Vandaag is het secretaressedag. De dag dat een wat moderne "baas" zijn "hulpje" met een bloemetje naar huis zend en daarmee meteen alle norse opmerkingen vergoeilijkt. Nu blijken er meer en meer andere namen voor dergelijke functies op te duiken: zo zou het woord Management assistent beter aansluiten bij de evolutie die de functie doormaakt.Moet het juist lukken, wij zijn net begonnen aan de oefening functieomschrijving bij ons in het bedrijf. Een dergelijke functieomschrijving dient natuurlijk niet alleen om op het adreskaartje of aan de deur van het bureau te hangen, nee uiteindelijk wordt alles wat op papier staat " gewogen" en via een indrukwekkende adacadabra omgezet in een loonschaal. De start is reeds veelbelovend: op amper 120 werknemers zijn er niet minder dan 43 ontwerp functieomschrijvingen. De assistent manager of in onze bedrijfstaal de directiesecretaresse bestaat in niet minder dan drie verschillende versies. Ja er zijn er welgeteld drie.We hebben dus nog wat puzzelwerk voor de boeg. Bij dit alles slaat de titelatuurstrijd onvermoeid toe.Zo wordt een chauffeur een technisch medewerker, een IT-mederker een Microsoft Certidied Software Engineer Informatica, een lay-outer een grafist van de communicatiedienst, een biblothecaris een medewerker documentatiedienst: kortom er zijn verschillende soorten werknemers in ons bedrijf. Meestal gewoon medewerkers, soms met een meer ingewikkelde titel, afhankelijk van hun loonbriefje of hun plaats in het organogram. Ik verwacht nog mooie dagen bij deze oefening. Wellicht kan het personneel zijn verbeelding eens volop laten sprelen en nieuwe titels uitvinden. Eentje is er al een tijdje mee bezig. De vertaaldienst werd omgedoopt tot Airco, de Applied Interlinguistic Real-time Communications Officer. Leuk niet ?
De Chileense brigade Ramona Parra schilderde samen met de kinderen van het Zee-preventorium uit De Haan een prachtige grote muurschilderij in het kader van Beaufort03. Dit kunstenaarscollectief werd in 1968 gesticht als jeugdafdeling van de Chileense communistische partij.Zij werden genoemd naar het Chileense jonge meisje Ramona Para dat bij een protestactie in 1948 van de vakbond tegen het "plastiek-geld" door de politie doodgeschoten werd. De Chileense arbeiders waren verplicht hun voedingswaren in de winkels van de werkgevers te kopen. De protestacties begonnen toen de werkgevers de prijzen omhoog dreven en zich niet hielden aan de afspraken. Murales zijn politieke kunst.Toen Allende in 1970 president werd, nam de actie met de murales uitbreiding overal in Chili.Bij de staatsgreep van 1973 verdwenen de meeste leden van de BRP. Bij het referendum in 1988 begon de BRP een grote campagne en werden de murales een aanvaard expressiemiddel in Chili. Een van hun vele slogans is onder meer: " je kan bloemen afsnijden, maar de lente kan je niet tegenhouden" De murales spreken aan door hun eenvoud en hun kleuren. Je moet geen artiest zijn om een murales te maken. De meeste murales worden trouwens gemaakt samen met de buurtbewoners en de kinderen.Het is een stedelijk fenomeen en de murales maken gebruik van symbolen en letters zoals de duif, handen en de Chileense vlag. Vele murales werden in de illegaliteit geschilderd: het werk moest dus snel en efficient gebeuren.De artiesten op de opening van Beaufort waren niet zo positief over de huidige situatie in Chili: de werkgevers gijzelen de regering met chantage: het leger kan zo ingrijpen...
De uitspraken van de Paus bij zijn Afrikatrip over HIV-Aids en het condoomgebruik zijn hemeltergend. Condoomgebruik zou zelfs deze ongeneeslijke ziekte bevorderen ! Deze conservatieve paus zet de lijn van zijn voorgangers verder. Sex is alleen gericht op voortplanting. Er moeten kindjes aan te pas komen.Liefde mag eventueel,maar is absoluut niet nodig.Het instituut "Kerk", moeit zich zelfs met de gevoelens van een koppel. De kerk wordt wel echt goed in het verbieden van alles wat met liefde en relaties te maken heeft, in sommige gevallen is het zelfs omgezet in het haten van ... Dit maakt deze uitspraken in een hongerend Afrika nog wereldvreemder. Een groot stuk van de Afrikaanse armoede heeft immers te maken met de aangroei van de bevolking en de onmogelijkheid om via de binnenlandse voedselproductie al die nieuwe magen te vullen.Alle Afrikaanse landen zijn de laatste decennia immers geevolueerd van kolonies met een voedseloverschot en export, naar "onafhankelijke" landen die voedsel moeten invoeren. De hulpverlening in de meeste Afrikaanse landen is verschrompeld tot noodhulp en weinig structureel. Overal zijn ambtenaren klaar om via via een centje bij te verdienen en hun te karig loon aan te vullen. Om dan nog van de corrupte politici te zwijgen, die de oude stammengrenzen niet kunnen overstijgen. In die context zijn de uitspraken van de paus gewoon misdadig door te zwijgen over het onrecht...
Ik moest het even nakijken, maar blijkbaar schreef ik de laatste maanden nog geen letter over de economische situatie waarin wij, Europa, de wereld in verkeren.Het is crisis. De oorzaak ? De steeds weerkerende verleiding om fictief geld te scheppen.Eerst was er de ruilhandel, dan werden goederen vervangen door een standaard die men goud of koper noemde. Daarna werd de goudwaarde vervangen door papier, daarna door plastiekgeld. Nu is de waarde vervangen door een fictieve waarde (efqu) van een goed of een bedrijf dat zou kunnen verkocht worden. Het systeem waarin we leven slaagt er steeds in om een meerwaarde te scheppen, die niet bestaat en nergens aan beantwoordt. Op basis van deze theorie wordt een beperkte groep rijk en een grote groep arm. Wij zijn dus niet goed bezig. De mannen die in Fortis werken weten het reeds maanden: je leeft in grote onzekerheid en je kunt er eigenlijk niks aan doen.Dit was zowat de conclusie van het regeringsoverleg over de crisis vandaag. We kunnen niks doen. Aangezien we de meest geglobaliseerde economie zijn van de wereld en vooral leven van de export kunnen we in ons land weinig doen om de export veilig te stellen. De werkgevers zien het natuurlijk even anders en willen dat we onze loonhandicap t.ov Duitsland ( volgens hen 8%) recht trekken via inleveringen en besparingen. Voor zover ik er iets over weet is dit het probleem niet: Duitsland zet reeds jarenlang alle Europese regelgeving naar zijn hand om een concurrentievoordeel te verwerven. Ik moet zeggen : het lukt hen aardig.Zij hebben zo wat alle voorzitters van de Europese vakbonden en de Europese werkgeversfederaties binnen. So what ? Ons Belgische Opel zal eventueel dank zij de Angela Merkel overleven ? Kijken we nog even bij de Franse buren. Blijkt dat 75% van de winsten in 2006 naar de aandeelhouders werden uitgekeerd,16 % naar de loontrekkenden ging en 9% gebruikt werd voor nieuwe investeringen. De boodschap is duidelijk: aan het "schof trekken" iedere dag en morgen zien we wel. Dat er crisis is heeft dus ondermeer te maken met de graaicultuur en het beleid op korte termijn...
De Internationale vrouwendag op 8 maart werd voorgesteld door Klara Zetkin op het Internationaal vrouwencongres van de 2° Internationale in 1910. Deze Duitse lerares was een zeer linkse madam die zelfs met het wapen in de hand had deelgenomen aan de Commune van Parijs.Zij streed onvermoeid voor de vrouwenrechten. Toen was dat: het verbod op vrouwen en kinderarbeid, het verbod om vrouwen in ongezonde industrieen te werk te stellen en voor meer gelijke kansen voor de vrouwen. De socialisten wilden immers dat de vrouwenarbeid gewoon afgeschaft zou worden. Begrijpelijk, maar voor de vrouwen onaanvaardbaar. Vroeger was de droom van vele arbeiders dat zijn vrouw thuis kon blijven, dan werden ze niet lastig gevallen door andere mannen en werd hij alvast thuis goed verzorgd. De politieke eisen van de vrouwen zoals het algemeen stemrecht waren de volgende eisen van de Internationale vrouwenbeweging. We weten dat vrouwen in ons land zeer lang op het stemrecht moesten wachten,veel te lang omdat de toenmalige socialistische leiders dachten dat alle vrouwen katholiek zouden stemmen. Klara Zetkin was ook een harde anti-militaristische tante. In 1913 schreef zij ( als Duitse in de 1° wereldoorlog) een open brief aan de Britse vrouwen waarin zij opriep tot een gemeenschappelijke strijd waarbij de internationale vrede en het socialisme hun gezamenlijk einddoel zouden zijn. Haar anti-militarisme en de bewondering voor de Russische revolutie dreven haar politiek tot een breuk met de socialistische partij, toen die in het parlement voor de oorlogskredieten stemde.Zij werd de medeoprichtster van de Spartacus groep en de Duitse Communistische partij en vertegenwoordigde die partij onafgebroken in het parlement. In een striemende rede van 1932, zij was toen reeds blind en lichamelijk uitgeput riep zij de parlementsleden op om de arbeidersklasse te mobiliseren tegen de Nazi's. In 1933 stierf zij in de USSR, haar lichaam werd bijgezet in de muur van het Kremlin. De vrouwendag was een echt feest in de toenmalige DDR. Het was een dag waarop de mannen ten dienste moesten staan van de vrouwen, ook op het werk. Bij wijze van boutade: nu is het iedere dag Internationale vrouwendag.....
Ik had het er even moeilijk mee. Maar toch ik wou iets schrijven over Jaap Kruithof naar aanleiding van zijn overlijden. Ik kende hem niet persoonlijk, mijn madam wel. Toen we elkaar voor het eerst spraken aan het Joods kerkhof in Praag was het vrij eigenaardig: wat deed een verdediger van de Palestijnse zaak aan een holocaustmuseum in Praag.Later werd me duidelijk dat het verdedigen van een zaak niet betekent de ogen sluiten voor een andere, historische,werkelijkheid. Maar controverse is dikwijls gewoon een open geest behouden en je niet laten opsluiten. Ik greep in mijn bibliotheek terug naar een boekje van Kruithof:" Links en rechts", kritische opstellen over politiek en cultuur.Een boekje uit 1983, toen crisis en werkloosheid de linkse intellectuelen regelrecht de werkloosheid of in een nepstatuut dreef. Zijn toenmalig boek over " arbeid en lust" waarbij jaap kruithof aantoonde dat arbeid een fundamenteel onderdeel van een menswaardig leven is, kon nooit op veel belangstelling rekenen binnen de progressieve middens. Wat zegt Kruithof nu over rechts en links ?" Rechts is voor tolerantie, soepelheid, ruimdenkenheid. We mogen nooit fanatiek, dogmatisch worden. Via dialoog en bezinning komen we er wel. Links gelooft het niet, omdat rechts niet van goede wil is. De bestaande orde moet verdwijnen." De woorden van Kruithof zijn profetisch. De tegenstelling tussen links en rechts is gebaseerd op de economische werkelijkheid: wie profiteert ? Wie verdient geld ? En Kruithof schrijft: Europa zal moeten inleveren om een rechtvaardige wereld tot stand te brengen. Dit kan volgens hem door het echte socialisme waarbij de anarchistische eis tot reeële stopzetting van de machtsconcentratie in handen van een of meer elites waargemaakt wordt. Daarbij moeten we negativisme en defaitisme bestrijden evenals het mechanisch optimisme. Een smalle weg tussen gevaarlijke klippen.
De Algemene Centrale van het ABVV viert haar 100ste verjaardag met een
prestigieuze tentoonstelling over onze sociale geschiedenis. Niet de
Algemene Centrale alleen komt in beeld, maar de hele ontvoogdingsstrijd
van de werkende bevolking.
De tentoonstelling begint bij de grote industriële revolutie en
blijft stilstaan bij het ontstaan en de groei van de vakbeweging, de
grote sociale conflicten, de belangrijke stappen naar sociale rechten
en sociale zekerheid.
Er worden niet alleen documenten en fotos getoond, er zijn ook
markante geluidsopnamen en filmfragmenten. En oude gerestaureerde
vakbondsvlaggen. En soms kan je mij als gids meemaken.
Tentoonstelling van zaterdag 7 maart 2009
tot zondag 5 april 2009
alle dagen van 10 tot 20u
op donderdagen tot 22u
Ateliers des Tanneurs
Huidevettersstraat 58
1000 Brussel
TOEGANG
3 euro
gratis voor
-18, +60, studenten, werklozen
Gratis
toegangscoupons te
vinden in De Nieuwe Werker en andere
publicaties van het ABVV
Jan Verplaetse is geen gewone filosoof. Hij wil zich afzetten tegen de post-modernisten door zich uitsluitend te baseren op echt ( neurologisch) onderzoek.Toch doceert hij filosofie en was hij te gast op onze filosofie-reeks.Hij onderzoekt of moraal, of morele principes die in ons brein verankerd zitten. Blijkbaar wel, anders zou hij er geen boekje over schrijven. Jan Verplaetse maakt een mooie en nieuwe indeling van de verschillende soorten moraal die een mens (en soms ook een dier) zouden bezitten.Hij heeft vijf vingers aan zijn hand: de hechtingsmoraal, de geweldmoraal, de reinigingsmoraal, de samenwerkingsmoraal en tenslotte de beginselmoraal. Deze soorten moraal komen voor, onafhankelijk van plaats, tijd en cultuur. Jan Verplaetse kan alles plaatsen: als een volleerd onderzoeker laveert hij met voorbeelden en verantwoordingen door alle maatschappelijke fenomenen. In ons brein vindt hij clusters die wijzen op het bestaan van morele principes; Als jurist wil hij die toetsen aan de Internationale en Europese verklaring van de rechten van de mensen. Los van de emoties wil hij die toesten aan algemeen aanvaardde rechtprincipes en wetten. De rest is voor hem bullshit en geen item. Opmerkelijk: psychopaten kennen geen angst en zijn daarom juist gevaarlijk.Zij reageren to the point en zijn daarom weinig voorspelbaar.Jan Verplaetse beweert dat dit ook in de hersenen gedetecteerd kan worden. Jammer genoeg blijkt een hersenscan geen waarborg te zijn om te weten of een misdadiger zal toeslaan of niet. Cynisch is dat er zelfs succesvolle psychopaten bestaan die dik carriere maken in het bedrijfsleven. Ik had het vroeger al gedacht, maar nu wordt dit ziekte- en maatschappijbeeld van egocentristen door wetenschappelijk onderzoek bevestigd. Dat Nederland in deze voorop loopt zal ook geen toeval zijn. Wij eindigden dus aan de rand van de samenleving in de zoektocht naar moraal. Niet verwonderlijk, gezien er nog zo weinig wetenschappelijk onderzoek is naar wat is er slecht, wat is er goed ? Ondertussen lees ik in Vacature dat een hersenscan wel bruikbaar is bij sollicitaties om na te gaan of een sollicitant bekwaam, actief enz... is voor een job in het bedrijf. George Orwells brave new world komt snel dichterbij..
Gisterenavond filosofie met Freddy Mortier. De vraag was of God bestaat, nuttig is misschien wel overbodig, zelf schadelijk zou kunnen zijn.Op de geboortedag van Darwin kwamen we natuurlijk ook terecht bij het Intelligent Design concept waarbij de natuur een ommetje is om het bestaan van God te bewijzen. Freddy waarschuwde vooraf: het is niet omdat hij zijn redeneringen eenvoudig uitlegt, dat zijn bibliotheek thuis niet vol staat met theologie. Hij had het over de godsdiensten die geloven in een God: het jodendom, het christendom en de Islam. Diegenen die niet in een God geloven zijn een ferme minderheid, want meer dan 53% in de wereld is er van overtuigd dat God bestaat. Alle mogelijke godsbewijzen werden netjes in categorien ondergebracht en naar de prullenmand verwezen. Maar wat is de functie van dit godsgeloof ? Ordening in de samenleving ? Normering ? Macht ? Een van de aanwezigen vond godsgeloof een sterkte voor zwakke medemensen, een andere stelde juist dat gelovige jongeren wel sterk uit de hoek komen. Blijkbaar doet geloven in een god veel mensen tot rust komen, biedt het een houvast in een wereld die zij niet begrijpen.Als je dan ziet dat godsdiensten kunnen teruggebracht worden tot kledijvoorschriften of wat je wel en niet mag eten of drinken en hoe je je moet gedragen ( door elkaar: lang haar, geen alcohol, geen seks voor het huwelijk, wel of geen hoofddoek) dan blijkt dit eigenlijk niet zo veel met een godsbeeld of een godsdienst te maken te hebben. Het zijn gewoon voorschriften die gegroeid zijn uit de omgang ( of niet-omgang) met elkaar. Freddy Martens nuanceerde wel de tegenstelling tussen theisten en atheisten en agnoctici: iedere godsdienst kan " getemd" worden. Hij bedoelde daarmee dat iedere godsdienst na vele eeuwen wel van zijn bloederige en scherpe kantje verlost wordt. En daar mee kan hij wel leven, als ze hem tenminste gerust laten en het wijsvingertje achterwege laten... Ik moest op het einde van de filo-avond terugdenken aan de financiele crisis die we nu meemaken en de spreuk die op het one dollarbiljet staat: in God we trust; Maar blijkbaar gelooft de financiele wereld zelfs niet meer in God.
Het FSM is voorbij: meer dan 150.000 deelnemers, vooral jongeren. De eindbalans klinkt positief, de organisatoren zijn uiterst tevreden. Hun stem werd wereldwijd gehoord.De formule wordt niet in vraag gesteld. Voor de toekomst denkt men onder meer aan de organisatie van een regionaal Forum in de USA- met de stille hoop dat Obama de wenk begrijpt- en een nieuw sociaal forum in Afrika, Senegal is officieel kandidaat, Zuid-Afrika informeel kandidaat. Van de Belgische kant zagen zij het ACV met een 20-tal deelnemers op de Belgische avond en hun talrijke tussenkomsten op het syndicaal forum van het Internationaal Vakverbond. Ook het commite tegen de armoede van Francois Houtart was zeer actief aanwezig. Van politieke kant de Brusselse groene Isabelle Durant, die trouwens op een zandbank liep met een bootje en door de brandweer moest ontzet worden. Het ABVV dan. De ABVV afdeling van luik was met een jonge en dynamische delegatie present. Zij schrijven ook een blog over hun ervaringen: http://lidge-a-belem/blogspot.com> Op een plezante manier schrijven zij hun indrukken neer over het sociaal forum met veel foto's en zelfs video. Het geeft de groep de gelegenheid hun individuele indrukken te bespreken en gemeenschappelijk te maken. Hun strijdkreet weerklink meermaals: solidarite avec les chouchous, mijn taalkennis is te beperkt om er iets zinvol van te maken, maar dat zal wellicht totaal naast de kwestie zijn. Ik kwam zelf in Le Soir op zondag, waar ik als leider van de AC werd opgevoerd.Ik vertelde veel meer aan de journalist maar hij schreef dat de doelstellingen en de aangewende middelen in dit WSF wel veel door elkaar gehaald werden. Ondertussen loopt het hotel snel leeg> Het WSF verdwijnt van de voorpagina's van de kranten en de TV .Deze morgen verkocht een mevrouw gevonden T-shirts aan de hoteluitgang, de mevrouw die bonbons verkocht trok deze avond met een volle mand huiswaarts. In de straten is de politie verdwenen de bedelaars en de daklozen komen terug hun vertrouwde plaats innemen. De echte problemen van Brazilie zijn er terug: de armoede en de werkloosheid,de onderontwikkeling en het geweld, de vuilbakken staan opnieuw overal op de stoep...
Deze morgen een ontmoeting met de CUT, de Braziliaanse broedervakbond.het speciale aan het Braziliaanse vakbondssysteem is dat er slechts een vakbond erkend wordt in de regios die mag onderhandelen in de bedrijven. En er zijn zoals in Belgie natuurlijk drie vakbonden. Stel je voor bij ons zou het ABVV in West-Vlaanderen nergens een poot aan de grond krijgen: alles zou ACV zijn. Het is dus zeer eenvoudig om vrije zones af te bakenen en te bepalen dat er daar geen vakbond in het bedrijf komt. In de bedrijven bestaat zoiets als een ondernemingsraad die ook de conflicten tussen werkgever en arbeiders moet oplossen, maar dat werkt gewoon niet goed zo dat de meeste zaken gewoon voor de arbeidsrechtbank komen. De huidige sociale wetgeving dateert van de jaren dertig en zou dringend moeten aangepast worden. De officiele arbeidsduur bedraagt nog steeds 44 uur per week. Het minimumloon is 465 reales per maand (delen door drie = dus geen 200 euro) en wordt nu op 1 mei geindexeerd,in de loop der jaren wordt dit geleidelijk 1 januari. Het gaat er hier niet zacht aan toe bij een arbeidsconflict. De leraren staakten ongeveer 40 dagen en ontvingen slechts een loonsverhoging van 40 reales. Betogingen werden door speciale politieploegen - choque policia-hardhandig uiteengeslagen in een wolk van traangas. Er is geen stakingskas, er worden collectes gehouden om de grootste problemen van de stakers te kunnen oplossen. De leraren werken in zeer slechte omstandigheden: meerdere scholen om over een volledig uurrooster te beschikken. een belachelijk laag loon van 1000 reales voor een 40-urenweek met een universitair diploma, bouwvallige leslokalen.Zij krijgen wel een toelage om eens naar de cinema te kunnen gaan. Nochtans is het analfabetisme een blijvend probleem, maar de methodes ontwikkeld door Paolo Freire blijven uit het officieel onderwijs gebannen. De Cut heeft 380 aangesloten bonden en 7 miljoen leden, het lidgeld wordt gewoon van het loon afgehouden door de werkgever. Er zijn veel vrouwen lid omdat er een toelage is voor het moederschapsverlof waarbij je een attest nodig hebt dat je werkt en bij een vakbond aangesloten bent. Na het gesprek vertrek ik opnieuw naar het wereld sociaal forum. Het is slotzitting. Het regent enorm en de vele tentjes doen denken aan de moddertaferelen uit Woodstock.Ik wissel een ABVV-vlag uit met een CUT secretaris van de electriciteitssector. De man is zo gelukkig over ons gesprek dat hij op de slotzitting met de ABVV-vlag staat te zwaaien. Wij zijn dan toch een beetje zichtbaar op de afsluiting van het Wereld Sociaal Forum....
Een sociaal forum is een gelegenheid om te netwerken. Het zal er vandaag duidelijk in zitten. Eerst de onderzoekers van het Observatoria Social. Een organisatie die opgericht werd door de vakbond,maar nu onafhankelijk is. Er werken een 20-tal mensen,waarvan 16 onderzoekers. Zij onderzoeken of de multinationale bedrijven ook doen wat ze zeggen te doen. Zij onderzoeken of de akkoorden van de Internationale Arbeidsorganisatie door de bedrijven wel gerespecteerd worden. Wat moeten we ons daarbij voorstellen ? Of er bijvoorbeeld geen kinderarbeid is in hun productieketting, of de veiligheid en gezondheid wel ok is in het bedrijf, en of het sociaal overleg wel een kans krijgt. Zij maken een akkoord met de vakbonden die in het bedrijf actief zijn en het management over wat ze nu gaan onderzoeken. Dit gebeurt tot in het kleinste detail zoals de vragenlijst of de interviews. De tijd is om, ik moet snel naar de volgende afspraak. In de taxi vertelt een Braziliaanse medereiziger over zijn werk. Hij werkt voor een organisatie die de inspraak op alle nivo's wil bevorderen door opleiding aan vertegenwoordigers in de raden. De raden zijn inspraakorganen voor de burgers, die advies kunnen geven aan de gemeenteraden, de provincieraden en zelfs aan het parlement. Die inspraakburgers worden voor de helft verkozen, voor de andere helft aangeduid door de politieke partijen. Maar de inspraak functioneert slecht: omdat sommige inspraakburgers verschillende raden cumuleren, hun dossiers niet goed voorbereiden,soms nauwelijks weten wat hun functie is. De raden zijn ook de vijver waaruit de politieke partijen nieuwe mandatarissen voor de verkiezingen recruteren. Molli staat me reeds op te wachten aan de vakbondstent in het Sociaal Forum.Zij is van Zuid-Afrika, sociologe, secretaris van de Num voorzitter en enthousiast. We hebben het over de vele veranderingen in de vakbondsstructuur en de weerslag daarvan voor het HIV-Aidsproject. De vrouwen kunnen het project een nieuwe dynamiek geven. Molli knikt enthousiast, maar ze blijft met de voeten op de grond en zal ons gesprek netjes neerpennen in het verslag dat zij zal maken voor haar vakbond over het wereld sociaal forum. Op basis van de reacties van de struktuur zullen we dan verder werken en de draad opnieuw opnemen.Molli gaat dan naar een ander seminarie waar zij zal spreken over de genderproblematiek. Al de partners van de projecten hebben een programma van tussenkomsten die vooraf gepland zijn. In de vakbondstent luister ik naar een Colombiaanse jonge kerel die krachtig de politiek van de regering Uribe veroordeelt. Hector, de nieuwe verantwoordelijke van de Uso-opleiding, legt me uit dat er een ganse groep jongeren uit de armste wijken van Bogotha op het Forum aanwezig is. We babbelen wat verder over het Uso-project tot een Franse AFP-journalist vraagt om ons te interviewen over het Sociaal Forum. Hector giet de hele energie en wereldpolitiek over hem uit vanaf de privatisering van petroleumbedrijven tot de problematiek van de biodiesel en de alternatieven die bestaan voor de monocultuur van de palmas.Al hoewel dit helemaal geen antwoord is op zijn vraag noteert de journalist vol vuur Hectors les. Nog een discussie over de problemen van de domesticas( verrassend de vele veiligheidsproblemen omdat de domesticas de vele electrische nieuwe huishoudtoestellen en de gebruisaanwijzingen niet kennen) en mijn dag zit erop...
In de kranten pagina's vol over het Sociaal Forum. Groot nieuws: Lula belooft de crisis te lijf te gaan door 1 miljoen huizen te bouwen en dit te financieren met de winsten van Petrobras, de Braziliaanse oliemaatschappij.Op het sociaal Forum wordt wel gediscussieerd over de economische crisis, ook het ABVV doet wel hier en daar zijn zeg en komt actief tussen in de honderden seminaries. Maar naast netwerken moet er ook tijd zijn om een en ander te bezoeken. S'morgens gaan we in een biologisch park wandelen waar niet minder dan 1600 verschillende planten staan en een kleine zoo ons doet denken aan het ABVV met grote krokodillen, veel vrije vogels en een eenzame luiaard. In de namiddag poogt het ABVV een creatieve noot te brengen op het Sociaal forum en de aandacht te trekken voor het thema decent work. Een Chinese vrijwilliger uit Luik moet met zijn voeten in een groot aquarium staan en aan een electriciteitskast werken. De boodschap is dat we dergelijke onveilige en gevaarlijk arbeidsomstandigheden door syndicaal werk moeten voorkomen. Ik heb het er wel wat moeilijk mee, maar de voorbijgangers vinden het leuk en meteen is een verkeerschaos op de smalle universiteitspaden een feit. Het moest allemaal niet te lang duren , zeker toen een groep betogende en zingende Brazilianen de straat voor zich opeiste. Ik wordt alweer geinterviewd door de Braziliaanse TV. Wat ik hier doe, wie ik allemaal ontmoet en hoe de linkerzijde de crisis in Europa denkt aan te pakken. De laatste vraag is niet gemakkelijk, want de linkerzijde in Europa is politiek bijna van ons continent verdwenen. Ik geef de visbak aan Greenpace, zij kunnen er wellicht nog echt iets mee doen. Daarna staat nog een bezoek aan een technische school op het programma om de problemen van de vissers-arbeiders beter te leren kennen.Blijkt een beetje een misverstand: de professor begon zijn uiteenzetting over de verschillende soorten vissen uit de Amazone. Niet alleen zijn er ongelooflijk veel vissen, maar wij wilden wel over iets anders discussieren en bijleren. De man begreep ons en legde een beetje uit hoe de traditionele gemeenschappen op een ecologisch verantwoorde manier probeerden te vissen.Op de vraag of er veel vervuiling was zei hij dat er zo veel water was dat dit echt geen probleem vormde. Misschien een beetje kort door de bocht. gelukkig nam toen een uitvinder-visser het woord. Hij had met plastiek flessen een fuik om garnalen te vangen uitgevonden. De traditionele fuiken waren uit palmbomen gemaakt en vernietigden grote stukken oerwoud. Twee maal winst: zo veel palmbomen gered en een zinvolle bestemming voor de alomvervuilende plastiekflessen....
Het Wereld Sociaal Forum is een gigantische gebeurtenis. Twee universiteiten met ongeveer 2000 workshops, honderden informatiestandjes, twintig grote tenten waar de ganse dag in drie shiften debatten, toespraken en discussies doorgaan, eetstandjes,optochten, duizenden deelnemers die de twee campussen doorkruisen. Dit alles in een temperatuur van meer dan dertig graden waarbij een regenbui nu en dan de temperatuur tot aanvaardbare nivo's terugbrengen. Na een tochtje door de haven stap ik de kathedraal binnen. De bedoeling was even op adem te komen, maar ik beland midden restauratiewerken. Het zij echt artiesten die centimeter per centimeter zeer geduldig de grote kathedraal herschilderen en de muren volledig reinigen. Ik klim tot tegen het plafond waarbij de zeer speciale stijl van de schilderij me leert hoe groot de perspectiefkunst van de middeleeuwse artiesten wel was. Na dit intermezzo duik ik opnieuw het Wereld Sociaal Forum in. Er zijn honderden leslokalen waar kleine workshops doorgaan. Ik zoek de workshop van het Braziliaanse Observatorio sociaal. Daar legt men uit hoe de slavernij in Brazilie aangepakt wordt. Want in Brazilie heeft men vastgesteld dat de slavernij nog echt bestaat. Dit zijn arbeiders die in ruil voor hun werk, geen loon maar onderdak en eten krijgen. Dikwijls in een boerderij. of in een klein fabriekje dat afval verwerkt of metaal recupereert. In de regio's waar het project met ondersteuning van de Duitse regering en de Internationale arbeidsorganisatie actief is, stelde men niet minder dan 43.000 gevallen van slavernij vast. Voor het project volstond het niet de arbeiders vrij te krijgen via een tussenkomst van de overheid. Men moest ook een programma van sociale integratie voorzien met opleiding en een andere en nieuwe job. Uiteindelijk kon men na drie jaar fier vertellen dat 500 arbeiders met succes werden opgeleid en een nieuw bestaan hadden gevonden dank zij het project. Goede resultaten,wanneer men dit kleinschalig project zou vergelijken met de begeleiding van de langdurige werklozen bij ons. De workshop was volledig in het Portugees, ik zal dus veel zaken maar half begrepen hebben. In de groep zaten wel 20 vrouwen en een viertal mannen. Die indruk heb ik van het ganse Forum: zeer Braziliaans en enorm veel jongeren, vooral vrouwen. Een taxichauffeur zegt met een vettige knipoog, dat de Braziliaanse vrouwen er best mogen zijn, ik kan hem geen ongelijk geven.Er waren veel geplande tussenkomsten in het seminarie. Van de vakbonden, sociale organisaties en NGOs, veel toehoorders waren er niet. Ik was naast een Amerikaanse de enige luisteraar. Ik wilde daar kennis maken met de methode van het Observatorio Social en we maakten een afspraak op zaterdag in het hotel. De vijf belangrijke linkse presidenten( Lula, Morales, Chaves,Correo,en de president van Panama) van de latijnsamerikaanse regio kwamen in de rand van het Wereld Sociaal Forum een toespraak houden voor een elite van genodigden. Ik was er niet bij, ook op Internationaal vlak behoort het ABVV blijkbaar niet tot de belangrijkste deelnemers. De krant leert me dat de vijf presidenten een signaal wilden geven dat zij gezamenlijk de crisis zullen te lijf gaan... S avonds is er een Belgische avond en discussieer ik bijna de ganse avond met Mario Huaman en Hector van de Colombiaanse vakbond.Over de vakbond, het project en hoe de Belgische bonden zich verhouden tot de politieke partijen...
Het wereld sociaal forum is het antwoord van de anders-globalisten op de het economisch forum in Davos. Daar komen de topmensen uit de financiele en economische wereld samen om te onderzoeken hoe de rijken rijker kunnen worden en de armen armer. Dit keer weten ze het allemaal niet zo goed: de economische en financiele crisis brengt hen in verwarring en ze zijn verdeeld over de vraag hoe snel de crisis zal voorbij gaan. Zal deze crisis lang of kort zijn ? Zijn er landen of regio's die zullen ontsnappen aan dit geglobaliseerd fenomeen ? De pessimisten zeggen dat het ergste nog moet komen, de optimisten denken dat alles wel zal meevallen en dat de bui binnen het jaar over is. De realisten zeggen dat de crisis eerst financieel,dan economisch, sociaal en uiteindelijk ook de politiek zal aantasten. Maar het is duidelijk dat de mannen van Davos het niet meteen weten. De vlucht naar Belem is lang. De buurvrouw is niet erg spraakzaam,alleen waarschuwt ze me voor de veiligheidsproblemen in Brazilie. Een bloedige afrekening in een videofilm laat weinig aan de verbeelding over. Wanneer we landen in Belem is het panorama prachtig. De Amazone rivier en het woud vormen een groen tapijt. De temperatuur loopt wel op tot dertig graden. Het regent nu en dan: een warme frisse regen. In Belgie is de regen zuur, niet zoet zoals hier. Wij zijn amper een uur in het hotel Regente of we vertrekken met de bus naar het wereld sociaal forum met de bus. Een halve euro voor een uurtje sightseeing. We gaan meteen naar de tent van de Internationale vakbond maar de hitte drijft ons buiten. Probleem een: in het land van Imbev is geen pint te verkrijgen op de campus van de universiteit en van het wereld sociaal forum. Probleem twee: ik vergat onderbroeken in mijn valies te steken. S avonds vertrek ik meteen op zoek naar onderbroeken en verken de markt.De markt van de vele standjes op het wereld sociaal forum toont dat de andersglobalisten feitelijk samengesteld zijn uit veel vakbondsorganisaties, milieu-actiegroepen, ngo s en vormingsinstellingen maar ook zeer veel Braziliaanse katholieke organisaties. Juist voor het sociaal forum was er immers een conferentie van de bevrijdingstheologie, De eerste indruk is dat ik het lijvig programmaboekje nog eens moet doornemen om iets gerichter de grote oppervlakte binnen te wandelen. In de hall van het hotel bots ik op de partners uit de projecten. Het weerzien met Mario Huaman, de Colombianen, Ruanda is hartelijk.Maar ik ben moe en heb honger....
Ik begin stilaan mijn koffers te pakken om af te reizen naar Belem, Brazilie. Daar organiseert men van 27 januari tot 1 februari het Wereld Sociaal Forum. In Davos, Zwitserland komen jaarlijks alle mannen bijeen die de grote wereldproblemen bespreken, vanuit het standpunt dat de wereld er goed uit ziet maar dat er in de rand nog wel een en ander kan verbeterd worden. Een forum voor de machtigen uit deze wereld. Sinds enkele jaren organiseren de alternativos een tegenforum. Om uit te kijken en na te gaan hoe die andere, meer rechtvaardige wereld er kan uitzien. De plaats van de vakbonden is dus eerder op het alternatieve forum dan op het forum van de machtigen.Alhoewel, ACV voorzitter Luc Cortebeeck zit in Davos, niet in Belem. Je moet kunnen kiezen..Een 70 Belgen kozen voor Brazilie, maar 11.11.11 heeft blijkbaar dit jaar geen tijd of geen middelen... Mijn programma is reeds goed gevuld: ik wil er het observatorio social van de Braziliaanse vakbond ontmoeten, de Zuid-Afrikanen van de NUM, de Palestijnen, de Colombianen,nagaan hoe het met de alfabetisering in Brazilie is gesteld, hoe de campagne decent work nu verder zal gevoerd worden enz... Het is een uitgelezen kans om na te gaan of ik wel voldoende mee ben in de strijd tegen de globalisering en of ik wel alle tendenzen op wereldvlak voldoende onderken. Je kan wel veel zien op websites en veel boeken lezen, niet altijd heb je het wel voldoende door wat er juist aan de gang is. Dit wereldforum wou de focus leggen op de milieuproblematiek en de bedreigingen voor de inheemse volkeren van de snelle industriele opmars. Door de financiele crisis zal het accent ongetwijfeld verschuiven naar een alternatief antwoord op de bankencrisis. Want tot op vandaag zijn er veel analyses, maar weinig coherente oplossingen. De komende dagen zul je meer kunnen lezen over mijn ervaringen op deze blog....
Johan Van Geluwe wordt 80. Tijd voor een babbel, want zijn
werk wordt nu overal erkend en de exposities volgen elkaar in hoog tempo op.
Wenen, Essen, Hagen, , Antwerpen, Aalst, Kortrijk en binnenkort een groots
evenement in Waregem. Na Waregem Koerse geeft Johan Van Geluwe zijn antwoord in
Bepart. Opening 5 september, een datum om nu reeds in uw agenda te noteren
Maar ook in het Arenthuis in Brugge kan je momenteel zijn
virtueel museum van de museums echt zien. Een grote installatie met postkaarten
en ingangtickets van musea overal ter wereld .
Zoeklicht:
Je eigenlijk beroep is architect, hoe werd je kunstenaar ?
Johan Van Geluwe:
Ik woonde altijd in Waregem en mijn vader was ook architect.
Na mijn studies handel in het college vertrok in naar Gent-St Lukas- In die
tijd was het normaal dat de zoon zijn vader opvolgde. Een boerenzoon nam de
boerderij van zijn vader over, een architectenzoon werd architect. Ik heb in
die periode veel huizen en industriële gebouwen ontworpen en gerealiseerd. A la
tête du client. Mijn eigen huis, het huis van Georges Barbe en nog vele
anderen. Een huis voor iemand zetten schiep meestal een persoonlijke band, met
zijn goede en slechte kanten. Als architect moet je geen visie opdringen, daar
maak je alleen veel mensen ongelukkig mee. Op een dag belde de directie mij van St-Lucas met de vraag om full-time lesgever te worden.
Indien ik dit aanbod weigerde zou men het mij wellicht geen tweede keer vragen.
Ik stemde toe en begon een tweede carrière. Mijn activiteit als architect heb
ik, ondermeer omwille van fiscale redenen,afgebouwd.
Zoeklicht:
Wat was je eerste kunstwerk ? Wat is voor jouw kunst ?
Johan Van Geluwe:
Ik kan me niet onmiddellijk mijn eerste kunst werk
herinneren. Kunst om de kunst, dat werkt niet. Vroeger was kunst, kunst op
bestelling,in opdracht. Ik moet ook altijd glimlachen wanneer ik op een
uitnodiging van een vernissage of een opening lees dat de kunstenaar aanwezig
zal zijn. Maar de kunstenaar is altijd aanwezig bij een tentoonstelling van
zijn werk! Een kunstwerk moet niemand kwetsen. Je kan het in een museum stoppen
of in een kelder, je hebt de keuze. Een kunstwerk maken moet kunnen zonder al
te veel belemmeringen. Het moet vrij maken.
Ik val zo wat terug op het modernisme. Dat is de
kunstrichting uit het interbellum. Basisidee is dat we samen ergens naar toe
gaan, naar een toekomst van meer vrijheid en meer rede. Wat ik maak is een
installatie, het is een concept. Een idee. Ik ga een ruimte, een lokaal,een
museum bekijken en zie hoe ik met die
ruimte kan werken. Veel kunstenaars zijn bang van de ruimte, of van de leegte. Ik
werk juist met de elementen van de ruimte.
Veel van mijn werk staat in Essen. Ik werd namelijk vroeger
eens uitgenodigd voor een groepstentoonstelling in Hagen. Daar werd ik
geconfronteerd met het prachtige museum en de immense ruimte van de architect
Karl Ernst Osthaus, eveneens en architect. Trouwens Henri Vandevelde heeft dit
eerste museum voor de moderne kunst ter wereld uitgevoerd en gebouwd. Dit
museum is sindsdien vooral bekend voor zijn installaties en omwille van het
feit dat de gemeentelijke overheid voor het museum niet langer wilde betalen.
Installaties zijn hetgeen ik ook maak. Ik ga de ruimte
bekijken en slaap er dan een nacht of twee niet van. Ik lig dan te piekeren
over de mogelijkheden die er allemaal zouden kunnen zijn. Aan de hand van de
plattegronden en de plannen wordt haarfijn alles uitgetekend hoe ik het zie. En
dan heb ik natuurlijk medewerkers nodig die alles voor mij nauwkeurig
uitvoeren. Ik ben de regisseur, de conceptuele man.
Zoeklicht: Je surft mee op de actualiteit en maakt gebruik
van actuele begrippen ?
Johan Van Geluwe:
Ik gebruik de actualiteit, maar ik verwijs ook sterk naar de
geschiedenis en het verleden. Wij moeten de dingen en de mensen de plaats geven
die ze verdienen. Mijn namen en benamingen hebben een sterk verwijzend
karakter. Zo heb ik een Ubermuseum of het Museum van the museums gecreëerd. Dit
museum heeft een echt kabinet van een conservator. Ik ben dan ook de enige
directeur va n dit virtuele museum,
maar ook de enige kunstenaar. Dit museum omvat alles. Zo is er ook nog ART, dit
is het Art Recycling Museum. Dit was lang voor het mode was om alles te
recycleren; tijdens de periode van MAO had ik het Multinational ART Office en
MOM, in het engels is dat moeder, of onder het mom van. Ik gebruik graag
moderne woorden en meestal draai ik de betekenis om, in een andere zin. Ik
klasseer en verzamel op mijn manier. Iemand noemde mij ooit de tedere
anarchist. Ik voel me daar wel goed
bij.
Zoeklicht: Vorige
jaar was er een incident rond de 7 werken van onbarmhartigheid in Kortrijk ?
Johan Vangheluwe:
Ik was reeds lang van plan iets dergelijks op een locatie te
doen met als inspiratiebron de zeven werken van barmhartigheid. Dokter Gery Van
Tenderloo had een oude fabriek gekocht
en wilde een kunstencentrum inrichten en dacht aan een soort happening. Hij
kende mijn werk en vroeg me iets te doen .Ik heb dan die zeven nissen van het
klooster in negatief gevuld met letters met de
zeven werken van onbarmhartigheid te weten : de hongerigen decimeren, de
dorstigen verdrinken, de naakten verkrachten,de vreemdelingen vergassen, de
zieken euthanaseren,de gevangenen folteren en de doden recycleren. Er was veel volk en een deel van het publiek was
geschokt. Het stadsbestuur was bevreesd voor de reacties van het publiek. Maar
dat was juist een spiegel die ik aan iedereen wou voorhouden. En dat lukt niet
met een tableautje te schilderen of een etsje te maken. Dat van die
vreemdelingen vergassen is wel allemaal gebeurd ..
Zoeklicht: Je verkoopt geen werken ?
Johan Van Geluwe : Ik geef graag op mijn manier commentaar op wat ik
allemaal zie gebeuren, ik moet daarvoor geen werken verkopen. Dan kom je in een
commercieel circuit terecht van galerijen en prijzen. Mijn pensioen volstaat.
Ik wil andere kunstenaars niet beconcurreren. Trouwens, veel van mijn
installaties zijn imaginaire constructies. Het zijn mijn antwoorden op wat ik
zie, op wat men mij vraagt. Ik beleef er veel plezier aan, en dat volstaat.
Plots zitten we opgescheept met het crisisgevoel. Veel mensen worden daar onzeker en angstig van. Tijd voor nieuwe profeten, wichelaars en voorspellers.Kijken in de toekomst is meteen een remedie tegen onzekerheid. Het orakel van Delphi stuurde spionnen tussen de rijen wachtenden om op die wijze exact die dingen te voorspellen, die door de "gelovigen" verwacht werden.Meestal waren de voorspellingen conservatief en voor verschillende interpretaties vatbaar De giftenomzet steeg.De massa groeide aan. Het orakel was een directe verbinding met de god Apollon, gezeten op een driepikkel raakte zij in trance en kraamde zij een onbegrijpelijke taal uit, die dan door werd omgezet in voorspellingen en raadgevingen. Vandaag zegt de Italiaanse priester Gabriele Amorth dat Satan de financiele crisis georganiseerd heeft. Die Italiaan is de officiele duiveluitdrijver van het bisdom Rome en oprichter van de Internationale vereniging van Exorsisten. Niets nieuws onder de zon.Er is zelfs een tv-programma: het zesde zintuig; dat van dergelijke nonsens een wedstrijd maakt. En de astrologen, horoscopen en andere voorspellers tieren welig op internet, tegen geringe betaling. Helderziende Naomi,winnares van het zesde zintuig zei na een ontmoeting met Jp Vanbendegem:" Die man is enorm sceptisch. Indien hij een beetje verder zou staan in zijn ontwikkeling zou hij mij wel geloven. Hij is intuitief niet rijp.Ik ben er zeker van dat hij nog veel moet leren op zielsniveau" Meestal vallen die profeten snel door de mand, een beetje show en spectakel is dan ook mooi meegenomen. Via de sterren, of een glazen bol, speciale kaarten, pendels en wichels geven de voorspellers de "klanten " de indruk dat ze uniek zijn.Of dat het einde van de wereld nabij is. Om gered te worden, om te ontsnappen aan de doods-angst volstaat het de orakels te volgen. Wij kunnen alleen met de nodige "skepsis" onze portemonnee goed in de gaten houden voor deze oplichting...
Het kleine meisje uit Palestina maakt het overwinningsteken. Het heeft hoop op een andere en een betere toekomst. Het meisje woont in Hebron,waar onverdraagzame zionisten Palestijnen schrik aanjagen en aanvallen. Het kleine meisje heeft deze pose wellicht al dikwijls voor de toeristencamera's opgevoerd. Het heeft er succes mee.Meegenomen in dergelijke toestanden. Maar het kleine meisje had wellicht liever gespeeld met haar pop. Alleen ze heeft geen pop. Het kleine meisje doet de grote mensen na. Het overwinningsteken zit wellicht niet in haar gewone gebarentaal. Misschien werp ze liever kushandjes, maar de situatie in Palestina laat nu eenmaal weinig kushandjes toe. Het kleine meisje is zelfbewust en kijkt onbevreesd de toekomst tegemoet. Misschien kunnen we iets leren van het kleine meisje. Zoals dat je om de wereld te veranderen ook in je zelf moet geloven. Of dat rechtvaardigheid en kameraadschap niet uit de hemel ( wat een woord) zullen komen vallen. Of dat kleine meisjes de toekomst voor verandering zijn....
PS:Vandaag bombardeerde het Israelische leger Gaza-stad. Momenteel zijn er reeds 350 mensen gedood.Waarom ? Waarom een uitgehongerde bevolking bombarderen. Om Hamas te isoleren ? Om opnieuw de verkiezingen te winnen in Israel ? Verschrikkelijk, hoe een volk uitgemoord wordt. Israel beweert dat het enkel om een strijd tegen Hamas gaat. Maar de beelden van onschuldige kinderen en burgers in ziekenhuizen blijven op mijn netvlies kleven.Israel zegt dat het een daad van zelfverdediging is. Maar je kan geen slachtoffer spelen,terwijl je een volk platbombardeert.De speelgoedraketten van Hamas kun je niet vergelijken met de allesvernietigende Israelische oorlogsmachine. In deze oorlog moet je de kant kiezen van de slachtoffers die zitten opgesloten in de grootste gevangenis ter wereld: Gaza. Meer dan 7000 betogers in Brussel protesteerden op oudejaarsnamiddag tegen de Israelische agressie. Een betoging die scandeerde: wij zijn allemaal Palestijnen..
De uitdrukking Mexicaans leger geeft perfect weer hoe de meeste organisaties vandaag gestructureerd zijn: te veel officiers, te weinig soldaten.De gevolgen zijn gekend: weinig efficientie, hoge kosten, onduidelijkheid over de te volgen strategie, ontevredenheid van de werknemers die door de gangen giert.In sommige organisaties is het allemaal netjes op papier uitgetekend met een overladen organigram, in andere organisaties blijft de concretisering op zich wachten, in nog andere organisaties is de structuur virtueel of in de hoofden van de werknemers aanwezig.Maar het werkt niet, het frustreert alleen iedereen. Een vage en lange aanloop van een aarzelende blog, omdat het wel al te pijnlijk wordt om man en paard te noemen.Ondertussen is dit wel in besloten kring gebeurt,met een nieuwe reeks leugens en ontkenningen als gevolg. Laten we het dus over onze regering hebben, die de Fortiscrisis opnieuw in het volle gelaat terug krijgt en ondanks de vele miljarden ondersteuning stuntelend poogt een moeilijk dossier af te ronden.Plots duikt het Ijsland-scenario op. Indien de regering niks had beslist, dan waren niet alleen de Fortisaandeelhouders een pak centen kwijt, maar dan waren ook alle Fortiswerknemers hun job kwijt. In vele gevallen zijn de Forisaandeelhouders ook Fortiswerknemers. Zij kochten een pak bedrijfsaandelen, deels omdat ze toen in de sprookjes van hun werkgevers geloofden, deels omdat ze zich "verplicht" voelden, deels omwille van de belastingsvoordelen. We stevenen dus regelrecht af op een moeilijke periode, een echte crisis.Voor een lange of voor een korte periode ? Ook dit is koffiedik kijken. In crisistijden zijn er kansen voor solidariteit.In crisistijden zijn mensen geneigd samen te komen, te discussieren en te vergaderen. Buiten kan het koud zijn. Binnen kunnen we ons samen verwarmen...
