Het weer is al in de sfeer. Grijs en somber. De tuinmeubelen zijn opgeborgen, het buitenwerk 'beperkt' zich tot bladeren keren... 'hoe zere vallen ze af de zieke zomerblaren...'

Even kijken of de winterjas de zomer overleefde. Winterpantoffels en laarsjes komen weer vooraan in de kast te staan Houtblokken voor de open haard worden dagelijks aangevuld, de thee met citroen staat binnen handbereik… Zondag alle uurwerken weer een uurtje terugdraaien in een laatste poging nog wat extra licht te jatten... en dan cocoonen... je zou de gezelligheid binnen vergeten, na een zomer buitenleven.

1 november nadert. "Wat zijn heiligen, oma"... tja... "mensen als u en ik, die hun best doen" en dan maak ik van de gelegenheid gebruik om een 'gedecoreerde' heilige uit Diest voor te stellen aan de jonge generatie.: Sint Jan Berchmans. "Aan die jongen vroeg de meester wat hij nog zou doen, als hij zou weten seffens dood te gaan". "En de jongen antwoordde: "voortspelen, want dat moet ik nu doen." Het antwoord kon mijn publiek bekoren, maar een zou mij dan toch nog snel een dikke knuffel geven... Je zou voor minder smelten.

"Dus, kon ik vervolgen, zijn er heel veel heiligen en er komen er elke dag nog bij, mensen van goede wil die hun best doen, overal ter wereld"...  "Maar er zijn toch maar 365 dagen met een heilige op de kalender?"  Snuggere opmerking van een kritische nazaat en tegelijk een kans voor open doel: "dat zijn de voorbeelden die we kennen, maar er zijn er miljoenen meer wiens naam geschreven staat in de palm van Gods hand en alleen dat heeft belang"...  De vraag naar de afmeting van de hand of beschrijfbare ruimte, bleef gelukkig achterwege...  ooit vertelde mijn oma me hetzelfde... en ik doe het ermee... het mysterie van het leven...  later als ik dood zal zijn, dan zal ik alles weten... misschien  nog niet zo'n slecht vooruitzicht... als je het eens uit die hoek bekijkt.

Her en der zijn mensen nog druk in de weer op het kerkhof: de grafsteen wordt geschrobd, het perkje gerakeld. Eerbetoon aan de geliefden. Soms in schril contrast met graven met hoog Halloween gehalte. Oordeel niet en je zal niet geoordeeld worden. Wie weet welk schrijnend verhaal schuilt achter een vervallen graf. 

De serene majestueuse 'kerkhofblomme' die deze tijd van het jaar de eerste vorst uitdaagt, is intussen al geruime tijd verdrongen door de frivolere veelbloemige variant. Ook het wit verkleurde naar paars, geel, dieprood. Minder doods zetten ze tijdens de novemberweek, heel wat kerkhoven in bloei... In andere landen branden kaarsen op de graven in de donkere dagen, en overal herinneren mensen wat hen bindt met die zijn voorgegaan.

Begraafplaatsen zijn zowat de laatste infrastructuren die lang ontsnapten aan de modernisering. Maar het tij is ook daar gekeerd. Crematie heeft het pleit gewonnen tegenover traditioneel begraven. Grond wordt alsmaar schaarser en een strooiweide of een urnenveld/toren biedt een respectvol aanvaardbaar alternatief. Daardoor krimpt ook de bloemenzee en het verenigd zijn rond een graftombe. Anderzijds brengt het vele families toch nog samen rond de dis en wordt er bijgepraat... dan bekruipt me telkens de gedachte of we volgende keer nog wel allemaal aan dezelfde kant van het verhaal zullen staan...

Begraafplaatsen hebben iets magisch. Levenden die ronddolen in het verleden. Een oase van rust, bezinning, aanvaarding, besef van vergankelijkheid. Wie nooit de stilte of de sereniteit ervan ervaart, mist een enorme dimensie van zijn bestaan. Vanaf het eerste moment van leven, is iedereen ten dode opgeschreven.

Als ik daar nu zo eens op terugblik, herinner ik met een zekere verbazing dat waar ook ter wereld we kwamen, de begraafplaatsen me aantrokken. Ook ons Roosje had dat. In de vele maanden dat mijn man in het buitenland verbleef, wandelde ik geregeld met de kinderwagen op de nieuwe begraafplaats van Merksem, vlakbij huis.  Terwijl de jongste ongestoord sliep en ik op de open vlakte zon en wind voelde met tussen die zwijgende aanwezigheid in de verte het geruis van de snelweg als mantra, overviel me de noodzakelijke rust om er weer moedig tegen aan te gaan, met onze drie kinderen. Het voelde als een gemeenschapsplaats, zoals we 's avonds ook naar de maan wuifden, die papa aan de andere kant van de aardbol onze groetjes overbracht. Een ritueel dat ik nu met de kleinkinderen deel. Ik kon hen geruststellen dat als het niet 'kon', Janneke Maan me toch vertelde dat we aan elkaar dachten... Een opluchting dat hun 'vergetelheid' geen brokken maakt. 

Niet enkel de beroemde begraafplaatsen zoals in de grote Europese steden Milaan, Parijs, Antwerpen… maar ook die in andere werelddelen, zoals Egypte, Mexico, China … zijn stuk voor stuk stenen encyclopedieën,  prachtige monumentale bouwwerken boven familiekelders, als uiterlijke schijn over dynastieën die vaak meer verhullen dan bloot geven. Maar ook dat is heel leerrijk.                                                       

Oorlogskerkhoven, proeven bitter. De mensheid op haar wreedst. Overal ter wereld waar bloed het pleit moest beslechten en militaire kerkhoven de wreedheid numeriek gestalte geven, liggen vreedzaam tussen geschoren groene oases, de rijen stille getuigen van de wreedheid die jonge levens offert voor de vrijheid van anderen. Gegeven is gegeven, bewijzen we wel het waard te zijn, er iets uit te leren???

In sommige culturen zijn begraafplaatsen herleid tot confronterende elementen in de natuur die duidelijk maken dat wij hun lening van de volgende generaties, erfden…een verantwoordelijkheid die te weinig ernstig genomen wordt. Dat hebberige, die korte termijnvisie, die drang naar hier en nu ten koste van alles en iedereen, het gouden kalf vereren... verklaart deels de over- bevraagde  psychiatrische hulp…  Misschien kan een kerkhofbezoek die wachtlijsten wat verlichten? 

Dood wordt soms zelfs idyllisch op die kleine begraafplaatsen rond de plaatselijke kerkjes in landelijk gebied. Daar voel, zie en hoor je nog wat hen bond aan dat stukje heimat. En dan bid ik voor die onbekenden dat heimwee aan de andere kant van de oever, niet bestaat, net zo min als tijd… zodat wachten en verlangen, pijnloos overgaan in vervulling. Pijn en verdriet gaan niet mee naar de overkant. 

Als het is volbracht - tijd en plaats onbekend-  begint een nieuw verhaal. We worden allemaal deel van het ‘verleden’ waar de hiërarchie bepaald is door niet 'wat', maar WIE we hier zijn, in de betekenis van 'wat' voor mens...

Alles vergaat tot stof en as, de kist, het lichaam, de kleren, het geld ... Enkel de ziel, de herinnering aan een geliefd iemand die ons verder helpt op de weg naar hetzelfde, blijft... geven we weer door... 

In hierna hangen we alleszins niet af van de taxatie door beïnvloedbare beoordeelaars, we zijn er oncamoufleerbaar écht. Geen toekomstplannen of loze goede voornemens, de ‘facts and figures’ liggen vast. Hoe die eruit moeten zien, maken we nu en hier. Elke dag met 'a touch of Rose'. 

Dat is de ware betekenis van de 'zalige hoogdag' die mensen elkaar (vroeger dan toch) dezer dagen wensten...

Alle vakantiebestemmingen zijn blijkbaar volgeboekt voor dit novemberverlof, het kerkhof voor velen wellicht veraf…maar het logboek van ons leven is niet te verschalken, slaat geen seconde over, reist overal mee, dag en nacht... En binnen afzienbare tijd ligt ook voor ieder van ons de definitieve en echte afdruk van ons leven onder een pot chrysanten of in de Rosengarten, zoals het monument op bijgaande illustraite…en is onze plaats in ‘het verleden’ voorgoed beslecht, in eeuwigheid. Amen

Foto's : Rosengarten en engel op begraafplaats Ohlsdorf 391 ha groot park kerkhof bij Hamburg Duitsland.