Canvas-documentaire

Op woensdag 21 april wordt er opnieuw op twee Europese televisiezenders een programma uitgezonden over seksueel misbruik van kinderen, echter niet alleen maar binnen de context waarmee we de laatste maanden in en om ons land zo intensief worden geconfronteerd doordat deze gevallen — evenals die van andersoortige mishandeling — in het middelpunt van de belangstelling hebben gestaan.
De multiraciale vrouwenorganisatie Bobbi Bear in het Zuid-Afrikaanse Dunbar is ten strijde getrokken tegen het seksueel misbruik van kinderen. De methode die men daarvoor gebruikt, bestaat in het gebruik van teddybeertjes die ertoe moeten dienen dat de kinderen aan de hand van die — zeer tot de verbeelding sprekende — speelgoeddieren vertellen wat er met hen is gebeurd.
De film met de titel Rough aunties wordt gepresenteerd door het tweede Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas, in de avonduren tussen 23:20 uur en 01:05 in de nacht op donderdag 22 april.

ARD-reportage

Ongeveer een maand geleden werd in het politieke discussieprogramma Hart aber fair van het eerste Duitse televisienet ARD/Das Erste aandacht besteed aan het seksueel misbruik van kinderen door met name katholieke geestelijken in (vooral) de Duitse Bondsrepubliek en Oostenrijk. Gespreksleider toen was Frank Plasberg, die met tal van uiteenlopende programma's op de Duitse buis present is. De discussie leek zich toe te spitsen op het celibaat, en dat leidde er weer toe dat het slachtoffer van eertijds onder de deelnemers dreigde de discussie te verlaten.

Diezelfde journalist presenteert op diezelfde zender — tussen 23:30 uur en 00:15 uur — een reportage over seksueel misbruik van kinderen door geestelijken, onder de titel Sündenfall Missbrauch — Kirche in der Krise.
__________

Zie ook onze bijdrage van maandag 19 april op deze site.

__________

Afbeelding: TV-moderator Frank Plasberg.

Een tweeluik herhaald
Op woensdag 21 april zendt het digitale kanaal Geschiedenis 24 twee afleveringen achter elkaar uit van het VPRO/NPS-programma Andere tijden uit onder de titel Pim en zijn volk. Voor wie de dagen van het opvallende optreden van deze gefrustreerde man uit de zijlijn in die context heeft meegemaakt, zal direct begrijpen dat die titel een dubbele bodem heeft. 

In het eerste deel van dit tweeluik wordt aandacht besteed aan de manier waarop Pim Fortuyn (1948-2002) een uiterlijke metamorfose liet plaatshebben: hij veranderde van een tamelijk onbekende academicus die zich onderscheidde door enorm af te geven op het bestaande bestel, dat hij kennelijk niet echt goed had bestudeerd. Als hij dat wel had gedaan, zou blijken dat hij veel van dat alles zelf ook zo zou willen doen. Maar zijn markante optreden was er dan ook vooral op gericht om zelf niet alleen in de schijnwerpers te komen, al was — een niet zelden pijnlijke — ijdelheid hem niet vreemd. In dat opzicht deugde hij wel voor het vak van politicus. Allengs wist hij de aandacht zo op zich te vestigen dat hij uit de reacties meende te kunnen — of wellicht zelfs moeten — opmaken dat hij de (toen) eerstvolgende minister-president van ons land zou worden. Een parallel met onze hedendaagse criticaster jegens het politieke bedrijf — die er zelf vast en zeker een nog grotere chaos en ellende van zou maken — valt niet te missen, zeker als je beseft dat die in het verre buitenland al heeft aangekondigd de huidige nieuwe premier te worden. Maar dat zal evenmin werkelijkheid worden gerealiseerd als dat voor Fortuyn was weggelegd.
Die eerste aflevering wordt uitgezonden tussen 21:43 en 22:09 uur.

Grote aantrekkingskracht

Het soort populist dat Fortuyn uitbeeldde, mag er altijd wel op rekenen voor vele mensen — van allerlei slag — aantrekkelijk te zijn: niet alleen om een 'tegenstem' op uit te brengen, maar tevens in de, al dan niet terechte, overtuiging dat er bij voldoende stemmen vóór zo'n volksmenner wel ruimte zou zijn voor grote veranderingen, die dan tevens verbeteringen zouden blijken te zijn, doch net als in de eerste jaren van deze eeuw hoeft men daarop ook nu niet meer dan vage hoop te koesteren.
In de tweede aflvering van Andere tijden, die tussen 22:09 uur en 22:37 uur zal worden voorgesteld, komen mensen aan het woord die in Pim Fortuyn de nieuwe leider zagen, die ook werkelijk in staat zou blijken Nederland te veranderen.

Maarten van Rossem over populisme nu
In zijn onlangs verschenen boek Waarom is de burger boos analyseert historicus Maarten van Rossem het in ons land is gekomen tot het wijd verbreide fenomeen boze burger. En het zou dan ook niemand mogen verbazen als diegene verneemt dat een groot deel van dat boek is gewijd aan opkomst, optreden en ondergang van de Nederlands politicus genaamd Pim Fortuyn. Als men dat boek heeft gelezen, is er niets meer onduidelijk over de oorzaken en achtergronden van dat hedendaagse populisme dat de politieke verhoudingen in Den Haag zo intens verziekt. En derhalve komen ook figuren als Wilders en Verdonk op enkele bladzijden van Van Rossems boek voor, maar heeft de schrijver het met nadruk over Fortuyn omdat met zijn verschijnen op het politieke toneel van ons land de snelle wending van een groot deel van onze burgerij naar een niet gering obscurantisme van diens kongsi een feit is geworden en  alleen als gevolg daarvan een persoon als de oogkleppenhouder die Wilders ons voorspeelt de kans heeft gekregen zoveel aandacht voor zichzelf te genereren.

Uitdaging voor de gevestigde orde en dito partijen

Vanzelfsprekend is er op veel plaatsen in de wereld een bepaalde voedingsbodem aanwezig voor extremen in maatschappij en politiek. Dat die vruchtbare grond in Nederland zich zo snel zou weten uit te breiden na het beschamende einde van de politieke stroming LPF (Lijst Pim Fortuyn) is bepaald geen teken van een kleurrijk politiek spectrum in onze residentie met de beide kamers van het parlement; sterker nog: het is een bewijs van geestelijke armoe. In die instituten, maar voornamelijk in de Tweede Kamer, zijn figuren als Verdonk en Wilders ertoe gekomen hun dwaasheden ten beste te geven en hun verachting jegens cultuur en kunsten breed uit te meten.
Daarvan worden, net als in de gedeelten over Pim Fortuyn, duidelijke woorden gesproken in het boek van Maarten van Rossem, dat alleen al daardoor voldoende aanleiding biedt om het u in volle overtuiging u aan het hart te leggen in dit boek te lezen over de huidige, nadrukkelijk éénentwintigste eeuwse verschijningsvormen van deze kwalijke ontwikkelingen binnen de huidige Nederlandse politiek. En u zult er een completer beeld van de mens en politicus Pim Fortuyn aan overhouden.

__________
Maarten van Rossem: Waarom is de burger boos — over hedendaags populisme.  126 pag., paperback, Amsterdam, februari 2010. Nieuw Amsterdam Uitgevers. ISBN 978-90-468 0705 7.

Maffiapraktijken

Het Nederlandse digitale televisiekanaal Holland Doc 24 biedt op maandag 19 april een documentaire over een ernstige vorm van misbruik met grote gevolgen, zij het een andere abjecte verschijningsvorm van misbruik dan op datzelfde tijdstip — in ieder geval gedurende de eerste drie kwartier van deze film — op het eerste Duitse televisienet in het centrum van de belangstelling staat: misbruik van kinderen.
Op dat digitale kanaal wordt, in de documentaire Videocracy, een dwarsdoorsnede getoond van de thans in Italië heersende videocratie. De documentaire van Erik Gandini is als Zwees-Deens-Brits-Finse coproductie tot stand gekomen.

In het middelpunt: een razende Roeland

Centraal thema van de film is Italië's minister-president Silvio Berlusconi (geboren 1936), een der meest kwalijke regeringsleiders van het na-oorlogse Europa. Dit gedrocht zet zowel de media alsook de politiek volkomen naar zijn hand.
In zijn jonge jaren heeft hij, om geld te verdienen opgetreden als muzikant en gewerkt als kelner op een schip. Alsof dat niet al erg genoeg was. . . . .
De regisseur richt zich vooral op het schemergebied tussen de realiteit die de televisie ons voortovert aan de ene kant en, anderzijds, de wereld die zich daaraan — helaas voortdurend — blijft spiegelen.
De rolprent heeft een duur van zo'n vijfentachtig minuten, en wordt aan de kijkers voorgesteld tussen 21:00 uur en 22:25 uur.

Afbeelding: Berlusconi tijdens een bezoek aan Japan. De lach verbergt veel kwalijks.

Op maandag 19 april presenteert het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste een reportage getiteld Sexobject Kind. Daarin wordt ingegaan op het misbruik van kinderen, ongetwijfeld mede ingegeven door de explosieve stijging van het aantal mensen dat naar buiten komt met zwaarwegende klachten jegens ouderen die hun positie hebben misbruikt ten einde zich te doen gelden voor het bevredigen van machtswellust dan wel heel directe seksuele wellust. De meesten van hen doen dat pas decennia na het gebeuren, en worden daarbij wellicht enigszins aangemoedigd door het feit dat er nu zoveel jongeren van anno toen blijken te zijn misbruikt, die eindelijk met het lijden van toen — dat soms sluimerend, soms op andere wijze, is blijven doorgaan tot en met deze dag.
Ook komt de vraag aan de orde waarom pedofielen — verkeerde term: het gaat over pedoseksuelen, en dat is een categorie van een geheel andere orde — door de rechter zo dikwijls geen therapie hebben opgelegd gekregen, want de ervaring heeft getoond dat recidivisme heel vaak voorkomt.
De uitzending van deze reportage zal tussen 21:00 uur en 21:45 uur worden gerealiseerd.

Bij het scheiden van de beelden- en geluidenmarkt van woensdag 14 op donderdag 15 april zendt het tweede Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas, tussen 23:20 en 00:10 uur, een BBC-documentaire uit die werd gerealiseerd in 2009. Deze film gaat over Charlie Russell and Izzy Charman, twee jonge filmers die zich ten doel hebben gesteld de laatste nazi-oorlogsmisdadigers op te sporen, welke nog steeds voortvluchtig zijn. Zij willen de nog steeds verborgen geschiedenis van die extreme criminelen openbaar maken.
Het zal een langdurige en inspannende zoektocht worden, niet in de laatste plaats doordat er maar heel weinig meer in leven zullen zijn, althans relatief gezien: ieder is er immers één teveel.
Toch zijn de twee doorzetters erin geslaagd enkele van die figuren op te sporen en hen zelfs voor de camera te krijgen. De een beweert zich niet aan de gegeven bevelen te hebben kunnen onttrekken zonder zelf in levensgevaar te geraken, een andere hoogbejaarde beweert dat hij zich van alle gebeurtenissen niets meer te kunnen herinneren: met zijn 94 jaar is hij te oud en te zwak; uitgeleverd, door Oostenrijk aan Kroatië, wordt hij niet. Dan komen ze terecht bij iemand die eind verleden jaar eindelijk is veroordeeld: levenslang heeft hij gekregen. 
Ook komen ze in contact met een extreem gestoorde vrouw, genaamd Ursula Overbeck, die een hoge functie bij de Hitlerjugend heeft bekleed, en tot de groep van de ewig gestrigen behoort: zij ontkent de Holocaust en is tot op de dag van de confrontatie een fervent aanhanger van de nazi-ideologie.
Al die opgespoorden spreken met de twee jonge filmers over schuld en boete, over de tijd die snel over alle gebeurtenissen heen vliedt en ten slotte over het feit dat de geschiedenis altijd wordt geschreven door de overwinnaars.

Na de dominees

In 1969 hebben Hans Keller en Roelof Kiers voor de VPRO een documentair getint programma gemaakt over het fenomeen Pornografie in Nederland.

Twee jaar nadat de dominees de zendgemachtide VPRO definitief de rug hadden toegekeerd, is de film uitgekomen. Daarmee is dit programma een symbool geworden voor de verander(en)de VPRO. Tussen de vier letters stonden geen puntjes meer en was het epitheton vrijzinnig protestant verleden tijd. Veel van de oudere leden bleken moeilijkheden te hebben met het naakt dat vanaf da moment op de buis verscheen, en die als gevolg daarvan hun lidmaatschap hebben opgezegd. Daar stond echter tegenover dat de zender een grote(re) aantrekkingskracht ging uitoefenen op de wat progressievere groeperingen binnen het maatschappelijke gebeuren in Nederland.
De film wordt uitgezonden door het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24, op woensdag 14 april tussen 22:09 uur en 23:00 uur. Voor eventuele herhalingen in de nachtelijke uren en overdag kunt u informatie inwinnen op de website van de zender, dan wel via gids.vpro.nl

De Bossche variant

Deze week herhaalt het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 de driedelige serie documentaires onder de titel Erotische panorama's. Die stamt uit 1988 en werd gerealiseerd door Emile Fallaux. Het thema van de drie afleveringen is de (toen) veranderende seksuele moraal in Nederland. Hoewel dat in de jaren tachtig niet voor het eerst geschiedde — want wij van Cultuurtempel herinneren ons de snel veranderende moraal aangaande erotiek en seksualiteit in de jaren zestig van de vorige eeuw nog heel goed.

De eerste aflevering —de Bossche variant — wordt uitgezonden op dinsdag 13 april, tussen 23:05 uur en middernacht. Daarin besteedt Emile Fallaux aandacht aan de eerste (meer openlijke) verkoop  van condooms en tevens andere acties van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming (NVSH).

Het tijdschrift Sekstant van die instelling telde in die jaren een heel behoorlijk aantal lezers.

Familie De Witt

De tweede aflevering wordt aan de kijkers van Geschiedenis 24 voorgesteld op woensdag 14 april, tussen 20:29 uur en 21:28 uur. In die episode komen Erotische lotgevallen van de familie De Witt aan de orde.

Erotische panorama's
Aflevering drie — op donderdag 15 april, te zien tussen 20:38 uur en 21:28 uur — is getiteld
Het erotisch panorama. Hierin wordt aandacht besteed aan een groep mensen die reeds in de

jaren zestig van de vorige eeuw betrokken is geweest bij diverse activiteiten van voornoemde NVSH.

Vijf onderdelen 
Op maandag 12 april is het vijfenzestig jaar geleden dat het Kamp Westerbork door Canadese militairen werd bevrijd. Dit feit wordt herdacht door middel van een bijeenkomst op het terrein van die Drentse plaats en met een reeks herhalingen van televisie-documentaires.
De bijeenkomst te Westerbork wordt rechtstreeks uitgezonden door de NOS via Nederland 1, tussen 12:45 uur en 15:00 uur.

Het avondprogramma van het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 staat eveneens geheel in het teken van toestanden en gebeurtenissen in en om Kamp Wsterbork gedurende de bezettingsjaren.

Settela

De avond opent om 20:35 uur met de documentaire uit 1994, Settela, gezicht van het verleden, van Cherry Duyns. Het is een zoektocht naar de identiteit van het meisje met het hoofddoekje dat te zien is in de Westerbork-film van Rudolf Breslauer. Ze kijkt uit een treinwagon en is in die vorm een bekend beeld geworden en gebleven, waarmee ze tot symbool van de jodenvervolging is geworden. Het onderzoek heeft uitgewezen dat het de toen negenjarige Settela Steinbach is, een zigeunermeisje dat haar dood tegemoet ging. In Auschwitz werd ze vergast.

Deze documentaire is nogmaals te zien op Geschiedenis 24 in de nacht van donderdag 15 op vrijdag 16 april, vanaf 00:35 uur. 

Om 21:30 uur volgt de documentaire Westerbork girl. Deze film van Steffie van den Oord is relatief recent: uit 2007, en gaat over de toen 83-jarige Joodse Hannelore Eisinger-Cahn. Zij werd door haar grote liefde, de Joodse acteur en verzetsman Rob de Vries uit Westerbork bevrijd, maar toch keerde ze een week later vrijwillig terug. De film is een aflevering van het VPRO-programma Holland Doc.

Oprichting Kamp Westerbork

Catherine keyl maakte in 1989 een documentaire over het vijftig jaar eerder gerealiseerde oprichting van 'Westerbork', dat als op Nederlandse bodem gevestigd concentratiekamp voor alle op transport gestelden als voorportaal van de hel heeft gediend. Deze film begint om 22:19 uur. Deze AVRO-documentaire is getiteld De trompet en het spiegeltje.

Kerst in Westerbork

In een aflevering van de historische reeks Andere tijden van VPRO-NPS vertelt de voormalige gevangene van kamp Westerbork, Louis de Wijze, over zijn herinneringen aan een groot feest ter gelegenheid van kerstmis dat commandant Gemmeker voor hoge SS'ers had georganiseerd. De aflevering draagt de titel Kerst in Westerbork, een vlag die de lading weliswaar dekt, maar niet voor iedereen op dezelfde manier. Deze film wordt vertoond tissen 22:53 uur en 23:27 uur. 

Transporten naar het oosten

Elke dinsdag ging er vanuit het kamp te Westerbork een transport naar Auschwitz, en nadat dit enige tijd gaande was, circuleerden hierover weliswaar vage berichten, ook in het westen des lands, maar menigeen wilde of kon het eevoudig niet geloven dat er sprake was van een transport naar de meest barre omstandigheden die een mens zich (soms zelfs niet ees) zou kunnen voorstellen, en in de meeste gevallen naar de beëindiging van het leven. Almar Tjepkema en Jaap Walvis hebben in 1983 voor de NOS een documentaire gedraaid over het dagelijks leven in 'de Joodse hoofstasd van Nederland'.
Deze, inmiddels alweer goed een kwart eeuw oude, documentaire wordt vertoond tussen 23:27 uur en middernacht, ter afsluiting van het avondprogramma van Geschiedenis 24.