vet verbranden dan in de zomer. Bibberen helpt daarbij. Ze moeten teren op vetreserves en voldoende voedsel vinden. Voor kleine vogels geldt vooral dat laatste omdat ze weinig reserves kunnen aanleggen. Ze zijn dus continu in de weer. Voedsel vinden, lijkt het enige dat telt.
Zweedse onderzoekers ontdekten onlangs dat het pimpelmezen vaak niet lukt om overdag voldoende te eten. Dat ze toch niet dood uit de bomen vallen, komt doordat de diertjes in staat zijn om hun lichaamstemperatuur tijdelijk met ongeveer vijf graden te verlagen. Hiermee kunnen ze hun energiekosten 's nachts halveren. Ze gaan dus in een soort van winterslaap, maar dan een die maar een nachtje duurt. Maar in deze staat van versuffing vormen ze wel een gemakkelijke prooi voor roofdieren.
Om het energieverbruik te bepalen, meten vogelonderzoekers hoeveel zuurstof vogels verbruiken. De Zweden legden de vogeltjes in een afgesloten proefopstelling en bliezen daar lucht doorheen waarvan ze het exacte zuurstofgehalte kenden. Vervolgens maten ze de zuurstofconcentratie nadat de lucht het vogeltje gepasseerd was.
Dankzij dergelijke metingen is ook bekend dat vogels wel negenmaal zoveel energie verbruiken als ze vliegen dan wanneer ze slapen en hun motortjes dus 'stationair draaien'.
'Vogels produceren ongelooflijk veel warmte als ze vliegen', zegt vogelonderzoeker Theunis Piersma van de Rijksuniversiteit Groningen. Hoog in de lucht is het nog kouder dan beneden. Toch hebben vogels weinig te duchten van de kou tijdens een vlucht, aldus Piersma. 'Indische ganzen vliegen over de Himalaya om naar hun overwinteringsgebied te gaan. Zolang ze hun pootjes maar ingeklapt houden onder hun verendek en hun energievoorraad niet opgaat, is dat geen probleem.' Sterker nog, door de kou vliegen is voordelig, omdat vogels dan niet oververhit raken en ze verliezen ook minder vocht via hun ademhaling.
Vogels mogen zich dan wel goed hebben aangepast, dat betekent niet dat ze allemaal de winter overleven. Kou en weinig voedsel vormen maar al te vaak een dodelijke combinatie.
'De kans dat vogels in een koud gebied de winter niet doorkomen, is relatief groot', zegt Maaike Versteegh, eveneens van de Rijksuniversiteit Groningen. 'Dat uit zich in het aantal eieren dat ze leggen.'
Versteegh deed uitvoerig onderzoek naar de overlevingsstrategieën van diverse soorten roodborsttapuiten (kleine zangvogeltjes).
Roodborsttapuitstelletjes die het hele jaar in Ierland leven, broeden drie keer per jaar en leggen telkens gemiddeld zes eieren. Vergelijk dat eens met roodborsttapuiten die het hele jaar in Kenia vertoeven; een koppeltje broedt daar per jaar slechts drie eieren uit. Dat de vogels uit de koude streken meer investeren in nageslacht is logisch, want als de winter tegenvalt, krijgen ze misschien geen tweede kans om te broeden.
Tapuiten die in de herfst van Kazachstan naar India trekken, investeren met in totaal gemiddeld zes eieren ook aanzienlijk meer in nageslacht dan de vogels in Kenia.
'De trek is een ware marathon', vertelt Versteegh. 'De vogels verbranden ontzettend veel vet. Als ze onvoldoende vetreserves hebben, kunnen ze uitgeput raken. En bij het vrijmaken van energie komen afvalstoffen vrij, en daaraan kunnen ze op den duur doodgaan.'
Het is dus geen koud kunstje voor vogels om de winter te overleven.
mailgroep huisdieren
