De rol van de vakbond is een beetje speciaal in dit systeem waar iedereen bij de staat werkt: zij verdedigen de belangen van de leden bij het regime en verdedigen het regime bij de leden. Niet echt een populaire en gemakkelijke positie. Op hun laatste congres deden ze er nog een schepje bovenop. Raoul zei immers luidop aan de vakbonden wat iedereen wel wist: wil je de economische situatie in Cuba verbeteren, dan moet er wel gewerkt worden. Loonsverhoging wordt hier dus meer en meer gekoppeld aan de verhoging van de productiviteit. In de praktijk wil dit voor de vakbondsleiding zeggen dat ze de arbeiders moeten aansporen om meer en harder te werken. Het doet me denken aan de na-oorlogse verklaring over de productiviteit in Belgie, waar het ABVV ook de tekst niet wilde onderschrijven. Een tweede job die de vakbond hier wil doen is meer en meer zijn rol als vakbond opnemen en terug naar de basis gaan.Wij zouden denken dat dit in tegenstelling is met de eerste optie: de economische realiteit en Cuba maakt dit geen tegenstelling voor hen. Maar iedereen vraagt zich natuurlijk af hoe dit hier zal evolueren de komende jaren. Wordt de vakbond geconfronteerd met situaties zoals de vakbonden in Oost-Europa meemaakten na de val van de muur of blijft de vakbond het vertrouwen van zijn leden houden via dienstverlening en een netwerk van delegees in de bedrijven die de arbeidersbelangen iedere dag verdedigen ? Vamos a ver....
In Cuba heb je twee munten: de CUC ( of omzetbare pesos), dit is het geld voor de toeristen en alle aankopen uit het buitenland. De CUC is een dollar waard.De Euro iets meer 1,20 CUC. De CUC maakt alles superduur, maar het is de les die ze geleerd hebben toen de voormalige DDR via West-Duitse marken economisch ondergraven werd. Daarnaast heb je het geld voor de Cubanen: de peso. De peso staat aan 0,24 CUC, vier keer minder, maar ontoegankelijk en onbruikbaar voor buitenlanders(1). Het Cubaanse loon bedraagt ongeveer 350 pesos per maand. Dit loon is gekoppeld aan de individuele productiviteit van de arbeider en het aantal uren dat hij werkte ( 40-urenweek). Door hard te werken kan je zo'n 5 procent meer verdienen.Iedereen werkt hier voor de Cubaanse overheid, ook de arbeiders die in joint-ventures of gemengde bedrijven werken. Dit zijn bedrijven met buitenlands kapitaal. De bedrijven moeten het loon aan de staat betalen, die daarmee de arbeiders betaalt. Veel bedrijven betalen uiteraard iets extra om hun werknemers te motiveren. Naar Latijns-Amerikaanse normen hebben de Cubanen een zeer performant systeem van sociale zekerheid. Gezondheidszorg is gratis. Na 25 jaar werken krijg je een pensioen dat minimaal 50 procent van je loon bedraagt. Het is een misverstand dat in Cuba het prive-bezit afgeschafd werd. Van de landbouwgronden is 51 procent privee, 49 procent collectief. De productiviteit van de kleine boeren is groter dan de productiviteit van de collective finca's. Zij zorgen voor het grootste deel van de voedselproductie. Toen ik in het hotel mijn was wou laten doen, bleek deze dienst enkel in zeer dure hotels te bestaan tegen prijzen waarvoor je gerust een paar nieuwe t-shirts kunt kopen. Ook de vrouwen die de kamer poetsen zagen het niet zitten, bij gebrek aan strijkijzers. Een van de vele tegenstellingen in een speciaal economisch systeem....
(1) Een reactie liet me weten dat buitenlanders wel degelijk pesos un Cuba kunnen kopen en daarmee gemakkelijk fruit op de marktjes kunnen kopen
In het statige paleis van de rubliek in Havanna is het museo de la revolution. Drie verdiepingen met foto,s, opschriften en documenten moeten mij de geschiedenis van Cuba uitleggen.Wat leerde ik er, wat viel me op. We kunnen ons nog moeilijk voorsdtellen hoe de colonisatie, met een borstbeeld van Colombus, de inboorlingen ketende en hoe de eerste suikerindustrie slaven als arbeidskrachten uit Afrika invoerde. De Amerikanen vielen voor de eerste keer binnen in Cuba, omwille van het strategisch belang in de oorlog tegen Spanje Het blijft een constante in de Cubaanse geschiedenis. Of is de Cubaanse crisis omwille van wat raketten enkel een schaalvergroting na de koude oorlog ? Na wat oorlogen wordt de Cubaanse handelsbuit netjes verdeeld tussen Amerika en Europa. De onvermijdelijke golf van decolonisatie en de installatie van de republiek zorgt voor een USA-marionettenregering .Dictator Batista is jaren later gewoon een vervolg. Daartegen zijn de Cubanen in opstand gekomen. Eerst via een orthodoxe partij die de corruptie van het regime wou aanvallen. Toen Eduardo Chibas zijn bewijzen van corruptie voor de rechtbank niet kon bewijzen pleegde hij zelfmoord. Fidel was studentenleider en advocaat. Hij pleegde verschillende aanslagen en belandde daarvoor in de gevangenis. Hij werd hierdoor, net als Mandela, onsterfelijk populair bij het volk.Het regime zal de vrijlating Van Fidel en zijn verbanning uiteindelijk wel duur bekopen. Uiteindelijk scheepten ze in en voerden een guerillastrijd die eindigde met de verovering van Havana. Wat opviel: de moderne communicatiemiddelen (pers, redio, internationale contacten) speelden een grote rol tijdens de guerillastrijd. In de veroverde gebieden organiseerden ze onderwijs, ziekenzorg en drukten ze nieuw geld. Na de overwinning was er nog een meerpartijen-regime in Cuba. Fidel schreef een politiek 10 puntenprogramma dat zeer logisch was: landbouwhervorming, onderwijs,verhoging van de lonen, organisatie van de gezondheidszorg, een alfabetiseringscampagne, uitbouw internationale contacten. Niets echt revoluttionnairs voor ons, wel voor Zuid en Midden Amerika. Toen president Manuel Ureto LLeo weigerde de voorstellen van de eerste minister Fidel Castro uit te voeren nam Fidel fijntjes ontslag. Uiteraad wilde de bevolking Fidel terug en Manuel weg. Meteen werd Fidel president. De bestaande partijen fusioneren en er blijft slechts een partij over: de communistische partij met als voorzitter, jawel Fidel. Fidel krijgt na de eerste nationaliseringen nog een verwittiging vanuit Washington. Omdat hij niet wil luisteren volgen pesterijen, invallen boycot en aanslagen. Het museum stopt in de jaren 90.Toen begon hier de" speciale periode" met de val van de muur van Berlijn. Grote broer stopte zijn investeringen, de economische blokkade van de USA liet zich voelen. Er waren andere prioriteiten van allernoodzakelijkste goederen, er was geen geld meer om een museum van de revolutie te omderhouden....
Cuba spreekt tot de verbeelding van syndikalisten. Voor de enen het paradijs waar je dromen in een ander maatschappijmodel geconcretiseerd worden, voor de anderen het laatste communistische bolwerk in een neoliberale wereldeconomie. Naast die grote slogans is er uiteraard de armoede. Cuba is een ontwikkelingsland en arm. Zeer arm door de val van de muur en het wegvallen van de steun van de grote Russische broer, zeer arm door de onophoudelijke blokkade van de zeer nabije Amerikaanse vijand. Sinds 1995 organiseert het West-Vlaamse ABVV solidariteitsacties met de Cubaanse vakbonden. Vrijwilligers sloven zich uit om iets concreets te verbeteren in Cuba. Samen met het Fos, de socialistische NGO voor ontwikkelingssamenwerking. Met de centen die ze bijeenbrachten kunnen ze reeds terugblikken op mooie realisaties:een refter in een textielbedrijf, 16 huizen in Santa Clara, de uitbouw van vormingslokalen in alle provincies (ventilatie, verlichting, computers). Maar West-Vlaamse ABVV-ers zijn niet naief en wilden met eigen ogen zien hoe hun centen in Cuba besteed werden. Daarom organiseerden ze reeds drie inleefreizen. Dit jaar zitten ze hier ook en natuurlijk botsten we op elkaar.Ze werken tegen een hels tempo een vollledig programma af van bedrijfsbezoeken, ontvangsten en discussies bij de vakbond, receptie op de Belgische ambassade, bezoeken aan ziekenhuizen en scholen.... De groep van 80 militanten zal na deze week wel weten hoe er in Cuba met hun centen omgesprongen wordt. Maar ze weten meer: ze hebben een alternatief leren kennen voor de neo-liberalisering. Maar ze beseffen ook dat alles een prijs heeft: de Cubaanse bevolking moet een flink stuk van ons confort en onze welvaart missen voor hun verworvenheden: gratis onderwijs, gratis geneeskunde, sociale zekerheid voor iedereen....
Krak voor mijn vertrek vroeg een gepensioneerde Gentse prof mij om een geluidsmeettoestel mee te nemen voor Insat-Instituto de Salud de los Trabajadores-in Havanna. De Gentse Universiteit heeft sinds 1996 een wetenschappelijke samenwerking met Cuba. Dit instituut zou ondermeer samenwerken met de veiligheidsinspecteurs van de CTC, de Cubaanse vakbond. Geruisloos geraakte ik er mee door de doeane. In het vliegtuig lees ik een intervieuw met John Negroponte, het hulpje van Condolizza Rice, de Amerikaanse buitenlandminister.Negroponte is in Brussel om aan Europa te zeggen hoe zij de wereld moeten bekijken. Hij heeft het ondermeer ook over Cuba. Hij zegt dat de verdwijning van Castro een opportuniteit zal zijn voor de vrijheid en de democratie in Cuba. De internationale gemeenschap kan volgens hem niet zo maar een gewone overgang van het regime in Cuba aanvaarden. Op de vraag wat een ongewone overgang dan mag betekenen antwoordt hij dat het een verkeerde inschatting zou zijn dit zo maar te aanvaarden.Het is duidelijk dat zij niet akkoord gaan dat Fidel zijn broerie Raoul als staatshoofd benoemd. Maar dit heet in het Westen inmenging in binnenlandse aangelegenheden... Daarmee is de toon alvast gezet. Eenmaal uit de luchthaven vallen mij de eerste grote propagandaborden op: Vrijheid kan je niet blokkeren en een groot plakkaat van Fidel met de slogan: wij zijn in goede gezondheid....
Bij een ongewone trip aan Parijs bezochten wij het beroemde kerkhof Père- Lachaise. Via de muur waar de laatste communards werden vermoord, de slachtoffers van het Nazisme en van de Spaanse burgeroorlog een monument kregen, bereikten we het eigenaardige monument van Victor Noir. Een bronzen standbeeld van een jonge journalist, die werkte voor La Marseilleise. Zijn collega en vriend had een artikel tegen het keizerschap van Bonaparte de derde geschreven en werd door de neef van Bonaparte uitgedaagd voor een duel. Hij zou zijn vriend naar het duel vergezellen, maar die kwam niet opdagen en hij trok alleen naar de afspraak. Hij werd gewoon neergekogeld, de neef van Bonaparte werd later gewoon vrijgesproken. Bij de begrafenis in Neuilly kwamen toen niet minder dan 100.000 burgers hem de laatste eer betuigen, de voorbode van de republiek. Het graf werd een bedevaartsplaats voor vrouwen, niet in het minst omdat er een flinke erectie onder de broek van Victor Noir afgebeeld wordt.Symbool voor het vinden van liefde, vruchtbaarheid en geluk. Maar terug naar de minder poetische Franse realiteit De nieuw verkozen president, Sarko, zorgt de laatste dagen voor zeer veel blauw op straat, maar ook voor een overdonderende aanwezigheid in de media.We weten dus al meteen waar het nieuwe rechtse beleid zal op slaan: harde greep op de media, harde greep op de publieke opinie, harde hand op de straat. Niet toevallig hebben een groepje journalisten het collectief Vicor Noir gersticht. Het zijn journalisten van ondermeer de krant Liberation en le Parisien die zich tot doel stelden aan onderzoeksjournalistiek te doen en de waarheid aan het licht te brengen, Nodig, maar niet gemakkelijk in het nieuwe Frankrijk....
Deze week was de voorzitter van de Colombiaanse boerenvakbond Fensuagro te gast. Hij had veel verhalen, maar het verhaal van de bio-diesel uit palmolie leert mij veel over de houding van de USA en de multi's. Want blijkbaar woedt het gevecht om biodiesel in alle hevigheid. Nu reeds willen multi's hun aandeel op de oliemarkt veilig stellen. In Colombia worden ganse stukken grond opgekocht door Amerikaanse multi's om pambomen aan te planten,waarvan de olie moet omgezet worden in Bio-diesel.Het gaat hem hier niet om kleine stukjes maar ganse regio's . Zo zullen in de regio's aan de kust en Sucre en de LLanos grote palmgebieden ingepland worden. Dit zijn regio's waar de rijkdom aan planten vervangen zal worden door een monocultuur.In 2003 waren er reeds 118.000 hectaren met een monocultuur,vandaag is dit reeds meer dan de dubbele oppervlakte. Deze monocultuur gaat ten koste van de productiemogelijkheden van de kleine boeren, meestal inboorlingen.Grote multi's bezoeken deze indegenas en laten deze afstand van hun grond doen, zonder dat zij beseffen wat ze juist ondertekenen. In naam van de biodiesel en de ecologie worden grote domeinen van biodiversiteit opgeofferd aan de winsthonger van deze multi's.Zij betalen de biodiesel aan 0,65 $, en verkopen die opnieuw aan 1,65$. Een niet onaardige driedubbele winst voor de multi's, hongersnood en landroof voor de inheemse Colombianen...
Gisteren een Turkse delegatie te gast van de petroleumvakbond Petrol-Is. Een kennismaking met ons, voor hen een eerste indruk over de Europese hoofdstad.Europa lijkt hen ook niet sociaal, maar een economisch en financieel bolwerk. De vakbond heeft zo een 10% leden in een sector met 250.000 werknemers ( Petroleum, scheikunde en rubber).Werknemers lid maken van de vakbond is zo een beetje op zijn Amerikaans georganiseerd in Turkije: je moet 10% van de werknemers in de sector organiseren en 51% van de werknemers in het bedrijf vertegenwoordigen voor je als vakbond mag onderhandelen. Individuele werknemers moeten met een formulier zich bij een notaris laten registreren en daarvoor 20 dollar betalen.De vakbond mag alleen de aangesloten leden verdedigen. De grote werkloosheid en de vrees voor ontslag verklaart meteen de lage syndicalisatiegraad in Turkije.Er is nog veel werk om de syndicale rechten en vrijheden en dus ook de democratie in Turkije in de bedrijven ingang te doen vinden. Naast wat algemene discussies, was onze vraag wat wij voor hen konden doen ? Wel, er is een bedrijf dat reeds 7 maanden aan het staken is en waar een beetje internationale belangstelling en solidariteit misschien een hulp zou zijn om de situatie te deblokkeren. In het toeristische Antalya is er een vrijhandelszone opgericht, waar de multi Fresenius Medical Care sinds 1996 een bedrijf met 300 werknemers heeft. De arbeidsomstandigheden zijn middeleeuws. Of wat dacht je ervan dat de vrouwen toelating moeten vragen aan de directie om te mogen huwen en dat gehuwde vrouwen slechts zwanger mogen worden volgens een beurtrol die door het bedrijfsmanagement werd opgesteld ? Of dat praten verboden is in het bedrijf of in het bedrijfsvoertuig dat je thuis brengt? Met de steun van de Duitse vakbond werd er reeds onderhandeld...zonder veel resultaat. Wat kunnen wij doen: protesteren zeker.... klik op het plaatje voor meer info
Vroeger een dag van strijd, een dag van feest. Vandaag een dag van filosofie. Misschien de beste optie voor het moment ? Een mei is in de eerste plaats de dag van de Internationalisten. In veel andere landen betogen ze voor een beter leven, zitten ze dik in de miserie, zonder een vast inkomen , zonder fatsoenlijk werk. We moeten dus iets doen, in gang schieten en niet op ons gemakkelijke luie gat blijven zitten. Want zoals Vic Thorpe zegt: we moeten dit niet doen uit uit medelijden, uit liefdadigheid. We moeten dit gewoon doen uit zelfbehoud. Ons landje zal immers niet de storm van de globalisering kunnen overleven als het enige land ter wereld waar de automatische loonindexering stand houdt, als het enige land met een goed vangnet van sociale zekerheid, als een uniek land waar het goed om leven is. Onze eerste opdracht is dus te zorgen dat er aan onze sociale verworvenheden niet geraakt wordt. Alleen dan krijgen de werknemers uit andere landen een kans om hun lot te verbeteren en de mogelijkheid om samen met hun vakbonden op te komen voor hogere lonen, betere arbeidsomstandigheden, meer sociale bescherming. 1 mei is ook het feest van de arbeid. Alsof arbeid een feest zou kunnen zijn, in een wereld waarbij we niet samen kunnen werken maar elkaar voortdurend beconcurreren. Wij moeten er voor zorgen dat de competitie tussen de lonen en tussen de werknemers uit de race naar winst genomen wordt. We moeten ons dus niet laten opzetten tegen arbeiders uit andere landen, maar juist samen strijden voor een rechtvaardiger verdeling van de winsten. Een beetje nostalgisch, een beetje oubollig dit alles ? Nee, gewoon de kern van de zaak, de reden waarom de vakbond ooit uitgevonden werd en iedere dag opnieuw moet uitgevonden worden...
Vorige week zat ik verbijsterd te luisteren op een avondje over de toekomst van de Europese Unie te Brugge. Ene meneer van het VBO verklaarde daar zonder blikken of blozen dat de nieuwe landen best mogen wachten tot 2040 voor zij de levenstandaard van de oude Europese landen zullen bereikt hebben. Een mooi perspectief ? In de zaal en in het gesprekspannel reageert niemand, natuurlijk wij zijn allen lid van de "oude landen" Maar wat vertelt die meneer eigenlijk. Dat de levenduurte en de prijzen voor de mensen die in Roemenie en Bulgarije wonen vandaag aangepast worden op het nivo van onze prijzen, maar dat de lonen nog even (dwz 35 jaar) moeten wachten om dezelfde aanpassing te kunnen krijgen. Onmogelijk, onbegrijpelijk De patroons staan dagelijks op de rem als het over sociale vooruitgang gaat, om intussen enorme winsten te kunnen realiseren.Dus zijn zij voor een vrije markt zonder sociale correcties. Voor iedereen moet het duidelijk zijn dat onze sociale zekerheid en onze lonen steeds meer onder druk zullen staan indien de toestand in de andere landen niet verbeterd. Wij kunnen op geen eiland van welstand en zekerheid blijven overleven. In de andere landen en zeker in de nieuwe Europese landen moet de situatie snel beter worden. Anders zullen ze aan onze verworvenheden zitten. Wij moeten ook die mannen die dertig, veertig jaar koffiedik kijken van het VBO eens lik op stuk geven: zij zijn geen haar beter dan die duistere madammen die op de kermis tegen een flinke stuiver in een glazen bol de toekomst voorspellen. Het blijft een kermisatractie...
De Tor-groep van prof Elchardus is een bende leuke en inspiratievolle sociologen.Zij onderzochten onlangs het gevoel van geluk. Je kan op een website testen, hoe gelukkig je wel bent in vergelijking met andere inwoners van dit landje.( Http://www.knack.be/hetgrootstegeluk) Maar eerst de vraag : "wat maakt ons gelukkig ?"
Geld ? Ja natuurlijk, mensen zonder financiele problemen en een hoge opleiding hebben meer het geluksgevoel dan de mensen die het met veel minder moeten doen en iedere maal aan het einde van de maand moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen.
Gezondheid ? De voorzitter van de socialistische mutualiteit mag dan al eens reclame maken voor zijn eigen winkel. Meteen is de mutualiteit ook een geluksbrenger: want eenzaamheid blijkt wel echt slecht voor het geluksgevoel. Je moet er niet alleen ziektebriefjes binnenbrengen: het is ook een ontmoetingsplaats van vele verenigingen.
Optimisme ? Het blijkt eveneens uit onderzoek dat optimistische mensen meer kan op geluk hebben, dan zwartkijkers.Leuk is de uitval naar de neoliberalen die beweren dat onzekerheid mensen aanzet tot engagement en creativiteit. Nonsens zegt Elchardus: de hypocryte bewering wordt duidelijk ontmaskerd. Het is juist de zekerheid die zorgt voor optimisme. Meteen een sneer naar die politieke partijen die teren op het pessimisme en de onzekerheid van de bevolking: ze zorgen alleen maar voor ontevreden en ongelukkige mensen. Wil je gelukkig zijn: geen stem voor die partijen !
Waardering ? Inderdaad, er is een verband tussen geluk en waardering. Mijn vader zei dit altijd heel wijs: "iedereen kan een woordje lof verdragen". Blijkt een van de pijnpunten in ons landje: we krijgen niet voldoende promotiekansen en waardering in het bedrijf. In het rapport staat er de aanbeveling dat er werk is voor de HRM-diensten.Maar ik vermoedt dat het niet meer zo eenvoudig is met die supersalarissen en afscheidsvergoedingen van de CEO's.
Wijsheid ? Blijkt dat er een verband bestaat tussen leeftijd,wijsheid en geluk.Eenmaal ouder dan 55 jaar lacht het geluk je toe.
Maar laten we vooral de raad van een oude wijze in acht nemen : "drink iedere dag een groot glas water, slaap genoeg, beweeg en hebt respect voor de rust van je buren"
BTC, de Belgische Technische cooperatie, organiseert zoiets als een algemene informatiecyclus. Vier weekends of twee weken waarbij je een opleidingsprogramma krijgt over verschillende aspecten van ontwikkelingssamenwerking.Men vraagt 50 euro inschrijvingsgeld, niet eens 10% van de werkelijke kost per deelnemer. Ik schreef me in en kwam als senior terecht in een groep jongeren, meestal pas afgestudeerd met twee of drie diploma's en veel engagement op zak. De meesten hoopten naar het buitenland te vertrekken om aan ontwikkelingssamenwerking te doen. De realiteit is dat de cooperanten in het zuiden voor 65% ouderen zijn en dat jongeren weinig of geen kansen krijgen. Bij de opleiding moest ik soms nogal eens het verstand op zero zetten: sommige sprekers kwamen vooral om reclame te maken vooor hun winkel, de stortvloed aan informatie was niet te stuiten van economie tot de wereldbank, van gender tot anthropologie, van informatief spelmateriaal tot getuigenissen. Er was weinig plaats voor ervaringsuitwisselingen, vragen en discussie. De context van een jeugdherberg, examenverplichtingen en regiede regels bevorderen mijn leerproces niet.. De opleiding is af. Houd ik er iets aan over buiten de vele nota's, de cursus met CD-Rom en een paper ( zie: http://www.bloggen.be/lieven) ? Wellicht dat sommige ontwikkelingsamenwerkingsprojecten beter als solidariteitsprojecten zouden betiteld worden en in de eerste plaats een visie nodig hebben...
Frans Buelens schreef een interessant boek over de winsten die de grote Belgische bedrijven wegsleepten uit onze voormalige colonie Congo. Frans Buelens is een specialist in het onderzoeken hoe de beurs en de Belgische holdings en multi's winst maken. Hij maakt dan ook nauwkeurige berekeningen op basis van boekhoudingen en beursnoteringen. Zo zie je dat tijdens de Koreaanse oorlog de winsten stegen van 22 naar 26%. De hoogste winsten werden geboekt in de mijnsector (tussen 49 en 63,4%). Congo was figuurlijk en letterlijk een goudmijn voor de Belgische bedrijven en holdings,waardoor wij ook tijdens WOI en WOII geen geldgebrek kenden. Vanuit de mijnsector konden multi's in ons land nieuwe belangrijke sectoren uitbouwen in de non-ferro, de diamantindustrie en de kernenergie. Het zal dus geen toeval zijn dat Albert Frere nog steeds meest binnenharkt. Het doet me ook denken aan het verhaal van Eddy Laurijssen, directeur van het Bureau van de Internationale Arbeidsorganisatie te Brussel. Bij een inspectietocht in Katanga botste hij op een afgesloten mijnkamp waar niet minder dan 20.000 Chinese arbeiders tewerkgesteld werden. Wat bleek ? De Chinese regering had een handelsakkoord afgesloten met de Katangese regering over de kobalt en koperwinning. Niet minder dan 20.000 Chinese arbeiders werden overgebracht om alles uit de grond te halen en werden gehuisvesd in afgesloten" kampen". De strijd om via uitbuiting en grondstoffen een machtige positie is de wereld te bekomen; gaat blijkbaar onverminderd verder....
Jaren geleden was het vakbondsmotto dat de arbeiders hun deel van de taart moesten krijgen bij de CAO-onderhandeling. Er werd toen zelfs al eens geroepen dat we niet alleen ons deel van de taart moesten krijgen, maar dat we de hele bakkerij wilden. Dat was pas iets: zelfbestuur door de arbeiders. Vandaag stelt de Europese commissie vast dat de herverdeling van de productiviteitswinsten beschamend laag is voor de arbeiders. Meer nog wanneer je de inkomsten van de zelfstandigen en de bedrijfswinsten samen telt dan zijn deze voor het eerst meer gestegen dan de inkomsten voor de arbeiders. We voelden het al aan de toppen van onze vingers: de loonnorm beperken via allerlei statistische berekeningen en inflatievoorspellingen tot 5 % is in vergelijking tot de poen die door de bedrijven werd binnengehaald niet echt een "juist" aandeel. Maar de loonnorm heeft juist de band tussen productiviteit en loon doorgeknipt voor de arbeiders, terwijl voor bedrijfsleiders en management het loon steeds meer gekoppeld werd aan de bedrijfswinsten via aandelen. Dit zou dan allemaal de schuld van de globalisering zijn ? In de USA is deze tendens reeds een vijftal jaar begonnen en dalen zelfs de lonen van de arbeiders. Daar is het duidelijk dat er onvoldoende sterke vakbonden aanwezig zijn om de arbeidersbelangen te verdedigen en dat de toenemende flexibiliteit niet alleen de arbeidsomstandigheden maar ook de lonen negatief bëinvloeden. Hier, zeker in België, beschikken we over goed georganiseerde vakbonden. Het zou dus, alvast in theorie, mogelijk moeten zijn om een evenwichtig deel van de taart te veroveren. Maar de kers op de taart is reeds lang weg, om nog maar te zwijgen over die bakkerij....
Gisterenavond goede filosofieavond met Rob Devos, filosoof van dienst. Rob Devos schetst de huidige samenleving als een maatschappij waar steeds meer flexibiliteit gevraagd wordt van iedereen. In die maatschappij is alleen maar plaats voor supermensen. Die steeds van job kunnen wisselen, steeds in staat zijn nieuwe uitdagingen aan te gaan, levenslang willen en kunnen leren. In plaats van duurzame relaties en vriendschappen onderhouden zij nu vluchtige functionele netwerken. Het resultaat is het wegvallen van sociale bescherming, werkzekerheid en veel eenzaamheid. Maar het systeem waarin wij leven is grondig van structuur veranderd. Duidelijke functies en structuren worden vervangen door netwerken met knooppunten. De kritiek van 68 op de hierarchische samenleving en het gebrek aan creativiteit ( l'imagination au pouvoir) is in het systeem geintegreerd. Je moet nu wel creatief zijn, maar in functie van de winst, in functie van de firma. De huidige politieke partijen drijven mee op de hype en durven geen kleur meer bekennen. De S van SPa staat niet meer voor socialistisch maar voor sociaal en progressief. Links durft zich niet meer links noemen. De agenda van toenemende onzekerheid wordt door links niet meer opgenomen. Links functioneert politiek het best als het op twee benen loopt: denkers en doeners bevruchten elkaar. Denkers formuleren de Utopie, doeners verdedigen de dagelijkse levens en arbeidsomstandigheden van de werknemers. Wanneer dit niet gebeurt, dan komt er een kloof, een gat in de haag. Extreem-rechts neemt de vertaling van de onzekerheid hoog op zijn politieke agenda en slaagt er zelfs in die onzekerheid vast te koppelen aan het onveiligheidsgevoel. De weg naar een oplossing ? Links moet in de eerste plaats conservatief durven zijn: verdedigen wat we hebben. Maar links moet ook werken aan zijn dromen en perspectief bieden op een maatschappij waar we met zijn allen simpelweg gelukkig kunnen zijn...
De voorbije dagen was ik op een seminarie over de toren van babel in Europa. In Luxemburg nog wel,culturele hoofdstad van Europa. Ik kwam terecht in een groep met lesgevers Engels. Mensen uit de het Oude Groot-Brittananie die Engels spraken als moedertaal met hun typische Engelse maniertjes, Ieren die St-Partrickdays vieren, mensen uit de voormalige Oost-Bloklanden zoals Roemenie, Littouwen, Estland, een paar Spanjaarden en jawel: een Belg. Mijn bedoeling was uit te zoeken hoe we best delegees uit de Europese ondernemingsraden begeleiden om te kunnen communiceren, wereldwijd met iedereen. Ik viel niet door de mand, dus anderen moeten het met een beetje gezond verstand ook wel kunnen. Luxemburg is wel speciaal: rijk, ook bank-rijk en met zeer veel immigranten die daar komen om te werken. Klein Zwitserland. Ze spreken er veel talen: Frans, Duits en Luxemburgs. Gewoon onverstaanbaar. Maar hun talenkennis is een troef. Ze gebruiken die troef om zich als klein land zich Europees en Internationaal op de kaart te zetten, zonder hun eigen tradities te verliezen. Maar dit veronderstelt zelfbewustzijn , geen frustratie. Openheid, geen bekrompenheid. Het seminarie leerde mij dat het sociale Europa nog ver weg is en dat de Europese vakbond nog een lange weg af te leggen heeft. Maar er zijn mensen die reeds een lange tijd aan de weg timmeren. De nieuwe Europese landen verwachten veel van ons. Het is kwestie van hen de juiste boodschap te geven, niet zozeer hen te leren dat Europa een zaak van geld en lobbying is...
Binnen een dikke zes weken zijn er presidentsverkiezingen in Frankrijk. Normaal is dit een politieke confrontatie tussen links en rechts. Al mogen we niet vergeten dat dit vorige keer een keuze was tussen extreem-rechts en gewoon-rechts.( Le Pen/Chirac) Deze keer tussen Segolene Royal en Sarkozy. Een derde kandidaat poogt het midden te bezetten: Francis Bayrou. In de hoop dat het deze keer een keuze voor de kiezers wordt tussen de twee partijen UDF en UMP, waardoor de socialisten opnieuw uit de boot vallen. Deze week vielen alvast een paar ferme uitspraken te noteren van Sarkozy: hij wil Le Pen aan de nodige handtekeningen helpen om op te komen. En nog eentje : er moet een ministerie voor de immigratie komen en het recht op hereniging moet strenger gereglementeerd worden. Of hoe poog je de extreem-rechtse stemmers nu reeds aan U te binden in het vooruitzicht van een tweede ronde op 6 mei. Alvast de Liga voor de Rechten van de Mens vond deze uitspraak er over. Maar de weg is voor de kandidaten en de kiezers nog lang. Meer dan de helft van de kiezers is nog onbeslist en in 2002 wisten 14% nog niet voor wie ze zouden stemmen toen ze het stemhokje binnenstapten. Dit in tegenstelling tot de rol die de intellectuelen willen spelen in de verkiezingscampagne en zich outen voor een kandidaat. Socioloog, schrijver of filosoof: ieder kiest zijn kant. De franse intellectuelen hebben steeds de ambitie gehad een grote rol te spelen in maatschappelijke keuzes. Segolene wint ruimschoots op dit vlak. Het doet me denken aan de Belgische campagnes: Van de Spa tot Patrick Janssens is nodig. Of Groen is nodig, of .... In Frankrijk heet het dit : voor het te laat is...
In Bepart, het Kunstencentrum, loopt van 4 maart tot 3 juni de tentoonstelling lost format met ondermeer " de hofjes van Eden" van Johan Van Geluwe. Het zijn allemaal dia's, een format dat verdrongen is sedert de opkomst van nieuwe technologieen zoals digitale camera's. Maar het is geen nostalgische tentoonstelling geworden. Alleen de beelden zijn belangrijk. Met het einde van de productie van de dia-projectoren start de tentoonstelling. Daarna een werk van Els Opsomer dat bestaat uit een selectie van 170 dia's die een regenboog vormen. Niet minder dan 1700 dia's werden binnengebracht om dit collectief werk te maken. Daar zitten er nogal wat van mij bij. Mijn madam in monokini, mijn madam in het kinderbed, met vrienden, op reis... . Leuk maar het stelt de vraag of wij deel uitmaken van die Waregemse regenboog ? Wel deel van het kunstwerk. Wel deel van een stuk uit de beschrijving: "De dualiteit van het thuisgevoel. Zeker wanneer je uit een provinciale plek in Belgie komt is " de buiten" niet meer het platteland. Het is tegelijk heel afgelegen en toch vlakbij de agitatie van een kapitalistische wereld. Dit vertaalt zich vaak in een conflict met zichzelf en zijn achtergrond... een verhaal van eindeloze omzwervingen" Ik voel me dus veel meer deel van de universele wereld dan van dat provinciale nest, niettegenstaande mijn wortels in de lokale gemeenschap. Johan van Geluwe heeft er minder moeite mee. Voor hem is het een opwaardering van zijn werk. Gelukkig op tijd: voor hij verdwijnt . Zie ook ander artikel op blog van 23/05/05 the museum of the museums (klikken op archief per maand)
