Een paar jaar geleden kon je er niet om heen: om de vijftien minuten volgde er een TV-spot die waarschuwde voor HIV/Aids en iedereen aanraadde te vrijen met condoom. Vandaag is er een heuse mediastilte omtrent het probleem. Is de aandacht weg, het probleem opgelost of bleken de dure mediacampagnes niet te helpen ? Of is er in het licht van het voetbalgebeuren een andere agenda die eerder een positieve noot over Zuid-Afrika moet laten zien ? Zaterdag blijft voor vele families in ieder geval de tradionele begrafenisdag van de slachtoffers: dit is niet veranderd.
Vandaag loopt er een grote HIV/Aids conferentie in Kaapstad met niet minder dan 5000 deelnemers ut de ganse wereld.De berichten die vanuit de conferentie komen zijn weinig hoopgevend. Zo bleek uit een onderzoek in Kwazulu Natal dat jonge meisjes op 15 geen HIV/Aids hebben,op 16 jaar heeft 10% HIV/Aids en op 22 jaar is 66% van de vrouzen HIV/Aids positief. Niettegenstaande de vele preventieve campagnes,niet tegenstaande dat iedereen in zijn familie weet hoe het zit met de ziekte. En daarbij wordt er onder druk van de crisis heel wat bespaard op de grote internationale projecten. In de praktijk groeit het onderscheid tussen het HIv?Aids beleid tussen het Noorden en het Zuiden sterk. De dure medicijnencoctails kunnen gebruikt worden in het Noorden, in het Zuiden worden ze onetaalbaar.Het Aidsbeleid in het zuiden verschrompeld dikwijls tot een veiligheidsbeleid en een beleid om de ziekte en de wieken zo veel mogelijk weg te stoppen. Hier wordt het wel echt moeilijk als je merkt dat TBC hoog op de behandelingslijst staat: om HIV weg te stoppen of omat het nog steeds de belangrijkste doodsoorzaak blijft in Zuid-Afrika ? In restaurants en cafes hangen nog steeds de gratis condooms' maar het publiek dat in dergelijke gelegenheden komt is meestal rijk en blank. HIV/Aids blijft een gesel die vooral de zwarte gemeenschap treft.
Op de academische zitting was de professor Yunus uit Bangladesh uitgenodigd om te spreken over zijn systeem van microkredieten. Hij kwam ruim in de pers en op tv en voor mij was het een gelegenheid de man zelf eens te horen. Hij spreekt zeer goed en zeer begrijpbaar en eenvoudig.Hij richt zich dus niet naar andere academici of Ngo-ers,maar naar de armen. Zijn systeem van microkredieten is er dan ook om de armen de nodige leningen te verschaffen om een economische activiteit te kunnen ontwikkelen. Concreet een informele straatverkoop te organiseren. Hij richt zich dus niet op diegenen die via een bank aan een lening geraken.De financiering van de lening moet ook komen van de armen zelf, niet via externe donors of NGO-s. Voor Yunus is dit een manier om de armene te organiseren en collectief uit de armoede te komen.Dit vergt discipline en een sterke controle om er voor te zorgen dat de leningen ook daadwerkelijk terug betaald worden.Het geld van de leing moet ook dienen om een economische activiteit te ontwikkelen en niet om andere zaken mee te financieren zoals tv, opvoeding van de kinderen,of consumtiegoedren. Achter dit alles steekt een duidelijke methodiek van begeleiding vanuit de bank. Deze bank is dus gericht op het ontwikkelen van sociale doelstellingen en niet op winst. Yunus vindt dat er evenveel energie moet gestopt worden in het ontwikkelen van sociale activiteiten en dat de wereld te gericht is op het ontwikkelen van activiteiten die enkel op winst gericht zijn. Wat ik tot op vandaag hoorde over microkredieten heet meer met een raffeizenkas-ideologie te maken dan met Yunus stellingen. Sommigen doen er dan ook goed aan de originele Yunus eens te lezen...
Het icoon van de strijd tegen de apartheid Nelson Mandela wordt op 16 juni 91 jaar. In Zuid-Afrika de gelegenheid om de bevolking op te roepen om 67 minuten iets te doen- precies het aantal jaar dat Mandela zich politiek heeft ingezet. Mandela is een levende legende en is vergelijkbaar met Kennedy,Ghandi,Lenin, Castro... Een wereldwijd charisma, hij is wat iedereen wil zijn in zijn stoutste dromen: - sportief; hij had als hobby bioksen en tijdesn zijn verblijf in de gevangenis turnde en jogde hij dagelijks - groot: zijn lengte is in vergelijking met de andere zwarte Z-A zeer groot -een duidelijk doel; geen apartheid, strijd tegen discriminatie - een flexibele houding om zijn doel te bereiken; zo was hij een periode geweldloos, toen dit niet hielp moedigde hij het gewapend verzet aan - doelen op korte termijn als tussenstappenstrategie: hij zette zich in de gevangenis in voor de verbetering van de levensomstandigheden van de gevagenen en werd zo hun woordvoerder - levenslang lerend: hij moest verschillende malen opnieuw zijn eindexamens voor advocaat afleggen -dialectisch redenerend; hij slaagde erin de uitspraken van zijn tegenstanders consequent om te buigen in zijn voordeel- zo aanvaardde hij een gift van Thatcher-ondanks veel kritiek van zijn kameraden- want voor de heropbouw van Z-A was er veel geld nodig - sterk in symbolentaal; bij het wereldkampioenschap rugby kwam hij in de spelershirt van de Springbokken op het veld de menigte groeten- de Spingbokken waren een wit rugbyteam- - goede onderhandelaar: na onderhandelingen vernederde hij de tegenstander nooit en hij bleef steeds formeel hoffelijk - moreel integer: hij nodigde nieuwe gevangenisbewakers steeds bij zich uit in zijn cel en deelde met hen de thee en de koekjes... En zo zou ik wellicht nog wat kunnen doorgaan Maar was Mandela perfect ? Gelukkig niet, anders werd hij te onbereikbaar. Hij was autoritair, een playboy, een opportunist in sommige situaties en en veelvraat. Maar dit zijn historische details...
Gisteren startte de NUM een staking in de bouw. Voor 13 % loonsverhoging- of we staken door tot in 2011. De symbolische betekenis van deze uitspraak is natuurlijk dat de voetbalstadia en de wegen tegen volgend jaar- het jaar van het wereldkapioenschap voetbal af moeten zijn. Onmiddelijk volgen er allerhande verklaringen: voor dewerkgevers zal de staking geen impakt hebben, de plaatselijke en provinciale overheden zeggen meteen dat het een conflict is tussen werkgevers en werknemers en dat zij er niks mee te maken hebben en het hoog gerechtshof verwierp een klacht van de werkgevers tegen een mogelijke staking met als motivatie dat de clausule over de sociale vrede te vaag geformuleerd was. Uiteindelijk gaat het conflict over loonsoplsag; de vakbond eist 13%, de werkgevers willen maar tot 10,4% gaan. Er zijn ook nog andere eisen zoals de vele korte en tijdelijke contracten in de bouw, het jaarlijks verlof en de weinige premies die er voorzien zijn in de CAO. Het minimumloon is 14 rd/uur - of 1,4 euro/u- voor een full-time job heeft een bouwvakker 2500rd per maand-250 euro-maar de helft van de bouwvakkers verdient dit loon niet. De grote vraag was of het de NUM zou lukken een staking met succes te organiseren. Het is immers niet evident een werf plat te krijgen, zeker als je de vele werkloze bouwvakkers langs de straten ziet wachten op werk... en de werkloosheid 25% bedraagt. De staking werd goed opgevolg (volgens het TV-nieuws) in Joburg, Durban en andere grote industriele centra. Logisch het zijn de syndicale bastions van de Num die het voortouw namen. Nu nog de onderhandelingen met succes afsluiten en de Zuid-Afrikaanse bouwvakker weet meteen welke organisatie zijn belangen verdedigt... Na een week staking werd een akkoord bereikt: 12% loonsverhoging, een vast contract na twee jaar dienst, volledig loon bij onwerkbaar weer. Als prijs moest de vakbond de sociale vrede tot na 2010 garanderen.
Onderhuids broeit er heel wat in Z-A: rellen door het gebrek aan nieuwe huizen in de townships,dakloze Zambianen worden hardhandig vam straat geveegd door de politie,een diktersstaking die zich vastloopt bij gebrek an voldoende overleg. Sinds een tweetal weken kent Z-A zijn witte woede.In de openbare ziekenhuizen zijn de dokters in staking, nu ook gevolgd door de studenten en een deel van het verplegend en farmaceutisch personeel.Hun eis is een loonsverhoging van maar liefst 50 procent. Maar je mag natuurlijk niet vergeten dat de inflatie hier & tot * procent per jaar bedraagd.Naast de onderbetaling klagen zij ook over het gebrek aan personeel, het te kort aan medisch materiaal en het slecht management van de ziekenhuizen. Het antwoord van de regering is niet onmiddelijk bevorderlijk voor het sociaal overleg: de dokters werken meer voor hun prive-praktijk dan in de ziekenhuizen zegt een woordvoerder... Uiteindelijk kwam er vorige week een regeringsvoorstel dat een loonsverhoging tussen 12 en 16 procent voorstelt. De procedure is dat de artsen 20 dagen hebben om zich over dit voorstel uit te spreken.Maar het wordt nu reeds duidelijk dat het bod te laag is en de staking wordt harder. De regering moet nu, om doden in de ziekenhuizen te vermijden, de dokters uit het leger inzetten. Door de financiele crisis staat het Zuid-Afrikaanse systeem duidelijk onder druk. De sociale voorzieningen zoals onderwijs,huisvesting, medische zorgen staan aan twee kanten onder druk en dat terwijl de noden hier nog duidelijk iedere dag op een schrijnende manier te zien zijn...
Lwandle is een township aan de rand van kaapstad. Ze hebben een museum en zelfs een bibliotheek. Tienduizend families wonen er in gerestaureerde en aangepaste hostels. Het lijkt ons niet echt confortabel. Maar in vergelijking met twintig jaar geleden is dit grote luxe. Blok 33 heeft een idee in welke situatie zestien opeengepakte migranten-arbeiders moesten wonen. De hostels waren enkel toegankelijk voor de mannen. Familieleden bleven best in het verre thuisland. De politie was voortdurend op jacht naar arbeiders-zonder-papieren in de hostels, je moest een paspoort hebben. Wapens waren niet toegelatan, stokken waren het statussymbool van de plaatselijke ordehandhavers, Stilaan versoepelde het regime en kregen vrouwen bezoekrecht, via een permit. Ze mochten dan en paar uur hun man zien. De kerk speeld de rol van organisator en leidde de strijd voor menselijke levensomstandigheden,van in het begin gekoppeld aan de strijd tegen discriminatie en apartheid.Toen de vrouwen ook in de townships mochten wonen werden creches en schollen opgericht. In het museum hangt ook een fototentoonsteling over het lot van de penselaars: acht uur onderweg,slapend opeengepakt op bussen met 62 zitplaatsen en 29 staanplaatsen. Vandaag huren de inwoners de opgelapte huizen aan de gemeente. In een container ga ik naar de kapper. Een jonge kerel die met een tondeuze mijn haar onder handen neemt. Vooral sla-olie en een stijfsel zorgen voor de coupe.Maar met fierheid en vakmanschap. Prijs 15 Rand of iets maar dan 1euro. En dat alles met een brede glimlach vol optimisme en geloof in de toekomst....
Peter haalt ons op op de luchthaven. Best luxe. Hij vertelt dat de meeste toeristen liever Z-A bezoeken vanaf Joburg. Daar heb je meteen de echte Z-A- ervaring en een gratis cultuurschok er bij. Peter heeft blijkbaar overschot van gelijk, de eerste dag zien we weinig zwarte Z-Akaners, buiten op de televisie. We zitten wel in een resort dat een nabootsing is van St Tropez, met luxe-jachten en alles er bij. We trekken op verkenning. Gordons bay en de zon charmeren ons. Het wordt een ontspannende en sportieve vakantie. De dag erop wandelen we via het strand naar Strand. Volgens de kaart een dikke 15 km, volgens ons wat minder. Pas op het strand loopt een kleine groep hangjongeren mij achterna en moet ik even van mij afbijten om mijn GSM niet kwijt te spelen. Een beetje verder gaan we op een paadje dat toebehoort aan een luxe-resort, de bewaking komt ons meteen vertellen dat we daar niet thuis horen,maar een beetje verder op hetstrand. Veiligheid : de obsessie van Z-A, we weten meteen waarop het staat. Ma de wandeling nemen we een busje dat dwars door Leondle, de township rijdt. We belanden meteen in zwart Afrika: kleine huisjes met hopen kinderen,iedereen leeft op straat,alles beweegt. Ik bedenk dat het hier snachts vrij koud is en dat de truien en de mutsen niet weg te slaan zijn. Voor hen is het winter en meteen ook erg koud. Voor ons is het doenbaar en snachts brengt een extra deken op ons bed het confort. Het verschil tussen een resort en een township, tussen Europa en Afrika, tussen zwart en wit
Colombiaanse syndicalisten zeggen dat de media en Uribe liegen alsof het gedrukt staat.Ik ben een beetje skeptisch: misschien willen ze alleen hun eigen gelijk bewijzen. Maar de feiten doen me twijfelen. De voorzitter krijgt een telefoon vanuit Geneve waarbij de melding is dat Colombia opnieuw op de lijst van de 25 landen staat die onder toezicht van de Internationale Arbeidsorganisatie staat. Verschillende syndicalisten waren naar Geneve afgereisd om te getuigen dat de syndical rechten en vrijheden in Colombvia helemaal niet gerespecteerd werden. Bij onderhandelingen bij de oliemaatschappij Terpel waren niet minder dan 30 werknemers onmiddelijk ontslagen. Mijn hoed valt af als ik op het Colombiaans TV-nieuws net het omgekeerde hoor; Colombia is geschrapt van de lijst van de IAO omdat Uribe de arbeidsrechten voor de werknemers zo veel verbeterd heeft. Ik kook. Wie liegt hier ? Uribe of de vakbond ? Ik zoek koorstachtig op google en vindt de website van ACV-voorzitter Luc Coortebeeck. Daar staat: eindelijk een lijst. En Colombia staat op de lijst van de 25 landen die door de IAO het volgend jaar in het oog zal gehouden worden. Het is duidelijk: in Colombia staan de media volledig in dienst om de " falsos positivos" van president Uribe volledig te ondersteunen en te verspreiden. Wat bij ons niet mogelijk is, kanin Colombia iedere dag: de feiten ontkennen en verdraaien en in het nieuws verspreiden. Iedereen van links gelooft dat Uribe of een handlanger volgend jaar herkozen wordt omdat de bevolking de leugens geloofd die door de media verspreid worden. Media met dergelijke macht moeten gecontroleerd worden, ook door syndicalisten. Een ideetje voor Cortebeeck ?
Barrancabermeja is een zeer belangrijke en centraal gelegen stad in Colombia. Olie, Uranium, goud en een kruispunt van handel. De ganse regio Magdalena-medio is van de stad met 350.000 inwoners afhankelijk. De stad wordt als het ware in twee delen gesneden met aan de ene kant winkels, openbare gebouwen en burgerhuizen en aan de andere kant de barios, de slums, de wijken met de armen.
Meteen de driehoek waar de guerrilla en de paramilitairen de macht willen. De openbare macht: de staat, het leger, de politie, de burgemeester zie je niet in deze burgeroorlog. In 1996 veroverden de paracas de stad, na verschillende massamoorden op de burgerbevolking.
Er is een vlucht per dag Bogota- Barranca, dit vliegtuig werd reeds twee maal gekaapt door de Farc ( één van de guerrilla-strekkingen). We werden dan ook grondig gefouilleerd voor we instapten. Ik had voordien gelezen dat Barranca de gevaarlijkste stad ter wereld was. Ik verwachtte dus een bezette stad, met camions vol militairen en op iedere straathoek een tot de tanden gewapende politieman. Niks : geen kat te zien.
Maar als je iets beter kijkt zie je dat de werkelijkheid veel erger is: de paracas zijn een deel van het persoonlijk leven van de bevolking. Als een bloedzuiger hebben ze zich op en in het lichaam van de mensen geënt.
Een voorbeeldje: een vrouw wil van haar man scheiden en wil dat doen via een rechtszaak. De man gaat naar de paracas en die regelen wel dat er geen rechtszaak komt. De man moet in ruil een opdracht uitvoeren voor de paracas, iemand bedreigen, soms iemand vermoorden. Overdreven ? Een rechter vertelt mij dat er jaarlijks 120 politieke moorden in Barranca zijn. Vandaag kon ik in de krant lezen dat de Farc in het Zuiden van het land een conservatief politicus vermoordde
Zaterdagavond wandelde ik vrolijk door de straat. Een orkestje speelde prachtige muziek er was ambiance. Ik wou wel even luisteren, maar kreeg een hint van mijn compagneros: blijf niet staan: het stikt hier van de paracas.
In werkelijkheid voor de rechtse regering een ideale situatie, het doet me denken aan de oorlogsjaren en de bezetting in ons land.. .
Vier jaar later bezoek ik opnieuw Barranca. Veel is er niet veranderd: een beetje meer politie in de straat, het leger staat paraat rond de raffinaderij. De laatste twee jaar zijn er nog bedreigingen, maar er werden geen vakbondsleiders meer vermoord. De Internationale Amerikanen die als levend schild voor de activisten hier kwamen, komen terug als toeristen.Toch zijn de paramilitairen niet weg, niet ontwapend. In tegenstelling tot wat de regering officieel allemaal beweerd.
Ze hebben zich omgeschoold tot een regelrechte maffia die de "temporales" in de olieraffinarderij organiseert. Dit kost een tijdelijke tussen de 5% en de 15%. Zij hebben hun wapens en uniformen in boerderijen wegestopt en treden alleen nog gemaskerd op. S'nachts patroelleren ze wel nog in de barrio's. Maar echt in het openbaar treden ze niet meer op. Ogenschijnlijk is het brute moorden gestopt ( er werden in een drie-tal jaar: 2000,2001 en 2002 een 800 burgers vermoord), maar de echte moordenaars gaan tot op vandaag vrijuit. Dat wordt meer en meer vergeten: de jongeren zijn de getuigenissen beu, ze willen van het leven genieten met volle teugen. Zonder gezaag..
De evaluatie van het project in Colombia is positief: het seminarie dat de laatste dag van de evaluatie besloot was er eentje met veel discussie vsn de Colomnianen onder elkaar. Dat bewijst dat het project niet alleen op papier bestaat, maar leeft in de harten van de delegees. Klaar en duidelijk : na de staking van 2004 was de vakbond knock-out. Niet minder dan 275 delegees werden ontslagen,de vakbondslokalen stonden onder hypotheek,de leiding kreeg veel kritiek. Het project zorgde voor de opleiding van nieuwe vakbondsleiders,hielp de vakbondsstructuren opnieuw op poten zetten en zorgde dat de leiding een strategisch overlevingsplan uitwerkte. De centen van de Belgische arbeiders en van de overheid zijn dus goed besteed : de ruggegraad van de Colombiaanse vakbonden, de Union Syndical Obrera werd niet gebroken, de vakbondsmilitanten beschikken nog steeds over een vakbondswerking in een land waar het regime alles op alles zet om de vakbond uit te roeien. De komende uitdaging is de organisatie van de tijdelijke werknemers.In Colombia is het net zoals in Belgie: er zijn steeds meer tijdelijke werkners die in dienst komen en steeds minder vaste werknemers. Hier is de verhouding 80 procent tijdelijken, 20 procent vaste werknemers. De Uso is pas begonnen met de organisatie van de tijdelijken. Een bijkomend probleem is dat de paraca s zich "herschoolden" tot mensenhandelaars en een belasting tussen 5% en 20% innen op de lonen van deze tijdelijken. Maffia. Daarom is het belangrijk dat de USO de tijdelijken organiseert en in hun onderhandelingen eisen opneeemt die het lot van de tijdelijken verbetert. Dit vergt een openheid van de vaste werknemers en een betere vakbondsorganisatie. Grenzen tussen statuten doorbreken, grenzen tussen vakbondscentrales doorbreken. Een thema dat ook in ons land voor boeiende discussies zorgt, maar traag, zeer traag vordert in de praktijk
Je kan er niet naast kijken: Barranca met zijn 300.000 inwoners leeft volledig van de olieproductie. De 12000 werknemers en hun families en alles daarrond leeft en werkt op sociaal en cultureel vlak volledig van Ecopetrol. Ecopetrol is een staatsbedrijf waarvan 10% van de aandelen geprivatiseerd zijn, dit kan nog binnen de huidige wetgeving tot 20%. Je kan Ecopetrol zo maar niet in: tot de tanden gewapende militairen patroulleren in, rond aan de ing van het bedrijf. Wij mogen er samen met een delegee wel in na uitgebreidde charlas en een veiligheidsvideo voor de bezoekers. De raffinaderij is immens, ik schat twintig keer groter dan de Antwerpse raffinaderij die ik ooit bezocht. Alles , maar ook alles is op het terrein aanwezig: onderhoudsploegen, ateliers waar aangepaste buizen kunnen gemaakt worden, bouwarbeiders die een nieuwe plant oprichten,een hulp- en brandweerdienst,een laboratorium, een personeelsdienst. Speciaal aan de personeelsdienst is de afdeling " heropvoeding". Arbeiders die ontslagen werden of een tijd in het bedrijf niet werkten, moeten een herscholing volgen, al was het maar om de laatste veiligheidsmaatregelen opnieuw op te frissen. In de Colombiaanse context wordt er echter nog een dikke ideologische saus opgegoten, het wordt voor een echte syndicalist al snel een strafkamp. Een tweede gebouw dat snel opvalt is een onderzoekscentrum van de vruchtbaarheid. Ik denk meteen aan het feit dat we tijdens ons bezoek aan de raffinaderij wel veel vrouwen zien.Werken in dergelijke omstandigheden bevorderd de vruchtbaarheid niet. In Colombia een ramp. De vaste werknemers zijn in het bruin, de tijdelijke werknemershebben een groene overal en moeten zelfs via een speciale ingang binnen. Je ziet overal groen, veel minder andere kleuren. Tijdelijke werknemers verliezen hun ancienniteit, als ze aandringen wordt door de directie een aantal jaren erkend, waardoor ook hun pensioen verhoogt. Na een uur is de rondleiding afgelopen: Opmerkelijk: Nacho voelt zich als een vis in het water in het bedrijf...Na de staking van 2004 stond de vakbond nergens meer. Al de militanten waren afgedankt, de toegang tot het bedrijf was pratisch voor de vakbond onmogelijk geworden. De militanten waren uiteengeslagen of met veel persoonlijke problemen. Tijdens de staking waren er veel echtscheidingen of veel kinderen.Wij staan vijf jaar verder en de vakbondsvorming heeft voor een vernieuwing van de militanten en de kaders gezorgd. Een vakbondskern die opnieuw de confrontatie met de directie aandurft en zeel snel het vertrouwen van de arbeiders terugwint. Zo zijn steeds meer tijdelijke werknemers lid van de USO.
Vandaag is een bezoek aan het petroleumbedrijf Ecopetrol gepland. Planning blijkt moeilijk.Omdat we eigenlijk het bedrijf niet mogen bezoeken is er een discussie met de Human Resourses aangevraagd. In de stille hoop, er toch een bedrijfsbezoek uit te slepen. Men vraagt ons onze fluwelen handschoenen aan te trekken en niet te provoceren, maar diplomatisch te zijn. Moises en Nacio begeleiden ons.
De HRM heefte grote middelen ingezet: 2 juristen, een secretaris en de HRM-himself, CAO-teksten in de hand. De afgesproken taktiek van de directie is aan ons zo veel als mogelijk vragen te stellen, zodat wij geen vervelend vragen kunnen krijgen en dus geen antwoorden moeten geven.
Diplomatisch kaart ik de natte droom van iedere HRM aan: centen voor opleidingsplannen, voorzien in CAOs of met andere woorden de werknemers financieren zelf hun eigen opleiding. Al is het maar om onze USO-syndicalisten in het bedrijf wat internationale allure te bezorgen en aan te geven dat zij op internationaal vlak scoren.
Dit belet ons niet om de staking van 2004 en de vele ontslagen syndicalisten net als de Internationale Arbeidsorganisatie aan te klagen en te veroordelen. De normen van de Internationale Arbeidsorganisatie zijn volgens de jurist op maat van Europa en Amerika geschreven en kunnen in Latijns-Amerika niet toegepast worden. Ik merk fijntjes op dat de Internationale Arbeidsorganisatie een tripartite is en als de Colombiaanse regering in Geneve akkoorden ondertekend, dat zij die in Colombia moet uitvoeren.
Volgens de HRM is alles, en vooral de loonverschillen, te herleiden tot een verschil in cultuur en opleiding. Hij maakt er een mooi tekeningetje bij,waarmee hij de klassentegenstellingen onder tafel veegt.
Barranca wordt soms omschreven als de gevaarlijkste stad ter wereld. De paramilitairen hebben deze stad veroverd door twee maal willekeurig een dertigtal inwoners neer te knallen. CREDHOS, een mensenrechtenorganisatie organiseert nog steeds getuigenissen van familieleden van slachtoffers. Ik zie een Amerikaans koppeltje binnenstappen, de fotos aan de muren van de slachtoffers en de getuigen willen voor de zoveelste maal getuigen, overtuigen.
Je ziet die paramilitairen natuurlijk niet op straat, maar in flitsende acties, die dan wel eens op tv komen.
Barranca is ook de hoofdstad van de olieraffinaderij Ecopetrol, met een 12000 werknemers.Dit staatsolie bedrijf organiseert ook het onderwijs en de gezondheidszorg voor de arbeiders en hun familieleden. Bij het optillen van mijn valies voel ik mijn rug kraken. Lopen wordt een marteling.
Pacho, Alexandra en Jose Christo telefoneren en zoeken uit hoe ik het best geholpen wordt. Eerst de zachte methode met een doosje pillen uit de apotheek.Je hebt geen voorschrift nodig, je vraagt je geneesmiddel en indien het beschikbaar is komt het zo uit het rek.Een doosje Goxamer, geen bijsluiter,enkel de raad van eentje per dag. Er zijn veel apotheken en zelfs op zondagavond blijven ze open.
Blijkt dat medicatie niet voldoende is om mij weer rechtop te doen lopen.Naar de spoedafdeling van het ziekenhuis. Bij het intakegesprek wordt omstandig uitgelegd dat ik een gast ben van de petroleumvakbond en dus eigenlijk wel recht heb op de gratis gezondheidszorg van de petroleumarbeiders.Zij hebben dan een copie nodig van mijn pas en een verzekeringspapier. Gelukkig steekt ergens een copie van mijn pas, want een copie-machine hebben ze niet.
Iedere patient krijgt een rangorde van behandeling via een kleur.Ik krijg groen, mijn situatie is dus zo iets in het midden van de andere kleuren.Na een half uurtje in de wachtkamer roept een dokter me binnen.De vriendelijke man stelt een aantal routinevragen en glimlacht: een typische combinatie van gebrek aan fysiek en moeilijke omstandigheden zoals reisvermoeidheid, jetlag,hoge temperatuur en een verkeerde tilbeweging. Twee spuiten, een week voltaren en wat vitamines moeten mij weer OK maken. De volgende ochtend ben ik een ander mens .
Een inwoner op vier is arm.Echt arm. Hij heeft honger en eet slechts een maaltijd per dag. Deze morgen kwam een man vragend de rest van ons ontbijt bedelen.Niet meteen gezond: restjes van de tafels afschuimen. Het aantal bedelaars, kindjes op de arm,is ontelbaar.Meestal eten de armen rijst, aardappelen en gebakken bananen.Vlees kunnen zij niet kopen: zij vervangen dit door koekjes gebakken van suikerrietsap.Maar ook suiker wordt schaars. De handelsakkoorden (TLC) voorzien minder suikerproductie,meer biodiesel. De opmars van de groene ernergie verarmt de boer. Vroeger was het leven op het platteland beter. Hun eigen voedselproductie zorgde voor een gezonde maaltijd met veel vlees en groenten. Zwijnen,koeien en geiten, het doet denken aan toestanden in Belgie tijdens de tweede wereldoorlog.Nu wordt meer en meer africaanse palmbomen en coca aangepland: opnieuw een monocultuur. Leven in een grote stad is duur,maar biedt voordelen: je kan er leven op en van de straat.Het herverkopen van goederen is de overlevingsrealiteit. Op straat koop je koekjes, sigaretten, prularia en gecopieerde merken en CD's en DVD's. Een deel van de armen slaapt op karton in de straat: in Bogotha 300.000,in Colombia 1 miljoen mensen. Met kinderen. Voor hen slaat de economische crisis keihard toe. Hun bedeltochten om te overleven leveren steeds minder op.
Bij mijn aankomst op de luchthaven "El Dorado" in Bogota vallen de mondmaskertjes bij politie en douane onmiddelijk op. Je krijgt ook een vragenlijst in de hand gestopt om in te vullen waarbij alle mogelijke symptomen van de Mexicaanse griep netjes op een rijtje worden gezet: tranende ogen, een prikkelllende hoest, hoofdpijn, een druppende neus, spierpijjn, gewrichtspijn. Eigenlijk allemaal dingen die je ook in het dagelijkse leven kunt voorhebben, maar die ook een indicatie kunnen zijn van een komende jetlag. Het weerzien met Pacho en Patricia is hartelijk: hij heeft al een volledig avondprogramma klaar met een energieseminarie aan de universiteit,een bezoek aan het huis van de Corparacion Aury Sara en een tentje bij hem thuis.We schrappen meteen het energiebeleid en vervangen dit door een twee uur durende discussie over de boekhouding van het project. Een confrontatie over de cijfers waarbij de aankoop van een rouwkrans geschrapt wordt want de Belgische regering subsidieert geen kadootjes. Het hoofdkwartier van het project is prachtig gelen in de unversiteitsbuurt. Een fraai burgershuis met een kleine tuin, maar stampvol met mahoniehouten kasten en burelen.In dezelfde straat is ook het vormingscentrum van de CGT-Ines (bij ons noemt dit het ACV). In het huis zijn er vele buro's, vergaderzalen en een bibliotheek en van de garage wil Pacho een auditorium maken. Voor 100 man zegt hij, hij stapt met grote passen door de ruimte en stelt vast dat 40 toehoorders het maximum zullen zijn. Pacho is de coordinator, de directeur van het project. Wij zijn bij hem thuis voor het avondeten uitgernodigd. Naar Zuid-Amerikaanse gewoonte begint de avond met een rondleiding in zijn ruim appartement. Wij zouden dat een beetje een schending van onze privacy vinden, zijn zijn er fier op en het is een gewoonte.Pacho's vrouw en zijn twee dochters zijn duidelijk al een volledige dag in de weer om een degelijk avondmaal op tafel te toveren. Een kippebil,een slaatje en twee gebakken yucas en een heerlijke saus.Een glas wijn en hibisusfruitsap. De jetlag sloopt mij langzaam maar zeker. Het is naar onze tijd in Belgie 4 uur s'nachts, in Bogota pas 21 uur. De nacht begint pas, voor mij wacht een lekker bed.
Het denken mag zich nooit onderwerpen,
noch aan een dogma,
noch aan een partij,
noch aan een hartstocht,
noch aan een belang,
noch aan een vooroordeel,
noch aan om het even wat,
maar uitsluitend aan de feiten zelf,
want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken.
(Poincaré) Discussie over EN/EN niet OF/OF
De vrije vogelvrienden hebben een open geest. Discussies en analyses tot in de late uurtjes. OF/OF
Maar misschien moeten we het denkkader verruimen ( met dank aan De Bono) EN/EN. De verhouding tussen individu en groep is een filosofietje waard. In een collectief milieu als de vakbond wordt ik snel bestempeld als een individualist. In het "normale "leven ziet men mij als snel als een groepsbeest en een collectivist. De perceptie is natuurlijk maar een deel, een stuk schone schijn. In Wallonie is een progressief eerder collectivist, in Vlaanderen een gegroepeerde individualist. Veel hangt af van je mensbeeld. Is de mens in-goed of in-slecht ? Ik neig eerder over naar het goede. Hoe verander je iemand: met de wortel of de zweep. Als pedagoog weet ik dat de wortel gewoon beter werkt.De Pavlov reflex is niet aan mij besteed. En hoe ga je dan om met verantwoordelijkheid en leiderschap ? Als grote mensen onder elkaar. Je komt tot een efficiente taakverdeling en de leider is eerder coach en manager dan de inhoudelijke dictator, zodat iedereen in de groep zijn deel van het werk verricht...
Op het zoekertje stond een vraag om een vergrotingsscherm voor een slechtziende te kopen. Wij hadden er nog zo eentje nutteloos te staan, dus even gebeld. De heer bleek geinteresseerd, een afspraak werd gepland. Het werd een verrassende ontmoeting. Gerard Coutuer was vroeger meester kleermaker, nu op pensioen.Sinds 1979 schildert hij landschappen.Zijn geboortestreek: de Kwaremont de Vlaamse Ardennen. De landschapsschilderijen varieren vooral door het ritme van de seizoene: de winter, de lente, de zomer en de herfst.Hij kiest voor grote doeken om het weidse landschap weer te geven. Brueghel achterna. Onbewust copieert iedere schilder sinds de middeleeuwen de stijl van Brueghel, de perspectieven, de diepte in een schilderij via de ronde weilanden in het midden. We spreken over het feit dat kunstenaars zich dikwijls via ruilhandel een leefbaar bestaan moesten inkopen. Ja , zelfs Permeke wisselde met zijn kleermaker schilderijen tegen een kostum, net zoals Roger Debacker.Maar ook dat veel kleermakers begonnen te schilderen. Fingerspitzengefuhl. Toch gaat het momenteel blijkbaar niet goed met de verkoop van kunstwerken. De crisis heeft potentiele kopers veel geld gekost, waardoor de vinger meteen op de knip gaat. Gerard heeft nog een huis vol van mogelijke koopjes,maar dit blijkt niet echt het moment. Het werk van Gerard brengt me bij de parabel van de blinden van Bruegel.In die tijd waren blinden en slechtzienden binnen de gemeenschap verstoten, als kregen zij een straf van God omdat zij leiders gevolgd waren die hen van de kerk afgeleid hadden.Het schilderij van Brueghel toont ook haarscherp aan dat zij alleen op zichzelf en hun lotgenoten konden rekenen om te overleven.In het schilderij van Brueghel zit ook een boodschap: als je een onbekwame gids blindelings volgt komt iedereen ten val. De Dedekkers en de populisten waren reeds in de middeleeuwen actief...
Op een dag kocht ik op de Vossenmarkt een schilderij. Voor 50 cent. Zo kun je wel meer juweeltjes kopen.Thuis vertelde ik vrolijk aan mijn madam dat ik een schilderij gekocht had voor 125 en wat ze ervan vond. Zij reageerde niet echt enthousiast maar vond het toch een mooi schilderij. En ik bleef maar iedereen verbazen die binnenkwam met mijn uitzonderlijk koopje. De enige die echt zijn mening durfde zeggen was zoon Rien. Hij zei letterlijk dat het nog geen Euro waard was en dat ge wel zot moest zijn om zo iets te kopen, laat staan er iets voor te betalen. Het schilderij werd meteen symbool om bezoekers een eerlijkheidstest te doen ondergaan, zonder een gesofistikeerde leugendetector.Ik herhaalde de proef nog eens op mijn werk. Maar daar was het schilderij echt te lelijk om iemand te laten geloven dat ik er wat voor betaald had. Blijkbaar is mijn imago op mijn werk ook niet echt betrouwbaar. Maar ja ik ben dan ook bezig met communicatie... . Het schilderij op mijn bureau hield niet lang stand en hangt nu in de garage. Dank aan de chauffeur die het kunstwerk van de vuilbak redde. Thuis werkt de truc met het schilderij nog steeds bij nieuwe bezoekers. Of hoe "kunst" en "duurzaam ondernemen" hand in hand kunnen gaan. Zoon Rien nam ondertussen het huisschilderij mee naar Gent. Ondertussen ontdekte ik dat mijn "grapje" wel degelijk diepe wortels had in de Belgische kunst. Marcel Broodthaers hield er een beetje dezelfde filosofie op na. Hij had als journalist nooit zijn boterham kunnen verdienen, daarom begon hij met schilderen. in zijn werk behield het woord zijn belangrijkheid . Maar hij bleef de grens tussen commercie en kunst permanent aftasten. Zo kocht hij een bijna waardeloos kunstwerk in Parijs zonder handtekening en was hij duidelijk gefrustreerd dat hij een te hoge prijs er voor betaalde. Hij schatte en verkocht ook zijn handtekening als kunst. Cijfers werden symbolen, letters klanken. In zijn huis richtte hij een museum in, volgestouwd met replica's om de waarde van de kunst te relativeren. Hij maakte eveneens verschillende kunstwerken waaronder hij een bordje hing met de waarschuwing: " Dit is geen kunst", een allusie op Magritte's " dit is geen appel" Dit is geen pijp". Uiteindelijk werd hij door zijn manier van werken éen van de meest beroemde Belgische beeldende kunstenaars...
Vandaag volgde ik een hoorzitting in het Europees parlement over het vrijhandelsakkoord tussen Europa en de de Andino-landen ( Peru-Bolivia-Ecuador-Colombia). De Europese commissie wil immers een dergelijk akkoord afsluiten en de onderhandelingen zijn volgende week. Vanuit mensenrechtenorganisaties en NGO's werden de schrijnwerpers op Colombia gericht om een dergelijk akkoord tegen te houden.Daarom mochten ze iets organiseren in een zaaltje van het Europees Parlement, met Colombianen die het woord kregen. Een hoorzitting, zo wordt in Euopa de democratische schijn hoog gehouden. Het accent lag in de eerste plaats op de schendingen van de mensenrechten en het vermoorden van vakbondsmensen in Colombia, in de tweede plaats op het feit dat het Amerikaans congres een dergelijk handelsakkoord op een laag pitje heeft gezet juist omwille van het vermoorden van vakbonders.Of met andere woorden: er werd ons onder de neus gewreven dat het Amerikaans congres meer rekening houdt met de mensenrechten dan het Europees Parlement en de Europese commissie. Iets té na 8 jaar Bush en Irak ! De man die de onderhandelingen leidt begon met een statement dat kan tellen in deze financiele crisis: er gaat niks boven een open economie. Een gesloten economie bereikt nooit het rendement van de open economie. Blijkbaar is de huidige financiele crisis en de analyse daarover nog niet doorgedrongen in de Europese cenakels ! Het is dus een win/win situatie voor de landen op weg naar ontwikkeling dat zij een bevoorrechte relatie met Europa kunnen bekomen. Voor Colombia wist hij er haastig aan toe te voegen dat het gebrek aan een juridisch systeem dat ook in de praktijk werkt, wel een ernstige handicap is voor de economische betrekkingen.Zijdelings moeten de mensenrechten gerespecteerd worden,maar dat wordt volgens de man stilaan beter op het terrein. De lijst van vermoordde syndicalisten die ik aan de ingang van de zaal opgepikt had, stelde mij op dit vlak niet gerust. Nog minder toen de Colombiaanse vakbondsvoorzitter Tarcissio Mora vertelde dat op 18 miljoen werknemers er slechts 3 miljoen zich kunnen syndiceren,dat syndicalisten meestal vermoord worden tijdens CAO-onderhandelingen en arbeidsconflicten en dat hij aan de Europese vakbonden vroeg om tegen de Europese commissie in verzet te gaan omdat hun leven ervan af hangt. Het Europese parlementslid Richard Howitt hield een pleidooi voor een overdachte strategie en een realistische aanpak: "We moeten de onderhandelaars blijvend confronteren met de schendingen van de mensenrechten. Wij moeten eisen dat er een onderzoekscommissie is die parallel aan de handelsakkoorden onderzoekt of niet alleen onze handelsbelangen, maar ook onze morele belangen gerespecteerd worden in Colombia.We moeten mee onderhandelen om mee druk uit te oefenen " Best voor mij. Maar niet alleen in Birma, Belarus, Togo en Colombia, waar er relatief weinig handelsbelangen mee gemoeid zijn. Maar ook in Israel mogen we wel iets nauwkeuriger toekijken na de ravage in Gaza....
Vandaag trok ik naar de begrafenis van een zielsverwant.Hij had ongeveer dezelfde roadmap: vredesmanifestaties,burgerdienst,syndicaal vormingswerk en een anarcho-afschuw van de pronkende groten der aarde. Hij leefde liever aan de kant van de kleine man.Hij koos consequent voor de arbeider: tegen het globaal plan, tegen het generatiepakt, tegen de salon-socialisten.De solidariteit niet als reclameslogan maar als leitmotiv. Alleen, hij had het ongeluk een ongeneeslijke spierziekte te krijgen : ALS, de ziekte van Charcot.Door deze ziekte kan je na enkele jaren bijna niet meer bewegen, zelfs niet meer ademen. Alleen je geest blijft werken.Hij heeft deze ziekte moedig bevochten, maar deze strijd kon hij niet winnen. Thierry koos voor euthanasie.Het enige wat hij zelf nog kon beslissen, heeft hij beslist.De regie van deze begrafenis was dus van zijn hand.Ergens in Sambreville was de plaats van samenkomst aan de begrafenisonderneming. Je kon nog even groeten. Een jeugdfoto op een sobere kist.Een zee van bloemen. Militanten en familieleden verward op de parking.Zijn lief naast de kist, iedereen een bedankwoord toezeggend.Een orkest opende met de Internationale, militanten droegen zijn kist.De stoet kon vertrekken. Het crematorium was te klein, het was geen kathedraal. Toespraken, van collega's,van syndicalisten, van zijn zus. Tranen en emotie. Tot de ceremoniemeester van dienst zijn afscheidsbrief voorlas. Thierry bleef zichzelf: trots en correct: zowel voor zijn familie als voor de militanten.Veel aandacht voor die mensen die zijn laatste lijdensweg begeleid hadden,veel liefde voor de echt belangrijke mensen in zijn leven. En boven alles:" geluk bestaat". Toen ik vertrok dacht ik meteen : "wat zou ik in mijn afscheidsbrief schrijven ?". En eerlijk: ik weet het niet. Ik heb er nog niet over nagedacht.
