Is het nu speculaas of speculoos?

Opmerkelijke televisie dinsdagavond in 'Alloo bij Jambers' op VTM. Paul Jambers maakte zich publiekelijk boos omdat Lotus Bakeries uit Lembeke haar populaire koekjes speculoos noemt, terwijl Jambers vindt dat het speculaas moet zijn. "Helemaal niet", klinkt het bij Lotus. "Wij maken geen speculaas, want wij werken niet met speculaaskruiden."

Paul Jambers en Luk Alloo zaten in de uitzending van dinsdagavond samen in de wagen, toen ze door het Meetjesland reden. Daar kwam de koekjesfabriek van Lotus Bakeries uit Lembeke en Eeklo ter sprake. Jambers werd boos omdat Lotus haar koekjes speculoos noemt en niet speculaas zoals volgens Jambers taalkundig correct is. "Je zegt toch ook niet Sinterkloos, maar alleen maar Sinterklaas, foetert Jambers in zijn gekende stijl. "Jammer voor zo'n schitterend bedrijf, dat haar koekjes wereldwijd weet te verkopen."

Speculaaskruiden

Half Eeklo en Lembeke ruikt er dagelijks naar, maar heten die koekjes nu eigenlijk speculoos of speculaas? "Speculaas en onze speculoos zijn twee verschillende koekjes. Een misverstand dat maar niet de wereld uit geraakt", legt Jan Vander Stichele van Lotus Bakeries in Lembeke uit. "Wij maken bij Lotus Bakeries helemaal geen speculaas, dus waarom zouden wij onze koekjes speculaas moeten noemen? Speculaas is iets typisch Nederlands en is gemaakt op basis van het specifieke speculaaskruid. De smaak van onze koekjes krijgen we net door een speciaal bakproces waarbij de suiker in het koekje karameliseert. Dus eigenlijk hebben de Nederlandse koekjes en onze koekjes helemaal niets met elkaar te maken."

Frans

Vroeger stond er nochtans wel speculaas op de koekjes van Lotus. "Het klopt dat we heel vroeger twee namen op onze verpakking hadden: het Franse spéculoos - met een accent - en het Nederlandse speculaas", zegt Vander Stichele. "Om tot één gemeenschappelijke naam te komen, is jaren geleden al beslist om het accent weg te laten en er zowel in het Frans als het Nederlands speculoos van te maken. Dat zijn en blijven de koekjes die wij al sinds 1932 maken en waarvan er hier elke dag 20 miljoen (!) van de band rollen. Of er in Vlaanderen dan geen speculaas bestaat? Jawel, bijvoorbeeld de Hasseltse speculaas. Maar dat zijn andere koeken, waarin wel degelijk speculaaskruiden zitten. In onze speculoos zit dat niet."

In het oude Meetjeslandse dialect werd ook altijd al het woord 'speculatiekoeken' gebruikt. Met een a dus en niet met een o. Maar door de commercialisering van Lotus - en nog meer sinds de lancering van de immens populaire speculoospasta - zeggen steeds minder Meetjeslanders en Vlamingen nog speculaas.

Maar wat is volgens de Taaltelefoon van de Vlaamse overheid nu correct? "Het gaat om een merknaam van een koekje, dus eigenlijk zijn er dan al geen taalregels", klinkt het daar. "Speculaas is correct Algemeen Nederlands, maar is eerder typisch Nederlands, terwijl speculoos een Belgisch synoniem is. Fabrikanten gebruiken de term speculoos om duidelijk te maken dat er in hun koekje geen speculaaskruid zit."