Peter Verlinden hield gisteren een lezing voor de Noord-Zuidraad te Harelbeke onder de titel: " De schizofrene Congolezen". Vanuit zijn anthrolopologische studies zou hij een verklaring geven waarom een zo rijk land als Congo er niks van bakt. Zijn uitgangsvraag klonk veelbelovend: Hoe is het zo ver kunnen komen dat in een van de rijkste landen ter wereld de grootste armoede heerst en dat in een arm land als Belgie wij zo rijk zijn ?
Zijn uiteenzetting met filmpjes en fotos gaf ons een beeld van de vroegere en huidige gebouwen die de Belgen er in de jaren vijftig hadden neergepoot.
Vanuit de materiele omgeving wou Peter Verlinden aantonen dat de Congolezen sinds de jaren vijftig niks ondernomen hadden en gewoon verder teerden op de koloniale nalatenschap. Conclusie: de Congolezen leefden in een schijnwereld.
Dan belandden wij bij de religie en de zogenaamde immateriele leefwereld van de Congolezen.Oeps en daar dook de katholieke achtergrond en de roots van Peter Verlinden plots op: de kerk was er in geslaagd de informele leefwereld van de Congolezen te integreren in de godsdienst en daarmee bleven de kerken maar vollopen, terwijl ze in ons land leeglopen.Conclusie: de kerk functioneert in Congo.
Tot slot serveerde Peter Verlinden nog wat kolonistennostalgie met weetjes als dat Congolezen niet lezen (daarom werkt de post niet) maar praten lang en veel en dat een geschreven contract van generlei waarde is, met als leuk toetje de veelwijverij van de rijke Congolezen.Zo speelde hij een beetje in op een deel uit het publiek: oud-kolonialen die met heimwee terugkijken naar de tijd van toen.
Het toonde meteen de beperktheid aan van de anthropologie ( een oudkoloniale analyse van waarom de "zwartjes" zich niet integreren), zonder rekening te houden met de koloniale uitbuiting die de grond van de Belgische rijkdom vormde. Peter Verlinden bleef hangen op het lokale nivo en slaagde er niet in het meso en macro-nivo te analyseren. Jammer en na 23 jaar ervaring in de regio verwacht je veel meer inzicht.
Daar zal ik in de toekomst zeker aan denken,wanneer ik nog een reportage van hem bekijk.
Stoppen met werken, niet echt in de mode. Maar toch een moment om even terug te blikken op een goed gevulde loopbaan bij het ABVV en de Algemene Centrale. Niet om lessen te geven, ik hou niet zo van de donneurs de lecons-, noem het tips, aanbevelingen die iedereen binnen zijn kader kan aanpassen.In 35 jaar verandert er veel: ook in de vakbond.Na mijn studies koos ik voor het ABVV,ik wou aan de kant van de arbeiders staan en de samenleving veranderen. Het ABVV, de vakbond,was voor mij een veranderende kracht,meer dan een politieke partij.
Ik startte als gewetensbezwaarde bij de ABVV-jongeren. Ideaal om de vakbond en zijn historiek te leren ontdekken. De jongerenmars voor werk blijft een hoogtepunt als reactie op de invoering van de wachttijd om een werkloosheidsuitkering te krijgen. Het antwoord op de jeugdwerkloosheid werd een trits van nepstatuten BTK, tewerkgestelde werkloze en Derde arbeidscircuit.
Mijn eerste echte job werd ik vormingswerker in de opleiding voor delegees. Het uitgangspunt werd het exemplarisch leren van Oskar Negt. Het vormingsproces vertrok niet langer van starre ideologische teksten en principes, maar van de klasse-ervaringen van de delegees. Vandaag zijn we iets te veel met de oplossing van de dagdagelijkse problemen in de bedrijven begaan, iets te veel met een win/win houding met de werkgever, iets te weinig met dialectiek.Van Pacho uit Colombia leerde ik dat vorming en actie hand in hand gaan: in het vormingsproces moeten acties kritisch geevalueerd kunnen worden.
Daarna werd ik persmedewerker bij de Algemene Centrale ABVV. Voor mij primeerde de inhoud op de vorm. Terwijl steeds meer aandacht aan de verpakking en de lay-out ging, roeide ik een beetje tegen de stroom op. Het werd een boeiende periode van experimenteren,nieuwe initiatieven waarbij de beste ervaring het organiseren van de mega-stress-enquete werd tijdens de sociale verkiezingscampagne. Hieruit leerde ik dat het belangrijkste wapen van de vakbond de directe communicatie met de delegee is.Kort op de bal spelen,nieuwe en originele thema's aankaarten en de betrokkenheid en de wederkerige communicatie met de basis organiseren blijft ook een belangrijke uitdaging in de toekomst.
Tenslotte kreeg ik de kans de internationale solidariteitsprojecten met andere vakbonden te ontwikkelen. Tot het congres " delegees zonder grenzen" beperkten de internationale contacten zich tot congressen en bilaterale contacten. Daarna werden ook projecten opgezet om solidariteit niet alleen in woorden,maar ook in daden om te zetten. Ik leerde er het verschil tussen liefdadigheid en solidariteit.De kracht van de verandering is internationaal, niet lokaal.Als antwoord op de neoliberale globalisering.
In deze tekst gebruikte ik vaak het woord "ik". Laten we relativeren, het is "wij" en "samen". Aan al mijn kameraden: merci ! gracias ! thanks ! danke ! bedankt '
We bezoeken de nationale archieven van Kenia.Dit is hetgeen voorbij is: dictatuur, politieke moorden en afrekeningen, corruptie die de welvaart wegvreet, een grote afstand tussen arm en rijk, geen enkele infrastruktuur, geen wegen en geen spoorwegen, electriciteit die uitvalt, stammentwisten...
Onze Indische gesprekspartners zijn opvallend positief.Het is aan het veranderen sinds er een nieuwe grondwet in voege kwam. Kenia verandert, maar alles heeft zijn tijd nodig. De USA en de Britten willen dit land niet lagen wegzinken in de ellende.Nu Zuid-Afrika economisch op dreef is, zullen ze samen met de Chinezen en India investeren in Kenia.Nu is Kenia aan de beurt. Ondertussen worden langzamerhand op politiek nivo de voorwaarden vervuld om internationale investeringen te bevorderen.
De werking van de regering komt meer in handen van managers, de corruptie verdwijnt langzaam, de politieke oppositie kan meer en meer zijn kritische rol vervullen.De jongeren zijn hoger opgeleid,hebben een mening en antwoorden en mengen zich in het politieke debat.
Het grootste probleem is de veiligheid.Armoede en gebrek aan werk,maakt dat zelfs jongeren met een universiteitsdiploma in de misdaad belanden.Dit is een absolute prioriteit: tewerkstellingskansen voor jongeren.
Een van de T-shitrts die steeds reacties uitlokte was - decent work- het is geen toeval. Het gaat om Kenia's toekomst. Maar het duurt nog wel een generatie voor alles op zijn poten valt en de armoede vermindert.
Kenia is sterk afhankelijk van de inkomsten van het toerisme: de opbrengsten zijn groter dan de koffie-export en meer dan 250.000 werknemers moeten hun job hebben uit de toeristische sector, zonder nog de indirecte tewerkstelling mee te rekenen.Niet zonder enige ironie wordt Kenia het Benidorm van Afrika genoemd.
Door de dominantie van de grote toeristenoperators, de invloed van kapitaalkrachtige families en clans, de aantrekkingskracht op senioren die charme,liefde en sexueel vertier tegen betaling vinden aan de beach. Safaris brengen avontuur,olifanten,leeuwen en giraffen in de drromwereld van Karen Bliksen terug.
De andere kant van de medaille oogt minder fraai: heel wat parken zijn leeggeplunderd door illegale jacht,dierensoorten die de plaatselijke veestapel bedreigen werden bijna uitgeroeid,water en lucht zijn niet zo zuiver meer en grote vuilnishopen vol plastiek branden eindeloos.Met kinderen op zoek naar iets bruikbaars,met koeien op zoek naar iets eetbaars.Buiten de toeristenresorts is er veel armoede,stammentwisten en overlevingseconomie.
Fred voor de toeristen,Toki voor de collega's, werkt als driver-gids-begeleider voor een safari-organisator.Hij klom op van verkoper, chauffeur tot gids. Hier leert men de job door hem uit te voeren: men mag twee maal mee met een andere gids, en dan sta je er alleen voor.Sommige gidsen leren wel iets bij zoals eerste hulp bij het Rode Kruis of leren Duits of Engels.De rest halen ze uit de reisgidsen.
Fred verdient helemaal niet slecht: meer dan de gemiddelde Keniaan ( tussen de 100 en 200 euro/maand) en hij heeft daarnaast een aandeel ijn de winst op iedere trip plus de fooien die hij vangt.
Fred is verliefd op een Westerse toeriste,maar beseft dat de romance amper een paar dagen zal duren.Maar hij leeft vandaag en kan niet zwijgen over zijn nieuwe vlam. Wij zullen in contact blijven zegt hij hoopvol bij het afscheid.
Fred kent de knepen van het vak. Wanneer zijn klanten iets kopen dan verdient hij er ook aan.In die situatie spreekt hij plots Swahilli. Als familieoudste moet hij voor de ganse uitgebreide familie zorgen: vader,moeder,oma en opa,broers en zussen. Uit zijn twee mislukte huwelijken zijn er ook twee kinderen waarvoor hij de studies moet betalen. Maar Fred is een overlever, zoals de ganse Keniaanse toeristenindustrie.
We maken een wandeling met een gids rond de Keniaberg. Hij brengt ons naar de Mau-Mau grotten. Een plaats waar de Keniaanse guerillastrijders tegen de Britse bezetter in 1952 hun onafhankelijkheidsstrijd voerden.Het zijn negen grotten waar bij schatting zo n 250 mensen konden verblijven. Aan de rand van het bos verbleven evenveel spionnen die de bewegingen van de Mau Mau nauwgezet aan de Britten rapporteerden. Maar de gids is zelf actief in het herbebossen van de zwaar kaalgeplukte bossen rond de Keniaberg. Enthousiast vertelt hij hoe hij een vereniging van inwoners stichtte die zorgt dat het bos opnieuw aangroeit.Zij mogen het land gratis van de overheid gebruiken,wanneer ze tussen hun aardappelen op welbepaalde afstanden bomen planten.Zo kunnen zij een tiental jaar over hun eigen land beschikken. We stoten tijdens de wandeling op een groep arbeiders die met de boomzagen een groot gedeelte van eucaliptusbomen aan het rooien is. Onze gids Simon loopt er in een grote boog omheen. Kijk vertelt hij: rijke houthandelaren hebben zo een 3000 euro betaald om dit stuk bos te mogen ontginnen. Dit is heel veel geld. Wij zullen dan deze grond krijgen en kunnen herbebossen.Maar een betere oplossing zou zijn als wij een deel van het bos zelf zouden mogen rooien.Hij heeft de hoop dat de nieuwe president ook met gratis krediet de landbouwers zal helpen om groeimiddelen en pesticiden aan te kopen om de opbrengst te verbeteren. De wortelen en de aardappelen die wij zien, zijn nochtans al enorm.
Een gekend woord in Kenia is pole pole: rustig aan. Bij het bedrijfsbezoek aan Kaluworks zien we echter zeer hard werkende arbeiders. Kaluworks maakt kookpotten,pannen en waterketels. Vooral hand en ploiwerk van aluminium ronde platen. Een italiaanse firma werd overgenomen of gedelokaliseerd waardoor nu 1250 arbeiders in de groep tewerkgesteld zijn.Veel van hun producten worden verkocht voor Unicef, het Rode Kruis en de Uno-vluchtelingenkampen.Er wordt in twee ploegen gewerkt; de dag en de nacht.s Nachts wordt er 14 uur gewerkt, de laatste 6 uur worden als overuren betaald.Iedere week roteren de ploegen. In het bedrijf was er nog nooit een staking: de bedrijfsleider is voorzitter van de werkgeversvereniging en pocht er mee dat zijn bedrijf een voorbeeld van sociaal overleg is.Zo mogen de productieeenheden zelf hun tempo bepalen en krijgen de arbeiders iedere maand een stuk zeep om hun werkledij te onderhouden. Iedereen in het bedrijf draagt de veiligheidsbescherming bij ons bezoek, de vloer ziet er alvast pas gepoetst uit en alle materiaal ligt natjes geordend. Als we even doorduwen komen we bij het pijnpunt van het bedrijf; slechts 52procent van de asrbeiders heeft een vast contract, de anderen zijn tijdelijk. Daarna bezoeken we MRM.een multi die stalen dakbedekkingen maakt. Hier werken 380 arbeiders,je waant je in de USA of Europa, zo hoogtechnologisch is dit bedrijf.Volledig machinegestuurd,een labo dat stalen van de producten test,veel afval door de machinestops en de aanpassingen van de bestellingen aan de klant.Afval wordt verkocht of gebruikt voor kleinere dakonderdelen. Opleiding van de werknemers, kwaliteitscontrole van de producten een strikt voorraadbeheer. In het bedrijf is het HIV-beleid vervangen door een welnessbeleid om tegemoet te komen aan nieuwe problemen zoals obsitas en stress.Maar alles buiten de productielijn zit in onderaanneming van nevenbedrijven. Kenia; twee werelden in de bedrijven.
Rond het meer van Nakuru staan veel bloemenkwekerijen die bloemen uitvoeren naar Nederland.Namen als Vd berg Kenyan,Kaputuri(India) en het aantal plastieken serres die we zien tonen aan dat het hier big business is. Als we onze driver vragen om een bezoek te organiseren zegt hij: ik zal proberen. Iets verder staat dat iedere bezoek vooraf schriftelijk moet aangevraagd worden. Meteen weten we dat dit zeer moeilijk wordt, want de metaalbond Kewu probeert op 10 april een bedrijfsbezoek aan een metaalbedrijf te organiseren en ze hadden daar toch enkele dagen voor nodig. Dus hier even een bloemenkwekerij binnenlopen zal door de security aan de ingang niet toegelaten worden. Als alternatief babbelen we met Horacio, een opzichter en chef in de bloemensector. Ja, het zijn meestal vrouwen die in de bloemensector werken, mannen zijn chef of doen het transport. Hij zelf woont in een staffhuis,door de firma betaald. Eenmaal per maand gaat hij naar huis, naar zijn vrouw en zijn twee kinderen. De andere werknemers hebben ofwel een woning van de firma of een toelage om een woning te huren. De firma organiseert ook scholen, vlak naast de bloemenkwekerijen. Op de 300.000 inwoners van Nakuru werken 50.000 mensen in de bloemensector.Bij het bloemenkweken worden scheikundige stoffen gebruikt zoals Amiran uit Egypte en Elgon. Om de bloemen sneller te doen groeien, de insecten te bestrijden en te zorgen dat de bloemen langer mooi blijven. Iedere rozenplant heeft drie liter water per dag nodig. De chemische producten en het watergebruik zijn dan ook een bedreiging voor het Nakuru natuurreservaat en de dieren die daar leven Gemiddeld verdienen de werknemers 100 euro per maand (drie maal het minimumloon), misschien moeten we daar eens aan denken als ze bloemen uit Kenia kopen
Na de aankomst met een kleine jetlag naar het Nationaal Museum in Nairobi.Ook op paasmaandag open en een korte tentoonstelling over de geschiedenis van een land is altijd een goede starter. De geschiedenis van Kenia valt uiteen in drie deeltjes: de komst van de Arabieren en de Europeanen, de bouw van een grote spoorweg en de onafhankelijkheid.
De Arabieren hebben door de organisatie van de slavenhandel vanaf de 8ste eeuw,Kenia beroofd van zijn beste en bekwaamste arbeidskrachten.Duitse en Britse avonturiers veroveren het binnenland. De Britten lijven Kenia in als kolonie, de Duitsers Tanzania. Toen de Britten alle stamoudsten vervangen hadden door Kenianen die in hun plaats bestuurden, wilden zij een spoorweg aanleggen van Kenia door Oeganda.Omdat de nodige arbeidskrachten ontbraken voerden ze 23.000 Indische arbeiders in. Die zijn gebleven en vestigden zich als handelaars naast de spoorweg> Vandaar de sikstempels en de vele Indiers die we in Nairobi zien.
De onafhankelijkheid in 1963 maakt de verzetsleider Kenyatta tot eerste president. Het wordt een regime waar corruptie de ganse staat ondergraaft. Het woord socialisme is zoals de gebouwen en de straten van Kenia tot opp de draad versleten. Aan vele winkels en banken staat G4Securitas met bewakingsagenten. Ze reageren enthousiast als ik hen zeg dat een van mijn zonen ook in dezelfde firma werkt. Iemand zegt: ze betalen slecht in de bewaking; zo een 100 euro per maand. Als ze mij vragen wat mijn zoon verdient, wil ik niet antwoorden. Het verschil is zo groot dat ze het zich gewoonweg niet kunnen voorstellen.
Alicja Geschinska kwam filosoferen over haar boek " de prijs van de vrijheid". Zij is een jonge gedreven filosofe die overtuigd is van de opdracht dat filosofen een maatschappelijke rol te vervullen hebben en meer en meer met waarden en normen moeten naar buiten treden.
Haar vertoog komt er in het kort op neer dat je zoiets hebt als negatieve vrijheid en positieve vrijheid.Onder negatieve vrijheid wordt een totale en absolute vrijheid begrepen die vooral de nadruk legt op het ontbreken van beperkingen en grenzen . Positieve vrijheid legt de nadruk op de inspanning en het vermogen om actief iets te doen in je leven. Daarbij speelt het onderwijs een grote rol en de strijd tegen vormen van discriminatie. Kernbegrip is de noodzaak an respect voor de ander en de noodzaak om vanuit de kennis ons handelen te laten leiden.
Alicja heeft op vraag van de uitgeverij haar boek sterk verbonden met haar leven,wat de overtuigingskracht van haar verhaal versterkt. Haar Poolse afkomst en haar jeugdervaringen als migrante geven een meer concrete inhoud aan wat je onder vrijheid kunt begrijpen. Een vrije ruimte volstaat niet om gelukkig te leven, je moet er actief iets voor doen om je vermogen te ontwikkelen en een goede mens te worden. Haar vader leek een individu dat onvoldoende zich inzette voor de actieve vrijheid tot hij vernam dat hij door ziekte slechts nog enkel een paar maanden te leven had. Dat was een keerpunt,waardoor hij zijn luiheid omzette in engagement. De katholieke achtergrond van haar herkomst is eveneens een belangrijk element in haar denken: de centrale vraag blijft wat is goed,wat is kwaad ?
Ethische kwesties blijven voor de filosofe van de vrijheid moeilijk. Het recht op euthanasie is voor haar geen positieve vrijheid. Het blijft bij een gebrek aan alternatieven, zonder de positieve kant van juist het laatste te beslissen dat je kan beslissen: wanneer is het punt gekomen dat dit leven echt niet meer de moeite loont om geleefd te worden ?
Toontje werd 62 jaar geleden in Deerlijk geboren.Een laat "ongelukje" in een gezin met reeds vier kinderen. Zijn kindertijd werd verpest door ontstekingen aan zijn been, waardoor hij meer in het ziekenhuis dan thuis verbleef en hij uiteindelijk met een been door het leven moest.Toch brachten de schooldirecteur en de onderwijzer veel huiswerk naar het ziekenhuis zodat hij niet ongeletterd bleef, hij was zelfs een tijd letterzetter in een drukkerij.
Bij de dood van zijn vader verhuisde Antoon naar Desselgem en ging hij inwonen bij zijn zuster in het café " Au Cocq d'or" te Desselgem. De naam verwees naar de vele hanengevechten die in het dorp georganiseerd werden omwille van de weddenschappen. Meestal in een of ander schuurtje achter een café. Het was maar een van de cafés waar Toontje lange tijd voor of achter de toog zou staan. Naast cafébaas was hij ook "allesman",want hij werkte in de textiel en hij was meubelmaker.
Zijn grootste hobby is seingever. De vrijwilliger die het verkeer regelt op een kruispunt wanneer er koers is. Zonder seingevers, geen koers! Toon is seingever bij een zestigtal wielerwedstrijden in de regio.Overal gaat hij met de fiets, zij actieradius wordt daardoor wel beperkt,maar het blijft zijn hobby. De wereld van de wielerwedstrijden kent hij door en door, bekende renners als Briek Schotte keken toen nog niet neer op de seingevers.De echte Flandriens hadden respect voor de seingevers.
Toontje woont alleen in een sociale woning. Toch is hij niet eenzaam. Eigenzinnig bezoekt hij zeer veel cafés. Daar wordt gepraat, daar vind je gezelschap. Alhoewel. Je moet niet alles voor waar aannemen wat er rond een toog verteld wordt.Alles wordt onder invloed van de nodige alcohol wel uitvergroot,maar je neemt het met een korreltje zout... en vervolgt je eigen weg.
Het nieuwe wielerseizoen start,meteen drukke tijden voor de seingevers.
Deze morgen werd ik wakker met het nieuwsbericht dat Hugo Chavez, president en revolutionair, aan kanker overleden was. De berichtgeving was natuurlijk gekleurd: het was een linkse populist die aan de bevriende en linkse buurlanden gratis (!) petroleum uitdeelde.Men zei er niet bij dat Chavez consequent een ander economisch model probeerde te ontwikkelen dat het kapitalistische Westen bestreed en de Latijns-Amerikaanse landen anders organiseerde. Met andere woorden: Chavez toonde aan dat een andere economie,niet op winstmaximalisatie gebaseerd mogelijk was.
Ik vond een boekje van Chavez zelf " Cuentos del Aragnero", waarin hij zijn autobiografie in juli 2012 neerpende. Het zit hierbij (klik op het beeldje) voor iedereen die het in het Spaans wil lezen. Het is geen literair meesterwerk,daarvoor is Chavez te veel een verteller, een volkmens. Ook is het in spreektaal geschreven waardoor er hier en daar wel woorden zijn, die niet in een woordenboek terug te vinden zijn.Maar al bij al blijft het begrijpbaar.
Het boek start met verhalen over zijn kindertijd, zijn familie en zijn roots. Zo leerde hij lezen en schrijven aan zijn oma, zijn ouders waren arme onderwijzers uit de Sabaneta,een streek in de buurt van de oliestad Barinas. Via de verhalen over zijn familiegeschiedenis ontdekte hij Simon Bolivar, de bevrijder van de Spaanse kolonisatie. Chavez leerde dat geschiedenis geen statisch gegeven is,maar een proces van opeenvolgende veranderingen,van gebeurtenissen die een reactie waren op elkaar gericht op vooruitgang.
De tweede belangrijke stap in het leven van Chavez is zijn opleiding in Caracas aan de militaire school waardoor hij waarden als kameraadschap, solidariteit en discipline ontdekt. In 1975 vindt hij als bij toeval een zwarte Mercedes met in de koffer boeken van Marx- Lenin en Federico Brito Figueroa. Deze Venezolaanse historicus en antropoloog schreef meer dan 30 boeken over Venezuela en analyseerde haarfijn de problemen van grootgrondbezit en de slavernij in de koloniale tijden.
De Revolutionaire Bolivariaanse Beweging poogde een militaire staatsgreep tegen het regime uit te voeren,maar mislukte. Toch werd de beweging de basis van wijkcomités en een volksbeweging opgebouwd naar Cubaans model. Chavez won er de presidentsverkiezingen mee.
Het was het model waarmee hij een totaal nieuwe staat uitbouwde met de herziening van de grondwet, nationaliseringen en landbouwhervormingen, onderwijs en gezondheidszorg en een winkelketen met goedkoop voedsel voor de armen.
In de praktijk waren er toch wel enkele schaduwkanten : een verregaande militarisering van de staat waardoor het leger uitgroeide tot een grote interne macht, de kwaliteit van het voedsel in de staatswinkels was soms ondermaats, de groeiende criminaliteit bleef een groot probleem.
Chavez gaf urenlange toespraken en interviews in zijn programma ' Alo presidente'. Hij zong volksliederen, dikwijls vals,maar volgens iedereen ' zeer mooi' en in zijn boek lees je ook de nodige zelfspot. Want voor hem was de revolutie: " vaderlandsliefde en humor"
In de cyclus hedendaagse filosofie was er een avond waar we zelf een poging tot filosofie zouden uitproberen met duiding door Willy Coolsaet achteraf. De formule van filosofiecafe uitgetest in Waregem.
Eerst over de inhoud: het gesprek en de meningen kwamen zeer langzaam op gang, een duidelijke afbakening en het begrippenkader zat niet meteen in de heterogene groep.De voorbereidende tekst van Rudolf Boehm was niet het uitgangspunt van de discussie, maar de allerindividueelste mening van de deelnemers. Het bleef een beetje ronddraaien in de erfelijkheidsleer en het ontstaan van de wereld tot het begrip "ziel" in de discussie opdook. Meteen bleek het immateriele element en het geloof in de reincarnatie toch sterk aanwezig bij een deel van de deelnemers. Tolerantie voor andere meningen was de nieuwe vluchtweg die werd aangereikt vanuit de meningen die bij het hier en nu bestaan bleven, het begrip eindigheid en er is niets na de dood. Een nieuwe poging om de grens van de discussie te verleggen maakte dat de believers in een leven na de dood uit de kast kwamen. Willy Coolsaet vond het welletjes.
Hij las een tekst voor van Martha Nussbaum waarbij eindigheid als een voorwaarde voor het goede leven werd aangegeven. Zijn ganse vertoog kwam er op neer dat je ongelukkig wordt als je gelooft in een of andere vorm van leven na de dood. Willy toont aan dat het begrijpelijk is dat we vluchten met als oorzaak de last van het leven. De eindigheid heeft positieve en negatieve aspecten. Ze drijft ons van project naar project, maar ieder project blijft eindig.
Willy had het niet gemakkelijk met de discutanten die in hun eigen ideeen bleven hangen en het grotere begrippenkader van de discussie niet door hadden De deelnemers waren zeer tevreden, de professionele filosoof bleef een beetje op zijn honger en vond de formule niks voor hem.
