In het seminarie over de bestrijding van Hic-Aids begint een zoektocht naar de functie en de kwaliteiten die een Peer-educator moet hebben. Maar kort eerst de definitie van een peereducator: het is een "gelijke" die informatie over Hiv/aids geeft aan de werknemers in een bedrijf. Meteen blijken er vele soorten peereducators te bestaan: werkgeverspeereducators, vakbondspeereducators, onafhankelijke professionele peer-educators. In de praktijk vervullen die veel verschillende rollen; van voorlichter tot vertrouwenspersoon tot "sangoma" geneesheer, adviseur over gezond eten tot de rol van een delegee die de belangen van zieke werknemers verdedigd tegen ontslag, absenteisme en afwezigheid of het verkrijgen van vervangende tewerkstelling. Een groot probleem is het stigma of de negatieve bijklank die een HIV+ werknemer krijgt. Werknemers zijn op dat vlak weinig solidair of begrijpend. iedereen met een HIV+status wordt genadeloos geisoleerd en op zichzelf terug geworpen. Werkgever willen uiteraard de status van hun werknemers kennen, zogezegd om preventief te kunnen optreden, om de werknemers de juiste verzorging en medicatie te kunnen bieden. in de praktijk worden Hiv+ werknemers ontslagen of in het beste geval gedemoteerd.
Geheimhouding van de gegevens door de peereducaors is een belangrijke garantie om het vertrouwen van de werknemers te behouden.Maar dokters geven het dossier gewoon door aan verplegers of andere dokters, tja de eed van Hippocrates lijkt weinig vertrouwen in de Zuid-Afrikaanse context op te wekken.
En daar is dan nog de arbeidswetgeving die het verbod op discriminatie op de arbeidsplaats voorschrijft, een gevolg van de historische anti-apartheidsstrijd.Allemaal kleine hulpmiddelen om te komen tot een efficiente hiv-aids politiek in de bedrijven via peereducators. Toch wordt het begrip peereducators donmiddelijk gelinkt aan Hiv/aids. Daarom regent het voorstellen om een andere naam te vinden zoals Welnessofficers, na een tijdje zal ook die naam wel door het virus van de discriminatie en de vooroordelen aangetast zijn.
De peereducators zijn op zoek naar een gemeenschappelijke noemer, naar hun identiteit. Normaal want zij komen uit verschillende sectoren, verschillende vakbondsorganisaties en verschillende bedrijven. Ieder deelnemer aan het seminarie heeft een andere rol: sommigen zijn vakbondsafgevaardigde, of vakbondssecretaris. Zij komen uit verschillende regio's zelfs uit verschillende landen: Kenia, Malawi, Ruanda, Belgie en Zuid-Afrika.
Ruanda heeft een regeringsprogramma om Hiv-Aids te bestrijden, maar het probleem is relatief klein: 3% van de bevolking of 150.000 Hiv+ inwoners.In 2009 hadden 30 bedrijven van de 5000 bedrijven een HIV programma, vandaag zijn er 103 bedrijven. De vakbond van de vrachtwagenchauffeurs heeft een klein project over HIV, omdat een infectie als HIV zich niet door grenzen laat afschrikken.
In Malawi heeft de Voedingsvakbond een 30-tal peereducators die door de werkgeversfederatie betaald worden. Zij krijgen opleiding, delen condooms uit en spreken op bedrijfsvergaderingen. Iemand die uit de kast komt krijgt extra voeding en een kleine premie.Maar vakbonden hebben geen toegang tot internationale Aids fondsen. Dit is bestemd voor NGO's die vooral culturele uitwassen op het platteland bestrijden.Zo worden 10jarige meisjes reeds vooraf uitgehuwelijkt of moet een man wiens vrouw overleden is een andere vrouw uit de gemeenschap kiezen.
In Kenia is 65% van de bevolking arm, zzer arm . Zij moeten overleven met minder dan 1 dollar per dag.Dit is een oorzaak van Hiv+. De vakbond zal dan ook de komende drie jaar een peer-educators programma opzetten.
De Textielvakbond heeft een vakbonds-Ngo opgezt die een groot programma van Aidsverzorging heeft georganiseerd met thuiszorg, verzorging in eigen ziekenhuizen, ambulante bussen die op de bedrijven testen en verzorging uitvoeren, een toneelgroep die de scholieren bewust maakt van het probleem, concrete hulp heeft aan familie, een volledig programma dat diensten verleend, behandelingsprogramma's organiseeert en delegees vorminscursussen geeft.
Er is dus veel vooruitgang geboekt in de Hiv/Aids bestrijding: Hiv+ bevonden worden is geen doodvonnis meer op voorwaarde dat je tijdig met de behandeling start.
Dit staat mijlenver af van wat grote organisaties als Unaids en de Internationale arbeidsorganisatie aan aanbevelingen en grote rapporten en verklaringen produceren. Peer-educators staan met de twee voeten in de arbeidsrealiteit,veel hebben ze niet meteen aan ronkende verklaringen en principes. Ze moeten de wetgeving en de CAO's gebruiken om de belangen van alle werknemers,maar vooral de zwakke en zieke werknemers te kunnen verdedigen.
Na een flinke nachtvlucht duiken we het seminaire van Peereducators bij de vakbond binnen. Iets te laat, Brian Brink( Anglo-American) is reeds zijn tussenkomst gestart.Ze hebben het programma overhoop moeten gooien door onze laattijdige aankomst.Geen erg, een spreker of twee later volgt de voorstelling van de aanwezigen en worden we vlotjes in de groep opgenomen.Peer-educators en verantwoordelijken uit de mijnsector, de bouw, de banken, het onderwijs en de textiel. project coordinatoren en vakbondsverantwoordelijken uit Ruanda, Kenia en Malawi. Brian Brink legt namens de werkgevers uit dat de grootste kost voor het bedrijf het absenteisme is.Je kan dus de effectiviteit van de HIV-Aids bestrijding in een bedrijf onmiddeliijk meten aan de groei of de daling van het absenteisme. Hij roept de peer-educaors en de vakbond op om ambitieus te zijn: de beste medicijnen moeten verstrekt worden, geen goedkope maar slechte medicamenten,peereducaors moeten geloven in zichzelf en hebben een voorbeeldfunctie bij testen. Zij hebben een zeer belangrijke rol; meestal is de reacitie van de arbeiders erg positief::" het is de eerste maal dat er zich iemand om ons bekommerd". Een tweede sprker komt de pas opgerichtte vereniging voor peer-educators voorstellen SABCOHA. Zij organiseerden vorige week een congres met 600 aanwezige peer-educators.Zij hebben deze vereniging opgericht omdat een van de grootste problemen van peer-educators het gebrek aan erkenning en ondersteuning is in het bedrijf. Zij willen een lobbygroep zijn die de inhoudelijke opleiding en ondersteuning van de peereducaors aanpakt en de werkgevers dwingt de peer-educators te erkennen door te zorgen voor meer zichtbaarheid ( T-shirts) én een budget.
Een uitsmijter van hen: om Hiv-Aids werknemers aan het werk te houden is er een algemene gezonde werkomgeving nodig. Zij zijn immers nog kwetsbaarder dan andere werknemers voor de schadelijke gevolgen van stog, lawaai, schadelijke stoffen.
De derde spreekster Stella Ntimbame werkt voor Aglo Fields, een wereldwijd bedrijf met 70.000 werknemers en 1000 peereducators in Canada, Peru,Australie en Zuid-Afrika. Het bedrijfsbeleid inzake Hiv/Aids schrijft zich volledig in in het regeringsbeleid en de CAO's die in de mijnsector hierover werden afgesloten.. Stella schets de hoofdooraak van het probleem: de unisexhostels waar mannen alleen verblijven en op zoek gaan naar een prostitue. Een vluggertje kost amper 2 euro. De geloven zijn zwaar en hebben hun wortels in het feit dat er over Hiv/aids gezwegen wordt. Want het stigma en de discriminatie in veel bedrijven zijn nog steeds enorm en vooral: hoe vertel ik dit nua aan mijn vrouw,aan mijn kinderen ? Het bespreekbaar maken, zich regelmatig laten testen en indien nodig behandelen; daarvoor zijn vertrouwen en peer-educators een noodzaak.
Op een persvoorstelling van de Kathe Kollwitz vredesloop in Ieper getuigden Habiba ( Tunesie) en Asra (Egypte) over de situatie in hun land.Het is de 15° editie van de Kathe Kollwitz vredesloop onder de titel Arabische lente. Deze organisatie kiest steeds een inhoudelijk thema en heeft een duidelijk manifest voor vrede, vriendschap en solidariteit opgesteld. Kathe Kollwitz was de moeder van Peter Kollwitz die als jonge Duitse soldaat in de eerste wereldoorlog sneuvelde. Zijn moeder was kunstenares en maakte een standbeeld als herinnering aan haar zoon: het treurende ouderpaar. Dit als aanklacht tegen de waanzin van de oorlog. Terug naar de Arabische lente en de getuigenissen. Habiba schetste een weinig fraai beeld van de huidige situatie in Tunesie. De redenen voor de opstand waren duidelijk. Toen een wanhopige man zichzelf in brand stak tegen de corruptie en de armoede, de misbruiken van het dictatoriale regime van Ben Ali brak er een lange reeks van protesten los. De toestand was voor het Tunesische volk stilaan ondraaglijk geworden: hoog gediplomeerde jongeren vonden geen werk, men mocht niet naar Al Jazeerah kijken,communicatie met internet en gsm's werd streng gecontroleerd. Plots was het allemaal genoeg en is iedereen 'ontploft'. Toen ontdekte de bevolking de miljarden Euro's en de schaamteloze rijkdom van de leiders van het regime. Vandaag is de toestand zorgwekkend: de bevolking heeft een verkeerde interpretatie van het begrip vrijheid. Politie en leger kijken toe terwijl de wetgeving volledig genegeerd wordt.Er wordt geroofd en geplunderd, ook bij gewone burgers, en men rijdt vrolijk door het rode licht. Want het is toch revolutie ? Habiba hoopt dat de komende verkiezingen op 22 oktober toch enige duidelijkheid en orde in het land kunnen brengen. Maar er zijn 114 politieke partijen, dikwijls gewoon bestaande uit familieclans.Dit geeft dus toch zowat bedenkingen over de goed afloop van de revolutie. Asra uit Egypte heeft een soortgelijk verhaal,alleen meer ingekleurd door de tegenstelling tussen christenen en Islamieten.Hij vreest dat het moslimbroederschap heimelijk aan de touwtjes trekt en reeds zoete broodjes bakt met het Westen. Onder het regime van het Moslimbroederschap zal het moderne Egypte verdwijnen: vrouwen met een hoofddoek mogen niet meer gaan werken of studeren, toerisme kan niet meer door de bikini's van de vrouwelijke toeristen,alles zal duurder worden en de armoede zal toenemen. Op het agenda staat een confrontatie met Israel en daar kan alleen maar een oorlog in het Midden-Oosten van komen. Veel Egyptenaren hebben nu reeds een uitgewerkt plan om bij een politieke overwinning van het Moslimbroederschap te emigreren en te vluchten. Het lijkt er dan ook sterk op dat de Arabische lente omslaat in een harde en medogenloze winter.
De Algemene Centrale heeft een sterke politieke band met de NUM, de vakbond voor mijnwerkers,energie en de bouwvakkers. Sinds een 10-tal jaar is er een solidariteitsproject met de bouwsector.De bouwsector is geen gemakkelijke sector om de de belangen van de werknemers te verdedigen en de arbeidsomstandigheden en de lonen te verbeteren. In Zuid-Afrika worden de arbeiders aangeworven per werk,eenmaal het werk af is worden ze afgedankt.Er bestaat ook geen centrale overlegstruktuur tussen vakbonden en werkgevers,meestal wordt er per bedrijf onderhandeld,waardoor heel wat kleine bedrijven ontsnappen aan iedere onderhandeling.De situatie is nog ingewikkelder omdat voor overheidsopdrachten de bedrijven verlicht zijn om minimum 45 % lokale werknemers te recruteren. Een tweede groot probleem is de HIV-Aidsproblematiek in de bouw. Naast de transportsector, de mijnindustrie is ook de bouwsector een sector waar de werknemers een hoog risico lopen en waar de regering de werkgever verplicht om een hiv-Aids beleid op poten te zetten.In sommige grote bedrijven lukt dit,in de kleine bedrijven wordt er niet naar omgekeken. Als je weet dat meer dan 50% van de werknemers in het zwart werkt, vooral in de huizenbouw, dan weet je ook dat er nergens gegevens over te vinden zijn. Niet over Hiv-Aids, niet over waar en hoeveel werknemers er werken.Geen CAO's in veel bedrijven,geen delegees, geen controlerende overheid; het wordt geen eenvoudige klus om hierin verandering te brengen. Het solidaritietsproject wil de Num helpen om die twee grote problemen efficient aan te pakken. Een recruteringscampagne heeft de ambitie ieder jaar 15.000 nieuwe leden te werven én deze leden te omkaderen en te organiseren met militanten en delegees. Via de opleiding van peereducators wil het project het tweede probleem- Hiv-aids in de bouwsector aanpakken en het testen van de werknemers bevorderen. De plannen staan in de steigers,nu moeten ze nog uitgetekend worden. Een tweede stap is er de ganse organisatiestruktuur van de vakbond warm voor te maken om zo snel mogelijk aan de uitvoeringsfase te kunnen starten.
D enige buurt in Johannesburg waar je veilig kan rondkuieren is Melville.Het is een buurt met bars en restaurants en B&B's. In Thulanilodge werkt Bongi. Een opgewekte huishoudster, die zowat tot de meubelen van de B&B behoort. Haar baas is een Zwitser, die zijn oude dag hier doorbrengt en ondertussen geld probeert te verdienen. Bongi is de spil van de B&B; zij ontvangt de gasten,verzorgt hen en praat met hen zodat zij zich thuis voelen. Bongi komt uit Swaziland en werkt in Johannesburg.Alhoewel het huishoudpersonneel recht heeft op een minimumloon krijgt Bongi slechts 2500 Rd per maand (250 euro). Met haar 9jarige ancienniteit niet veel. Andere huishoudvrouwen krijgen 4500 RD (450 euro). Bongi probeerde meer te krijgen maar de Zwitserse baas houdt zijn brandkast stevig toe.Bongi haatte vroeger haar baas, maar is milder geworden sinds hij ziek is. Ze droomt onbewust van haar eigen B&B.De voorbije jaren leerde ze veel bij: ze kan nu met internet en e-mail werken. En ja ze kan goed en warm met de klanten omgaan. Want die dingen leer je niet op de universiteit, je hebt het of je hebt het niet. Ze weet perfect hoe het er in de toeristische sector aan toegaat: de wereldkampioenschappen voetbal waren een boerenjaar, maar het jaar daarna zakte de markt naar een dieptepunt,waar ze nu nog niet uit zijn. Haar kinderen zijn ondertussen groot geworden. Mayiboigwe,haar oudste zoon, wil ingenieur worden. Maar moet via een proefcontract een leerovereenkomst bij een bedrijf vast zien te krijgen. Beauylla, dochter van 22 jaar komt binnenkort naar Joburg school lopen. Zij wil HRM worden bij een groot bedrijf. Bongi snapt niet zo goed wat ze dan zal zijn; een soort sociaal assistent ? Khethiwe, haar 19-jarige dochter wil leraar worden en Nomoya operazangeres. Nu zingt ze als sopraan in een koor en doet aan veel wedstrijden mee.De stap naar bekendheid is in haar ogen klein. Bongi gelooft rotsvast dat haar kinderen het allemaal gaan maken in het nieuwe Zuid-Afrika. Haar ogen stralen: dit is de toekomst van Afrika.
HIV blijft een gesel in Zuid-Afrika. Een beetje stilzwijgend door de regering onder tafel geschoven zijn er toch grote inspanningen om het probleem te vatten. Dit start met testen.Vorig jaar werden 12 miljoen mensen getest, 1,2 miljoen werden Hiv positief bevonden. Maar deze mensen zijn niet geregistreerd, men weet gewoon niet waar ze zijn. Men kan dus ook geen behandeling organiseren, tenzij op vrijwillige basis.Databeheer is geen gemakkelijk zaak. De oorzaken van deze manklopende campagnes zijn veelvoudig: het anonimiteitsbeginsel en het recht op privacy, bedrijven die geen gegevens willen vrijgeven en de gegevens misbruiken om sluikse afdankingen bij herstructureringen door te voeren, misbruik van de gegevens voor commerciele doeleinden, het aanleggen van zwarte lijsten om het recht en de toegang op gezondheidszorgen te weigeren.Men weet dit allemaal, maar lessen leren uit het verleden blijkt moeilijk.
Een levensgrote publiciteit op de autosnelweg "HIV+: take a life insurance now". Inderdaad, wanneer iemand verneemt dat hij HIV positief is, stort de wereld voor hem in elkaar. Hoe moet het nu met de afbetaling van zijn huis, zijn gezin, de studies van zijn kinderen ? Hoe zal ik dit alles nog kunnen betalen als ik niet meer kan werken, als ik ziek wordt, als ik aids heb ?
De verzekeringen spelen in op die gevoelens van onzekerheid en bieden tegen een forse premie ( tot de helft van het loon) een verzekering aan om de afbetaling van de schulden voor een beperkte tijd te waarborgen.Schandalig,maar dit bestrijden behoort niet tot de prioriteiten.
Toch blijven de Zuid-Afrikaanse partners positief: het gelaat van HIV is veranderd. Jongeren zien 40 en 45jarigen in hun omgeving sterven. Zij zijn gewaarschuwd en letten meer op. De opvolging en de behandeling is verbeterd, HIV positieve werknemers kunnen langer werken. Het is ook noodzakelijk: economisch kan Zuid Afrika geen welvaart brengen als de meest geschoolde arbeidskrachten permanent verdwijnen. Ook hier spreekt men over langer werken, maar de context is totaal anders.
De tweejaarlijkse kunstbiennale te Zwalm biedt telkens verrassingen. De confrontatie tussen het prachtige landschap en de leuke installaties maken een fietstocht van inspanning naar relax. Een verrassing was " art in the dark". Een grote, pikdonkere container verborg twee kunstwerken van Joahna Creten. Onder begeleiding van twee blinden werd je uitgenodigd twee bronzen beelden te ontdekken. Tonia leidde me met zachte stem de onbekende wereld binnen. Een brons was een neergeknielde zwarte die schreeuwde om gerechtigheid.Het tweede werk was een bronzen tong die in een vloeiende beweging de aanklacht en de schreeuw versterkte.Een mooie inleiding op mijn Zuid-Afrikatrip die morgen start. Art in the blackbox is een ervaring, de donkere ruimte leek me immens, precies het zwarte gat na de melkweg. De doelstelling is aan te tonen dat slechtzienden en blinden ook van kunst kunen genieten. Mijn verbeelding associeerde art in the blackbox met erotiek. The darkroom, naakte vrouwenbeelden en leder.Dat zou pas gensters geven. Maar dit valt wellicht niet te rijmen met de overtuigingen van dit zeer christelijk geinspireerd initiatief " Licht en Liefde".Deze vzw heeft een titel waar de betuttelende benadering van mensen met een beperking zo afdruipt.Want liefde heeft vele namen,ook in de kunst.
