Wetenschappelijk bewezen: fans van Harry Potter zijn minder bevooroordeeld

J.K. Rowling zei ooit: "De Harry Potterreeks is één lang pleidooi voor tolerantie en tegen hypocrisie." Haar statement krijgt nu steun vanuit wetenschappelijke hoek. Drie studies die verschenen in het vakblad Journal of Applied Social Psychology tonen aan dat jonge fans minder bevooroordeeld zijn tegenover minderheidsgroepen als migranten en homoseksuelen. Dat schrijft de wetenschapssite MNN.

In de bestellers van Rowling zijn vooroordelen een telkens weerkerend thema. Er zijn vooroordelen tegenover 'dreuzels' (mensen zonder magische capaciteiten), tovenaars zonder 'puur bloed' en andere magische wezens. Harry Potter en zijn vrienden nemen het op voor deze gemarginaliseerde groepen en vechten gedurende de hele reeks voor gelijkheid. Onderzoekers vroegen zich af de moraal van de jonge tovenaar zich afspiegelde op jonge lezers.

Emotionele band
Om dat na te gaan, voerden ze drie studies uit. In een eerste werd gepolst naar de houding tegenover migranten bij 34 Italiaanse 9- en 10-jarigen. Daarna lazen en bespraken de kinderen gedurende zes weken fragmenten uit de Harry Potter-boeken. Een eerste groep las passages over vooroordelen; de andere las fragmenten over andere onderwerpen. Daarna kregen ze opnieuw een vragenlijst voorgeschoteld, waarbij hen ook gevraagd werd in welke mate ze zich identificeerden met Harry Potter.

Bij de kinderen die de fragmenten over vooroordelen gelezen hadden én een emotionele band voelden met Harry, was de houding tegenover migranten verbeterd.

In een tweede studie werd aan 117 Italiaanse 11-15-jarigen gevraagd hoeveel Harry Potter-boeken ze gelezen hadden en of ze zich identificeerden met de tovenaar. Bij een - zogezegd - apart onderzoek werd gepolst naar hun houding tegenover homoseksuelen. Uit de bevindingen bleek dat wie meer boeken gelezen had meer verdraagzaam was. Dat gold echter enkel wanneer de jongeren zich verbonden voelden met Harry.

Voldemort
De derde en laatste studie ging om Britse studenten van 16 tot 18 jaar. Hier bleek identificatie met Harry niet bepalend voor een hogere of lagere mate van verdraagzaamheid - de studenten zagen Harry Potter immers minder als rolmodel. Toch was er een vergelijkbare dynamiek. Deze keer was identificatie met Voldemort, de slechterik in de verhalen, de sleutel. Wie een minder emotionele band met Voldemort voelde, vertoonde een verbeterde houding tegenover vluchtelingen.

De onderzoekers besluiten dat de Harry Potter-boeken lezers in staat stellen de maatschappij te zien vanuit de ogen van minderheidsgroepen.

Presidentsverkiezingen
Er zijn bovendien aanwijzingen dat Harry Potter de jeugd inspireert tot vrijwilligerswerk én dat hij het resultaat van de presidentsverkiezingen in de VS zou beïnvloed hebben.

Volgens Anthony Gierzynski, professor Politieke Wetenschappen aan de universiteit van Vermont, speelden de morele lessen in de reeks een kleine maar niet onbelangrijke rol bij de verkiezing van president Obama in 2009 en 2012. In zijn boek 'Harry Potter and the Millennials: Research Methods and the Politics of the Muggle Generation' argumenteert de professor: "Het verhaal over de jonge tovenaar leert de lezers dat het goed is geen oordeel te vellen en open te zijn naar wie anders is. Dat kan de stem van fans beïnvloed hebben."

In 2005 werd de Harry Potter Alliance opgericht, een groep fans die strijdt tegen 'zwarte magie' in de echte wereld: ongelijkheid, analfabetisme en schendingen van de mensenrechten. De groepering doneert boeken aan liefdadigheidsinstellingen, vroeg Warner Brothers te bewijzen dat Harry Potterchocolade geproduceerd wordt zonder gebruik te maken van kinderarbeid en zamelde al honderdduizenden dollars in voor burgers in Darfur.

De Alliance omschrijft haar kerndoelstelling met een citaat van Rowling: "We hebben geen magie nodig om de wereld te veranderen. We hebben de nodige kracht allemaal in onszelf."