Hallo bezoeker,
welkom op het blog van de Mailgroep Huisdieren, een hechte groep Dierenvrienden-SeniorenNetters, die er zijn voor, door en met elkaar.
Op dit blog kunnen jullie kennismaken met onze dieren, tips vinden over de verzorging en de gezondheid van de dieren, dierengedichten en dierenartikels lezen, werkjes in verband met dieren bekijken, enz.
Veel kijk- en leesplezier!
15-08-2010
Zo lok je vlinders naar je tuin
Zo lok je vlinders naar je tuin
Een tuin vol kleur en leven is toch net iets gezelliger. In de zomer helpen vlinders een handje om wat sfeer te brengen. Met deze tips lok je de gevleugelde diertjes naar je tuin. 1) Heb je een tuin vol bloemen? Goed, want vlinders fladderen van bloem tot bloem voor nectar. De vlinderstruik, koninginnenkruid en lavendel zijn echte lokplanten. Staan in je tuin alleen maar verdorde planten, dan is de kans groot dat de vlinder naar de buren gaat.
2) Toch moet je van je tuin geen alpenweide vol geurende bloemen maken. Als je tuin wat strakker is aangelegd kan je een klein bloemenperkje voorzien als afwisseling.
3) Vlinders zijn niet enkel fleurige fladderaars die leven brengen in de tuin, ze zijn ook nuttig. Als ze op zoek zijn naar nectar bezoeken ze vele bloemen en brengen ze stuifmeel over van de ene bloem naar de andere en helpen zo je planten bestuiven. Je kan deze voeding ook als lokstof aanbrengen op plaatsen waar je graag wat vlinders hebben wil.
4) Staan er wat fruitbomen rond je huis? Dan heb je vast al heel wat vlinders voorbij zien fladderen. Laat de appels of peren die van je fruitbomen gevallen zijn op de grond liggen. Vlinders zijn er gek op.
5) Vlinders zijn koudbloedige dieren. Ze hebben de zon nodig om op te warmen. Planten in de zon zullen dus weinig bezoek van ze krijgen. Alleen als het echt te warm is, zoeken ze schaduwplekjes op.
6) Vlinders vinden hun weg door herkenningspunten. Heb je een perkje met maar één soort plant in, dan zijn de vlinders het noorden kwijt. De diertjes houden meer van een gevarieerd aanbod.
7) Ruim je tuin nooit op voor de winter. Eitjes, rupsen en poppen zitten tussen planten, uitgebloeide stengels, onder dorre bladeren, in het gras of in de grond. Overwinteren in een kale tuin is voor de vlinder geen optie.
Verschillende insecten maken dankbaar gebruik van de beschutting die onze woningen bieden. Hiertoe behoren twee algemeen voorkomende soorten, die door hun torpedoachtige uiterlijk en 'glibberigheid' aan minivisjes doen denken en Zilvervisjes worden genoemd.
Zilvervisjes of Franjestaarten
Het Echte zilvervisje, Lepisma saccharina, het Ovenvisje, Thermobia domestica, en het Papiervisje, Ctenolepisma longicaudatum, zijn vertegenwoordigers van de orde Thysanura. De diertjes dragen aan de kop twee lange antennen en aan het achterlijf drie lange staartdraden. Ze danken hun 'glibberigheid' aan een bekleding van fijne schubbetjes die gemakkelijk loslaten als ze worden vastgepakt. De Thysanura zijn zeer primitieve insecten die geen gedaanteverwisseling (metamorfose) doormaken. Wel vervellen ze regelmatig. De enige verandering, afgezien van een toename in lengte, is het verschijnen van de schubben na de eerste paar vervellingen. Ze doen er wel 20 of meer maanden over om volwassen te worden en hebben dan een lengte van 10-12 millimeter (exclusief de lange antennen en staartdraden). Vele soorten Thysanura blijven vervellen gedurende hun hele leven, dat wel vier tot vijf jaar kan duren.
Zilvervisje
Het zilvervisje is een algemeen diertje binnenshuis. De naam verwijst zowel naar de lichaamsvorm als naar het zilverkleurige schubbenkleed. Hoewel het algemeen is, wordt het weinig gezien, omdat het voornamelijk in het donker actief is. Overdag zit het weggekropen op donkere en bij voorkeur enigszins vochtige plaatsen. Het leeft van allerlei plantaardige producten, van broodkruimels tot plaksel aan de achterkant van het behang en het stijfsel van gesteven katoen. Het wordt ook wel Suikergast genoemd (zie ook zijn wetenschappelijke naam), maar staat niet bekend als een diertje dat speciaal op suiker afkomt of hiervan eet.
Ovenvisje
Deze benaming komt uit de bakkerswereld en geeft aan dat het diertje van warmte houdt. Het zit graag in de buurt van ovens, haarden, hete luchtkanalen en verwarmingsbuizen. Zijn optimumtemperatuur ligt tussen 37 en 44 °C en de eieren komen slechts uit bij een temperatuur boven de 20 °C. Ovenvisjes eten niet alleen meelproducten en zetmeel, maar ook weefsels van bijvoorbeeld katoen en zijde. In gebouwencomplexen die centraal worden verwarmd, kunnen ze een moeilijk te bestrijden plaag vormen. Ze kunnen gemakkelijk in de vloeren langs de buizen wegkruipen, waar geen insecticide kan komen. De hoge temperatuur die het ovenvisje nodig heeft voor zijn ontwikkeling, wijst erop dat het diertje uit warmere streken is ingevoerd. Waarschijnlijk is dit trouwens ook het geval met het zilvervisje. Ze hebben zich, als verstekelingen in dozen en kratten, dankzij de mens intussen over de hele wereld verspreid.
Papiervisje
Veel bibliotheken, archieven en woonhuizen in Nederland worden veroverd door het Papiervisje, een papieretend insect. Het diertje vreet gaten in verschillende soorten papier, zoals fotopapier, en vormt daarmee een gevaar voor archieven en kunstcollecties. Het papiervisje komt sinds enkele tientallen jaren in Nederland voor en doet het prima in het moderne binnenhuisklimaat. Het kan zelfs extreme droogte, koude en warmte geruime tijd verdragen.
De mug Anopheles gambiae, de belangrijkste verspreider van malaria in Afrika, paart maar één keer in haar leven. Wetenschappers hebben een manier ontdekt om die paring te verstoren, en hopen zo de muggenpopulaties sterk te kunnen reduceren.
Nadat een muggenmannetje een vrouwtje heeft bevrucht, slaat die het sperma op in een speciaal daarvoor bestemd orgaan dat door het mannetje met een soort stop van gestold zaadvocht en proteïnen wordt afgesloten. Geen enkele andere muskietensoort doet dat en wetenschappers vroegen zich al langer af wat de functie van de stop is.
Britse onderzoekers hebben nu achterhaald dat de stop niet dient om te verhinderen dat andere mannetjes nog met het vrouwtje paren zoals eerder gedacht maar garandeert dat het sperma op de juiste manier wordt bewaard. Gebeurt dat niet, dan vindt er geen bevruchting plaats. Vervolgens gingen ze op zoek naar een manier om de vorming van de stop te verstoren, en zo bevruchting onmogelijk te maken.
De wetenschappers ontdekten dat het enzym transglutaminase verantwoordelijk is voor het stollen van het proteïnenmengsel en slaagden erin het bij muggen in het lab uit te schakelen. Volgens de onderzoekers moet het mogelijk zijn om met sprays die de vorming van de stop verhinderen wilde muggenpopulaties te steriliseren. En zo dus de verspreiding van malaria in te dijken. (ddc)
Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting op zondag 15 november 2009
Libellen zijn echte zomerdieren. Toch zijn ook in de winter libellen te vinden: winterjuffers. Deze zijn gespecialiseerd in het overwinteren als volwassen libel. Daarvoor zoeken ze beschutte heideveldjes op waar ze zich verbergen in pollen hei of pijpenstrootje.
De bruine- en noordse winterjuffer behoren tot de familie van de pantserjuffers. Winterjuffers kenmerken zich door een lichtbruin lichaam met donkere metaalbruine figuren. In tegenstelling tot andere juffers vouwen ze alle vier hun vleugels aan één kant van het lichaam bij elkaar (zie foto), zodat ze wat sneller kunnen opwarmen in koude perioden. Noordse winterjuffers zijn zeldzaam en komen voor in de noordelijke helft van Nederland. Bruine winterjuffers komen vooral voor in het oosten en zuiden (hoge zandgronden) en in de duinen. Winterjuffers komen aan het eind van de zomer als imago uit het water tevoorschijn en vliegen dan al snel van het water weg, op zoek naar geschikte plekken om te jagen en (later) om te overwinteren. Dit kan vele kilometers verwijderd zijn van het water waar ze uit zijn gekomen.
Om te overwinteren zoeken ze beschutte plekjes op in de vegetatie. Favoriet zijn pollen van struikheide of pijpenstrootje. Hier kruipen ze diep in weg en kunnen ze maandenlang roerloos blijven hangen. Ze vertrouwen volledig op hun schutkleur om niet door vogels of muizen te worden opgegeten. Wilt u ze vinden dan zult u daar flink tijd in moeten investeren, maar onmogelijk is het zeker niet.
Tekst: Kim Huskens en Tim Termaat, De Vlinderstichting Foto: Kim Huskens
Hebben jullie ook opnieuw zoveel last van heel veel rotvliegen ? Er zit er hier momenteel een rond mij te zoemen en ik krijg ze maar ni!et te pakken Waarschijnlijk zit de uitzondelrijk mooie zomer er voor iets tussen, maar ik kan ze missen hoor! Willen jullie iets meer weten over die voor mijn part ongewenste huisdieren, kijk dan even in het artikel hieronder dat ik ook vond op de natuur.be
Bij de mannelijke huisvlieg raken de grote ogen elkaar, de ogen van het wijfje liggen een eindje van elkaar. De huisvlieg wordt ook vaak kamervlieg genoemd.
Deze vlieg, die overal algemeen is, heeft een lengte van 7 - 9 mm. Over het grijze borststuk lopen vier zwarte lengtestrepen en het achterlijk heeft aan de zijkant grote gelbruine vlekken. De huisvlieg heeft géén steekapparaat.
Huisvliegen zijn cultuurvolgers, ze zijn over de hele wereld in de nabijheid van mensen te vinden. Vooral in stallen en op vuilnisbelten komen ze vaak in grote aantallen voor.
Deze warmteminnende vliegen zijn overdag voortdurend op zoek naar voedsel dat ze met hun brede zuigsnuit op kunnen nemen, bij voorkeur suikerhoudende vloeistoffen. Vaste stoffen worden vloeibaar gemaakt voor ze worden opgezogen. De wijfjes leggen hun eitjes op half vergaan organische materiaal, met name dierlijke mest.
De bleke, pootloze en naar achteren dikker wordende maden leven in in rottende en bedervende stoffen waarmee ze zich voeden. Als ze een lengte van ruim 1 cm bereikt hebben, verpoppen ze zich in een roodbruin, tonvormig omhulsel. Onder gunstige omstandigheden duurt het ongeveer een week voor de maden volwassen zijn. Huisvliegen kunnen als volwassen insect, als larve of als pop overwinteren.
Hierboven de cyclus van de huisvlieg (Musca domestica) Bij de huisvlieg wordt de laatste huid van de larve hard en vormt een tonvormig omhulsel. Hierin verpot de larve zich, waarna het volwassen insect uitkomt.
De huisvliegen zijn nogal honkvast en verplaatsen zich niet veel verder dan circa één kilometer van hun geboorteplaats. De huisvlieg is een gevaarlijke overbrenger van ziektekiemen uit vuilnisbelten, vooral maag- en darmziekten worden overgedragen. Per jaar kunnen zich in de openlucht vijf generaties huisvliegen ontwikkelen, in warme stallen zelfs tien tot vijftien generaties. één enkel wijfje legt in de loop van haar leven, (dat ongeveer twee maanden duurt) maximaal 2000 eitjes.
Bacteriën kunnen vliegende spinnen aan de grond houden
Bacteriën kunnen vliegende spinnen aan de grond houden
Biologen hebben ontdekt dat bepaalde bacteriën het leven van hun gastheren bijsturen in hun eigen belang.
Ballonspinnen zijn beestjes die een zijden draad kunnen gebruiken om er een soort zeil van te maken, waarmee ze in de wind opgenomen worden en zich naar spinnennormen ver kunnen verplaatsen.
Bioloog Dries Bonte van de Universiteit Gent heeft met een aantal collega's echter een merkwaardige vaststelling gedaan. In het vakblad BMC Biology stellen ze dat spinnen die besmet zijn met een bepaald type bacterie (een Rickettsia), veel minder geneigd zijn zeiltjes aan te maken en zich ver te verplaatsen dan anders.
Vreemd was wel dat de spinnen niet ziek leken te worden van de 'besmetting'. Waaruit de conclusie volgde dat de bacteriën ze aan de grond hielden om hun eigen succes te verhogen, namelijk door hun verspreidingsmogelijkheden van de ene spin naar de andere te bevorderen. Als te veel spinnen het zwerk zouden kiezen om elders een nieuw leven te beginnen, zouden de kansen van de bacterie om zich uitte breiden, beperkt worden.
Bijna elke bloem vormt wel stuifmeel en zoete nectar. Veel soorten bloemen trekken door een bijzondere bouw hun eigen klanten aan. Niet alleen vlinders en bijen, maar ook hommels, vliegen, sommige soorten kevers enz. Een feest om naar te kijken en een heel goede reden om extra veel vlinderlokkende planten in uw tuin te zetten. Puur natuur! Met als extra voordeel dat het ook vaak planten zijn die heerlijk geuren. Daarmee (en met hun bloemkleuren) lokken ze immers hun bestuivers. Er zijn vlindersoorten, zoals de Atalanta, die verzot zijn op het zoete sap uit rijpe vruchten. Wie zon vlinder eenmaal het sap uit een overrijpe druif heeft zien drinken, vergeet dat nooit meer. Dat is echt natuur in de tuin.
De vlinderstruik (Buddleja davidii) staat aan de top van het lijstje vlinderplanten, en er zijn er veel meer.
In de natuur zijn heel wat planten uitgesproken vlinder- en bijenplanten. Een deel ervan kan zonder meer in tuinen worden toegepast. Om er een aantal te noemen:
Dit zijn echte inheemse planten, maar hun gekweekte soortgenoten zijn vaak net zo vlinder- en bijvriendelijk.
Een vaak geziene dagvlinder eind juli is het bonte zandoogje
Een paar heel vlindervriendelijke siertuinplanten
Aan de top van het lijstje staat natuurlijk de echte vlinderstruik (Buddleja davidii ) met zn grote trossen bloemen in augustus aan de einden van de twijgen. Prachtplanten zijn het. Snoei ze ieder voorjaar kort en ze houden maat. Ze vormen dan zelfs meer bloeitakken.
De roze zonnehoeden (Echinacea purpurea ) met hun bolle, oranjebruine hart zijn in juli-september ook zulke vlindertrekkers. Tijdens zonnig weer is het aantal vliegbewegingen bij de struiken stukken groter dan op Schiphol in het hoogseizoen. Bij de kogeldistels (Echinops ) is het dan zo mogelijk zelfs nog drukker, maar dan vooral met hommels.
Dagpauwoog op een witte Echinaceae
In augustus-september fungeert de hemelsleutel (Sedumspectabile ) met zijn dikke lilaroze, witte of zelfs donkerrode (Septemberglut) bloemschermen als grand café voor massas vlinders, die bijna dronken worden van de zoete nectar uit de bloemen. Salie (Salvia ) noemden we al. Dat zijn toppers op bijen- en hommelgebied, de gekweekte cultivars net zo als de echte wilde soorten. De bloemen hebben een speciale bestuivingsinrichting die helemaal op hommels en bijen is afgestemd. Het is nog steeds een raadsel hoe de natuur dat voor elkaar krijgt. Asters, vooral de lage kussenasters (Aster Dumosus Groep) zijn planten die tijdens de bloei (augustus-oktober) overdekt kunnen zijn met bloemen én met vlinders. Als laatste (maar er zijn er veel meer) noemen we de bergamotplant (Monarda ) u weet wel, de plant die de smaak aan Earl Grey-thee geeft. Ook daar zijn vlinders en bijen gek op als de planten bloeien (juli-augustus). U ziet, het is echt niet moeilijk om van uw tuin een echte vlinder- of bijentuin te maken.
Alle huis-, tuin- en keukendieren zijn niet allemaal even welkom. Naast de invasie van rotvliegendie we dit jaar kennen, duiken er ook heel wat slakken op in de tuin. Daarom heb ik even op SeniorenNet bij de tuinkriebels het volgende artikel gesprokkeld.
Ideale plaaten en omstandigheden verminderen: Voorkomen van hoog gras of onkruid dat vaak in tuinhoekjes blijft staan. Geen bladhopen of bladafval in de tuin laten liggen. Mulching best niet toepassen. Beperken van grote, grove kluiten waar ze zich overdag onder verbergen. Composthoop of -ton niet te dicht bij uw zaaiperk. In en onder boomschors gedijen ze goed. Coniferen trekken slakken aan. Vocht en vijvers trekken slakken aan. Let op: als uw composthoop niet te groot is, kan het gebeuren dat slakken in de zijwanden hun eieren afzetten. Als je dan uw compost over uw tuin uitspreidt is een ware slakkenplaag begonnen.
Onaangename plaatsen en omstandigheden creëren:
Scherpe, droge voorwerpen kunnen de slakken kwetsen en ze zullen hier dan ook niet overheen willen kruipen. Met deze materialen kun je dan ook gemakkelijk een barrière aanleggen rond de planten of de zaaibedden die je wil beschermen. Zo kunnen we werken met schelpengrit, fijn gemaakte eierschalen , rijnzand, kalk, zaagsel, gesteentemeel, houtas, cacaodoppen, grind, dolomiet, zwavel, kiezelwierpoeder,
Planten in de tuin zetten die slakken door hun sterke geur op afstand houden(afweerplanten):
Oostindische kers (Tropaeolum majus)
hysop(Hyssopus officinalis)
Salie(Salvia officinalis)
Tijm(Thymus officinalis)
tomaat(Lycopersicon)
teentjes knoflook
Beter water geven in de morgen. Zo zal het gewas al goed opgedroogd zijn tegen dat de slakken in de late avond te voorschijn komen. Zorg dat natuurlijke vijanden van de slakken zich welkom voelen: bomen, struiken voor de vogels: lijsters, eksters, kraaien, spreeuwen, merels. Onder hopen van takken voelen egels zich prima. Goede omstandigheden voor kikkers, padden creeren, want ook die hebben slakken als favoriet op hun dagelijks menu.
De donkere en vochtige composthoop vol verterende plantenresten kan ook veel slakken aantrekken. Wanneer je die compost dan in de tuin gebruikt, dan worden ook de slakken en de slakkeneieren over de plantenborders verspreid. Plaats voldoende slakkenvallen in de buurt van de composthoop om dit probleem te voorkomen. Ook op andere donkere en vochtige plaatsen zoals in de buurt van vijvers is het ten zeerste aan te raden de slakken weg te vangen met goed werkende slakkenvallen .
De slakken vangen Vangen onder neergelegde dakpannen, koolbladeren, rabarberbladeren, vochtig zeil, s avonds op een slakkenrijke plaats leggen. s Morgens trekken ze zich hieronder terug en kun je het ongedierte van de onderkant afplukken. Als de avond valt met de zaklantaarn in de aanslag, slakken gaan rapen of op stokje prikken.
Vallen plaatsen. Slakken zijn dol op de geur van gist. Bekertjes in de grond ingraven zodat de bovenrand op gelijke hoogte komt van de grond. De bekers voor de helft vullen met gistrijk bier of water aangelengd met gistpoeder. Indien mogelijk plaats dan een soort afdakje boven de beker zodat het er niet kan in regenen (verdunnen tegen gaan). De slakken komen dan af op de geur van de gist, ze willen er van drinken, vallen er in en verdrinken.
Begin vroeg genoeg met het bestrijden van de slakken. In april leggen de slakken hun eerste ± 400 eieren via kieren onder aardkluiten. Drie weken later komen de eitjes uit en 2 maanden later zijn ze op hun beurt ook al terug volwassen. Het is belangrijk om reeds vroeg in het voorjaar het aantal slakken in de tuin te doen verminderen om later in het jaar slakkenplagen te voorkomen.
Natuurlijke vijanden inzetten Er zijn tegenwoordig ook al aaltjes (Phasmarhabditis) op de markt die de slakken parasiteren en doden. Deze zijn microscopisch klein en kan men bestellen in winkels die tuinbouwproducten aanbieden. Je krijgt dan een fles met daarin een substantie waarin er zich 12 miljoen aaltjes bevinden. Deze kun je dan uitgieten over 40 m². De aaltjes zoeken de slakken op en parasiteren ze. De aaltjes sterven pas als ze geen nieuwe slakken meer vinden. Op deze manier is uw tuin minstens 6 weken van de slakken vanaf.
Uiteraard kunnen we ook slakkenkorrels gebruiken. Deze kunnen we volgens werkzame stof opdelen in 2 groepen. Een groep die terug biologisch afbreekbaar is en niet gevaarlijk is voor mens en dier en de klassieke slakkenkorrel die de vorige eigenschappen niet bezit. Gebruik slakkenkorrels altijd met mate. De slakken komen toch op de geur af. Strooi daarom een gemiddelde van 10 korrels per m² i.p.v. ze handenvol in het rond te strooien. Bij het gebruik leg je de korrels best op de grond met daar een dakpan boven. Dit voorkomt verminderde werking van de korrels door de regen en het zorgt er ook voor dat andere dieren er niet aan komen. Een andere tip is het leggen van de korrels in een leeg botervlootje waar een opening is uit gesneden. Zo kunnen regen, bodemvocht, de vogels,... er niet aan en gaan ze langer mee. Veel mooier en nog praktischer dan de botervlootjes is het om de slakken weg te vangen met de decoratieve keramieken slakkenval
De kruisspinachtige Cyclosa hangt zijn web vol met dubbelgangers van zichzelf om roofdieren te misleiden. Dat blijkt uit onderzoek aan deze spinnen in Taiwan.
Volgens de onderzoekers is daarmee voor het eerst een diersoort ontdekt die zijn natuurlijke vijanden misleidt met een nepversie van zichzelf. De studie van Ling Tseng en I-Min Tso, ecologen aan de Tunghai Universiteit in Taiwan, verschijnt binnenkort in het wetenschappelijk tijdschrift Animal Behaviour.
Spinnen van het geslacht Cyclosa hangen hun web vol met resten van prooidieren, eierzakken en mengsels van beide. Biologen veronderstelden dat deze rotzooi diende als camouflage, maar dat idee haalden de Taiwanezen in 2005 al onderuit door in het wild de spinnensoort Cyclosa mulmeinensis te filmen. Vol gehangen spinnenwebben werden juist relatief vaak aangevallen door de roofwesp Vespa .
Opvallen voor vijanden ligt als overlevingsstrategie niet voor de hand. Het komt voor giftige dieren en bijvoorbeeld bij hagedissen met kleurrijke staarten, maar die laatsten ontsnappen aan roofdieren door hun staart los te laten en zelf te ontsnappen.
Om vast te stellen of de trefkans van de roofwespaanvallen door de nepspinnen ook in de praktijk werd gereduceerd onderzochten de Taiwanezen Cyclosa mulmeinensis , een spinnensoort die leeft op een tropisch eiland voor de zuidoostkust van Taiwan. Deze spin hangt de oude eierzakken en prooiresten in een vertikale lijn in het midden van zijn web. De publicatie in Animal Behaviour toont lichtgrijze, ovale bolletjes die door de oogharen bezien veel weg hebben van het achterlijf van de echte spinnen. De lichtgrijze kleur van Cyclosa mulmeinensis lijkt op de kleur van de resten van zijn prooi. Videobeelden maakten duidelijk dat jonge, kleine spinnen relatief kleine pakketjes maakten, een aanwijzing dat ze hun vijanden misleiden.
De Taiwanezen konden volle en lege webben vergelijken, omdat de spinnen tijd nodig hebben om hun web weer te decoreren als het beschadigd is geraakt door de wind of een groot dier. Webben met twee of meer versierselen werden in acht uur in ongeveer 40 procent van de gevallen aangevallen, twee keer zo vaak als lege spinnenwebben. Maar die aanvallen verliepen minder succesvol. Aanvallen op ongedecoreerde webben hadden een trefkans van 75 procent. De frequentere aanvallen van roofwespen op webben mét versierselen misten in bijna tweederde van de gevallen het doel. Dit betekent dat spinnen in een web dat met nepspinnen vol hangt hun overlevingskans per saldo verhogen.
Jonge mierenleeuwen zijn beresterk, later worden het softies
Jonge mierenleeuwen zijn beresterk, later worden het softies
door Gerrit Jansen.
Een volwassen mierenleeuw is met recht een 'netvleugelige'. De geaderde vleugels zien we ook bij gaasvliegen en kameelhalsvliegen. foto Gerrit Jansen ;Valkuilen van mierenleeuwlarven. foto Ria Luttikhold
(foto uit "Sla me niet dood")
Alleen jonge mierenleeuwen gedragen zich als leeuwen. Volwassen mierenleeuwen zijn softies en worden niet voor niets juffers genoemd. Berend Jan Speek heeft leeuwen in de achtertuin. Onder het afdak aan de garage ziet hij al een paar weken wel twintig kuiltjes in het zand.
Kraters met mooi afgewerkte, gladde kanten die in een punt naar beneden lopen. Het grootste kuiltje heeft een diameter van 8 cm, de kleinste is 2,5 cm. Het lijken vangkuiltjes van de mierenleeuw, maar ondanks het leegscheppen met een lepel komt er geen leeuw te voorschijn. Als Berend de kuiltjes vlak strijkt, worden ze nachts weer opnieuw gemaakt. Ik heb de waarnemer aangeraden toch nog eens goed te spitten. En ja hoor een week later kreeg ik foto's met daarop heuse mierenleeuwen.
Een paar jaar geleden vertelde iemand mij dat hij vangkuilen van mierenleeuwen in het losse zand van zijn plantenkasje had. We hebben samen een uur op een krukje bij de kraters gezeten en we hadden 'voer' bij ons: een potje met daarin een twintigtal mieren. Met onze neuzen hingen we boven de kuiltjes nadat we er een mier in gegooid hadden. Een voor de mier luguber, maar voor ons fantastisch schouwspel speelde zich daar af. Er werd zelfs met zand gegooid door de geheimzinnige aardbewoner. Als de mier langs de wand omhoog probeerde te klimmen, gooide de mierenleeuw hem met zand naar beneden. De wand stortte dan een beetje in en de prooi zakte naar het centrum van de valkuil. Bliksemsnel hapte de vijand toe. De mier spartelde even tegen en dan werd het stil.
De mierenleeuw, Myrmeleon formicarius, is een netvleugelige. Dat is een groep insecten waar ook de gaasvliegen en de kameelhalsvliegen toe behoren. Linnaeus rekende alle insecten met geaderde doorzichtige voor- en achtervleugels tot de netvleugeligen; dus ook de libellen en de kokerjuffers. Latere systematici hebben in deze groep orde op zaken gebracht. Op grond van onder andere de volkomen of onvolkomen gedaanteverandering werden de libellen en de kokerjuffers tot een aparte orde verheven.
Mierenleeuwen kennen een volkomen metamorfose. De larve lijkt totaal niet op het volwassen insect en de levenscyclus kent een popstadium. Het slanke imago lijkt het meest op een waterjuffer. Het heeft in tegenstelling tot de juffers echter knotsvormige voelsprieten en de vleugels worden anders gevouwen. De mierenleeuw vouwt in rust de vleugels als een afdakje op de rug, terwijl een juffer de vier vleugels achter de rug tegen elkaar legt met de rand naar boven. De volwassen dieren worden tegen de avond pas actief. Overdag hangen ze in de vegetatie. Omdat ze stil zitten en met de transparante vleugels en het donkere lichaam goed gecamoufleerd zijn, ziet men ze maar zelden. Net zoals gaasvliegen zijn mierenleeuwen slechte vliegers: ze vliegen langzaam en zijn weinig wendbaar.
De insectengroep dankt de naam aan de naam aan de larven. Deze beestjes zijn, het formaat in ogenschouw genomen, inderdaad zo sterk als een leeuw. Een larve is kort en dik. Heeft een gespierde nek en een platte kop. Deze kop en de gewapende kaken dienen als zandschep. De achterpoten zijn verbreed tot graafpoten. Steeds, achteruitschuivend, graaft de larve een rond kuiltje. Het uitgegraven zand wordt met een zwaai van de kop naar achteren geslingerd.
Ik heb mierenleeuwen ook wel eens grotere prooien dan mieren aangeboden. Kleine pissebedden werden graag gepakt. Met grotere had de leeuw moeite. Volwassen pissebedden en oorwormen wisten te ontsnappen. De 'sterkte' van de valkuil werkt selectief. Als grote, sterke prooidieren niet zouden ontsnappen, zouden de rollen wel eens omgedraaid kunnen worden. Dan is de mierenleeuw het haasje. Als een prooi door het ingespoten gif wordt verlamd, zuigt de larve het hapje langzaam leeg. De lege resten worden met een kopstoot uit de valkuil gesmeten. Een in de val gegooide miljoenpoot, werd wel geconsumeerd, maar het lege omhulsel was te zwaar om verwijderd te worden.
Het is niet moeilijk een mierenleeuw in gevangenschap te houden. Neem een schaal en doe daar wat droog zand in. Binnen een kwartier bouwt de larve zijn eerste valkuil. Wat prooi betreft, is de jager niet erg kieskeurig: als er geen mieren voorradig zijn, doen vliegen het ook wel. Als er geen prooi aanwezig is, moet je goed kijken of de larve nog wel aanwezig is. Is hij hongerig dan zie je onder in de krater een stukje kop met opengesperde kaken.
Spannend een leeuw in huis? Ja, voor een paar dagen. Breng hem daarna maar weer naar de vindplaats. Daar voelt hij zich thuis.
Mierenleeuwen komen oorspronkelijk op droge zandgronden voor. De valkuilen treffen we vaak onder overhangende heidestruiken langs zandpaden aan. Veel van dergelijke zandpaden zijn inmiddels verdwenen en ook de omvang van het heideareaal houdt niet over.
De meeste soorten overleven een dergelijke biotoopvernietiging niet en worden daarom zeldzaam. De mierenleeuw is echter meer opportunist dan men dacht. Het blijkt dat de dieren op de zandgronden hun valkuilen steeds vaker onder viaducten graven. En, zoals we uit de waarneming van Berend Jan kunnen opmaken, ze hebben ook de bebouwde kom ontdekt. Dat komt omdat particulieren minder met gif spuiten en meer ecologisch tuinieren. Daardoor ontstaat er meer diversiteit aan micromilieus. Prachtig toch dat een zeldzame soort als de mierenleeuw in je achtertuin leeft. Het kost weinig moeite een plekje in een kasje of onder een overkappingen voor de mierenleeuw geschikt te maken. Zorg voor fijn zand en voorkom dat de plek nat wordt. De bevruchte vrouwtjes laten 's nachts boven het losse zand hun eieren vallen. De larve leeft twee of drie jaar in het zand. Die periode hangt af van het aantal mieren dat in de val loopt. In de verpoppingfase zit het 'roofdier' een paar weken in een bolletje spinsel gemengd met zand. De leeuw verandert tijdens de verpopping in een ware juffer. Een zachtmoedig insect zonder leeuwenstreken.
mailgroep huisdieren
De bruine- en noordse winterjuffer behoren tot de familie van de pantserjuffers. Winterjuffers kenmerken zich door een lichtbruin lichaam met donkere metaalbruine figuren. In tegenstelling tot andere juffers vouwen ze alle vier hun vleugels aan één kant van het lichaam bij elkaar (zie foto), zodat ze wat sneller kunnen opwarmen in koude perioden. Noordse winterjuffers zijn zeldzaam en komen voor in de noordelijke helft van Nederland. Bruine winterjuffers komen vooral voor in het oosten en zuiden (hoge zandgronden) en in de duinen. Winterjuffers komen aan het eind van de zomer als imago uit het water tevoorschijn en vliegen dan al snel van het water weg, op zoek naar geschikte plekken om te jagen en (later) om te overwinteren. Dit kan vele kilometers verwijderd zijn van het water waar ze uit zijn gekomen.
Waarschijnlijk zit de uitzondelrijk mooie zomer er voor iets tussen, maar ik kan ze missen hoor! Willen jullie iets meer weten over die voor mijn part ongewenste huisdieren, kijk dan even in het artikel hieronder dat ik ook vond op de natuur.be
Inhoud: 
