2.6.2.7 Zij, die wegwijzer worden, laten in hun onderricht alle ballast weg
"Daarom ben ik van oordeel, dat men hen, die zich uit de heidenen tot God bekeren, niet verder moet lastig vallen, maar hen aanschrijven, dat zij zich hebben te onthouden van wat door de afgoden bezoedeld is, van hoererij, van het verstikte en van bloed" (Hand. 15:19).
Fazen:
- inleiding;
- niet toegestane eisen van gidsen aan beginnelingen:
-- vroeger;
-- nu;
- wel toegestane eisen van gidsen aan beginnelingen:
-- vroeger;
-- nu;
- betekenis van het zich onthouden van wat door de afgoden bezoedeld is'':
-- vroeger;
-- nu;
- betekenis van 'het zich onthouden van hoererij';
-- vroeger;
--nu.
Inleiding:
Soms is ook de verdeling in 'overwegingen' niet voldoende om de stof te ordenen. Dan moet er een verdere fasering plaats vinden. In die enkele gevallen codeer ik niet door tot vijf cijfers. Dat is echt niet de moeite. Bovendien, men kan toch al zeggen :"Ger stopt het onstuimige evangelie van Jezus Christus in de computer en het komt er netjes getemd uit, keurig in een vier-cijfer-code geprogrammeerd".. Dat is natuurlijk niet zo. U hebt kunnen waarnemen, hoe fris, fonkelend, wild, ongetemd het evangelie bleef, ook in het cijferharnas. Maar vijf cijfers! Laat ik de mensen nu niet tarten!
Niet toegestane eisen van gidsen aan beginnelingen vroeger:
In de tijden, dat het evangelie zich baanbrak, was - vooral in de aanvang - een hoog percentage van de nieuwbakken christenen tevens jood. Het was heel begrijpelijk, dat deze christenjoden trouw bleven aan oeroude instellingen, door God verordend; de sabbat, feestdagen, kledingvoorschriften, besnijdenis. Het kon hun niet euvel geduid worden, dat ze het gewoon niet konden verwerken, dat al die vroeger zo zinvolle voorschriften hun betekenis hadden verloren. Niet iedereen was zo voorlijk als Paulus, die geen punt meer maakte van dagen, die heel bijzonder waren, of van de besnijdenis (Gal. 6:15). Maar in de verdere ontwikkeling daalde het percentage 'Jood-Christenen' en steeg het percentag 'heidenchristenen'. De slinkende groep oudgedienden - slinkend in percentage dus - had de neiging haar wil op te leggen aan de aanzwellende groep nieuwkomers. Als het via het percentage niet meer lukte, moesten de nieuwelingen maar omgeturnd worden tot de oude tradities via vast te stellen clubregels. Kortzichtig, maar goedbedoeld en heel menselijk. Ik wil er geen kwaad woord over zeggen. Maar dan springt Paulus er in, de oude taboes zijn verbroken (Ef. 2:14), er is ruimte gekomen; nu geen overbodige inperkingen (Gal. 5:1). Geen ballast voor de heidenchristenen. Niet meer regels dan een zinvol minimum.
Niet toegestane eisen van gidsen aan beginnelingen nu:
Bekeerden, die andere mensen gaan toeleiden, hebben allemaal hun eigen achtergronden. Misschien waren ze altijd kerks, of hadden ze heel bepaalde visies. Mogelijk is iets uit het nu volgende op u van toepassing:
- u hebt bezwaren tegen bepaalde kranten, tijdschriften, radio- of t.v.-programma's;
- u hebt stokpaardjes, zoals bijvoorbeeld een volkomen overtrokken idee van het religieuze belang van de staat Israel;
- u hebt een werkelijk fantastische eindtijd beschouwing;
- u hebt bepaalde ideeí«n over zondagsheiliging: niet fietsen, niet reizen;
- u hebt een soort fanatisme, waardoor u nooit naar de dokter wilt voor genezing, maar altijd alleen naar God.
In al die dingen zit misschien veel goeds, maar het is uw geestelijke bagage, net zoals bij de jodenchristenen van zo even; de besnijdenis, enz. Misschien is het ook uw ballast, dat moet u zelf maar uitmaken. De jodenchristenen mochten de heidenen niet opzadelen met al hun meningen; u als gids, als wegwijzer, scheept aan u toevertrouwde mensen ook niet met uw ideeën op. Geen uitspraken dus van het volgende genre:
- wat: Lees jij die krant, dat blad; kijk of luister jij naar die programma's! Nou, maar dat hoort niet bij het volgen van Jezus: ik zou er maar gauw mee stoppen;
- je moet voor Israí«l zijn en tegen de Palestijnen; samen met de Joden moeten wij ons weer verzamelen rondom de God van de thora;
- je moet aannemen, dat de communisten de oorlog uit komen vechten in Armageddon, ja, dat moet ergens in Israí«l liggen, waar, weet ik ook niet;
- zondag is nog altijd de dag des Heren, geen gefiets en geen ge-auto op die dag;
- als je naar de dokter gaat, betekent dat eigenlijk, dat je Jezus verraadt.
Stop de hoofden van de blijde, argeloze nieuwelingen niet vol met die troep. Begraaf ze niet onder allerlei regels, die voor u misschien, maar voor hen zeker ballast zijn.
Wel toegestane eisen van gidsen aan beginnelingen vroeger:
Hoe pakte wegwijzer Paulus het nu aan? Hij offreerde een heel eenvoudig, overzichtelijk eisenpakket. Hij vroeg eigenlijk maar twee dingen aan de beginnelingen:
1. hun geloof zo te beleven, dat 'de gelovigen oude stijl' het niet te moeilijk kregen met 'de gelovigen nieuwe stijl';
2. iets van de beproefde levensstijl van de reeds aanwezige kern van gelovigen over te nemen. Die levensstijl stoelde immers mede op praktische inzettingen, lang geleden door God gegeven.
Dadelijk, bij de behandeling van de drie zinvolle minimumregels, werk ik dat nader uit. Maar nu eerst:
Wel toegestane eisen van gidsen aan beginnelingen nu:
Stel; gids, wegwijzer; dat u een gebaarde alternatieveling tot Jezus hebt mogen leiden. Zo'n echt type: met kettinkjes, oorbellen en een leuzenshirt. Wat? Een te onwaarschijnlijk voorbeeld? Nou, de jodenchristenen vroeger werden ook overspoeld door golf na golf heel rauwe heidenen. Het keurig volk nu in kerken en kringen kon ook wel eens bedolven raken onder een grote groep 'heel rare kostgangers'. Goed, terug naar de alternatieveling. Hij heeft geen enkele van uw stokpaardjes bespeurd (wat zou hij ook aan moeten met uw bijzondere voorliefde voor de Romeinenbrief). Dat is dus in orde. Maar nu: een geestelijk dak boven zijn hoofd. En jawel hoor; u vindt ergens een samenkomst, zo tolerant, zo ruim, dat zijn geloofsplant daar een redelijke kans heeft om te groeien. Hoe voldoet u nu aan de eis, dat hij de andere bezoekers niet al te erg laat schrikken? U zegt:
- doe nu niet al te wild;
- zou je sokken kunnen aantrekken?
- heb je ook iets anders dan deze sandalen?
- twee armbanden lijkt me wel genoeg;
- de mensen zijn daar wel aardig, maar hun incasseringsvermogen is niet van elastiek.
En, hoe voldoet u nu aan de eis, dat hij ontvankelijk moet zijn voor de goede elementen in de sfeer, die zijn nieuwe kennissen uitstralen? U zegt:
- kijk niet verwaand rond met de gedachte: "wat een burgerlijk klootjesvolk "
- denk niet te min van deze mensen. Ze hebben een heleboel degelijkheid, voorzichtigheid en ordening in hun leven;
- het één en ander daarvan kun je best gebruiken.
Zo helpt u, als gids, de nieuwkomers hun plaats te vinden. Zo passen zij zich aan, zonder hun persoonlijkheid te verliezen. Zo ook kunnen de reeds aanwezige gemeenteleden zich in de zich wijzigende toestand inleven, zonder hun eigen geaardheid hals over kop prijs te moeten geven.
Betekenis van 'het zich onthouden van wat door de afgoden bezoedeld is' vroeger:
-- De eerste eis: anderen geen verdriet doen.
Het zal hier hoofdzakelijk over het eten van afgodenoffers hebben gegaan. Voor mensen in de gemeente met een traditioneel verleden zat daarin een 'negatief cultisch element' Voor hen was zulk eten onlosmakelijk verbonden aan toverij, een zaak, die ze uit het diepst van hun wezen haatten. Waarom zou men uitdagend gaan eten van dergelijke offers? Men bracht medegelovigen ermee in de war, deed hun verdriet. Dat kan niet goed zijn; de liefde kwetst niemands gevoel (1 Cor. 13:5).
-- De tweede eis: van anderen willen leren!
Eten van afgodenoffers was geen 'adiafora'; een 'zo maar iets'. Men kon daardoor in een sfeer komen, die leidde tot contact met boze geesten (1 Cor. 10:20). Dat moest al nopen tot een zich voorzichtig afvragen: zijn mijn nieuwe kennissen terecht een beetje kopschuw voor dit soort zaken? Het niet meer eten van afgodenoffers bevatte ook een element van kleurbekennen, van het openlijk uitkomen voor een keus. Zulk een afzonderlijk gaan staan had ook nut voor de gelovigen uit de heidenen. Overigens was het voor hen niet nodig om in minder duidelijk sprekende gevallen op deze wijze te getuigen van hun innerlijke verandering (1 Cor. 10:25). Tenslotte was er nog een gezondheidsmotief: voedsel, aan de afgoden geofferd, had lang in de zon staan bakken, voor het werd vrijgegeven. Het bracht alleen maar voordeel om de medegelovigen te volgen bij het vermijden van zulke infectiehaarden.
In het kader van deze bijbelstudies heb ik nogal eens wat verhalen verteld. Veelal zaten daarin wat elementen, aan de werkelijkheid ontleend. Dat is in ruimere mate het geval in de nu volgende vertelling. Daarin wordt een nu nog wat ongebruikelijk type van een nieuwe gelovige ten tonele gevoerd. Deze aanvaardt een volstrekt minimum eisenpakket. Geschetst wordt, hoe ontspannen en vrijwillig dit aanvaarden geschiedt.
Betekenis van 'zich onthouden van wat door de afgoden bezoedeld is' nu:
-- De eerste eis: 'anderen geen verdriet doen'
Er suist een auto over de weg. Een beetje een drukke kar; veel nikkel, lampje extra, opvallend kleurtje. Aan het stuur een grote, buikige vent. Dik rood hoofd, ogen bijna schuilgaand achter bolle wangen, schreeuwerige das, felgekleurd overhemd, ruitjespak, dikke spekzolen: beetje overdadig' type. Mag ik u voorstellen: een pas bekeerde, op weg naar de sam. Naast hem zijn passagier: schraal persoon met wasbleek gelaat, stemmig kostuum, rustige accessoires. De dikke kijkt wat onwennig opzij:
"De sportkameraden zouden gek kijken naar mijn vrachtje. Wat moet je nou met zo'n man? Getuigde laatst, dat hij bevrijd was van vrome geesten en van zijn vrome zwarte pak. Benieuwd, hoe hij er toen uitzag. Lijkt ook nu nog zo uit een begrafenisstoet weggelopen. Maar eens even een praatje proberen. Het is zo vervelend stil. Ah; een aanleiding. Het voetbalstadion flitst voorbij:
"Hé, broeder: zag je het stadion, daar zit ik vanmiddag weer. Die van ons spelen een belangrijke thuiswedstrijd. Er is een heel rottige scheidsrechter. Die is altijd tegen ons".
De ander schokt op: verwarring, geërgerdheid, schaamte, verdriet, spelen over zijn gezicht. Zo te zien, sterft hij duizend doden en overlegt honderd dingen. Maar wat er na enige tijd uitkomt, valt nog mee:
"Tja, moet u goed begrijpen; ik heb zulke heel andere achtergronden, ik weet hier niet zo goed raad mee, het is zo helemaal niet mijn wereld. Mijn familie en kennissen zouden raar kijken, als zij dit zondagsgesprekje hoorden".
Maar goed; het is uw wereld. Ik ga niet in de weg staan. Toch denk ik, dat u er zich op de duur ook niet thuis zult blijven voelen. Men kan nu eenmaal geen twee heren dienen (Luk. 16:13).
Ik heb heel wat prijs moeten geven; dat was best wel moeilijk, maar het begint al te wennen. Maar u neemt me toch niet kwalijk; u moet mogelijk ook iets loslaten. Als u daar in de toekomst niet zo druk zou komen; het hoort toch ook wel een beetje bij het keus maken'' hè En de kinderen- als pa zondagmiddag wat meer thuis is, dan krijgen ze ook wat meer aandacht-..
De dikke gromt verlegen een antwoord. Hij is zich pijnlijk bewust van een communicatiestoring. Vast neemt hij zich voor: "Ik pas voortaan beter op. Ik heb hem verdriet gedaan. Heer, maak hem weer blij"
Daar is de sam. De wegen scheiden zich. De dunne gaat nog even naar de toiletruimte. Er zijn pretlichtjes in zijn ogen. Hij mompelt: "Wat takel ik af, mijn nieuwe kennissen gaan zondagmiddag naar het voetballen. Als dominee Zielknijper dat wist, haha; hahahahaha". En opeens beseft hij, hoe genezend een spontane schaterlach kan werken, als je die weet op te brengen over een onmogelijke situatie, waarin je bent verzeild.
-- De tweede eis: het goede uit de levensstijl van anderen overnemen.
Het stadion; harde bries. Kleumerig weer. Onze voetballiefhebber nu weer in iets ergs van geplette, vergeelde schapenwol. Hij zit op zijn vaste plekje op de beruchte tribune. Nou ja; zitten, het is meer staan; de stemming zit er aardig in. De scheidsrechter heeft al een paar walgelijke staaltjes van partijdigheid laten zien. Het bier heeft geklokt. Door oneigenlijk gebruik van de lege blikjes hebben de bezoekers hun frustraties al even van zich afgegooid. Politiehonden blaffen. Maar het echte werk moet nog komen.
En dan is daar het grote moment. Wat de scheidsrechter nu doet; neen, dat is niet gewoon meer. Als één man staan allen op. Stadionbreed scandeert een machtig spreekkoor één kreet, zijn toppunt vindend in 'het woord'.
De algemene verontwaardiging sleept de dikke mee. Ook hij roept de door het wedstrijdritueel voor deze gelegenheid voorgeschreven obsceniteit. En dan opeens ziet hij, dat voor hem koning voetbal' een afgod is, dat hij zichzelf vies staat te maken met het uitschreeuwen van smerigheid. Hij holt weg, kan hier niet blijven. Iemand, die iets weet, roept hem na: "Moet je naar de kerk?"
Een half uur later zegt zijn vrouw, blij verrast: "Nu al thuis? Ging het niet door?
"Ach mens", antwoordt hij wat kregel: "Natuurlijk ging het door. De vorst is toch over. Maar het werd weer rotzooi. Nee, maar geen thee. Kleed je aan, roep de kinderen, kunnen we nog net even naar het bos om te trimmen".
Betekenis van 'het zich onthouden van hoererij' vroeger:
Ik ben van mening, dat het woord 'hoererij' hier een wat andere inhoud heeft dan wij er gemeenlijk aan toekennen. De gelovigen uit de heidenen zullen al wel hun bezoeken aan prostituees gestaakt hebben. Voor een zo primaire verandering van gedragspatroon kan elke bekeerde geacht worden, direct oog te krijgen. Maar ze waren nog wel 'helemaal ingebed' in de volslagen wanorde, die in hun kring ten aanzien van het algemeen gebied van partnerkeuze heerste. Bij de gelovigen uit de Joden was het ook niet allemaal 'botertje tot de boom'. In hun traditie was althans 'veelwijverij' ingebouwd. Maar uit hun verleden hadden ze toch ook wel gezonde regels meegenomen over:
- Niet te dicht in de familiekring trouwen (Lev. 18:6);
- Een partner kiezen, niet van hetzelfde geslacht (Lev. 18:22) (uiteraard ga ik op deze - tegenwoordig - brandende kwestie later breder in);
- Niet als partner een ander schepsel kiezen dan een mens (Lev. 18:23).
Die regels waren bij de gelovigen uit de heidenen erg vervaagd. Door ze te gaan onderhouden, ontzagen ze de gevoelens van hun medegelovigen. Maar ze deden ook zichzelf er nut mee. Het was geen onnodige vracht. Het kon alleen maar profijt geven, wanneer zij zich aan de in hun milieu bestaande chaos in dezen - hun erfenis - onthechtten.
Betekenis van 'het zich onthouden van hoererij' nu:
Even herhalen: Paulus stelde enkele minimum eisen: een drietal regels, zo vanzelfsprekend, dat zij toch in ieder geval haalbaar moesten zijn. Regels, bij een deel van de gelovigen zo vast verankerd, dat je alleen al voor hen daar toch eigenlijk niet van af kon wijken. Regels, die nog goed waren ook. De eerste regel heb ik zo even naar vandaag toe vertaald. Nu dus de tweede. Ook tegenwoordig vervagen heel wat wetten, die toch werkelijk met de diepste wortels van ons zelfs-maar-kunnen-bestaan zijn verweven:
- incest; nou, wat zou dat. Leidt dat tot inteelt? Ach wel nee, bangmakerij van taboegekken;
- homoseksualiteit; kom nu! Al die bijbelteksten zijn verklaarbaar of verouderd. Een decadentieverschijnsel, dat optreedt in verloederende culturen? Bakerpraatjes van verknipte, verknepen fanaten;
- geordende verhoudingen? Eén man en één vrouw bepalen zich tot elkaar? Och toch, wat wordt er zo te kort gedaan aan de totaal-ontplooiing.
En toch, de man of de vrouw, die nu christen wordt, zal zijn meest intieme contacten dienen schoon te maken volgens deze regel. Gods geboden zijn niet zwaar, zijn juk is zacht, zijn last is licht (Matth. 11:30). Als u echter, als wegwijzer, dit aan anderen als Gods eis voorlegt, begraaft u ze niet onder ballast. Dit mogen ze, moeten ze, kunnen ze hebben.
Betekenis van 'het zich onthouden van het verstikte en van bloed' vroeger:
Voor de Christen-Joden had 'bloed' een heel geladen betekenis. De ziel'', de 'levensgeest' zat erin (Gen. 9:4). Met bloed ging je niet slordig om. Een dier, dat gedood moest worden, liet je helemaal leegbloeden, zodat je er zeker van was, totaal geen bloed ervan te nuttigen. Daarom kon je ook geen gestikt dier eten, doodgegaan met al zijn bloed er nog in. Dat was een onuitsprekelijke gruwel.
Onder de heidenen ging dit alles dikwijl ruw en onbehouwen toe. Het zou voor Christen-Joden eenvoudig onverdraaglijk zijn, als in hun eigen gemeente heidenchristenen deze lompe zeden zouden indragen.
En weer ook het tweede: die wetten hadden zin; een gestikt dier, soms al opgezwollen door de eerste ontbindingsverschijnselen, een niet ordelijk leeggebloed dier, waar men maar gulzig op aanviel: het was zo gevaarlijk uit gezondheidsoogpunt.
Heidenen, die Paulus' raad opvolgden, spaarden de gevoelens van anderen en het lichamelijk welzijn van zichzelf.
Betekenis van 'het zich onthouden van het verstikte en van het bloed' nu:
Hier zit een wat moeilijke 'hobbel', die eerst even gladgestreken moet worden. Dat bloed hè, waarom stond dat nu toch zo in het middelpunt van de belangstelling in de tijd voor Jezus' komst? Het wees heen naar de dood van de grote Redder, die zijn bloed offerde en zijn ziel leeggoot in de dood voor ons. Maar toen de woorden geklonken hadden: "Het is volbracht" en het Goddelijk bloed zijn taak vervuld had, was het afgelopen met de 'heenwijs'-taak van het aardse bloed. Het was in de dagen van de eerste christengemeenten nog niet uit de belangstelling weg - een traditie van twintig eeuwen klinkt nog lang na- maar nu is het in ieder geval niet meer cultisch belangrijk'. Niemand piekert meer over een mals biefstukje met nog wat bloed erin. Zij, die daar nu per se trek in hebben, mogen best bloedworst eten.
Maar; is dit voorschrift dan niet meer in hedendaagse termen te vertalen? Ik dacht toch van wel. De strenge voedselvoorschriften legden geleidelijk aan op het joodse volk een stempel van zorgvuldigheid, stijl en hygiëne op stoffelijk gebied. Zoudt u zich een christengemeente nu kunnen voorstellen met zorgvuldigheid, stijl en hygiëne op geestelijk gebied? U bent wegwijzer; u leidt een persoon naar die gemeente toe. Die man is wel bekeerd, maar hij is - bijvoorbeeld - iemand, die op iedereen wat aan te merken heeft (onzorgvuldigheid). Zijn manieren zijn slecht (stijlloosheid). Met zijn geestelijke hygiëne is het rampzalig gesteld (schunnige taal). U legt hem geen te zware last op, maar u zegt toch wel:
-als jij bij die mensen wilt gaan horen, moet je kritiek op alles en iedereen voor je leren houden. Ze bidden daar bijvoorbeeld voor de regering, ze schelden er niet op (1 Tim. 2:1);
- je staat nooit eens op in een bus, laat nooit iemand voorgaan, houdt nooit eens een deur open; zij daarginds zijn vriendelijk en bescheiden (Philipp. 4:5). Probeer ook eens wat warmer te worden;
- zotte of losse taal willen ze daar niet (Ef. 5:4). Ga je daar rekening me houden?
Recapitulatie:
Lang verhaal geworden hè U ziet door de bomen het bos niet meer? Nog even kort dan. Als u wegwijzer van Jezus wordt, gaat u lesgeven aan andere mensen, die nog minder ver zijn met Hem dan u. U maakt het allemaal niet te moeilijk voor hen, gaat ze ook niet allerlei onnodige dingen leren. U probeert ze gewoon zo bij te werken, dat ze geruisloos ingepast kunnen worden in de gemeente (1 Kon. 6:7) en dat ze zelf ook schik krijgen in hun nieuwe broers en zussen. Zijn ze heel erg druk met de voetbaltoto, dan stuurt u een beetje bij, het voornaamste doet God wel. Als een stel samenwoont, dan vestigt u hun aandacht op de orde van het burgerlijk huwelijk. U volstaat met te zeggen, dat wanorde niet bij de Heer hoort (1 Cor. 14:33). Dan wacht u maar weer rustig af. Als ze boordevol rebellie zitten tegen -bijvoorbeeld - het leger, de politie, het kabinet, dan wijst u als terloops op de gehoorzaamheidsplicht (Rom. 13:1). En ook dan in stilte bidden. Jezus en zijn Heilige Geest laten werken. Zij zijn de overtuigers; niet u.
29-09-2007, 16:39 geschreven door Gerritse
|
