Je kan geen straat of plein over of je word geconfronteerd met een standbeeld of een poster van Simon Bolivar.Deze generaal is een Nationale held voor de Venezolanen en Chavez gebruikt het beeld van de Bolivariaanse revolutie. Wat zit hierachter en wie was deze man ? Bolivar verloor vrij jong zijn ouders en werd naar Frankrijk gestuurd voor zijn opvoeding. Daar kwam hij in contact met de Franse filosofen en de ideeën van de Franse revolutie. Terug in Venezuela sloot hij zich aan bij de bevrijdingsstrijd en de onafhankelijkheidsstrijd tegen de Spanjaarden. Hij bevrijdde Peru, Bolivie, Panama, Colombia,Venezuela en Ecuador. Maar het idee om een grote Bolivariaanse staat op te bouwen mislukte. Terwijl hij aan de ene kant van het continent vocht, organiseerde de plaatselijke elite op andere plaatsen snel snel een nieuwe staat. Meer nog: terwijl de soldaten vochten voor de bevrijding van een ander land, schoten de grote andere generaals hem meermaals figuurlijk in de rug om plaatselijk een goede politieke positie te bekomen. Zelf was Bolivar ook geen engeltje: zijn beste vriend Manuel Piar werd veroordeeld in de Ciudad Bolivar en terechtgesteld, terwijl Bolivar aan de andere kant van het plein rustig een koffie dronk. Maar wat was het politiek programma van Bolivar ? * de oprichting van een Gran Colombia * de afschaffing van de slavernij * de scheiding der machten en de oprichting van een rechtsstaat Bolivar bleef een kind van zijn tijd en werd zelf door het nieuwe congres verbannen uit Venezuela. Hij stierf in 1830, eenzaam in Venezuela terwijl hij op weg was naar Europa, om zijn zwakke gezondheid te laten verzorgen.
Vorige week waren er in Venezuela niet minder dan 139 gewelddadige moorden. Meteen een poilitiek punt omdat de minister van Justitie deze cijfers officieel bevestigde. Je hoort bij ronddtrekkende backpackers veel verhalen over het onveilige Caracas. En de vele privebewakers in de straten en de winkels geven aan dat er een veiligheidsprobleem bestaat in Latijns-Amerika. Een oud sociologisch tijdschrift slingert rond in Puerta Colombia. Een sociologisch tijdschrift uit 1999 " Nueva sociedad" en er staat een interessant artikel in over wat zij een "nieuw "probleem noemen in Latijns-Amerika.
Het onveiligheidsprobleem.
Natuurlijk is de armoede en de ongelijkheid een fundamentele oorzaak van geweld, alleen is er geen direct verband vast te stellen tussen het politieke protest en de toename van geweld.De auteurs zien de grootste oorzaak bij de ontgoocheling en de wanhoop van de tweede en derde generatie migranten bij hun trek naar de steden. De steden hebben een imago van vrijheid en rijkdom voor de rurale bevolking die in Latijns-Amerika massaal naar de steden trekt. Er is electriciteit, water, medische verzorging en onderwijs. Alle consumentenproducten lijken zo maar binnen handbereik. De ontgoocheling en de wanhoop zijn groot voor de tweede en de derde genratie die opeengepakt zit in overbevolkte barrio's, nog meer wanneer zij zien dat opleiding en onderwijs meer en meer voor een elite bestemd is en geen zekerheid biedt voor een carriére. Die jongeren verliezen de traditionele omkadering van familie, school, katholieke kerk en zien hun individuele inpassing in een criminele bende als oplossing. Geweld is een middel, een carrieremiddel. Geweld is geen zaak van de arme bevolking alleen. De rijken die denken dat de armen elkaar best mogen uitmoorden hebben het mis: geweld is een middel dat via de mafia en de corruptie het ganse maatschappelijk systeem verkankert....
In Ciudad Bolivar werd de wereldberoemde kunstenaar Jesus Soto geboren: een prachtig museum eert de kunstenaar in Bolivar. We hadden een goede gids en de ingang is gratis. De tentoonstelling geeft chronologisch de belangrijkste werken en de evolutie van Soto weer. Zijn worsteling met de drie belangrijkste elementen in de kunst: licht, ruimte en beweging. De gids legt uit dat er een totaal andere kunst ontstond door de uitvinding van de fotografie: waar schilders soms uren op werkten, het juist weergeven van een bestaande realiteit, werd door de fotografie in een vingerknip gemaakt. Soto werd geinspireerd door de rivier de Orinnoco: de belangrijkste vraag voor hem was hoe je beweging in een kunstwerk kon krijgen. Daarvoor vertrok hij van de tegenstelling tussen zwart en wit en de afstand tussen de vlakken. Geleidelijk breidde hij zijn techniek uit naar de kleuren en maakte hij ook meer en meer gebruik van de verschillende eigenschappen van het materiaal en de ruimte voor en naast het schilderij. Tenslotte kon de kijker zelf energie toevoegen aan het kunstwerk door zichzelf te verplaatsen of het kunstwerk te doen bewegen Het ultieme is dat je als kijker zelf een kunstwerk kan doen veranderen door er zelf door te bewegen en dat Soto speelde met de fenomenen van optische perceptie. Zodat je door de werkelijkheid zelf bedrogen wordt. Nog een uitsmijter van de gids: " Hier in Venezuela moeten we werken als een zwarte om te kunnen leven als een blanke " ( Hay que trabajar como negra,para vivir como blanco) Of hoe je door de werkelijkheid kan bedrogen worden.....
La Copa America vindt plaats in Venezuela. Morgen is het halve finale in Puerto Ordaz. De regering liet voor de gelegenheid liefst maar negen gloednieuwe en supermoderne sportstadia bouwen. Een grootse en mediagenieke aanpak: voetbal is dezer dagen in alle restaurants op drie verschillende TV-schermen te zien. Zo kan je alle wedstrijden en herhalingen blijven volgen. Om de stadia tijdig klaar te krijgen kwamen heel wat Cubaanse bouwvakkers in Venezuela werken. Meteen zitten we middenin de Venezolaanse sociale strijd en beweging. Barbara, een Zwitserse Unia-syndicaliste was hier op inleefreis en vertelt dat de Venezolaanse vakbond traditioneel zeer sterk in de bedrijven uitgebouwd is, terwijl de bovenliggende structuren zeer zwak staan. Globaal zijn er twee grote vakbonden: de CTV, die zijn handen verbrandde door de grote petroleumstaking tegen Chavez te organiseren en beschuldigd wordt van medeplichtigheid aan de staatsgreep tegen Chavez. Daarna werd een nieuwe Venezolaanse vakbond de UNT opgericht. Daarbinnen bestaan niet minder dan een zevental verschillende ideologische strekkingen. Blijkbaar allemaal de grootste, met meest aanhang. Het grootste dispuut is de vraag of de vakbond het beleid van Chavez onvoorwaardelijk moet steunen tijdens " het processo naar het socialisme van de eenentwintigste eeuw" of de vakbond zijn rol als belangenverdediger van de arbeiders en zijn onafhankelijke koers van het regime verder moet vrijwaren.Best interessant. Tja, een discussie die we ook in Belgie kennen, alleen worden de discussies in Venezuela nogal hardhandig gevoerd: bij een staking bij de bouw van de voetbalstadia organiseerde de ene vakbond tegen de andere bond acties en vielen er een zevental doden....
De Orinnocco-delta lijkt een beetje op de Far-West: een plaats waar avonturiers thuis zijn. Maar niet noodzakelijk gesmaakt door de locals. Zo verdwenen twee Duitsers met de noorderzon toen ze goud begonnen te zoeken. Een andere Duitser organiseerde een posada,maar verkreeg geen toelating van de brandweer om de posada uit te baten, het dak was van stro en er zaten wel eens scorpioenen in. Maar Duitsers in Venezuela zat. Een gans netwerk heeft het backpakkertoerisme als klanten. Een Nederlands koppel bouwt hier een huis en wil een posada uitbaten. Zij worden momenteel gepest door hun joint-venture partners van naast de deur. Die willen wel de lusten, niet de lasten.Uiteindelijk wordt hun avontuur een ramp en moeten ze opnieuw naar Europa komen, een droom in het water. Een dergelijk systeem wordt in de hand gewerkt door het feit dat je Venezolaan(se) moet zijn om iets te kunnen kopen of ondernemen. Structureel ondernemen is voor een buitenlander een valkuil van wetten en regels. De boekhouding moet in orde zijn, om bier te verkopen heb je een dure vergunning nodig en dan hebben we het nog niet over bouwvergunningen, water en electriciteit. Bij ons evident, hier veel minder. Alhoewel: het leven van een beginnende en kleine zelfstandige zal wel nergens over rozen lopen, hier dus zeker niet. Tenzij je volbloed Venezolaan bent. Want Chavez subsidieert allerlei projecten met gratis krediet.Iedere Venozolaan wordt aangemoedigt om een "project" in te dienen en daar krijgt hij dan een renteloze lening voor. Jawel: Chavez moedigt de kleine zelfstandige aan met centen...
Santa Fe is een klein Venezolaans vissrsdorp. Precies Nieuwpoort: met een deel "stad", een deel " bad" en een deel "haven". De vis wordt hier direct op het strand verhandeld en per kilo. Het valt op dat de verkopers en de vissers de visresten ter plaatse opeten: ze zijn dus arm. In het dorp zijn er een paar winkels zoals een bakkerij, en slagerij, arepaverkoop, loterijverkoop, een lavanderia met wasmachines en een paar groot warenhuizen. Deze groot warenhuizen zijn allen in Chinese handen. Chinezen zorgen overal ter wereld voor hun familie, hier ook. In Venzuela worden in die grootwarenhuizen vooral basisproducten verkocht zoals rijst en pakken spaghetti, plastiekkommen en ook speelgoed voor de kinderen en veel pruts... Recht tegenover het politiekantoor is de Chavez-winkel: Dit is een grootwarenhuis waar basisproducten tegen zeer lage prijzen verkocht worden. Een ideetje van Chavez in de armoedebestrijding: Toch zijn de winkels hier geen succes, meer zelfs : ze hebben een negatief imago. Blijkbaar verkoopt men er slechte kwaliteit en wordt er veel zwart verhandeldwaardoor de beste producten niet eens te koop worden aangeboden in de Chavezwinkels. Een kralenkransverkoper op het strand zegt me: "ook al zijn we arm, de Venezolanen eten graag goed".
Geld wisselen kan hier op twee manieren: via de officiele kanalen zoals de bank. Dat gaat zeer moeilijk en dan krijg je 2100 bolivares voor 1 dollar. Ofwel via allerlei handelaars in het zwart. Dat gaat zeer eenvoudig en dan krijg je 3200 bolivars voor 1 dollar. Een van de vele eerste tegenstellingen die we zien. Officieel is geld wisselen in het zwart zelfs niet verboden. Tijdens een parlementair debat kwam was de redenering dat 15 % van de invoer via dit circuit gefinancieerd wordt. In tegenstelling tot de Cubaanse revolutie legt de Boliviaraanse revolutie veel minder de nadruk op thema's zoals onderwijs en de bestrijding van het analfabetisme.Op het strand zitten heel wat jongeren. Ze spelen spelletjes op internet, ravotten op het strand of werken in de visserij. Toch begint de vakantie hier slechts vanaf 15 juli. Er schort duidelijk iets aan de schoolplicht. Een kralenverkoper zegt me dat die kinderen te jong zijn om naar school te gaan, een leugentje om bestwil ? Ik krijg de indruk dat gezondheidszorg en alfabetisering een opdracht die aan de Cubanen doorgeschoven wordt. Uitbesteed in ruil voor petroleum... Maar Chavez is zelf prominent in het straatbeeld aanwezig. Ook het thema Mercosur, en de solidariteit met andere Latijns-Amerikaanse landen. Santa Fe, de place to be voor oudere hippies, heeft blijkbaar betere tijden gekend. Het is een beetje bouwvallig en het lijkt erop dat vele mensen als het ware weggevlucht zijn. Het werd me ook gezegd dat er heel wat rijke burgers het land verlaten: Ze dachten Chavez van de macht te kunnen verdrijven, maar na een tiental jaar geven ze het blijkbaar op. Ze kunnen wellicht de Cubaanse kolonie in Miami vervoegen...
Brussel-Caracas is zowat 12 uur vliegen, met nogal wat tussenstops.Bij Iberia zijn ze zuinig geworden : alle consumties en eetwaren op de korte afstandsvluchten moeten betaald worden.Alleen de kranten niet. Keer op keer krijg je het wereldnieuws voor de voeten geworpen. Een artikeltje blijft me bij: chantage van Hamas op hooggeplaatste Fatahleden. Bij zijn veroveringstocht door de Gazastrook botste Hamas op sex-tapes met hooggeplaatste Fatahleden.Niet met hun eigen vrouw,nee met andere vrouwen. De sextapes werden opgenomen om de Fatahleiders te kunnen chanteren.Nu vielen ze onverwacht in verkeerde handen. De geinterviewde Hamasstrijder voegt er fijntjes aan toe: misschien geven we die op een of andere dag wel vrij voor het grote publiek. Ik twijfel er niet aan dat Hamas er wel toe in staat is. Caracas begroet ons met Chavez en de Amerikaanse voetbalcup.Bienvenido zegt de immigratie-ambtenaar...
Morgen weg naar Venezuela. Wel te verstaan op vakantie. Niet om te werken dus. Met mijn madam en de jongste. Tijd voor reflectie, tijd voor ontspanning. Venezuela is natuurlijk een discussie onderwerp met Chavez. We zullen proberen te begrijpen hoe het er in dit land aan toe gaat. Hoe wordt de economische situatie door de mensen ervaren: beter of slechter ? Hoe zit het met de inspraak van de bevolking en die eenheidspartij ? Is er nog een rol weggelegd voor de vakbonden of niet ? Hoe zit het met de middenstand en zijn overlevingskansen. Vluchten de rijken echt weg uit Venezuela of niet ? D'er zijn dus voldoende vragen, of er binnen de maand voldoende antwoorden komen kan je uiteraard lezen op mijn blog...
Vandaag werd bekend dat de gemiddelde loonstijging tussen januari 2006 en januari 2007 een goede drie procent bedraagt. Gemiddeld. Blijkt dat de werknemers die meest verdienen ongeveer 6% kregen, de werknemers die minder verdienen minder. Twee tendenzen: lage lonen krijgen enkel de inflatie gecompenseerd, hoge verdieners krijgen er een flinke hap meer, niet in direct loon maar via allerlei bonussen en voordelen die niet aan sociale zekerheid onderworpen zijn. De economische groei draagt dus niet meer bij aan de financiering van de sociale zekerheid. De loonspanning neemt toe, zonder een duidelijke relatie met de gerealiseerde productiviteitstijging. In mensentaal betekent dit meer onrechtvaardigheid. Een bewijs dat de loonnorm nieuwe onrechtvaardigheden creeert: een loonnorm normeert enkelde lage lonen. Hoge lonen kunnen door de spanning op de arbeidsmarkt vrij stijgen door het tekort aan goed opgeleidde en geschoolde werkkrachten. Ondernemers weigeren de algemene opleiding te financieren, daarvoor moet de gemeenschap opdraaien. Het generatiepakt is niet veel beter: ouderen moeten langer werken om jongeren in tijdelijke contracten te duwen en aan de nodige arbeidservaring te helpen tegen een goedkoop prijsje. De KMO's willen zelfs geen stagairs , die de nodige ervaring kunnen opdoen. De tegenstellingen van het systeem waarin we leven en werken worden met de dag duidelijker. Alleen , de vraag is : hoe pakken we dit "anders" aan ?
Pacho, de coordinator van het Colombiaproject, is even in Brussel. Zijn valies was niet boven water gekomen in Parijs,maar alles valt op zijn pootjes. Op hetzelfde ogenblik zaten de vormingsanimatoren in een vierdaags conclaaf bijeen om de Belgische vakbondsvorming bij te sturen. Een goede gelegenheid om hen eens te confronteren met de Colombiaanse manier om vakbondsmilitanten op te leiden. Pacho had een mooie powerpoint voorbereid waarop hij de principes van zijn vormingsconcept uit de doeken doet. Het uitgangspunt van de vorming is zeer ideologisch, maar ook zeer eenvoudig: vakbondsvorming is gericht op verandering. De crisis van de vakbond wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door het ontbreken van een antwoord op het neoliberalisme, door het feit dat we lokaal reageren op multinationals, door het feit dat we onvoldoende internationaal bewust en georganiseerd zijn. De context waarin de colombiaanse syndicalisten de syndicale actie moeten voeren is natuurlijk wel ts anders dan in ons luxe-landje: daar worden de mensenrechten en de syndicale rechten en vrijheden met moorden, ontvoeringen,bedreigingen de nek omgewrongen. Hoe krijg je dan mensen zo ver om syndicalist te worden ? De situatie is zo erg dat dit een bewuste en politieke keuze is, de enige keuze voor die mensen die zich niet willen neerleggen bij uitbuiting en onrecht zonder grenzen. Daarom wordt in de Colombiaanse vakbondsvorming het accent gelegd op geen angst te hebben. Geen vrees hebben om te spreken in het openbaar, geen angst hebben om te lezen en te schrijven. Vertrouwen hebben in de bescherming van de kameraden en de solidariteit... De Colombiaanse spiegel reflecteerde glashelder de nood aan herbronning, aan ideologie...
Gisteren werd in Duitsland een lang proces van discussie tussen de vroegere Oost-Duitse Communisten en de dissidente West-Duitse sociaal-democraten beeindigd met een fusie in een nieuwe partij: die Linke. Terwijl links overal in Europa in de touwen ligt een opmerkelijk fenomeen. Gysi en Lafontaine sloten jaren geleden een stategische alliantie af en wonnen daarmee hun eerste zetels in het Duitse parlement. Tot op vandaag bleef deze alliantie een beetje vaag: links en democratisch, ecologisch en sociaal, voor de vredespolitiek. Maar gisteren in Berlijn was de toon duidelijk: het kan niet langer dat de arbeiders uit het voormalig Oost-Duistland 40% minder verdienen dan hun West-Duitse collega's bij dezelfde bedrijven. Dicht bij huis zijn de eerste prioriteiten, daar moeten de stemmen gewonnen worden. Het feit dat Oskar Negt bij de Linke militeert toont alvast aan dat de intellectuelen een mooie toekomst voor de nieuwe partij in Duitsland voorspellen en er in geloven. Momenteel is de nieuwe partij de vierde partij in Duitsland met 53 zetels in de Bundstag. Hun ambitie is de derde partij te worden en de liberalen voorbij te steken. Wellicht een voorbeeld voor de linkse herbronning waar iedereen die zich socialist noemt de komende jaren aan moet denken ?
Als er verkiezingen zijn dan is er altijd een evenement in Poincaré, het vrijzinnig ontmoetingscentrum. Deze keer organiseerden we een exit-poll, waarbij we de bezoekers open en bloot vroegen voor welke partij zij in 2003 stemden en voor welke partij in 2007. De resultaten zijn waarschijnlijk niet representatief voor de bevolking gezien CD&V/NVA geen enkele stem behaalde bij de bezoekers van het VOC. Een kleine scheeftrekking van 60% van de bevolking dringt zich meteen op. Grote overwinnaar is Spa in absolute stemmen, maar er valt toch een lichte achteruitgang waar te nemen in het stemmenaantal: conclusie licht verlies. VLD scoort tegen alle opniniepeilingen in te Waregem. Het quickie effect heeft blijkbaar enkele jongeren kunnen verleiden, zij zitten in de lift. Eigenaardig is het feit dat het Vlaams belang aanhang heeft in het VOC. Maar zij blijven stabiel, alhoewel ze de kiesdrempel overschrijden. Tot slot klimt Groen spectaculair: het gevolg van de film "An inconvenient Truth " die we samen met Groen organiseerden.
Grote conclusies zijn hieruit niet te trekken, alleen dat we in de toekomst wellicht een wetenschappelijke basis hebben om het kiesgedrag van de Waregemse vrijzinnigen exact te peilen. Maar vooral: aan de toog was het plezant en gaf de exitpoll aanleiding tot veel politieke discussie.
Naschrift: In de exitpoll had ik de lijst Dedecker onder de kiesdrempel gevaagd. Wishfull thinking of grove manipulatie ? De echte uitslag gaf aan dat zij 12% haalden in West-Vlaanderen. Daarmee werd het verlies van Spa geen licht verlies, maar een afstraffing
Het project dat we in Cuba uitvoeren is een project om de veiligheid in de microbrigades te verbeteren. Eerst : wat zijn microbrigades ? De Cubanen zeggen: zij werken voor zichzelf. Vreemde uitspraak in een land waar iedereen bij de staat werkt. Wel die microbrigades zijn ook van de staat, maar ze zetten huizen, herstellen ziekenhuizen en scholen of zoals de aguas negras in Havana: zij legen de beerputten. In Havana alleen werken meer dan 5000 microbrigadisten. Meestal zijn het arbeiders die als omkadering en hulp dienen voor de vaste bouwarbeiders die een appartementenblok bouwen. Via Spaanse hulp krijgen zij al heel wat persoonlijke beschermingsmiddelen. Ons project kocht ook voor 10.000 euro botten. Noodzakelijk ? Zij werden geleverd door een Nederlandse Cubaanse jointventure en moeten dus in deviezen betaald worden. Een ander onderdeel van het project is de opleiding van syndicale veiligheidsinspecteurs. Zij gaan per regio werven op de veiligheidsnormen controleren. Indien de controle ok is geeft die veiligheidsinspecteur een vlaggetje aan de werfverantwoordelijke, waardoor iedereen weet dat die werf "veilig" is, of met andere woorden in orde met de veiligheidsvoorschriften. Zo'n 50 % van de werven in de microbrigades werd veilig bevonden. Dit wil zeggen dat er nog veel werk te doen blijft voor de syndicale veiligheidsinspecteurs. Vooral toen uit onze bezoeken en gesprekken bleek dat de Cubaanse bouwarbeiders op de werven geen enkele notie hadden van de veiligheidsnormen....
De streek van Holguin werd geteisterd door periodes van grote droogte. Erg voor de bevolking, die het vooral van de landbouw moet hebben.Ingenieurs ontwierpen een ingenieus draingagesyteem gebaseerd op natuurlijke en aangelegde waterspaarbekkens. Daarvoor waren buizen en pompen nodig. Toen de muur van Berlijn ineenstortte haakten de Russen af. Een half afgewerkt project dekte amper 25% van de waterbehoeften. Steve Stevaert droeg Cuba in zijn hart en zorgde voor een noodhulpproject. Wij konden de resultaten gaan bezoeken. Water in overvloed, eten in overvloed en tevreden boeren. De ontvangst verliep een beetje zoals het gebeurt met presidenten en koningen: alles pas geverfd, bloemmetjes en eten. Fiere ingenieurs met de nodige uitleg, traktoren netjes op een rij en een feestmarkt om voor veel publiek te zorgen. Wij waren onder de indruk. Hoe een klein land als Belgie met weinig middelen een volledige streek van water kan voorzien. Water dat zorgt voor tewerkstelling en voedsel. Kleine boeren die zich verenigen in cooperatieven en zorgen voor een grote productiviteit.Het middagmaal bestond uit een geroosterd varken. Urenlang stond een gespecialiseerde roosteraar stilletjes aan een een stok te draaien waar een varken op gespiest zat. Lekker en eten voor de ganse buurt..........
De rol van de vakbond is een beetje speciaal in dit systeem waar iedereen bij de staat werkt: zij verdedigen de belangen van de leden bij het regime en verdedigen het regime bij de leden. Niet echt een populaire en gemakkelijke positie. Op hun laatste congres deden ze er nog een schepje bovenop. Raoul zei immers luidop aan de vakbonden wat iedereen wel wist: wil je de economische situatie in Cuba verbeteren, dan moet er wel gewerkt worden. Loonsverhoging wordt hier dus meer en meer gekoppeld aan de verhoging van de productiviteit. In de praktijk wil dit voor de vakbondsleiding zeggen dat ze de arbeiders moeten aansporen om meer en harder te werken. Het doet me denken aan de na-oorlogse verklaring over de productiviteit in Belgie, waar het ABVV ook de tekst niet wilde onderschrijven. Een tweede job die de vakbond hier wil doen is meer en meer zijn rol als vakbond opnemen en terug naar de basis gaan.Wij zouden denken dat dit in tegenstelling is met de eerste optie: de economische realiteit en Cuba maakt dit geen tegenstelling voor hen. Maar iedereen vraagt zich natuurlijk af hoe dit hier zal evolueren de komende jaren. Wordt de vakbond geconfronteerd met situaties zoals de vakbonden in Oost-Europa meemaakten na de val van de muur of blijft de vakbond het vertrouwen van zijn leden houden via dienstverlening en een netwerk van delegees in de bedrijven die de arbeidersbelangen iedere dag verdedigen ? Vamos a ver....
In Cuba heb je twee munten: de CUC ( of omzetbare pesos), dit is het geld voor de toeristen en alle aankopen uit het buitenland. De CUC is een dollar waard.De Euro iets meer 1,20 CUC. De CUC maakt alles superduur, maar het is de les die ze geleerd hebben toen de voormalige DDR via West-Duitse marken economisch ondergraven werd. Daarnaast heb je het geld voor de Cubanen: de peso. De peso staat aan 0,24 CUC, vier keer minder, maar ontoegankelijk en onbruikbaar voor buitenlanders(1). Het Cubaanse loon bedraagt ongeveer 350 pesos per maand. Dit loon is gekoppeld aan de individuele productiviteit van de arbeider en het aantal uren dat hij werkte ( 40-urenweek). Door hard te werken kan je zo'n 5 procent meer verdienen.Iedereen werkt hier voor de Cubaanse overheid, ook de arbeiders die in joint-ventures of gemengde bedrijven werken. Dit zijn bedrijven met buitenlands kapitaal. De bedrijven moeten het loon aan de staat betalen, die daarmee de arbeiders betaalt. Veel bedrijven betalen uiteraard iets extra om hun werknemers te motiveren. Naar Latijns-Amerikaanse normen hebben de Cubanen een zeer performant systeem van sociale zekerheid. Gezondheidszorg is gratis. Na 25 jaar werken krijg je een pensioen dat minimaal 50 procent van je loon bedraagt. Het is een misverstand dat in Cuba het prive-bezit afgeschafd werd. Van de landbouwgronden is 51 procent privee, 49 procent collectief. De productiviteit van de kleine boeren is groter dan de productiviteit van de collective finca's. Zij zorgen voor het grootste deel van de voedselproductie. Toen ik in het hotel mijn was wou laten doen, bleek deze dienst enkel in zeer dure hotels te bestaan tegen prijzen waarvoor je gerust een paar nieuwe t-shirts kunt kopen. Ook de vrouwen die de kamer poetsen zagen het niet zitten, bij gebrek aan strijkijzers. Een van de vele tegenstellingen in een speciaal economisch systeem....
(1) Een reactie liet me weten dat buitenlanders wel degelijk pesos un Cuba kunnen kopen en daarmee gemakkelijk fruit op de marktjes kunnen kopen
In het statige paleis van de rubliek in Havanna is het museo de la revolution. Drie verdiepingen met foto,s, opschriften en documenten moeten mij de geschiedenis van Cuba uitleggen.Wat leerde ik er, wat viel me op. We kunnen ons nog moeilijk voorsdtellen hoe de colonisatie, met een borstbeeld van Colombus, de inboorlingen ketende en hoe de eerste suikerindustrie slaven als arbeidskrachten uit Afrika invoerde. De Amerikanen vielen voor de eerste keer binnen in Cuba, omwille van het strategisch belang in de oorlog tegen Spanje Het blijft een constante in de Cubaanse geschiedenis. Of is de Cubaanse crisis omwille van wat raketten enkel een schaalvergroting na de koude oorlog ? Na wat oorlogen wordt de Cubaanse handelsbuit netjes verdeeld tussen Amerika en Europa. De onvermijdelijke golf van decolonisatie en de installatie van de republiek zorgt voor een USA-marionettenregering .Dictator Batista is jaren later gewoon een vervolg. Daartegen zijn de Cubanen in opstand gekomen. Eerst via een orthodoxe partij die de corruptie van het regime wou aanvallen. Toen Eduardo Chibas zijn bewijzen van corruptie voor de rechtbank niet kon bewijzen pleegde hij zelfmoord. Fidel was studentenleider en advocaat. Hij pleegde verschillende aanslagen en belandde daarvoor in de gevangenis. Hij werd hierdoor, net als Mandela, onsterfelijk populair bij het volk.Het regime zal de vrijlating Van Fidel en zijn verbanning uiteindelijk wel duur bekopen. Uiteindelijk scheepten ze in en voerden een guerillastrijd die eindigde met de verovering van Havana. Wat opviel: de moderne communicatiemiddelen (pers, redio, internationale contacten) speelden een grote rol tijdens de guerillastrijd. In de veroverde gebieden organiseerden ze onderwijs, ziekenzorg en drukten ze nieuw geld. Na de overwinning was er nog een meerpartijen-regime in Cuba. Fidel schreef een politiek 10 puntenprogramma dat zeer logisch was: landbouwhervorming, onderwijs,verhoging van de lonen, organisatie van de gezondheidszorg, een alfabetiseringscampagne, uitbouw internationale contacten. Niets echt revoluttionnairs voor ons, wel voor Zuid en Midden Amerika. Toen president Manuel Ureto LLeo weigerde de voorstellen van de eerste minister Fidel Castro uit te voeren nam Fidel fijntjes ontslag. Uiteraad wilde de bevolking Fidel terug en Manuel weg. Meteen werd Fidel president. De bestaande partijen fusioneren en er blijft slechts een partij over: de communistische partij met als voorzitter, jawel Fidel. Fidel krijgt na de eerste nationaliseringen nog een verwittiging vanuit Washington. Omdat hij niet wil luisteren volgen pesterijen, invallen boycot en aanslagen. Het museum stopt in de jaren 90.Toen begon hier de" speciale periode" met de val van de muur van Berlijn. Grote broer stopte zijn investeringen, de economische blokkade van de USA liet zich voelen. Er waren andere prioriteiten van allernoodzakelijkste goederen, er was geen geld meer om een museum van de revolutie te omderhouden....
Cuba spreekt tot de verbeelding van syndikalisten. Voor de enen het paradijs waar je dromen in een ander maatschappijmodel geconcretiseerd worden, voor de anderen het laatste communistische bolwerk in een neoliberale wereldeconomie. Naast die grote slogans is er uiteraard de armoede. Cuba is een ontwikkelingsland en arm. Zeer arm door de val van de muur en het wegvallen van de steun van de grote Russische broer, zeer arm door de onophoudelijke blokkade van de zeer nabije Amerikaanse vijand. Sinds 1995 organiseert het West-Vlaamse ABVV solidariteitsacties met de Cubaanse vakbonden. Vrijwilligers sloven zich uit om iets concreets te verbeteren in Cuba. Samen met het Fos, de socialistische NGO voor ontwikkelingssamenwerking. Met de centen die ze bijeenbrachten kunnen ze reeds terugblikken op mooie realisaties:een refter in een textielbedrijf, 16 huizen in Santa Clara, de uitbouw van vormingslokalen in alle provincies (ventilatie, verlichting, computers). Maar West-Vlaamse ABVV-ers zijn niet naief en wilden met eigen ogen zien hoe hun centen in Cuba besteed werden. Daarom organiseerden ze reeds drie inleefreizen. Dit jaar zitten ze hier ook en natuurlijk botsten we op elkaar.Ze werken tegen een hels tempo een vollledig programma af van bedrijfsbezoeken, ontvangsten en discussies bij de vakbond, receptie op de Belgische ambassade, bezoeken aan ziekenhuizen en scholen.... De groep van 80 militanten zal na deze week wel weten hoe er in Cuba met hun centen omgesprongen wordt. Maar ze weten meer: ze hebben een alternatief leren kennen voor de neo-liberalisering. Maar ze beseffen ook dat alles een prijs heeft: de Cubaanse bevolking moet een flink stuk van ons confort en onze welvaart missen voor hun verworvenheden: gratis onderwijs, gratis geneeskunde, sociale zekerheid voor iedereen....
Krak voor mijn vertrek vroeg een gepensioneerde Gentse prof mij om een geluidsmeettoestel mee te nemen voor Insat-Instituto de Salud de los Trabajadores-in Havanna. De Gentse Universiteit heeft sinds 1996 een wetenschappelijke samenwerking met Cuba. Dit instituut zou ondermeer samenwerken met de veiligheidsinspecteurs van de CTC, de Cubaanse vakbond. Geruisloos geraakte ik er mee door de doeane. In het vliegtuig lees ik een intervieuw met John Negroponte, het hulpje van Condolizza Rice, de Amerikaanse buitenlandminister.Negroponte is in Brussel om aan Europa te zeggen hoe zij de wereld moeten bekijken. Hij heeft het ondermeer ook over Cuba. Hij zegt dat de verdwijning van Castro een opportuniteit zal zijn voor de vrijheid en de democratie in Cuba. De internationale gemeenschap kan volgens hem niet zo maar een gewone overgang van het regime in Cuba aanvaarden. Op de vraag wat een ongewone overgang dan mag betekenen antwoordt hij dat het een verkeerde inschatting zou zijn dit zo maar te aanvaarden.Het is duidelijk dat zij niet akkoord gaan dat Fidel zijn broerie Raoul als staatshoofd benoemd. Maar dit heet in het Westen inmenging in binnenlandse aangelegenheden... Daarmee is de toon alvast gezet. Eenmaal uit de luchthaven vallen mij de eerste grote propagandaborden op: Vrijheid kan je niet blokkeren en een groot plakkaat van Fidel met de slogan: wij zijn in goede gezondheid....
