15 Mei 1942.

Een Diëtist schreef over de Caloriewaarde van ons voedsel.

Door Lode Severin


Zich voeden is de allereerst levensehoefte:eigenlijk de enige absolute levensbehoefte.De mens kan leven, gehuld in de ellendigste lompen,hij kan wonen in een schamele ,desnoods met desnoods met slechts een dak boven zijn hoofd.Eten moet hij echter kunnen in voldoende mate,op gevaar af,ten onder gaan.In dit land zonder organisatie waar discipline en verandwoordelijks gevoel zeldzaam zijn, beseft men in dezen oorlogstijd deze primaire behoefte maar al te zeer.
De Voeding is het leidmotief van alle gesprekken.
Wat kan men dus thans beter doen,,dan het publiek  voorlichten in dit probleem van elke dag.Wanneer het gaat om de bepaling van het voedselminimum,wordt meestal gesproken van de calorie waarde.We willen vandaag beproeven,de mensen zeer duidelijk te maken,wat we daaronder dient
verstaan te worden en op welke wijze deze waarde dient geïnpreteerd te worden.
We beginnen met een natuurkundige proef. nnntwee metalen ballen,de ene in aluminium,de andere in lood, beide even zwaar bvb.1 kg.leggen we in kokend water.Het spreek vanzelf,dat na een zekere tijd de beide bollen precies even warm geworden zijn als het water ,dus juist 100 graden.We hebben intussen twee akjes klaar gezet,even groot en vervaardigd uit het zelfde matriaal.Ze bevatten evenveel water bv.1 liter.In elk bakje staat een thermometer en we zorgen ervoor,,dat de warmte graad in beide hetzelfde is bvb.10graden.
We nemen nu de bollen gelijktijdig uit het kokend water en brengen ze gelijkmatig in beide bakjes die koud zijn.Ze gaan natuurlijk een deel van hun warmte aan het water afstaan en we zien beide thermometers vlug stijgen.Ze bereiken een temperatuur ,waarop ze langer zullen blijven staan,en die we dadelijk optekenen. Wat zien we nu?De loden bol heeft het water tot ongeveer 13 gradenDe alumium bol daaren tegen tot 26 graden.Ze hebben dus de warmte van de warmte van het water doen toenemen ,de ene met 3°de anderemet 16°.blijkbaar bezat het alumimum een grotere hoeveelheid warmte dan het lood....Ofschoon beide bollen gelijke temperaturen hadden,gelijke gewichten van verschillende stoffen nemen,dus niet evenveel warmte op om de zelfde temperaturen hadden,gelijke gewichten van verschillende stoffen. nemen dus niet evenveel warmte om de zlfde temperatuur te bereieken:met andere woorden ,de ene stof wordt sneller warm dan de anderen.Onder al de bekende stoffen slorp water het meeste warmte op 1kg.Water, 1 liter dus moet bvb 30 maal meer warmte opnemen, om even warm te worden te worden als hetzelfde gewicht lood.
Daarom heeft men water gekozen om de warmte hoeveelheden te meten in andere woorden;men gebruik water als middel om te vergerlijken en men is over een gekomen,zal een heid van de warmte hoeveelheid te nemen de warmte,die nodigis,om 1kg.ware 1 graad te doen stijgen.Deze een noemt men calorie
Het grootste deel van ons voedsel wordt in ons lichaam verbrand.De warmte,die daaruit ontstaat dieent ten 1ste om onze temperatuur van  37 °standvastig te houden,en ten 2de   om er arbeid te verrichten.Zelfs als rusten,moeten we nog arbeid leveren voor de beweging van hart en de longen ,voor de werking van onze hersenen en klieren.
Dat de warmte en arbeid bestaat een vast verband.Een calorie stemt namelijk steeds overeen met een arbeid gelijk aan 427 kilogrammeter.
Een kilogrammeter is de arbeid,die verricht wordt,wanneer 1 kg  gewicht inverticale richting 1 meter hoog werpen.
Een persoon,die bvb 70 kgr weegt op een ladder 10 meterv hoog klimt;zal een arbeid verricht hebben gelijk aan 10x70x of 700kgm.
Nu heeft men door talloze nauwkeurige onderzoekingen bewezen,dat het voedsel,hetwelk in ons lichaam opgenomen wordt,door aldaar te verbranden,precies edvenveel warmte voorbrengt,als men wanneer we dit zelfde voedsel buiten het lichaam laten verranden.Daardoor zijn we ij gevolg in staat,op voorhand te bepalen,hoeveel een persoon van een zeker voedsel behoeft,om zijn warmte verlies te dekken en een gekende arbeid te verrichten.
In  een luchtdicht gesloten vat, de zgn.cloriemetrische bom,worden een aantal grammen van het te onderzoeken voedsel met zuiver zuurstof volledig verbrand.De warmte  deelt zich mede aan het water waarim de bom zich bevindt en uit de temoperatuur stijging berekent men het aantal voortgebrachte calorieën of de zgn.calorienwaarde,waarvan men ons zoals hoger gezegd,hadden voorgenomen de betekenis duidelijk te maken.
ALs voorbeeld geef ik hier het aantal caloriën die voortgebracht worden telkens door 100 gram van de volgende voedingsstoffen:boter:785 :rogge brood:245 aardappelen:;90:volle melk;67:afgeroomde melk;41:mager rundsvlees:110 drog bonen:315 appelen;59 een ei van 50 gr.74:
Hoe is het nu gesteld met het aantal calorie¨n ,die een mens per dag behoeft? ditc zal natuurlijk afhangen van de leeftijd,lichaamsgewicht, en levenswijze,.Voor een man van gemiddelde leeftijd en gewicht, kunnen we rekenen op 2.400,3000 en 4.800 caloriën,naar gelang hij zittend lichto f zwaar werk verricht.
Beste lezzer,trek nu vooral geen verkeert besluit uit wat ik u beproefde duidelijk te maken. Meen vooral niet, dat het volstaat van gelijk welk voedsel zoveel te nemenals men de caloriën behoefte overeen komt.De kennis van caloriën waarde is alleen het middel om te weten,of er totale hoeveelheid van het genoemen voedsel volstaat om de normale  toestand van ons lichaam te bewaren.
Maar bbehalve dat,mogen we niet vergeten,dat de afwisseling in onze voeding moeten hebben, dat deze bepaalde zouten en vitaminen moeten bevatten en dat we dagelijks behoeft hebben aan 50 gr.Eiwitstoffen om onze eisen in deze tijd niet te hoog te stellen die we O.a.kunnen vinden, in melk vlee;brood en eieren.