Hallo bezoeker,
welkom op het blog van de Mailgroep Huisdieren, een hechte groep Dierenvrienden-SeniorenNetters, die er zijn voor, door en met elkaar.
Op dit blog kunnen jullie kennismaken met onze dieren, tips vinden over de verzorging en de gezondheid van de dieren, dierengedichten en dierenartikels lezen, werkjes in verband met dieren bekijken, enz.
Veel kijk- en leesplezier!
24-08-2009
Ratten-etende plant ontdekt
Ratten-etende plant ontdekt
AMSTERDAM - Britse wetenschappers hebben op de Filippijnen een vleesetende plant ontdekt die hele ratten opeet.
De plant lokt de knaagdieren in zijn 'mond' waar de beestjes verteerd worden door enzymen. De plant is groen en rood en kan tot een meter dertig groot worden. Volgens wetenschappers is het de grootste vleesetende plant ter wereld. Het is een wonder dat hij nu pas ontdekt is, aldus botanist Stewart McPherson in The Sun.
McPherson en zijn team ontdekten de plant al in 2007 maar maakten het bestaan van de plant nu pas bekend in hun onderzoek.
David Attenborough
De wetenschappers noemden de plant naar Sir David Attenborough, een bekende Britse televisiemaker die veel bekroonde natuurdocumentaires gemaakt heeft. Attenborough liet de krant weten zeer vereerd te zijn.
Kijk hier voor een filmpje van de plant die een ratje verorbert.
Als soorten buiten hun natuurlijk leefgebied toch grond onder de voeten krijgen, ontpoppen ze zich soms tot ferme lastpakken voor de inheemse biodiversiteit. Zit ook daar Darwin voor iets tussen?
Ik ga op reis en ik neem mee een beetje biodiversiteit. Zolang de mens op aarde rondtrekt, zeult hij bewust - en vooral ook onbewust - dieren en planten met zich mee. Buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied bakken de meeste soorten er niet veel van. Soms krijgen ze in vreemd gebied welvaste voet en blijven ze bescheiden aanwezig. Slechts in hooguit enkele procenten lukt de vestiging erg goed en verspreiden ze zich. Uitheemse soorten kunnen zich dan zelfs tot heuse plagen ontpoppen. Dat levert problemen op voor de inheemse biodiversiteit, maar soms ook voor landbouw of voor het beheer van waterlopen.
Internationale experts beschouwen de invloed van uitheemse biodiversiteit wereldwijd als een van de belangrijkste bedreigingen van de inheemse biodiversiteit. Waarom zijn soorten buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied vaker lastpakken dan binnen hun areaal? Spelen ook hier evolutionaire veranderingen een rol? En op welke wijze maken ze het overleven van inheemse biodiversiteit moeilijk tot onmogelijk?
Nijlganzen en canadaganzen, halsbandparkieten, Amerikaanse stierkikkers, Aziatische lieveheersbeestjes, Amerikaanse vogelkers, Braziliaanse waternavel, Aziatische korfmossels en Kaspische slijkgarnalen. Een kleine greep uit het groeiende assortiment uitheemse biodiversiteit dat ook in België meer dan goed gedijt. Bovendien neemt het probleem de jongste jaren fors toe. De globalisering van onze economie is daar niet vreemd aan. Uitheemse plantensoorten maken ondertussen in meerdere landen al twintig procent of meer van de flora uit. Zaden reizen gemakkelijk mee. Maar ook het ballastwater van schepen brengt waterdieren en -planten van en naar alle uithoeken van de wereld.
Een van de schadelijkste soorten wereldwijd voor inheemse biodiversiteit is de rat. Die reisde met schepen mee naar vele eilanden. Eilandsoorten bleken niet opgewassen tegen deze allesetende rover. Eilanden rattenvrij houden is geen sinecure. Maar de uitheemse impact kan ook uit heel andere hoek komen. Zo zetten uitheemse regenwormen de bodemstructuur en ondergroei van Noord-Amerikaanse bossen op zijn kop. Dat maakt het voor enkele andere uitheemse planten bovendien gemakkelijker om die bossen binnen te dringen en in te palmen. Inheemse planten en dieren betalen het gelag.
Ingevoerde soorten kunnen geruime tijd bescheiden aanwezig zijn en dan plots in een hogere versnelling schakelen om hun omgeving in te palmen. Recente studies tonen dat dat gepaard gaat met snelle evolutionaire veranderingen. Uitheemse soorten veranderen in het nieuwe milieu van gedrag en bouw. Dat is bijvoorbeeld aangetoond voor Europese spreeuwen en fruitvliegen in Noord-Amerika.
In 1935 werd in Australië een giftige paddensoort ('cane toad') ingevoerd. Tientallen soorten inheemse slangen zagen de pad als een lekkernij, maar bezweken telkens door het gif. Dat heeft een flinke ravage veroorzaakt. Toch hoeft men een evolutionaire tegenzet vanuit de inheemse fauna niet uit te sluiten. Zwarte Australische slangen uit populaties met die giftige pad ontwikkelden resistentie na amper 23generaties. Een snelle tegenreactie lukt evenwel niet altijd. De introductie van de nijlbaars in het Victoriameer deed honderden inheemse vissoorten verdwijnen.
Uitheemse soorten kunnen ook op subtiele, maar tegelijk drastische wijze toeslaan, door kruising met inheemse soorten. Dan zitten natuurbeschermers helemaal met de handen in het haar.
Het leven op aarde ondergaat een stevige transformatie. Natuurlijke grenzen of barrières waren van oudsher belangrijk voor het ontstaan en de handhaving van biodiversiteit. De menselijke bedrijvigheid doetsteeds meer soorten die natuurlijke grenzen overschrijden. Het op grote schaal mengen van voorheen gescheiden levensvormen is in belangrijke mate onomkeerbaar en leidt tot minder biodiversiteit.
Hans Van Dyck is hoogleraar gedragsbiologie en natuurbehoud aan de Université Catholique de Louvain (UCL). In deze zomerserie kijkt hij naar onze biodiversiteit door de bril van Darwin.
17/08 In Costa Rica is een man er in geslaagd een hechte band te ontwikkelen met een krokodil.
Visser Chito vond de vijf meter lange krokodil Pocho 20 jaar geleden. Het dier had een schotwonde. De man nam de krokodil mee naar huis en verzorgde het dier. "Ik bleef bij hem slapen toen hij ziek was. Ik wilde hem laten voelen dat niet alle mensen slecht zijn."
Knuffel
De 52-jarige man kan op openvallende monden rekenen wanneer hij voor de ogen van toeschouwers het water instapt voor een knuffel met het 444 kilo zware dier.
"Pocho is mijn beste vriend. Dat is heel gevaarlijk, maar we hebben een goede relatie. Hij kijkt me aan, maar zal niet aanvallen. Het is uitgesloten dat anderen met mij het water ingaan. Het is enkel hij en ik."
Chito vraagt de toeschouwers maar een paar dollar voor zijn adembenemende show. "Ik wil Pocho niet uitbuiten of als een slaaf behandelen."
Wetenschappers zijn bezorgd over insectenverdrijvende middelen op basis van DEET na een onderzoek naar de toxiticiteit ervan bij dieren.
Velen zullen er de afgelopen weken mee in contact gekomen zijn tijdens de vakantie: muggenzalf op basis van DEET. Toch niet zo een onschuldig product, zo blijkt nu.
Een studie bij dieren, die in het magazine BioMed Central Biology werd gepubliceerd, toont aan dat DEET eenzelfde effect zou hebben als de verlammende zenuwgassen uit de oorlogsindustrie.
Eerst werd gedacht dat het product de geurzin van insecten blokkeert, waardoor zij niet meer konden worden aangetrokken door de huid van de mens. Uit het onderzoek blijkt echter dat dit niet correct is, maar dat DEET het zenuwstelsel van de mug aanvalt, wat bij hoge concentraties zelfs tot de dood van het insect kan leiden.
Leger
Wetenschappers vrezen dat hetzelfde mechanisme wel eens schadelijk zou kunnen zijn bij de mens. Ze waarschuwen echter dat de bevindingen bij dieren niet zomaar te vertalen zijn naar de mens.
DEET (N,N-diethyl-meta-toluamide) werd in 1946 ontwikkeld door het Amerikaanse leger en wordt al jaren gebruikt in allerlei zalfjes en sprays tegen muggen en andere insecten. Zo'n 200 miljoen mensen gebruiken elk jaar insectenbestrijders op basis van DEET.
De experts raden aan om de DEET-producten enkel aan te brengen op de onbedekte huid en niet op wondjes of geïrriteerde huid.
Hondeneigenaars zijn er al langer van overtuigd: hun harige viervoeter is niet (altijd) zo dom als hij er uit ziet. Maar hun trouwe viervoeter kan slimmer zijn dan zij hebben gedacht: sommige hondenrassen slagen erin een basisvorm van rekenen en taalbegrip onder de poot te krijgen.
De Bulldog is één van de domste honden. FOTO AFP
Dat maakt een slimme hond even slim of zelfs slimmer dan je tweejarige. Maar niet elke hond is even slim. Border collies zijn de allerslimste, Afghaanse honden de domste.
,,De gemiddelde hond heeft een taalkundige ontwikkeling van een menselijke tweejarige. Dat wil zeggen dat ze zo'n 165 woorden, gebaren en signalen kunnen begrijpen", legt de Canadese hondenexpert Stanley Coren uit. ,,De top-20 procent van de honden kunnen tot 250 woorden en gebaren leren en begrijpen. Dat is hetzelfde niveau als een kleuter van 2,5."
Coren analyseerde studies over de intelligentie van honden en ontdekte dat honden tot vier of vijf kunnen tellen en eenvoudige fouten in rekensommen kunnen opmerken. Om dit te testen werd de honden geleerd te kijken naar hoe een snoepje en daarna nog een verdween achter een scherm.
Daarna werd het scherm opgeheven, waardoor de snoepjes weer zichtbaar werden. Als er een snoepje te veel of te weinig lag, keken de honden langer alsof ze in de war waren. ,,Dat bewijst dat honden weten dat één plus één twee is, en niet één of drie", concludeert Coren.
De slimste honden:
1) Border collie 2) Poedel 3) Duitse herder 4) Golden retriever 5) Doberman 6) Shetland herdershond 7) Labrador retriever 8) vlinderhond of Epagneul nain continental 9) Rottweiler 10) Australische veedrijvershond
In de Amerikaanse hoofdstad Washington D.C. wenden huisdierenbezitters zich niet meer automatisch tot de dierenarts als hun hond of kat iets mankeert. Steeds meer mensen kiezen namelijk voor acupunctuur. Deze behandelmethode zou een positieve uitwerking hebben op honden of katten met artritis, zenuwpijn of constipatie. Hondenbezitster Cyndee Clay geeft aan dat ze eerst nogal sceptisch was. Artritis en beschadigde zenuwen in de ruggengraat hadden tot gevolg dat onze hond Maddie met veel pijn te kampen had en haar achterpoten maar moeilijk kon gebruiken. Ze moest al maanden steroïden slikken om de pijn te verminderen en een operatie lag in het verschiet. Vrienden wezen ons echter op de heilzame werking van acupunctuur. Ik had mijn twijfels over de werkzaamheid van deze behandelmethode, maar besloot het toch maar te proberen. Acupunctuur is geen instant wondermiddel, maar lijkt desondanks haar vruchten af te werpen. Maddie is sterker geworden, loopt al een stuk beter en heeft bovendien nauwelijks nog pillen nodig, zegt Clay. Het lijkt er dus op dat acupunctuur uitkomst kan bieden voor huisdieren met bepaalde gezondheidsproblemen. De kosten zijn afhankelijk van de duur en aard van de behandeling.
De natuurorganisatie deed de oproep zondag in het radioprogramma Vroege Vogels. Trichomonas, ofwel het geel, veroorzaakt een geelkleurig abces in de keelholte, waarna de vogels stikken of verhongeren.
De ziekte wordt verspreid via de bek van de dieren en dus vormen voeder- en drinkbakken een bron van infectie. De afgelopen week werden in totaal ruim tweehonderd verdachte vogels gemeld, die vrijwel zeker aan de ziekte overleden zijn.
Ze worden vooral gevonden in Overijssel en Gelderland. Maar de ziekte zich inmiddels over het hele land verspreid, met uitzondering van Zeeland en de Waddeneilanden. Vooral groenlingen, merels en Turkse tortels zijn op dit moment het slachtoffer. In Duitsland kwamen al tienduizenden vogels om.
De Vogelbescherming, die advies in won bij onderzoeksinstituut Alterra van de Wageningen Universiteit, zegt dat in de herfst als het kouder wordt de besmettingen zullen afnemen. Dan kan ook weer voedsel en water worden gegeven. Nu hebben vogels voldoende voedsel en drinken in de natuur.
De Thaise jonge olifant Plai Peh wordt eindelijk geholpen aan zijn ontstoken voet. Het kalf, dat al twee jaar met een gezwollen voet rondloopt, wordt behandeld in het Lampang olifantenziekenhuis. De in het Khao Ang Rue Nai wildlife sanctuary woonachtige Plai Peh raakte met zijn voet bekneld in een val, die was geplaatst door een jager. Zijn voet liep daarbij een infectie op, die voor een grote zwelling heeft gezorgd.
De olifant wordt overgebracht naar een ziekenhuis, waar hij behandeld wordt aan de voet. De behandeling wordt mogelijk gemaakt door donaties die zijn gedaan aan Khunying Wannee Vidhayasirinun, een organisatie die zich inzet voor hulp aan wilde dieren die in Thailand leven.
Deze indrukwekkende foto's tonen het moment waarop een arend een zwaan in haar vlucht onderschept. De zwaan liet zich verrassen toen ze over een rivier vloog in het Canadese Terrace.
De enorme arend, met een spanwijdte van twee meter, landt bovenop de zwaan, maar lost zijn prooi na een gevecht van 5 seconden. De zwaan slaagt erin te ontsnappen en maakt een duikvlucht naar de oever om zich daar tussen de bomen te verschuilen.
De foto's werden genomen door een amateurfotograaf. De 41-jarige moeder van twee kinderen zag de zwaan over de rivier vliegen toen de arend aanviel.
PHILADELPHIA - Eén van de grootste mysteries van de biologie is ontrafeld: waarom staan flamingo's zo graag op één poot? Twee wetenschappers hebben Caribische flamingo's in gevangenschap uitgebreid bestudeerd en menen dat ze eindelijk het sluitende antwoord hebben gevonden op de vraag die biologen al jaren bezighoudt. Flamingo's staan op één poot om hun lichaamstemperatuur te regelen.
FOTO EPA
Matthew Anderson en Sarah Williams, vergelijkingspsychologen aan de universiteit van Philadelphia, bestudeerden in de eerste plaats of flamingo's taken bij voorkeur met één bepaalde kant van hun lichaam uitvoeren, zoals mensen rechts- of linkshandig zijn. Ze stelden vast dat flamingo's hun hoofd liefst laten rusten aan één kant van hun lichaam. Bovendien bleken vogels die hun hoofd aan de linkerzijde van hun lichaam laten rusten, agressiever te zijn tegenover soortgenoten. Het duo zag ook dat flamingo's geen voorkeur hebben op welke poot ze gaan staan.
Daarna onderzochten Anderson en Williams of de houding op één poot de dieren helpt de vermoeidheid in hun poten te verminderen of de dieren in staat stelt sneller op te vliegen bij dreigend gevaar. Dat bleek niet het geval te zijn. De onderzoekers stelden wel vast dat de dieren liever op één poot staan in water dan op de grond. "Gezien water meer lichaamswarmte opneemt, denken we dat ze op één poot staan om hun lichaamstemperatuur te regelen. Als ze beide poten in het water houden, verliezen ze te veel lichaamswarmte. Onze resultaten leveren het definitieve bewijs dat thermoregulatie de voornaamste functie is van hun houding", aldus Anderson. Flamingo's wisselen dan ook vaak van poot om te vermijden dat één poot te koud zou worden.
Aangenomen wordt dat andere vogels die ook vaak op één poot staan, zoals reigers, ooievaars en eenden, dat om dezelfde reden doen. (HLN.be)
Wie eens andere huisdieren wil zien, kan het laatste weekeinde van augustus terecht op de schapen- en geitenhappening in Lebbeke. Ik denk dat het de moeite meer dan waard is !
Schapen en geitenhappening VHGS zaterdag 29 augustus & zondag 30 augustus 2009
In de loop van de komende dagen zullen we meer informatie over ons Clubkampioenschap op onze website plaatsen. Nog even geduld dus !
Hieronder vind je de linken naar alle documenten met meer uitleg over onze schapen- en geitenhappening.
Uitnodiging schapen- en geitenhappening
Tentoonstelling bijzondere schapen- of geitenrassen
Vogels beschouwen honden als natuurlijke vijanden.
De hond uitlaten kan gevolgen hebben voor het vogelbestand. Uit onderzoek blijkt dat honden tot 41 procent van het vogelbestand wegjagen. Volgens de Australische onderzoekers beschouwen vogels, honden als natuurlijke vijanden en potentiële predatoren. De studie verschijnt in het wetenschappelijke vakblad Royal Society journal Biology Letters. Charity Birdlife International neemt het besluit ernstig en wil dat de langetermijneffecten van de aanwezigheid van honden in vogelgebieden, onderzocht wordt, meldt de BBC.
De onderzoekers lieten eerst baasjes met honden aan de leiband, wandelen. Twintig seconden later volgde een observator en die telde de zichtbare en hoorbare vogels. Een controlegroep van wandelaars zonder honden legde hetzelfde traject af. "We waren versteld van het resultaat en de impact van de honden. Het verschil tussen de wandelaars met en zonder honden was aanzienlijk", aldus Banks.
Het onderzoeksteam stelde vast dat het aantal vogels met 41 procent gedaald was en het verschil in soorten met 35 procent. Dezelfde resultaten werden opgetekend in gebieden waar honden en wandelaars verboden zijn, wat er volgens de onderzoekers duidelijk op wijst dat vogels helemaal niet wennen aan de aanwezigheid van honden.
Ze kwamen ook tot de vaststelling dat wandelaars zonder hond, een negatieve invloed hadden op de aanwezigheid van het aantal vogels, zij het beperkt. Anderzijds hadden twee wandelaars in het bijzijn van een hond geen grotere impact. Het aantal wandelaars met een hond maakt geen wezenlijk verschil, wel de aanwezigheid van een hond. "Het is duidelijk dat vogels een aversie hebben van honden. Ze zien honden als potentiële predators", aldus Banks.
Het onderzoeksteam wil nu nagaan hoe lang de vogels wegblijven. De onderzoeker zegt dat de resultaten van het onderzoek zinvol zijn voor natuurbehoud en hoewel de studie uitgevoerd in Australië werd, gaan de resultaten ook op voor de rest van de wereld. "We hopen dat de informatie ook van nut kan zijn bij het nemen beslissingen of zones al dan niet toegankelijk moeten zijn voor mensen met of zonder honden", weet Banks.
Martin Fowlie van Birdlife International zegt dat de studie een bevestiging is van wat natuuractivisten al langer wisten. "Het resultaat is niet verrassend, we weten al langer dat honden een impact hebben op het vogelbestand. Het interessante is wel dat het nu ook kwantitatief bewezen is. Het zou nu vooral interessant zijn om vast te stellen hoe lang de vogels wegblijven: een paar minuten, uren of dagen", besluit Fowlie. (hln)
08:58 Eekhoorntjes zetten het meestal op een hard lopen als er mensen in de buurt komen. Maar je hebt natuurlijk ook uitzonderingen...
Melissa Brandts en haar echtgenoot genoten van een ontspannen dagje aan een Canadees meer. Ze besloten een foto te nemen ter eeuwige herinnering.
"We zetten de camera op een rots en schakelden de zelfontspanner aan", aldus Brandts. "Plots dook de nieuwsgierige eekhoorn op voor de lens. We hebben er dagen om gelachen."
In Baileux, een gemeente tussen Couvin en Chimay, is dinsdagnacht een groep van 58 ooievaars neergestreken. Deze uitzonderlijk grote groep trekvogels komt waarschijnlijk uit Oost-Europa en is op weg naar het zuiden. (belga/dea)
Een soort is een verzameling van gelijkaardige exemplaren. Maar er zijn ook betekenisvolle verschillen binnen een soort, wist Darwin. Hoe variabel is het gedrag van een wilde soort? Leggen we die variatie onbewust aan banden als we bedreigde soorten in gevangenschap kweken om ze te redden?
Temperament of persoonlijkheid lijkt iets typisch voor mensen. Voer voor psychologen, denk je dan. Maar hondenliefhebbers praten ook over het 'karakter' van hun hond. En ook zoobewakers ervaren dat twee exemplaren van eenzelfde soort erg anders kunnen reageren.
Hoe zit dat met het temperament van wilde dieren? Hoe variabel is het gedrag van een soort, en wat betekent dat voor het kweken van wilde dieren in gevangenschap? Kweekprogramma's zijn bedoeld om bedreigde soorten overeind te houden.
Maar verandert het gedrag van wilde dieren in gevangenschap? En wat zijn de gevolgen wanneer ze opnieuw in de natuur worden losgelaten?
De jongste jaren nam onze kennis over het temperament van wilde dieren fors toe. Zo is er veel bekend over het temperament van de koolmees. Als wilde koolmezen in een testkooi in het laboratorium worden gebracht, verschillen ze in hun gedrag. Sommige individuen trekken meteen nieuwsgierig rond in die nieuwe, onbekende omgeving. Andere mezen blijven als genageld op een stokje zitten.
Die verschillen tussen individuele mezen blijken consistent onder verschillende tests. Bovendien blijkt de mate waarin mezen exploratief gedrag vertonen overerfbaar te zijn. Variatie en overerfbaarheid zijn twee noodzakelijke ingrediënten voor evolutie via selectie, zo leerde Darwin.
Maar net zoals bij de menselijke psychologie, blijken er ook bij mezen verbanden te bestaan tussen verschillende gedragskenmerken. Meer exploratieve mezen zijn ook agressiever tegen soortgenoten en hebben een grotere neiging om zich verder van hun geboorteplaats te vestigen. Een natuurlijke populatie van koolmezen herbergt een divers pakket aan gedragstypes of temperamenten. Het natuurlijk milieu is variabel en soms doet het ene type het beter, dan weer een ander. Bij voedselschaarste heeft een agressief type een betere overleving, maar wanneer er overvloed is, blijkt agressie net minder succesvol.
Koolmezen zijn geen buitenbeentjes. Gelijkaardige resultaten worden geboekt voor een groeiende collectie van dieren; van stekelbaarsjes en andere vissen tot marmotten, jachtluipaarden en zelfs spinnen en insecten.
En wat met bedreigde soorten? Sommige bedreigde soorten zijn ondertussen talrijker in dierentuinen dan in de vrije natuur. Alser voldoende exemplaren gekweekt zijn, kunnen ze opnieuw vrijgelaten worden. Die strategie geldt niet alleen voor okapi's, bonobo's en andere exotische dieren. Ook dichter bij huis zoeken natuurbeschermers soms heil in die laatste noodmaatregel. België en Nederland werken bijvoorbeeld samen om de laatste populaties van de wilde hamster te versterken door gekweekte exemplaren los te laten.
In gevangenschap kan er onbewust selectie optreden voor bepaalde gedragsvarianten. Rustige, weinig agressieve exemplaren overleven beter in kooien dan exemplaren met een meer 'zuiders temperament'. Na enkele generaties in gevangenschap kan het gedrag van een soort in zekere mate verschillen van dat van een wilde populatie. Maar agressie en exploratief gedrag zijn vaak belangrijke troeven voor een leven in de vrije natuur. Het succes van herintroductieprogramma's met gekweekte dieren heeft dan ook minder succes dan programma's met dieren die in het wild werden gevangen.
Kweekprogramma's blijven een moeizame manier om soorten te beschermen. Soms is het de laatste mogelijkheid om een soort te reanimeren. Moderne inzichten van de evolutiebiologie en het gedragsonderzoek helpen om de efficiëntie van die aanpak op te krikken. Maar zulke intensieve zorgen zijn enkel haalbaar voor een beperkt aantal favoriete soorten. Een ruimer gamma van weinig populaire soorten zou evenzeer aan het infuus moeten. Een soort-per-soort aanpak is onvoldoende om de biodiversiteit uit haar crisis te halen. Intensieve zorgen zijn uiteraard nuttig, maar ze vervangen geenszins een breed gezondheidsbeleid voor onze biodiversiteit.
Hans Van Dyck is hoogleraar gedragsbiologie en natuurbehoud aan de Université Catholique de Louvain (UCL). In deze zomerserie kijkt hij naar onze biodiversiteit door de bril van Darwin.
BRUSSEL - Esopus' fabel over de dorstige kraai is uit het leven gegrepen.
In de fabel 'De dorstige kraai' van de Griekse dichter Esopus stuit een kraai die al dagen niet meer gedronken heeft, op een kan met water. De hals daarvan is echter te smal voor zijn kop en het water in de kan staat laag, dus drinken kan de kraai niet. Tot hij een stapel steentjes ziet, die hij een voor een in de kan begint te gooien. Het water stijgt, zodat de slimme vogel alsnog zijn dorst kan lessen.
In de natuur heeft niemand het kraaien ooit zien doen, maar dat het intellect van deze dieren geen fabeltje is, heeft een experiment met een verwante vogelsoort bewezen. Roeken, vogels uit de familie van de kraaiachtigen, halen een worm uit een reageerbuis door op een vergelijkbaar slimme manier te redeneren, melden Engelse psychologen van de universiteiten van Londen en Cambridge in Current Biology .
Christopher Bird (nomen est omen) en Nathan Emery vonden het 'niet ethisch' om vogels voor de wetenschap te laten verdorsten. In plaats daarvan bedachten ze een experiment dat aardig in de buurt komt van de uitdaging uit Esopus' fabel. Ze gaven vier roeken elk een reageerbuis met daarin de larven van de wasmot - het favoriete snoep van de vogelsoort - drijvend op een bodempje water, nét buiten bereik van de roekensnavels. In video-opnamen van het experiment is te zien hoe de vogels hun kop schudden en de worm langszij en van bovenaf bekijken, 'als om het probleem in te schatten', aldus Emery tegenover de nieuwssite ScienceNow .
Vervolgens legden de onderzoekers een stapeltje keien van ongelijke grootte naast de buizen. Het duurde niet lang voor alle vier de roeken die in de reageerbuis begonnen te stapelen, waardoor het water steeg en ze de worm te pakken kregen (dat die eraan ging in het experiment vonden de onderzoekers kennelijk wél ethisch door de beugel kunnen).
De vier roeken kregen al snel in de gaten dat de worm het snelst binnen bereik kwam als ze allereerst de grote stenen in de buis deden - en allevier voegden ze heel efficiënt niet méér stenen toe dan nodig was om het water net voldoende hoog te doen stijgen, melden de onderzoekers.
Bijzonder aan de studie is dat roeken in het wild geen gereedschap gebruiken. Ze kunnen het trucje dus niet van hun ouders hebben geleerd. Toch vonden ze in het experiment allemaal vrijwel meteen de juiste oplossing, zodat ze er ook niet door stom geluk kunnen zijn opgekomen. Kennelijk beschikken de dieren over een aangeboren vorm van gezond verstand - een eigenschap die tot dusver alleen aan mensen en mensapen was toegeschreven.
Met hun vermogen om praktische problemen op te lossen 'wanneer die zich stellen', onderschrijven roeken overigens heel mooi de moraal van Esopus' verhaal: de noodzaak is de moeder van de uitvinding.
Intensieve visvangst doet de visbestanden kelderen. Maar is het alleen een probleem van aantallen, of veranderen visvangst en jacht ook de eigenschappen van wilde dieren?
Visbestanden in de immense oceaan zijn zo gigantisch groot dat we ze onmogelijk kunnen laten crashen door visvangst. Dat geloofden althans vissers en beleidsmakers tot voor kort. Maar ze hadden het mis. De bestanden van enkele commercieel belangrijke vissoorten zijn spectaculair gekrompen. Er zijn niet alleen veel minder exemplaren van kabeljauw en co. Forse kleppers, zoals op de vergeelde plaatjes van midden vorige eeuw, vangt men nu niet meer. Niet alleen de aantallen vissen, ook de vissen zelf blijken te krimpen.
Hoe kan dat? Verandering in de omgeving kan de selectiedruk veranderen, zo wist Darwin. Intensieve visvangst verandert voor de vissen de spelregels om te overleven.
Visvangst doet de sterfte vooral bij de grote exemplaren toenemen. Kleintjes geraken door de mazen van het net, of worden teruggegooid. Als dat selectieve regime blijft voortduren, worden kleine exemplaren die snel geslachtsrijp zijn, bevoordeeld tegenover grote exemplaren die traag groeien.
Die kenmerken zijn overerfbaar. Het aandeel grote volwassen vissen in de populatie neemt generatie na generatie af. Dat is slecht nieuws, niet het minst voor de vissers. En het probleem is nóg complexer.
De grootte van een vis staat niet los van zijn vruchtbaarheid. Kleine exemplaren leggen minder eieren dan grote exemplaren. Intensieve visvangst heeft dus minder vruchtbare vissen als gevolg.
De gevolgen voor de populatie blijven niet uit, zo leert ons de goed gedocumenteerde crash van de Atlantische kabeljauw in de Canadese wateren. De vissen reageren op de selectieve impact van de visserij, maar werken zich als populatie flink in nesten.
Kunnen selectie en aanpassing dan tot uitsterven leiden? Theoretische modellen laten daar geen twijfel over bestaan. Empirisch zijn er nog maar weinig tests, maar het voorbeeld van de kabeljauw is erg suggestief.
Aan de Noorse kust worden kabeljauwen ook in baaien gekweekt. Netten verhinderen dat ze het ruime sop kiezen. Kwekers kunnen dan grote en snelgroeiende varianten bevoordelen. Maar de eitjes en het zaad komen wel tot bij de wilde kabeljauwen. Dat leidt tot kruising met wilde types. Recent onderzoek toont dat hybriden slecht aangepast zijn aan de spelregels van de vrije zee met visvangst. Deze vorm van aquacultuur veroorzaakt bijkomende druk op de wilde populaties.
Beperkt deze evolutie zich tot de zeevisserij, of kan ook jacht op het land tot het veranderen van soorten leiden? Zeer zeker. Neem bijvoorbeeld de mamushi-slang in Japan. In sommige populaties wordt die slang hevig bejaagd, terwijl dat niet zo is in andere gebieden. Wat blijkt nu? Slangen in bejaagde gebieden zijn kleiner en hebben zelfs minder wervels dan in niet bejaagde gebieden. Grote slangen sneuvelen immers vaker dan kleine. Maar ook hun gedrag verandert. Slangen in gebieden waar gejaagd wordt, zijn schuwer.
Er zijn nog voorbeelden. Hoewel vaak wordt gedacht dat jagers een willekeurige steekproef van het wild doden, blijkt dat niet altijd zo te zijn. Zo'n selectie kan leiden tot evolutionaire veranderingen binnen de populatie. Zo werd bijvoorbeeld een invloed van jacht op de genetische variatie van het edelhert en de vos vastgesteld.
De mens is uitgegroeid tot een belangrijke factor voor de evolutie van soorten. Hij zette van oudsher de eigenschappen van dieren en planten naar zijn hand. Huisdieren, fruit- en landbouwgewassen veranderde hij door artificiële selectie. (Domesticatie en veredeling van soorten vormden trouwens een fascinerende inspiratiebron voor Darwin om evolutie via selectie te begrijpen.) Intensieve visserij en jacht zorgen dus ook voor evolutionaire veranderingen van de kenmerken van wilde soorten. Die veranderingen zijn evenwel onbedoeld en vaak zelfs ongewenst, zoals bij het kleiner worden van de kabeljauw.
Evolutie door de mens blijkt bovendien allesbehalve een traag proces te zijn. Enkele decennia of soms jaren volstaan om sommige soorten ingrijpend te veranderen. Het is Darwin op speed. Wie aan verstandig vis- en wildbeheer wil doen, heeft het best een grondige notie van evolutiebiologie.
Hans Van Dyck is hoogleraar gedragsbiologie en natuurbehoud aan de Université Catholique de Louvain (UCL). In deze zomerserie kijkt hij naar onze biodiversiteit door de bril van Darwin.
mailgroep huisdieren
![](javascript:fotovenster("http://images2-telegraaf.nl/multimedia/archive/00650/vleesetendeplant_650132d.jpg"," "," ",199,134); "javascript:fotovenster(\"http://images2-telegraaf.nl/multimedia/archive/00650/vleesetendeplant_650132d.jpg\",\" \",\" \",199,134);")
