Als toerist een land bezoeken is vluchtig, minder wetenschappelijk dan dikke economische rapporten. Dit belet niet dat je rondreist met open ogen.De hamvraag is dan ook of de 70 % armen uit Venezuela er op vooruitgaan. Het antwoord is positief. De regering voert een tewerkstellingspolitiek zowel in de openbare diensten, maar vooral in het leger, de politie en de gemeenten. Die mannen rijden met gloednieuwe wagens en hebben goed materiaal. Iets minder zijn de lonen, waardoor corruptie onvermijdelijk groeit. Deze tewerkstellingspolitiek wordt nog versterkt door nationaliseringen en de oprichting van gemengde bedrijven: in Venezuela kan een arbeider niet ontslagen worden tenzij om zwaarwichtige redenen. Er zijn minimumlonen ingevoerd, maar toch compenseren de loonstijgingen de inflatie niet. Er is een prijzencontrole voor de winkels en de grootwarenhuizen, maar die werkt niet efficient. Corruptie en allerhande trukken vergroten het marktmonopolie van sommige bedrijven. Er is een groeiend tekort aan basisproducten zoals melk, wat prijsstijgingen in de hand werkt. Overal wordt er gebouwd. Er wordt veel geinvesteerd in nieuwe wegen, restauratie en sociale woningen.Er zijn investeringen in watertoevoer, scholen, ziekenhuizen en kinderspeelplaatsen.
De modale Venezolaan heeft het dus duidelijk beter dan een paar jaar geleden. Alleen zijn er wel onrustwekkende ontwikkelingen zoals de groei van de zwarte markt, de corruptie en het gebrek aan efficiente overheidscontrole. Maar dat zal de arme Venezolaan niet direct een zorg zijn: eerst het fressen, und dann die Moraal ( B. Brecht)
Het medialandschap is even verdeeld als de publieke opinie: de kranten en de radio zijn vooral in handen van de politieke oppositie, de TV is in handen van Chavez. Om dit even te toetsen koop ik regelmatig een krant. Er zijn veel regionale kranten, slechts 2 nationale kranten . El Universal en El National. Kosten alletwee 11.000 bolis of 20 eurocent. Toch betaal je iets meer.De krantenverkoper gaat voor die habbekrats kilometers ver de kranten ophalen om die plaatselijk te verkopen.El Universal is iets minder rechts dan el Nacional. Voor de rest paginas kritiek op het regeringsbeleid en op Chavez. Samenvattend: het economisch beleid is verkeerd, de regering is niet demokratisch, Chavez geeft al "ons" geld weg om zijn invloed bij de buurlanden te vergroten, we mogen geen kritiek geven en er is geen vrijheid van meningsuiting in Venezuela . Het gaat er nogal grof aan toe, een beetje buiten de normen die wij kennen. De persvrijheid is dagelijkse actualiteit: Chavez heeft namelijk onlangs een nationale TV-zender een nieuwe toelating tot uitzenden geweigerd, nu mogen ze opnieuw uitzenden als betaalTV. En er komt een klacht voor de Inter-Americaanse commissie voor de mensenrechten over de vervolging van de journalisten ( in vijf jaar werden er 63 journalisten voor de rechtbank beschuldigd van het verschaffen van onjuiste informatie). Een Zwitserse diplomaat geeft me het gevoel dat de oppositie succes boekt met hun aanklacht tegen de inperking van de vrijheid van meningsuiting, maar anderzijds geeft hij toe dat Chavez zeer veel charisma heeft en dingen zegt die de bevolking wil horen....
Je kan geen straat of plein over of je word geconfronteerd met een standbeeld of een poster van Simon Bolivar.Deze generaal is een Nationale held voor de Venezolanen en Chavez gebruikt het beeld van de Bolivariaanse revolutie. Wat zit hierachter en wie was deze man ? Bolivar verloor vrij jong zijn ouders en werd naar Frankrijk gestuurd voor zijn opvoeding. Daar kwam hij in contact met de Franse filosofen en de ideeën van de Franse revolutie. Terug in Venezuela sloot hij zich aan bij de bevrijdingsstrijd en de onafhankelijkheidsstrijd tegen de Spanjaarden. Hij bevrijdde Peru, Bolivie, Panama, Colombia,Venezuela en Ecuador. Maar het idee om een grote Bolivariaanse staat op te bouwen mislukte. Terwijl hij aan de ene kant van het continent vocht, organiseerde de plaatselijke elite op andere plaatsen snel snel een nieuwe staat. Meer nog: terwijl de soldaten vochten voor de bevrijding van een ander land, schoten de grote andere generaals hem meermaals figuurlijk in de rug om plaatselijk een goede politieke positie te bekomen. Zelf was Bolivar ook geen engeltje: zijn beste vriend Manuel Piar werd veroordeeld in de Ciudad Bolivar en terechtgesteld, terwijl Bolivar aan de andere kant van het plein rustig een koffie dronk. Maar wat was het politiek programma van Bolivar ? * de oprichting van een Gran Colombia * de afschaffing van de slavernij * de scheiding der machten en de oprichting van een rechtsstaat Bolivar bleef een kind van zijn tijd en werd zelf door het nieuwe congres verbannen uit Venezuela. Hij stierf in 1830, eenzaam in Venezuela terwijl hij op weg was naar Europa, om zijn zwakke gezondheid te laten verzorgen.
Vorige week waren er in Venezuela niet minder dan 139 gewelddadige moorden. Meteen een poilitiek punt omdat de minister van Justitie deze cijfers officieel bevestigde. Je hoort bij ronddtrekkende backpackers veel verhalen over het onveilige Caracas. En de vele privebewakers in de straten en de winkels geven aan dat er een veiligheidsprobleem bestaat in Latijns-Amerika. Een oud sociologisch tijdschrift slingert rond in Puerta Colombia. Een sociologisch tijdschrift uit 1999 " Nueva sociedad" en er staat een interessant artikel in over wat zij een "nieuw "probleem noemen in Latijns-Amerika.
Het onveiligheidsprobleem.
Natuurlijk is de armoede en de ongelijkheid een fundamentele oorzaak van geweld, alleen is er geen direct verband vast te stellen tussen het politieke protest en de toename van geweld.De auteurs zien de grootste oorzaak bij de ontgoocheling en de wanhoop van de tweede en derde generatie migranten bij hun trek naar de steden. De steden hebben een imago van vrijheid en rijkdom voor de rurale bevolking die in Latijns-Amerika massaal naar de steden trekt. Er is electriciteit, water, medische verzorging en onderwijs. Alle consumentenproducten lijken zo maar binnen handbereik. De ontgoocheling en de wanhoop zijn groot voor de tweede en de derde genratie die opeengepakt zit in overbevolkte barrio's, nog meer wanneer zij zien dat opleiding en onderwijs meer en meer voor een elite bestemd is en geen zekerheid biedt voor een carriére. Die jongeren verliezen de traditionele omkadering van familie, school, katholieke kerk en zien hun individuele inpassing in een criminele bende als oplossing. Geweld is een middel, een carrieremiddel. Geweld is geen zaak van de arme bevolking alleen. De rijken die denken dat de armen elkaar best mogen uitmoorden hebben het mis: geweld is een middel dat via de mafia en de corruptie het ganse maatschappelijk systeem verkankert....
In Ciudad Bolivar werd de wereldberoemde kunstenaar Jesus Soto geboren: een prachtig museum eert de kunstenaar in Bolivar. We hadden een goede gids en de ingang is gratis. De tentoonstelling geeft chronologisch de belangrijkste werken en de evolutie van Soto weer. Zijn worsteling met de drie belangrijkste elementen in de kunst: licht, ruimte en beweging. De gids legt uit dat er een totaal andere kunst ontstond door de uitvinding van de fotografie: waar schilders soms uren op werkten, het juist weergeven van een bestaande realiteit, werd door de fotografie in een vingerknip gemaakt. Soto werd geinspireerd door de rivier de Orinnoco: de belangrijkste vraag voor hem was hoe je beweging in een kunstwerk kon krijgen. Daarvoor vertrok hij van de tegenstelling tussen zwart en wit en de afstand tussen de vlakken. Geleidelijk breidde hij zijn techniek uit naar de kleuren en maakte hij ook meer en meer gebruik van de verschillende eigenschappen van het materiaal en de ruimte voor en naast het schilderij. Tenslotte kon de kijker zelf energie toevoegen aan het kunstwerk door zichzelf te verplaatsen of het kunstwerk te doen bewegen Het ultieme is dat je als kijker zelf een kunstwerk kan doen veranderen door er zelf door te bewegen en dat Soto speelde met de fenomenen van optische perceptie. Zodat je door de werkelijkheid zelf bedrogen wordt. Nog een uitsmijter van de gids: " Hier in Venezuela moeten we werken als een zwarte om te kunnen leven als een blanke " ( Hay que trabajar como negra,para vivir como blanco) Of hoe je door de werkelijkheid kan bedrogen worden.....
La Copa America vindt plaats in Venezuela. Morgen is het halve finale in Puerto Ordaz. De regering liet voor de gelegenheid liefst maar negen gloednieuwe en supermoderne sportstadia bouwen. Een grootse en mediagenieke aanpak: voetbal is dezer dagen in alle restaurants op drie verschillende TV-schermen te zien. Zo kan je alle wedstrijden en herhalingen blijven volgen. Om de stadia tijdig klaar te krijgen kwamen heel wat Cubaanse bouwvakkers in Venezuela werken. Meteen zitten we middenin de Venezolaanse sociale strijd en beweging. Barbara, een Zwitserse Unia-syndicaliste was hier op inleefreis en vertelt dat de Venezolaanse vakbond traditioneel zeer sterk in de bedrijven uitgebouwd is, terwijl de bovenliggende structuren zeer zwak staan. Globaal zijn er twee grote vakbonden: de CTV, die zijn handen verbrandde door de grote petroleumstaking tegen Chavez te organiseren en beschuldigd wordt van medeplichtigheid aan de staatsgreep tegen Chavez. Daarna werd een nieuwe Venezolaanse vakbond de UNT opgericht. Daarbinnen bestaan niet minder dan een zevental verschillende ideologische strekkingen. Blijkbaar allemaal de grootste, met meest aanhang. Het grootste dispuut is de vraag of de vakbond het beleid van Chavez onvoorwaardelijk moet steunen tijdens " het processo naar het socialisme van de eenentwintigste eeuw" of de vakbond zijn rol als belangenverdediger van de arbeiders en zijn onafhankelijke koers van het regime verder moet vrijwaren.Best interessant. Tja, een discussie die we ook in Belgie kennen, alleen worden de discussies in Venezuela nogal hardhandig gevoerd: bij een staking bij de bouw van de voetbalstadia organiseerde de ene vakbond tegen de andere bond acties en vielen er een zevental doden....
De Orinnocco-delta lijkt een beetje op de Far-West: een plaats waar avonturiers thuis zijn. Maar niet noodzakelijk gesmaakt door de locals. Zo verdwenen twee Duitsers met de noorderzon toen ze goud begonnen te zoeken. Een andere Duitser organiseerde een posada,maar verkreeg geen toelating van de brandweer om de posada uit te baten, het dak was van stro en er zaten wel eens scorpioenen in. Maar Duitsers in Venezuela zat. Een gans netwerk heeft het backpakkertoerisme als klanten. Een Nederlands koppel bouwt hier een huis en wil een posada uitbaten. Zij worden momenteel gepest door hun joint-venture partners van naast de deur. Die willen wel de lusten, niet de lasten.Uiteindelijk wordt hun avontuur een ramp en moeten ze opnieuw naar Europa komen, een droom in het water. Een dergelijk systeem wordt in de hand gewerkt door het feit dat je Venezolaan(se) moet zijn om iets te kunnen kopen of ondernemen. Structureel ondernemen is voor een buitenlander een valkuil van wetten en regels. De boekhouding moet in orde zijn, om bier te verkopen heb je een dure vergunning nodig en dan hebben we het nog niet over bouwvergunningen, water en electriciteit. Bij ons evident, hier veel minder. Alhoewel: het leven van een beginnende en kleine zelfstandige zal wel nergens over rozen lopen, hier dus zeker niet. Tenzij je volbloed Venezolaan bent. Want Chavez subsidieert allerlei projecten met gratis krediet.Iedere Venozolaan wordt aangemoedigt om een "project" in te dienen en daar krijgt hij dan een renteloze lening voor. Jawel: Chavez moedigt de kleine zelfstandige aan met centen...
Santa Fe is een klein Venezolaans vissrsdorp. Precies Nieuwpoort: met een deel "stad", een deel " bad" en een deel "haven". De vis wordt hier direct op het strand verhandeld en per kilo. Het valt op dat de verkopers en de vissers de visresten ter plaatse opeten: ze zijn dus arm. In het dorp zijn er een paar winkels zoals een bakkerij, en slagerij, arepaverkoop, loterijverkoop, een lavanderia met wasmachines en een paar groot warenhuizen. Deze groot warenhuizen zijn allen in Chinese handen. Chinezen zorgen overal ter wereld voor hun familie, hier ook. In Venzuela worden in die grootwarenhuizen vooral basisproducten verkocht zoals rijst en pakken spaghetti, plastiekkommen en ook speelgoed voor de kinderen en veel pruts... Recht tegenover het politiekantoor is de Chavez-winkel: Dit is een grootwarenhuis waar basisproducten tegen zeer lage prijzen verkocht worden. Een ideetje van Chavez in de armoedebestrijding: Toch zijn de winkels hier geen succes, meer zelfs : ze hebben een negatief imago. Blijkbaar verkoopt men er slechte kwaliteit en wordt er veel zwart verhandeldwaardoor de beste producten niet eens te koop worden aangeboden in de Chavezwinkels. Een kralenkransverkoper op het strand zegt me: "ook al zijn we arm, de Venezolanen eten graag goed".
Geld wisselen kan hier op twee manieren: via de officiele kanalen zoals de bank. Dat gaat zeer moeilijk en dan krijg je 2100 bolivares voor 1 dollar. Ofwel via allerlei handelaars in het zwart. Dat gaat zeer eenvoudig en dan krijg je 3200 bolivars voor 1 dollar. Een van de vele eerste tegenstellingen die we zien. Officieel is geld wisselen in het zwart zelfs niet verboden. Tijdens een parlementair debat kwam was de redenering dat 15 % van de invoer via dit circuit gefinancieerd wordt. In tegenstelling tot de Cubaanse revolutie legt de Boliviaraanse revolutie veel minder de nadruk op thema's zoals onderwijs en de bestrijding van het analfabetisme.Op het strand zitten heel wat jongeren. Ze spelen spelletjes op internet, ravotten op het strand of werken in de visserij. Toch begint de vakantie hier slechts vanaf 15 juli. Er schort duidelijk iets aan de schoolplicht. Een kralenverkoper zegt me dat die kinderen te jong zijn om naar school te gaan, een leugentje om bestwil ? Ik krijg de indruk dat gezondheidszorg en alfabetisering een opdracht die aan de Cubanen doorgeschoven wordt. Uitbesteed in ruil voor petroleum... Maar Chavez is zelf prominent in het straatbeeld aanwezig. Ook het thema Mercosur, en de solidariteit met andere Latijns-Amerikaanse landen. Santa Fe, de place to be voor oudere hippies, heeft blijkbaar betere tijden gekend. Het is een beetje bouwvallig en het lijkt erop dat vele mensen als het ware weggevlucht zijn. Het werd me ook gezegd dat er heel wat rijke burgers het land verlaten: Ze dachten Chavez van de macht te kunnen verdrijven, maar na een tiental jaar geven ze het blijkbaar op. Ze kunnen wellicht de Cubaanse kolonie in Miami vervoegen...
