In Cuba heb je twee munten: de CUC ( of omzetbare pesos), dit is het geld voor de toeristen en alle aankopen uit het buitenland. De CUC is een dollar waard.De Euro iets meer 1,20 CUC. De CUC maakt alles superduur, maar het is de les die ze geleerd hebben toen de voormalige DDR via West-Duitse marken economisch ondergraven werd. Daarnaast heb je het geld voor de Cubanen: de peso. De peso staat aan 0,24 CUC, vier keer minder, maar ontoegankelijk en onbruikbaar voor buitenlanders(1). Het Cubaanse loon bedraagt ongeveer 350 pesos per maand. Dit loon is gekoppeld aan de individuele productiviteit van de arbeider en het aantal uren dat hij werkte ( 40-urenweek). Door hard te werken kan je zo'n 5 procent meer verdienen.Iedereen werkt hier voor de Cubaanse overheid, ook de arbeiders die in joint-ventures of gemengde bedrijven werken. Dit zijn bedrijven met buitenlands kapitaal. De bedrijven moeten het loon aan de staat betalen, die daarmee de arbeiders betaalt. Veel bedrijven betalen uiteraard iets extra om hun werknemers te motiveren. Naar Latijns-Amerikaanse normen hebben de Cubanen een zeer performant systeem van sociale zekerheid. Gezondheidszorg is gratis. Na 25 jaar werken krijg je een pensioen dat minimaal 50 procent van je loon bedraagt. Het is een misverstand dat in Cuba het prive-bezit afgeschafd werd. Van de landbouwgronden is 51 procent privee, 49 procent collectief. De productiviteit van de kleine boeren is groter dan de productiviteit van de collective finca's. Zij zorgen voor het grootste deel van de voedselproductie. Toen ik in het hotel mijn was wou laten doen, bleek deze dienst enkel in zeer dure hotels te bestaan tegen prijzen waarvoor je gerust een paar nieuwe t-shirts kunt kopen. Ook de vrouwen die de kamer poetsen zagen het niet zitten, bij gebrek aan strijkijzers. Een van de vele tegenstellingen in een speciaal economisch systeem....
(1) Een reactie liet me weten dat buitenlanders wel degelijk pesos un Cuba kunnen kopen en daarmee gemakkelijk fruit op de marktjes kunnen kopen
In het statige paleis van de rubliek in Havanna is het museo de la revolution. Drie verdiepingen met foto,s, opschriften en documenten moeten mij de geschiedenis van Cuba uitleggen.Wat leerde ik er, wat viel me op. We kunnen ons nog moeilijk voorsdtellen hoe de colonisatie, met een borstbeeld van Colombus, de inboorlingen ketende en hoe de eerste suikerindustrie slaven als arbeidskrachten uit Afrika invoerde. De Amerikanen vielen voor de eerste keer binnen in Cuba, omwille van het strategisch belang in de oorlog tegen Spanje Het blijft een constante in de Cubaanse geschiedenis. Of is de Cubaanse crisis omwille van wat raketten enkel een schaalvergroting na de koude oorlog ? Na wat oorlogen wordt de Cubaanse handelsbuit netjes verdeeld tussen Amerika en Europa. De onvermijdelijke golf van decolonisatie en de installatie van de republiek zorgt voor een USA-marionettenregering .Dictator Batista is jaren later gewoon een vervolg. Daartegen zijn de Cubanen in opstand gekomen. Eerst via een orthodoxe partij die de corruptie van het regime wou aanvallen. Toen Eduardo Chibas zijn bewijzen van corruptie voor de rechtbank niet kon bewijzen pleegde hij zelfmoord. Fidel was studentenleider en advocaat. Hij pleegde verschillende aanslagen en belandde daarvoor in de gevangenis. Hij werd hierdoor, net als Mandela, onsterfelijk populair bij het volk.Het regime zal de vrijlating Van Fidel en zijn verbanning uiteindelijk wel duur bekopen. Uiteindelijk scheepten ze in en voerden een guerillastrijd die eindigde met de verovering van Havana. Wat opviel: de moderne communicatiemiddelen (pers, redio, internationale contacten) speelden een grote rol tijdens de guerillastrijd. In de veroverde gebieden organiseerden ze onderwijs, ziekenzorg en drukten ze nieuw geld. Na de overwinning was er nog een meerpartijen-regime in Cuba. Fidel schreef een politiek 10 puntenprogramma dat zeer logisch was: landbouwhervorming, onderwijs,verhoging van de lonen, organisatie van de gezondheidszorg, een alfabetiseringscampagne, uitbouw internationale contacten. Niets echt revoluttionnairs voor ons, wel voor Zuid en Midden Amerika. Toen president Manuel Ureto LLeo weigerde de voorstellen van de eerste minister Fidel Castro uit te voeren nam Fidel fijntjes ontslag. Uiteraad wilde de bevolking Fidel terug en Manuel weg. Meteen werd Fidel president. De bestaande partijen fusioneren en er blijft slechts een partij over: de communistische partij met als voorzitter, jawel Fidel. Fidel krijgt na de eerste nationaliseringen nog een verwittiging vanuit Washington. Omdat hij niet wil luisteren volgen pesterijen, invallen boycot en aanslagen. Het museum stopt in de jaren 90.Toen begon hier de" speciale periode" met de val van de muur van Berlijn. Grote broer stopte zijn investeringen, de economische blokkade van de USA liet zich voelen. Er waren andere prioriteiten van allernoodzakelijkste goederen, er was geen geld meer om een museum van de revolutie te omderhouden....
Cuba spreekt tot de verbeelding van syndikalisten. Voor de enen het paradijs waar je dromen in een ander maatschappijmodel geconcretiseerd worden, voor de anderen het laatste communistische bolwerk in een neoliberale wereldeconomie. Naast die grote slogans is er uiteraard de armoede. Cuba is een ontwikkelingsland en arm. Zeer arm door de val van de muur en het wegvallen van de steun van de grote Russische broer, zeer arm door de onophoudelijke blokkade van de zeer nabije Amerikaanse vijand. Sinds 1995 organiseert het West-Vlaamse ABVV solidariteitsacties met de Cubaanse vakbonden. Vrijwilligers sloven zich uit om iets concreets te verbeteren in Cuba. Samen met het Fos, de socialistische NGO voor ontwikkelingssamenwerking. Met de centen die ze bijeenbrachten kunnen ze reeds terugblikken op mooie realisaties:een refter in een textielbedrijf, 16 huizen in Santa Clara, de uitbouw van vormingslokalen in alle provincies (ventilatie, verlichting, computers). Maar West-Vlaamse ABVV-ers zijn niet naief en wilden met eigen ogen zien hoe hun centen in Cuba besteed werden. Daarom organiseerden ze reeds drie inleefreizen. Dit jaar zitten ze hier ook en natuurlijk botsten we op elkaar.Ze werken tegen een hels tempo een vollledig programma af van bedrijfsbezoeken, ontvangsten en discussies bij de vakbond, receptie op de Belgische ambassade, bezoeken aan ziekenhuizen en scholen.... De groep van 80 militanten zal na deze week wel weten hoe er in Cuba met hun centen omgesprongen wordt. Maar ze weten meer: ze hebben een alternatief leren kennen voor de neo-liberalisering. Maar ze beseffen ook dat alles een prijs heeft: de Cubaanse bevolking moet een flink stuk van ons confort en onze welvaart missen voor hun verworvenheden: gratis onderwijs, gratis geneeskunde, sociale zekerheid voor iedereen....
Krak voor mijn vertrek vroeg een gepensioneerde Gentse prof mij om een geluidsmeettoestel mee te nemen voor Insat-Instituto de Salud de los Trabajadores-in Havanna. De Gentse Universiteit heeft sinds 1996 een wetenschappelijke samenwerking met Cuba. Dit instituut zou ondermeer samenwerken met de veiligheidsinspecteurs van de CTC, de Cubaanse vakbond. Geruisloos geraakte ik er mee door de doeane. In het vliegtuig lees ik een intervieuw met John Negroponte, het hulpje van Condolizza Rice, de Amerikaanse buitenlandminister.Negroponte is in Brussel om aan Europa te zeggen hoe zij de wereld moeten bekijken. Hij heeft het ondermeer ook over Cuba. Hij zegt dat de verdwijning van Castro een opportuniteit zal zijn voor de vrijheid en de democratie in Cuba. De internationale gemeenschap kan volgens hem niet zo maar een gewone overgang van het regime in Cuba aanvaarden. Op de vraag wat een ongewone overgang dan mag betekenen antwoordt hij dat het een verkeerde inschatting zou zijn dit zo maar te aanvaarden.Het is duidelijk dat zij niet akkoord gaan dat Fidel zijn broerie Raoul als staatshoofd benoemd. Maar dit heet in het Westen inmenging in binnenlandse aangelegenheden... Daarmee is de toon alvast gezet. Eenmaal uit de luchthaven vallen mij de eerste grote propagandaborden op: Vrijheid kan je niet blokkeren en een groot plakkaat van Fidel met de slogan: wij zijn in goede gezondheid....
Bij een ongewone trip aan Parijs bezochten wij het beroemde kerkhof Père- Lachaise. Via de muur waar de laatste communards werden vermoord, de slachtoffers van het Nazisme en van de Spaanse burgeroorlog een monument kregen, bereikten we het eigenaardige monument van Victor Noir. Een bronzen standbeeld van een jonge journalist, die werkte voor La Marseilleise. Zijn collega en vriend had een artikel tegen het keizerschap van Bonaparte de derde geschreven en werd door de neef van Bonaparte uitgedaagd voor een duel. Hij zou zijn vriend naar het duel vergezellen, maar die kwam niet opdagen en hij trok alleen naar de afspraak. Hij werd gewoon neergekogeld, de neef van Bonaparte werd later gewoon vrijgesproken. Bij de begrafenis in Neuilly kwamen toen niet minder dan 100.000 burgers hem de laatste eer betuigen, de voorbode van de republiek. Het graf werd een bedevaartsplaats voor vrouwen, niet in het minst omdat er een flinke erectie onder de broek van Victor Noir afgebeeld wordt.Symbool voor het vinden van liefde, vruchtbaarheid en geluk. Maar terug naar de minder poetische Franse realiteit De nieuw verkozen president, Sarko, zorgt de laatste dagen voor zeer veel blauw op straat, maar ook voor een overdonderende aanwezigheid in de media.We weten dus al meteen waar het nieuwe rechtse beleid zal op slaan: harde greep op de media, harde greep op de publieke opinie, harde hand op de straat. Niet toevallig hebben een groepje journalisten het collectief Vicor Noir gersticht. Het zijn journalisten van ondermeer de krant Liberation en le Parisien die zich tot doel stelden aan onderzoeksjournalistiek te doen en de waarheid aan het licht te brengen, Nodig, maar niet gemakkelijk in het nieuwe Frankrijk....
Deze week was de voorzitter van de Colombiaanse boerenvakbond Fensuagro te gast. Hij had veel verhalen, maar het verhaal van de bio-diesel uit palmolie leert mij veel over de houding van de USA en de multi's. Want blijkbaar woedt het gevecht om biodiesel in alle hevigheid. Nu reeds willen multi's hun aandeel op de oliemarkt veilig stellen. In Colombia worden ganse stukken grond opgekocht door Amerikaanse multi's om pambomen aan te planten,waarvan de olie moet omgezet worden in Bio-diesel.Het gaat hem hier niet om kleine stukjes maar ganse regio's . Zo zullen in de regio's aan de kust en Sucre en de LLanos grote palmgebieden ingepland worden. Dit zijn regio's waar de rijkdom aan planten vervangen zal worden door een monocultuur.In 2003 waren er reeds 118.000 hectaren met een monocultuur,vandaag is dit reeds meer dan de dubbele oppervlakte. Deze monocultuur gaat ten koste van de productiemogelijkheden van de kleine boeren, meestal inboorlingen.Grote multi's bezoeken deze indegenas en laten deze afstand van hun grond doen, zonder dat zij beseffen wat ze juist ondertekenen. In naam van de biodiesel en de ecologie worden grote domeinen van biodiversiteit opgeofferd aan de winsthonger van deze multi's.Zij betalen de biodiesel aan 0,65 $, en verkopen die opnieuw aan 1,65$. Een niet onaardige driedubbele winst voor de multi's, hongersnood en landroof voor de inheemse Colombianen...
Gisteren een Turkse delegatie te gast van de petroleumvakbond Petrol-Is. Een kennismaking met ons, voor hen een eerste indruk over de Europese hoofdstad.Europa lijkt hen ook niet sociaal, maar een economisch en financieel bolwerk. De vakbond heeft zo een 10% leden in een sector met 250.000 werknemers ( Petroleum, scheikunde en rubber).Werknemers lid maken van de vakbond is zo een beetje op zijn Amerikaans georganiseerd in Turkije: je moet 10% van de werknemers in de sector organiseren en 51% van de werknemers in het bedrijf vertegenwoordigen voor je als vakbond mag onderhandelen. Individuele werknemers moeten met een formulier zich bij een notaris laten registreren en daarvoor 20 dollar betalen.De vakbond mag alleen de aangesloten leden verdedigen. De grote werkloosheid en de vrees voor ontslag verklaart meteen de lage syndicalisatiegraad in Turkije.Er is nog veel werk om de syndicale rechten en vrijheden en dus ook de democratie in Turkije in de bedrijven ingang te doen vinden. Naast wat algemene discussies, was onze vraag wat wij voor hen konden doen ? Wel, er is een bedrijf dat reeds 7 maanden aan het staken is en waar een beetje internationale belangstelling en solidariteit misschien een hulp zou zijn om de situatie te deblokkeren. In het toeristische Antalya is er een vrijhandelszone opgericht, waar de multi Fresenius Medical Care sinds 1996 een bedrijf met 300 werknemers heeft. De arbeidsomstandigheden zijn middeleeuws. Of wat dacht je ervan dat de vrouwen toelating moeten vragen aan de directie om te mogen huwen en dat gehuwde vrouwen slechts zwanger mogen worden volgens een beurtrol die door het bedrijfsmanagement werd opgesteld ? Of dat praten verboden is in het bedrijf of in het bedrijfsvoertuig dat je thuis brengt? Met de steun van de Duitse vakbond werd er reeds onderhandeld...zonder veel resultaat. Wat kunnen wij doen: protesteren zeker.... klik op het plaatje voor meer info
