'Kuifje in Congo' krijgt sticker 'Giftig Product' opgekleefd

In de Fnacwinkel in Les Halles, het winkelcentrum in Parijs, heeft een antiracistisch collectief stickers met het opschrift 'Giftig product. Racistische inhoud. Kan de geestelijke gezondheid schaden' op het album 'Kuifje in Congo' gekleefd.

De 'Groupe d'Intervention Contre le Racisme', die een vijftigtal leden telt, wil daarmee het publiek waarschuwen "tijdens de eindejaarsperiode, wanneer veel stripalbums voor de jeugd worden gekocht".

"Racistisch en koloniaal"
Dat verklaart woordvoerder Louis-Georges Tin, die tevens voorzitter is van de 'Conseil représentatif des associations noires (CRAN)' (Raad van zwarte verenigingen). Die raad verzocht uitgeverij Casterman en Moulinsart, het bedrijf dat de rechten op de werken van Hergé beheert, in 2012 al om het album te voorzien van een inleiding. Die moest de (jonge) lezers wijzen op de "racistische en koloniale teneur" van het album dat Hergé in 1930 schreef.

Belgische rechtszaak
"Ze hebben de bal teruggekaatst", verzucht Tin in 20 Minutes. Moulinsart en Casterman van hun kant beroepen zich op een Belgische rechtszaak uit 2012. Een Brusselse rechter verwierp toen de eis van een Congolese student, die de verkoop van het album wilde verbieden of op zijn minst een voorwoord eiste waarin de context van het werk wordt geschetst.  

Neerbuigende stereotiepen
Dergelijk voorwoord verschijnt wel in sommige Amerikaanse uitgaven van het album. Uitgeverij Last Gasp deed het als volgt: "In zijn weergave van Belgisch Congo schetst de jonge Hergé de koloniale gebruiken van die tijd. Hij heeft zelf toegegeven dat hij de Afrikanen afschildert volgens de burgerlijke en neerbuigende stereotiepen die in die tijd heersten".

Niet meer in Groot-Brittannië
De Britse uitgever, Egmont UK, drukte in het verleden een gelijkaardig voorwoord én voorzag het album van een waarschuwingslint. "Als uitgeverij van jeugdboeken, hebben we ervoor geopteerd het boek niet aan kinderen aan te bieden", preciseert woordvoerster Katy Cattell van Egmont UK. Inmiddels wordt het album in het Verenigd Koninkrijk niet meer uitgebracht.

"'Kuifje in Congo' heeft Hergé gemaakt in opdracht van abt Wallez, die aan het hoofd stond van de Brusselse krant 'Le Vingtième Siècle' waarin het werk van Hergé verscheen", zegt Bob Garcia, auteur van verschillende studies over Hergé. "Hergé was niet enthousiast, maar zette zich als een goede leerling aan zijn taak. Wallez van zijn kant had duidelijk patriottische en ideologische bedoelingen".

Koloniale propaganda
In 1930 was een deel van Congo nog Belgische kolonie. Wat Kuifje zoal meemaakt in het album schokte de lezers van de krant destijds niet. "In tegendeel, als vehikel van koloniale propaganda moest de krant haar stedelijke lezers warm maken om in Congo te gaan wonen en werken", oordeelt Kuifje-specialist Didier Pasamonik.

«Le Vingtième Siècle was een krant met een kleine oplage van ongeveer 10.000. De idee van een strip was de jeugd warm te maken om kaderlid te worden in de kolonie".

Aanpassingen door Hergé
Overigens verschilt de huidige versie van 'Kuifje in Congo' sterk van het origineel. Hergé, die vaak werd aangevallen wegens de toon van het album, heeft verschillende zaken gewijzigd die als racistisch en koloniaal werden ervaren. De rekenlessen die Kuifje aan de Congolese kinderen geeft, zijn volledig door Hergé hertekend. Oorspronkelijk gaf Kuifje een les aardrijkskunde over "het vaderland", België.