12 minuten….welgeteld 12 minuten om linker- en rechteroever van de Schelde in Antwerpen, met mekaar te verbinden…. Een boulevard op het water.

Dan fronst een mens toch de wenkbrauwen waarom men al decennia lang de hersens pijnigt over een nieuwe Schelde- oeververbinding, als die er in 12 minuten ligt… 

In het kielzog van de koning, -ook een historische herhaling van de geschiedenis, want in 1914 trok Koning Albert I vanuit de belegerde stad Antwerpen spoorslags de toenmalige pontonbrug over, richting Ijzervlakte- trokken duizend kinderen uit het 5^de leerjaar en dus ook de klas van onze lieveling Alexander, het voorbije weekend over het water van rechter- naar linkeroever. Apotheose van werken in klasverband rond oorlog en vrede. Een gegeven dat de eeuwen trotseert…

Vrijdag 3 oktober. Een uitgelezen zalig zachte herfstavond. Duizenden wandelaars overrompelen de Grote Markt, Suikerrui, Kaaien, terwijl de beiaard zijn klanken over hen uitstrooit. Niets dan ontspannen lachende gezichten.…Gezellig met de kinderen en de (helft van onze vier) kleinkinderen, genietend op een van de vele terrasjes, de stroom kijklustigen volgen die de wandelterrassen boven de Schelde innemen.

Met zicht op de mooiste toren van het land en de ‘lichtjes van de Schelde’ weerkaatst in onze ogen, hebben we die avond de voorzitter van het vredescentrum in ons midden en luisteren geboeid naar het verhaal hoe met alle mogelijke instanties samen gewerkt werd om opnieuw een pontonbrug over de Schelde te leggen zoals 100 jaar geleden. Toen de weg tussen dood en leven. Deze pontonbrug in de herdenkingen rond ’14-’18 was de droom van wijlen Marleen Van Ouytsel, voormalig directeur van het vredescentrum. Geen sinecure, de Schelde laat zich niet makkelijk bevaren, laat staan overlopen. Maar opgeven was ook voor haar geen optie en zie, uitgerekend dag op dag 3 maanden nadat Marleen haar persoonlijke ‘great war’ eervol verloor, is haar droom realiteit. Marleen, moeder van 2 kinderen, overleed 3 juli en was 52 jaar. Met heel veel warmte en respect heb ik mijn overtocht in stilte aan haar opgedragen…daarbij elk woord herinnerend waarmee ze teder over ons Roosje sprak, toen die overleed. Ik ben overtuigd dat ze samen hoog boven de wolken een prachtig uitzicht hadden en samen met onze Chris, Antwerpens hoogdagen mee beleefden.    

Feestelijke overrompeling van de stad tijdens deze été Indien, is toch in niets te vergelijken met wat we van 100 jaar geleden herdenken.Vluchten uit een belegerde stad, die in puin geschoten wordt en quasi in brand staat. Gewond, stervend langs de weg, wegduikend voor kanoninslagen, proberen zo snel mogelijk over die pontonbrug geraken. De koning aan het hoofd van een deel van zijn troepen was als eerste de Schelde overgestoken richting Ijzerfront. En dan was het de beurt aan de burgers die zich verdrongen om toch maar de andere oever te bereiken. Moeders met maar twee handen en twee keer zoveel kinderen en nauwelijks nog mannen in de stad, tenzij garnizoenen in de forten en de vijandelijke soldaten… De vaders, zonen en broers vochten elders. Vluchten, het water over, richting Zeeuws Vlaanderen  en Nederland is het enige alternatief voor de burgers: word ik gered of niet gered.

Tijdens het aanschuiven komt een oude roeping die je nooit verleert, weer boven en haast ongemerkt krijg ik een paar jengelende ongeduldige kinderen in de ban van het verhaal. Ja, ze weten dat de mensen langs het water vluchtten, want de Duitsers waren de vijand… maar als ik dan vertel dat het toen helemaal niet zo leuk was, het wachten veel langer duurde, de kinderen moe waren, honger hadden, luisteren ze met grote oogjes. Kijk maar eens achterom hoe mooi de kathedraal verlicht is, kijk eens naar de mensen, ze hebben allemaal lekker gegeten, ze hoeven niet bang te zijn, de hele stad feest. Maar honderd jaar geleden was het die avond helemaal donker, mensen mochten geen licht maken, want dan zou de vijand hen zien… Toen stonden er nog veel langere rijen mensen te wachten om zo vlug mogelijk over die brug te geraken. Veel meenemen als je vlucht, kan niet. Sommige mensen laadden wat gerief op een fiets of in een kinderwagen, anderen reden er met kar en paard tussen. Het moest allemaal heel snel gaan, want het was zeker dat de vijand de brug zou opblazen en dus wilden de mensen er zo snel mogelijk over zijn…

En dan gebeurt het. Dikke Bertha, zo noemde men de zware kanonnen van de Duitsers, schoten de brug stuk… Wie niet weg was, was gezien. Maar niet zo leuk als bij verstoppertje spelen…

Ze hingen –althans voor even, maar lang genoeg om weer een eind door te schuiven- aan mijn lippen. Net toen we dan de brug zouden opgaan en opa in de rolstoel ons kon vervoegen, werd Eline gevraagd aan een of andere micro van een journalist. Met haar hoog tante Rose- gehalte, vertelde ze met de glimlach welk gevoel deze herdenking bij haar opriep. En ja, ze wist heel goed hoe verschrikkelijk oorlog wel is, want ze speelt al meer dan 30 keer als figurantje mee in de musical ’14-’18, die een diepe indruk naliet.

Zo vlot het die vrijdag ging, zo moeizaam kwam het blijkbaar zaterdag op gang. Afspraken werden geannuleerd, om uiteenlopende redenen, die zeker op voorspelbaarheid zullen getest worden. Heel erg jammer voor wie er had naar uitgekeken, maar oorlogstaal hanteren, is het doel voorbijschieten. De reacties van de gedupeerden gingen van begrijpelijke teleurstelling tot arrogante en absoluut misplaatste aanvallen tegen de verkeerde mensen: de vrijwilligers, de stad, in hoofde van haar burgemeester. Laat net die laatste voor zijn aanwezigheid in de frontlijn een oprechte pluim verdienen. Hoewel hij er geen zier aan kon doen- de logistieke organisatie berustte immers bij Landsverdediging- en zijn eigen gezin zelfs toevallig deelde in de klappen, schuwde hij de confrontatie niet. Uiteraard zal men als stad het hoe en waarom van de misrekening onder de loep nemen en natuurlijk verzekert een terugbetaald kaartje geen overtocht meer.

Ondanks de teleurstelling beleefden net deze gedupeerden de realistische herinnering aan de oorlog zoals de andere helft van de bevolking die in de oktoberdagen 1914 ook ondervonden…en niet over de brug konden.

Met dat immense verschil dat de kathedraal bleef baden in zachte gloed, de terrasjes er gezellig uitnodigend bijlagen, het naar vers gebakken frietjes rook en bij het thuiskomen…na een fikse nachtelijke wandeling onder water, via de voetgangerstunnel, de woonst  niet in puin lag en een veilig zacht bed tot dromen uitnodigt.