Sarah Polley is beslist geen nieuwe ziel in onze kosmos. Reïncarneren is voor haar even gewoon als vers ondergoed aantrekken: zij heeft vast en zeker al een reeks zwaarwichtige en boeiende levens versleten. De maturiteit die ze in haar vaak complexe acteerrollen legt, is alleszins ongezien (denk aan ‘The Sweet Hereafter', ‘My Life Without Me' of ‘The Secret Life of Words' en je voelt je van slag drie kilo zwaarder). Ze bezit een speciale gave om met veel wijsheid en de juiste bezieling gevoelige portretten van gebroken of fragiele vrouwen in te kleuren. Dat ze klaar was om haar eigen film te maken, verbaast niemand. Het acteren beheerst ze, het was gewoon een kwestie van het juiste script in handen krijgen om ook áchter de camera haar vleugels te spreiden. Alice Munro's kortverhaal ‘The Bear Came Over the Mountain' trok haar over de streep en ze voelde de onbedwingbare drang om dit serene liefdesgedicht naar het doek te vertalen. ‘Away From Her' bevestigt alleen maar ons vermoeden: ze haalt ook het beste in anderen naar boven.

Fiona (Julie Christie) begint dingen te vergeten: het woord voor ‘wijn' ontglipt haar, ze zet per ongeluk een braadpan in de diepvriezer... Dingen die ze niet meer kan benoemen verliezen hun bestaansreden en zelf heeft ze ook een beetje het gevoel dat ze mee vervaagt. Gelukkig kan ze rekenen op Grant, haar man met wie ze al wol, leder, hout, papier, porselein, smaragd, zilver én goud op zak heeft. Hij helpt haar om niet te verdwijnen, is haar steunpilaar in de zandbank. Hun relatie is teder en diepgaand. Eerst maken ze nog mopjes over haar verstrooidheid, maar eens de diagnose gesteld, is Fiona vastbesloten: ze wil haar man niet tot last zijn en wil zich laten opnemen. De instelling Meadowlake houdt wel streng vast aan een mensonterende regel: de eerste maand mag Fiona geen bezoek of contact hebben, - een maatregel die vooral uitgevonden lijkt om het voor de verpleging gemakkelijker te maken. Wanneer Grant na dertig dagen popelend als een kleuter terugkeert naar de instelling, weet zij niet meer wie hij is. Ze herkent hem niet. Het is alsof ze een ‘eternal sunshine' heeft laten uitvoeren, hem uit haar geheugen heeft laten wissen, maar dan op natuurlijke wijze en zonder de bedrading en machines... Haar gedachten aan hem verslensen langzaamaan, zij verdwijnt, maar hij ook een beetje met haar. Machteloos moet hij toekijken vanop de zijlijn, hoe hij niet meer in haar wereld past en hoe ze toenadering zoekt tot één van de andere patiënten...

‘Away From Her' is een eenzame afdaling naar de wachtkamer waar het licht elk moment kan uitvallen (en toch ook weer aanfloepen in heldere momenten): Alzheimer. Een moeilijk thema dat Sarah Polley breekbaar als een filterdun vaasje op tafel durft te leggen. De film geeft een goed beeld van hoe het er in zo'n tehuizen aan toe kan gaan: de Alzheimerpatiënten verliezen hun ‘menselijkheid' onder de scepter van de directrice, die hen als consumptieproducten beschouwt - in contrast met de volharding van Grant, die Fiona elke dag blijft bezoeken.

Polley hanteert hierbij een ongewone vertelwijze, eentje voor de goede verstaner. Ze kiest niet voor de gemakkelijke weg van een duidelijk rechtlijnig aftakelingsproces, maar werkt met korte sleutelmomenten en laat in het begin ook parallel een toekomstige gebeurtenis in stukjes gehakt door het verhaal lopen. Een licht warrige structuur, net als een potje geschudde herinneringen.

De weinige woorden die in de mond worden genomen, zijn vaak citaten uit boeken, die niet concreet over dementie gaan, maar wat filosofischer aandoen. Er worden trouwens maar kleine aanwijzingen gegeven naar haar Alzheimer - we worden niet overstelpt met voorbeelden, maar in ons hoofd vullen we de rest aan: hoe een beestje in haar hoofd zit en één voor één haar gedachten opeet. Het korte termijngeheugen moet er het eerst aan geloven. De oude herinneringen blijven vaak het langst zitten, ze zitten het diepst ingeworteld. Het zijn nu nét die herinneringen die Fiona het liefst zou vergeten. Door haar ziekte vervagen haar recente dolgelukkige jaren in haar sneeuwhuisje en komt het verleden en daarmee haar gekwelde gevoelens rond het bedrog van haar man des te scherper naar boven. Ze zijn heel gelukkig samen, maar de wonden zijn nog niet helemaal genezen. We kunnen kiezen wat we ons willen herinneren en wat we willen vergeten. Fiona heeft hier geen controle meer over.

Meer nog dan over Alzheimer, gaat ‘Away From Her' over liefde en de beproevingen die zelfs een ijzersterk koppel moet doormaken. Polley's film begint waar de meeste romantische films zelfs in de verste verte nooit aan toe komen: bij het samen oud worden. Je zou zelfs kunnen stellen dat de film niet eens over Alzheimer gaat, maar dat het puur als metafoor gebruikt wordt voor de miscommunicatie tussen de twee, iets dat als een branddeur tussen hen is komen te staan. Polley legt hun relatie respectvol en eerlijk vast. Ze heeft hiervoor geen honderd en één flashbacks nodig: een shot van enkele elegante voeten in sandalen is genoeg voor de suggestie dat Grant het in het verleden niet zo nauw nam met de huwelijkstrouw. Maar eveneens zegt de blik in zijn glazige ogen genoeg over wat hij nu doormaakt: nooit meer terugkunnen naar vroeger, zijn vrouw onder een glazen stolp zien zitten, maar haar niet kunnen aanraken.

Julie Christie als Fiona zien we in ‘Away From Her' op een mooie manier vervagen. Direct and vague. Sweet and ironic. De actrice bezit met haar 66 nog steeds een schoonheid waar de spiegel van Sneeuwwitjes stiefmoeder spontaan van kapot zou springen. Geen wonder dat Gordon Pinsett eigenlijk maar weinig hoeft te zeggen om zijn onmacht en verdriet te uiten: hij acteert vooral via zijn fysieke aanwezigheid, en de weemoed die op z'n schouders hangt, denken we er zelf bij. "Here comes the elevator on the left, where there is a man with a broken heart, broken into a thousand pieces."

Het is pas op het einde dat Polley zich wat verslikt in sentimentaliteit, wanneer ze het verhaal een té harde duw in de goede richting geeft met een onwaarschijnlijke, verhaalplichtige afronding. Maar ‘Away From Her' is toch een teder filmpje geworden, dat badend in witte overbelichting en drijvend op ‘Harvest Moon' van Neil Young als een vergeet-mij-nietje door de sneeuw prikt: eenzaam, fragiel, maar uniek in zijn soort en toch ook het koesteren waard.