Als kersverse leraar Nederlands, werd hij in de vorige eeuw… onze klastitularis. Een lichting van 14 jonge vrouwen in wording, amper een paar jaar jonger dan hun leraar, correct met de moedertaal leren omgaan, is op z’n minst een ‘uitdaging’…

Literatuur, poëzie… werd breed gesmaakt. De doorgedreven grammatica heel wat minder. De dreiging van het onherroepelijk doodvonnis bij spellingfouten voor toekomstige leerkrachten, zorgde geregeld voor fikse deuken in zijn populariteit. Maar de boer, hij ploegde voort…  Een extra stukje aanleg dat alvast mij een bank vooruit hielp…

Terwijl een collega jeune premier, de show trachtte te stelen door –hij woonde nota ben om de hoek, maar moest door de eenrichtingsstraat het hele blok omrijden-  met zijn Porsche de parking op te scheuren, was onze titularis heel wat minder glossy. Toch klonk het typische kevergebrom van zijn bescheidener bolide, stukken sympathieker dan het doordringende Porschegebrul. Omdat ik toen geregeld de Kever van ons Moeke mocht gebruiken om naar de les te gaan, stonden onze twee monstertjes wel eens naast elkaar. Dat mijn beige exemplaar sexier oogde, had alles te maken met de gebruikersvoorwaarde… en die was duidelijk: wekelijks kuisen binnen en buiten en dat in het pre-carwash tijdperk, wel te verstaan.

Of de man in kwestie het zelf nog herinnert dat ik hem terug mobiel kreeg, weet ik niet. Maar op een middag kwam hij naar me toe met de vraag of ik misschien iets van autotechniek verstond. Dat beestje van hem wilde geen gas geven... en vermits ik met dezelfde reed wist ik misschien wel raad. Was het een vorm van waardering voor een gedeeld taalgevoel, dat hij er van uitging dat ik dan ook wel noties van automechaniek zou hebben of was het gewoon keversolidariteit… Wellicht met een fikse dosis overmoed, dook ik naar het gaspedaal, niet wetend wat te zoeken, laat staan te vinden… Met mijn hand drukte ik het pedaal een paar keer in, hopend dat een of ander veertje zou reageren. Daardoor merkte ik dat het opgekromde automatje het doordrukken van het pedaal belemmerde. Eenmaal het dubbelgevouwen automatje gefatsoeneerd, stelde ik voor eens te starten en te kijken wat er gebeurde. Ongelooflijk, maar waar: het gaspedaal deed het weer en was de leraar zijn verbazing groot, de mijne nog groter…

Taal, lezen, spreken, schrijven… het was me allemaal even lief. Het winnen van een paar vertelwedstrijden maakte dat ik met succes afgevaardigd werd naar een paar welsprekendheidstornooien. Toen in de Goede Week een voorstelling met de kruisweg van Paul Claudel werd  opgevoerd, kreeg ik van mijnheer Marynissen de kans daar een stuk in te vertolken. Ook toen al ging ik zo op in de prachtige tekst dat het voelde of ik zelf met al het verdriet van de wereld aan dat kruis hing… Nadien zou ik nog talrijke keren mensen mogen beroeren met beklijvende, vaak tientallen bladzijden lange teksten, en zonder autocue, waar muisstil naar geluisterd werd. De graadmeter voor boeiend. Van commentaar en/of felicitaties kreeg ik steeds nadien wel verslag, want had steeds mijn hele zelf erin gelegd en dan was ik compleet leeg en ontbrak elke vorm van interesse in socializing… Bepaalt de voorkeur voor een vak de sympathie voor een leraar of is het de leraar die de liefde voor het vak geeft…  zou de minister van onderwijs zich daarover al eens hebben gebogen…

In die tijd was weinig gekend over het privé leven van een leraar. Maar als we zekere dag na het academisch kwartiertje ons boeltje bij mekaar pakken, komt de verrassende melding dat mijnheer Marijnissen zonet Vader is geworden van een Marleentje.  "Allé, jong, de Marynissen, wie had dat nu gedacht", verraadt iets van een zekere naïviteit nog... Vertederd als we waren, werd meteen bijgelegd om samen haar eerste paar schoentjes te kopen…

Toen Marie- Rose in haar laatste jaar middelbaar Nederlands kreeg van dé Marijnissen…zag ik hem weer. En leuk te horen dat hij in haar zoveel herkende.

Halfweg de jaren 90, ontmoetten we elkaar bij ons thuis en vroeg ik of hij geen extra oefening kon ‘voorschrijven’ om de kritiek van een Gentse prof te counteren, die zich belaagd voelde door die Antwerpse ’A’.

Of hij het bij mij een op voorhand verloren zaak achtte, weet ik niet, maar zijn antwoord was wel leuk: “ik krijg die zelf amper ondergedekt”…

De spraakoefening werd verwisseld voor een leuke babbel, de grens meester-leerling voorbij. Hij met 4, ik met 3 tieners…deelden vergelijkbare verwachtingen en perikelen en ik leer uit zijn ervaring. Het verhaal van de streep blauwe verf in het haar van een van zijn tieners die ermee naar school wil… doet de ouders aanvankelijk verstijven. In plaats van heftig te reageren, bijten ze een stuk van de tong en laten hem zo vertrekken. College en vrienden, geholpen door de tijd om uit te groeien, losten het probleem zonder slag of stoot op… en het bleef bij één streep blauw.  

Het Marleentje van weleer was intussen ook al ettelijke paren schoenen verder, als Ann- Marie thuiskomt van de univ en vertelt over een Hans Marynissen, die bij nader onderzoek, inderdaad zoon van de vader blijkt… Dus hebben we ook allebei een doktoor…

Weer gaan jaren voorbij. Onze kinderen veroveren hun plaatsje, trouwen, worden zelf ouders en promoveren ons tot grootouders…

Af en toe verneem je als bij toeval -of als de spots op eentje gericht worden- iets van elkaars kroost… De sneltrein van het leven raast maar door. 

Tot:  die vrijdagavond in juni, na de uitvaart van onze Chris, een grijze kalende mijnheer…. Marynissen schoorvoetend op me afkomt, me vastneemt en zo oprecht met bevende stem zegt: ‘Dit mag niet". 

"Nee, het mag niet… maar het gebeurt… en zelfs twee keer"…

“Dank u om hier te zijn”, wordt beantwoord met “ik moest”… De ontmoeting is kort, maar ze blijft me bij…

13 augustus. Zoals elke morgen open ik de elektronische brievenbus. Een mail van F. Marynissen valt meteen op… ‘Verschrikkelijk nieuws” "Onze zoon Gert plots onverwacht overleden in Berlijn… " Verbijsterd staar ik naar het scherm... Net als ons Rose van 1972 werd hij onlangs,  zoals Roosje nu maandag, pas 41. En hij had nog zo gezegd: “Dit mag niet…”

We antwoorden, wetend dat troost een utopie is… leed delen vermindert het niet, maar meer schouders die het torsen maakt de last draagbaar… 'Het leven na de dood' is er zijn voor elkaar...

Zoals mijnheer Marynissen twee maanden geleden onze Chris tijdens de afscheidsviering eigenlijk pas leerde kennen, en ook ons beeld van hem veel rijker werd door openhartige en liefdevolle getuigenissen, zo overkwam me hetzelfde vanmorgen tijdens de prachtige dienst voor Gert. Het voelde als een heruitzending van een beklijvende film… Levensgenieters, hartendieven, muzikanten, muziekliefhebbers, festivalgangers, vinylverzamelaars, romantici, twijfelaars, lopers, wereldreizigers… mét -uiteenlopend- universitair kwaliteitslabel… die overal verschrikkelijk gemist worden en daardoor altijd overal  zullen zijn… Het verdriet van de neefjes en nichtjes om twee speciale nonkeltjes, maar vooral dat van ouders die iets tegennatuurlijks moeten doen: hun kind ten grave dragen… het kruipt niet in je kleren.

Uit het vele moois waarmee ook Gert uitgeleide werd gedaan heeft de vergelijking met “de pracht van een onvoltooide symfonie” me troostend diep geraakt… 

Dat is wat ook onze twee schatten daarboven voor ons hier beneden hebben gecomponeerd… een prachtige onvoltooide symfonie… ‘a touch of Rose’ en ‘a sound of Chris’… Gert, vind elkaar daar maar gauw om tot op "a sunny day, we'll meet again" te genieten van peace, love and happiness...

Definitie van racisme:

Racisme is de verzamelterm voor alle opvattingen die aan het begrip `ras` een doorslaggevende betekenis toekennen bij het vaststellen of veronderstellen van karaktereigenschappen, fysieke capaciteiten en geestelijke vermogens.

Racisme misbruiken impliceert dus dat het ook kan gebruikt worden. Zo kan het vermoeden  rijzen dat om het gewraakte racistlabel te ontwijken, men positief moet discrimineren. Rechten en plichten zouden dan niet voor iedereen gelijk zijn. Laat dat nu juist niet de bedoeling zijn van alle inspanningen die geleverd worden om integratie en samenlven te bevorderen.  

‘Verhalen uit de buik van Antwerpen”, met de kracht van Marie- Rose… vertelt over meer dan een decennium inspanningen om van een ‘ten dode opgeschreven’ huis opnieuw een thuis te maken voor mensen uit de hele wereld die kort of lang in Antwerpen wonen. Een boeiend samenspel om ondanks verschillen, ‘gemeenschap’ te zijn.

Duidelijke afspraken over het reilen en zeilen en een stevige hand die de vinger aan de pols houdt, zijn daarbij de enige garantie om te slagen.

Om de bewering dat racisme vaak ten onrechte wordt gehanteerd te staven wil ik een voorval zoals beschreven in het boek, er nog eens uitpikken en met u delen.

Een incident neergepend in tempore non suspecto.

Uit hoofdstuk 11, blz 65

Een wat ouder meneertje dat geregeld wat te diep in het glas keek, was door ‘bereidwillige’ thuisbrengers van zijn B&O- geluidsinstallatie beroofd. Wellicht had hij er op café over opgeschept en was die info opgepikt door een paar ‘wakkere’, op buit beluste kereltjes…

Terug nuchter vertelde hij zijn vermoeden dat men van zijn dronken toestand misbruik had gemaakt en z’n kostbare installatie verdwenen was.

Bij nazicht op de bewakingscamera konden we vaststellen dat de jonge kerels inderdaad zijn studio verlieten met de toestellen. Hij durfde geen klacht indienen, want hij vreesde ze misschien wel ‘geschonken’ te hebben. Bovendien kende hij de jongens niet en hadden ze op café aangeboden hem thuis te brengen. Aangifte en onderzoek zag hij niet zitten en dan houdt het daar op natuurlijk.

Hoe pijnlijk de ontnuchtering ook was, ze kon niet beletten dat enkele dagen later hij alweer met een kater toekwam…én de bereidwillige thuisbrengers …

Toevallig ben ik in de hall als hij er ‘onder begeleiding’ arriveert.

Omdat ik hen van de videobeelden herken, neem ik het zielige drankorgeltje meteen van hen over. Het heeft echter heel wat voeten in de aarde om hen de sleutels terug aan de bewoner te doen geven, zodat hij op eigen kracht naar zijn studio kan….

Dat was duidelijk niet naar de zin van de twee jonge gastjes, die hun plannen gedwarsboomd zagen en alsnog hun toegang probeerden te forceren.

Voet bij stek houden en gerugsteund door een paar bewoners die als support in de hal bleven rondlummelen voor het geval dat… vroegik hen de man gerust te laten en te vertrekken.

Om een lang verhaal kort te maken:  na wat heen en weer getrek aan de glazen voordeur, snauwt de kleinste van de twee als ultieme intimidatie: “Gaa, gaa zij ne racist” met niet mis te verstaan wegwerpgebaar in mijn richting.   

Omdat die opmerking totaal geen steek hield, zette ik me schrap, ging een stapje dichterbij, keek hem recht in de ogen en hield dat zonder verpinken even vol. Met een paar diepe denkrimpels in mijn voorhoofd zei ik vol verwondering: “dan moet gij een buitenlander zijn!”

Niets kon ook maar het vermoeden wekken dat een tiener, zoals er 13 in een dozijn steken, plat Antwerps pratend… die mij ‘racist’ noemde… daar enige reden toe had. Tot ik na wat kopbrekens begreep dat hij me probeerde te schaden en ik uit angst voor die scheldnaam, hem vrijgeleide zou geven…

Een beproefde truc tegenover 'kwetsbare' overheidinstanties als ambtenaren en politie. De opgetrommelde politie was intussen ter plaatse en groot was mijn verbazing toen bij de identiteitscontrole bleek dat het om een  ….Egyptisch kereltje ging... 

Uit het boek ‘de kracht van Marie-Rose’… Nog steeds verkrijgbaar bij- en met de integrale opbrengst voor het psycho-sociaal oncologisch welzijnscentrum ‘a touch of Rose’.

Los van linkse of rechtse politiek en zonder te veralgemenen, heb ik hier toch ‘iets aan toe te voegen’…

Het worden een paar afleveringen, om duidelijk te maken hoe dom het is mee te praten zonder te weten wat bedoeld wordt. Racisme wordt inderdaad heel vaak gebruikt als een uitvlucht. Net zoals rugpijn en hoofdpijn… maar betekent het dat racisme een uitvlucht IS? Of rug- en hoofdpijn niet écht pijnlijk en verlammend werken?

Net oud genoeg en nog niet té- om uit ervaring te mogen spreken, wil ik helpen na te denken en niet zomaar een kant te kiezen omdat het toevallig de stelling is van een of andere partij waarop je stemde…  Samen werken aan oplossingen, oog hebben voor de toekomst die we nalaten...  betekent het probleem KENNEN en ERKENNEN.  Geen debat zonder feitenkennis. Niet kakelen als kip zonder kop.  “Ik oordeel, zonder te weten waarover”… is een indicatie om de ‘betere’ psychiater op te zoeken…

Terugblikkend lijkt ‘opvoeden’ wel de rode draad in mijn leven. Als oudste, niet enkel in ons gezin, maar ook van alle kleinkinderen aan beide kanten van de families, werd ik als oudste 'makkelijkheidshalve'  ingezet om de familiebijeenkomsten op zon- en feestdagen kindvriendelijk te begeesteren…

Geregeld werd dan ook de grote houten poppenkast en dito koffer met speelpoppen, een –loodzwaar- kunstwerkje getekend nonkel Louis-  meegesjouwd. In volle actie met een divers publiek, werden me aangeboren pedagogische kwaliteiten toebedeeld. In het perspectief van rustige zondagen voor de ouders met een aantal ‘klein mannen’ is die lof wellicht ook geuit in het eigen belang… maar geen nood, het gaf ook veel voldoening en een gewaardeerde aanhankelijkheid.  

In de woelige jaren van studentenrevoltes en een lief dat in ’68 praeses aan de Universiteit was, heb ik vier jaar voor de klas gestaan en tieners naar jong -volwassenheid mogen begeleiden met maar één stelregel: “oprechtheid in al wat je doet”…  45 jaar later af en toe nog herinnerd worden aan 'hun' mooiste jaar…van die nu 50 +ers, is een vorm van geluk.

Deel 1

“mijn eerste keer”….

Na de geboorte van onze zoon, heerste ook toen een nijpend tekort aan leerkrachten. Niet-aflatende telefoonoproepen verleidden me om een interim voor een bevallingsverlof in een gemeenteschool te aanvaarden. In die klas een zittenblijver met duidelijk veel problemen: een lichaamsbouw boven pari en een verstandelijke ontwikkeling eronder, was zij een makkelijke prooi voor spotters. Haar agressieve reacties noemde men 'onaangepast gedrag'. Verbittering en levenslust werden omgekeerd evenredig. …en het meisje belandde in een soort isolement. Zoekend naar een middel om het tij te keren, zou ik pogen haar status te wijzigen: van ballast naar voortrekker en zo het vertrouwen in zichzelf en de anderen herstellen.

Met mijn faam als eerlijke leerkracht genoot ik de sympathie van de leerlingen en werd ik niet meteen afgerekend op het feit dat ik het meisje ogenschijnlijk ‘voortrok’…want zo heet dat dan, natuurlijk.

Veel van de leerstof kon haar niet boeien omdat die geschoeid werd op voorkennis die zij miste. Als niet eerst de fundering opgevuld werd, was verder bouwen onmogelijk. Naar aanleiding van de nieuwe les, kon ik meestal vaststellen wat ze miste. Het volstond terwijl de klas een oefening afwerkte, om haar -en er waren er altijd wel een paar die van zo’n extra uitleg ook een graantje konden meepikken,- het voorgaande opnieuw uit te leggen. Geen herhaling van de les, want het is zoals bij een optelling: tel je steeds van dezelfde kant op, dan maak je wellicht ook steeds dezelfde fout…  Vanuit de praktijk het nut van de theorie aantonen…vanuit het concrete naar het abstracte, is een probaat middel om minder rappe leerlingen mee te krijgen.

Eens dat gemiste bouwsteentje bijgebracht moest er ook mee geoefend worden. Daarvoor ging een oefenblaadje mee als huiswerk. Op de vrije halve dag of het weekend daarop kon dan de échte huistaak met gefundeerde kennis, ingehaald worden.

Een paar weken ging het goed en het meisje beende -althans voor die stukken van het lespakket- langzaam maar zeker bij. Ook de motivatie verhoogde, gevolgd door een voorzichtige integratie in de groep. Kortom een operatie met kans op slagen.

Tot: op een maandagmiddag een man me opwacht aan de schoolpoort.

“Zijde gij die juf van ons xxx? Dan ga ik u één ding zeggen. Waarom heeft mijn dochter in het weekend huiswerk mee en de andere kinderen niet?  Wij vertrekken vrijdagavond naar de caravan en op de camping is dat geen doen dat ze huiswerk moet maken…”

Vriendelijk leg ik uit dat ik haar op die manier help bijbenen en dat ze dat zeer flink doet.

‘Over die werkwijze moet ik hem niet briefen, want hij heeft gesproken: geen huiswerk in het weekend.’

Ik krijg de volle laag en behoorlijk dreigend gaat het vingertje in de lucht en komt hij nogal dicht bij mij: -“Eh, miss, wat is volgens u mis met een werkman, misschien?”

“Helemaal niets”, antwoord ik nog voorzichtig, “elke ouder wil toch dat zijn kind kan volgen op school en ik help haar daarbij, want dat heeft veel gevolgen voor zo’n tiener…”

 Dat was naast de waard gerekend.

"-G’hebt me verstaan, hé, RACIST”.

Mijn eerste keer dat ik daarvan beschuldigd werd....

Voor alle duidelijkheid: hij was een rasechte Antwerpenaar, generaties ver, met een door en door Vlaamse naam, blank, al wat je wil.

Maar IK was een racist.

De rel aan de schoolpoort weerhield me niet om nog even verder te gaan, maar de taakjes kwamen onafgewerkt terug en van de directie kreeg ik de wijze raad ‘laat het los’…

Tot op vandaag dus niet gelukt, blijkt en daarom een eerste 'school'voorbeeld van ‘misbruikt racisme’…