Verdi's opera Nabucco door de Nationale Reisopera nog in negen Nederlandse theaters
Toeren door ons land Jongstleden dinsdag is de nieuwe enscenering door de Nationale Reisopera van het muziekdrama Nabucco
van Giuseppe Verdi (1813-1901) in het Muziekkwartier in Enschede in
première gegaan en daarbij zijn opnamen gemaakt voor het Radio
4-programma Opera live,
dat zaterdagavond vanaf 19:02 uur op genoemde zender kon worden
beluisterd. Het Gelders Orkest en het Koor van de Nationale Reisopera
worden gedirigeerd door William Lacey. Voor de namen van de solisten
verwijzen we hier naar het betreffende gedeelte van de website van DNR.
Binnen
vier weken vanaf de 253 ste verjaardag van Wolfgang Amadeus Mozart
(27-01) tot en met 21 februari doet de Nationale Reisopera twaalf
steden aan met dit veelgeprezen stuk muziektheater. Op het moment dat
de radio-uitzending werd gerealiseerd, zijn er al twee theaters
bespeeld en dezelfde avond speelde het gezelschap in Utrecht. Daardoor
resteren er nog negen voorstellingen. Welke dat zijn, kunt u vinden op
het daarbij behorende gedeelte van de website
van DNR. Tussen de optredens zit meestal één dag en een enkele keer
zijn dat er twee. Dat mag ook wel als je bedenkt dat het gezelschap de
ene dag in Leeuwarden staat en het de daarop volgende dag een
voorstelling in Heerlen moet geven, om daarna weer naar Groningen te
moeten reizen.
Achtergronden De eigenlijke naam van dit muziekdrama is Nabucodonosor,
de Italiaanse benaming voor Nebucadnezar. Het stuk telt vier bedrijven
en is gebaseerd op een libretto van Temistocle Solera (1815-1878) die
daarvoor heeft gebruik gemaakt van het Franse toneelstuk met die
Italiaanse naam, geschreven door Auguste Anicet-Bourgeois (1806-1870)
en Francis Cornu (1800-1848). De eerste uitvoering werd gegeven in de
Scala van Milaan op 9 maart 1842. Een jaar later werd het muziekdrama
in Wenen voorgesteld en weer een jaar daarop in Duitsland te Stuttgart.
Het verhaal We
bevinden ons ein het jaar 578 voordat men in ons deel van de wereld met
de christelijke jaartelling is begonnen. De plaatsen van handeling zijn
Jeruzalem en Babylon. Koning Nabucco heeft Jeruzalem bestormd; de
Hebreeuwse priester Zaccaria heeft Fenena, de dochter van Nabucco,
echter in zijn macht, en verkeert daardoor in de veronderstelling dat
hij de koning wel kan chanteren. Fenena is verliefd op de neef van de
koning van Jeruzalem: Ismael, die eens haar zuster Abigail heeft
afgewezen. Nabucco slaagt erin de tempel binnen te komen, en Abigail
komt door middel van een document aan de weet dat zij niet de
rechtmatige trooopvolgster is, maar heeft haar zinnen toch op de kroon
gezet. Nabucco
laat zich tot God verklaren, maar wordt daarvoor met overdonderende
gekte gestraft, waarop Abigail haar plan ten uitvoer kan brengen en de
troon te bestijgen. Zij geeft opdracht de Hebreërs en de afvallige
Fenena te executeren. In een helder moment slaagt Nabucco er echter in
de executie te verhinderen. Hij gaat ertoe over de God der Hebreërs te
erkennen, waardoor Baäl ten val komt. Er kleeft nog een bijzonder element aan deze opera. Het beroemdste gedeelte daaruit het koor dat Va pensiero
zingt vindt zijn oorsprong in de 136ste Psalm, en daarmee heeft Verdi
de faam verworven zich als strijder voor de eenheid van Italië te
hebben opgeworpen. De gehele opera heeft de lang aanhoudende bekendheid
eveneens voornamelijk aan dit koornummer te danken.
Het
thema Nabucco werd in het eerste decennium van de achttiende eeuw door
Keiser respectievelijk Ariosti, alsmede drie decennia na de versie van
Verdi toen door Dibellemont eveneens op muziek gezet. ___________ Afbeeldingen: Scènefoto's van de enscenering van Nabucco waarmee De Nationale Reisopera tot en met 21 februari door ons land toert. De foto's zijn gemaakt door Marco Borggreve.
Het leven van de Duitse letteren-paus Marcel Reich-Ranicki op Arte-televisie
Korte documentaire Arte-televisie presenteert op zaterdag 31 januari tussen 17:20 uur en 18:05 uur [1] een Portret van de thans 88-jarige literatuurcriticus [2] Marcel Reich-Ranicki,
die kan terugkijken op een zeer rijk leven vol kleuren en tevens
vervuld van zwart-witte gebeurtenissen in de bruine tijd die Europa en
andere delen van de wereld aan de rand van de afgrond heeft gebracht. Over
die eerste acht decennia vanaf 1920 heeft de man in 1999 een zeer
succesvol boek gepubliceerd dat een enorme oplaag heeft gehaald en
daarmee ook de kas van de criticus aardig heeft gespekt. Eind 2000 kwam
er een pocket-editie van op de markt en een band vol met reacties,
kritieken en documenten, en in 2005 een keuze uit die memoires, in
eerste instantie bedoeld voor scholieren. Dat op zich is een
uitstekende zaak, maar wellicht kan het boek ook een goede optie zijn
voor die vele mensen, welke enige schroom voelen bij de confrontatie
met zogeheten dikke boeken.
Productief leven Die
Marcel Reich-Ranicki is veel meer omstreden dan menig andere
litertuurcritus of andersoortige recensent in andere takken van de
wereld der kunsten.
Dat zal niet alleen zijn oorsprong vinden in de goed leesbare manier
waarop de man zijn meningen in geschrifte verkondigd, maar mede door
zijn veelvuldige optredens voor televisiecamera's waar hij op een
uiterst extravert-emotionele wijze kond deed van zijn opvattingen, ook
en met name in zijn 'eigen' programma Das Literarische Quartett
dat gedurende dertien jaar met enige regelmaat op de buis te zien was
en dat, ondanks het relatief late tijdstip, toch een miljoen kijkers
trok. Dat de meeste geuite opvattingen van Reich-Ranicki doorgaans goed
gefundeerd zijn, is natuurlijk een prima zaak, maar ook hij kan zich
niet onttrekken aan de verleiding van het gevoelsmatige vooroordeel
dat, in relatief onbewuste lagen voortdurend op de loer ligt. En dan
trekt hij soms zodanig van leer dat je meent met iemand te maken te
hebben die in 'een verkeerde tijd' is blijven steken. Het zou, zeker in
dit kader, te ver voeren om
daar uitgebreid op in te gaan; er zullen zich vast nog wel andere
gelegenheden voordoen. Hier gaat het om een portret dat op zich ook
al duurt het slechts drie kwartier veel informatie zal verstrekken en
tevens voldoende gelegenheid zal bieden om indrukken op te doen die
kunnen leiden tot het vormen van een eigen mening. En dat is nu juist
iets waarvan de protagonist van het documentaire materiaal dat wordt
getoond, steevast zegt dat zoiets heel belangrijk en positief te vinden.
Nieuwste publicatie Het
recentelijk verschenen, nieuwste boek dat Marcel Reich-Ranicki als
protagonist heeft, is iets anders gestructureerd dan we gewoonlijk
meemaken. Hier gaat het niet om wat deze literatuurliefhebber en het
soms bovenmatig aan, respectievelijk door, datzelfde fenomeen lijdende
wezen over de door hem tot thema opgeworpen boeken of andersoortige
uitingen met letters hetgeen, zoals we zelf ook wel weten, niet
steevast leidt tot literatuur of zelfs maar tot lectuur ter verpozing
te zeggen heeft, noch is er enige sprake van recensies, commentaren en
reacties op zijn essays dan wel andere vormen van expressie met de pen.
Dit
boek hinkt op twee gedachten, die tezamen een uitstekend beeld geven
van de persoon en vooral de werkzame criticus. Het betreft redes die
zijn gehouden naar aanleiding van enigerlei festiviteit: redes door de
protagonist van dit boek enerzijds en uitgesproken gedachten over hem
aan de andere kant. De periode waarin deze toespraken, of wat daarvoor
moet doorgaan, werden gehouden, beperkt zich tot de periode na het
verschijnen van zijn boek Mein Leben,
hetgeen neerkomt op een klein decennium. Dat daarin belangwekkende
figuren uit de geschiedenis van de Bondsrepubliek Duitsland voorkomen,
zoals Professor Jürgen Habermas die een vooraanstaande rol heeft
gespeeld tijdens de studentenprotesten, nu zo'n veertig jaar geleden
en de inmiddels overleden uitgever van Suhrkamp/Insel, Siegfried Unseld
(1924-2002) die veel met Reich-Ranicki te maken heeft gehad, zowel
als auteur van diens huis, alsook in zijn functie van criticus die niet
altijd even enthousiast was over datgene wat Suhrkamp- en/of
Insel-auteurs aan het papier hadden toevertrouwd is een voor de hand
liggende zaak. Maar dat een afgrijselijke Ulknudel
als Thomas Gottschalk daarin een bijdrage moet leveren, is een
pijnlijke uitglijder. Ook op een mening van de grootste Europese
clichéfabriek aller tijden, Angela Merkel, zat echt niemand in het ware
cultuurleven te wachten. Gelukkig zijn dit de twee enige missers,
opgenomen in een hele reeks van mensen met kennis van zaken, waardoor
de uitgave van het boek op zich toch nog een feestelijk gebeuren is
geworden. __________ [1]
De film die Diana von Wrede in 2004 voor het Zweite Deutsche Fernsehen
heeft gerealiseerd, zal door Arte worden herhaald op zaterdag 7
februari,'s ochtends vanaf 06:45 uur.
[2]
En niet 84-jarige, zoals in o.m. de VPRO-Gids staat; in dergelijke
gevallen wordt informatie over een programma klakkeloos overgenomen
zonder dat men even kijkt van welke datum de (verstrekte of gevonden)
informatie is. En bij de film wordt duidelijk vermeld dat deze uit 2004
is. ____________ Afbeeldingen 1. Voorzijde van de paperback-editie van Mein Leben, dtv 12830 (2000). 2. Voorzijde van het boek met reacties op Mein Leben, dtv 30807 (2000). 3. Voorzijde van de geannoteerde, beknopte editie van Mein Leben, dtv 13327 (2005) 4. Voorzijde van het stofomslag van de geboden editie van Die Literatur, eine Heimat Reden über und von Marcel Reich-Ranicki. 240 pag., gebonden; Deutsche Verlags Anstalt, München 2008; ISBN 978-3-421-04380-1.
Twee gedichten van de jubilerende Schotse bard Robert Burns (1759-1796)
SONNET WRITTEN ON HE AUTHOR'S BIRTHDAY,
ON HEARING A TRUSH SING IN HIS MORNING WALK
SING on, sweet trush, upon the leafless bough,
Sing on, sweet bird, I listen to thy strain,
See agèd Winter, 'mid his surly reign,
At thy blythe carol, clears his furrowed brow.
So in lone Poverty's dominion drear,
Sits meek Content with light, unanxious heart;
Welcomes the rapid moments, bids them part,
Nor asks if they bring ought to hope or fear.
I thank thee, Author of this opening day!
Thou whose bright sun now gilds yon orient skies!
Riches denied, Thy boon was purer joys
What wealth could never give nor take away!
Yet come, thou child of poverty and care,
The mite high Heav'n bestow'd, that mite with thee I'll share.
LINES WRITTEN ON A BANK NOTE
Wae worth thy power, thou cursed leaf,
Fell source o' a' my woe and grief;
For lack o' thee I've lost my lass,
For lack o' thee I scrimp my glass:
I see the children of affliction
Unaided, through thy curst restriction:
I've seen the opressor's cruel smile
Amid his hapless victim's spoil;
And for thy potence vainly wished,
To crush the vilain in the dust:
For lack o' thee, I leave this much-lov'd shore,
Never, perhaps, to greet old Scotland more.
Brittens opera Death in Venice in Brussel op toneel, concertant in Amsterdam
In Brussel scenisch Het
is bepaald geen zeldzaamheid dat veel operaliefhebbers alleen de naam
van de componist van een muziekdrama kennen en niet wie de librettist
is of in welk oorspronkelijk toneelstuk dan wel
in welke roman het werk zijn oorsprong vindt. In de begintijd van de
opera was dat wel anders en dat gold ook nog wel in de periode dat
Mozart en Haydn hun muzikale eindproducten aan de man brachten. Een uitzondering op die regel vormt onder meer de opera Death in Venice,
zeker als die liefhebbers van opera tegelijkertijd gesteld zijn op het
fenomeen (bioscoop)film, aangezien onder dezelfde titel al ruim een
kwart eeuw een zeer gewaardeerde film van Visconti de ronde doet over
onze globe waar deze, zij het minder dan in de beginjaren na de
gereedkoming ervan (1972), maar daar staat dan weer tegenover dat de
vertoningen via het huiskamerscherm niet alleen zijn toegenomen, maar
dat het aantal bereikte geïnteresseerden vele malen groter is. Zo komt het dat de naam van de Nobelprijswinnaar voor Literatuur, die de oorspronkelijke novelle, Der Tod in Venedig,
heeft geschreven, Thomas Mann ook in het Engelse taalgebied eerder
op iemands lippen zal verschijnen dan die van componist Benjamin
Britten (1913-1976) als het bovengenoemde muziekdrama ter sprake komt.
In Amsterdam concertant Deze
Britten-opera uit 1973 doet in twee van de drie Benelux-hoofdsteden de
komende dagen opnieuw zijn intrede. Aanstaande zaterdag wordt er een
scenische uitvoering van gegeven in de befaamde Munt-schouwburg van
Brussel: alles volgens de klassieke regels van het muziekdrama, al is er juist van dit meesterwerk meer dan eens beweerd dat het de gebruikelijke vorm van het fenomeen opera tart. Drie dagen later, op dinsdag 3 februari wordt van Death in Venice
in het Amsterdamse Concertgebouw een concertante uitvoering gegeven.
Wie daaraan, naast de internationaal hooggeprezen tenor Ian Bostridge,
hun medewerking verlenen, is te zien op het bewuste onderdeel van de website van de muziektempel aan de Van Baerlestraat in Neerlands hoofdstad. Een uitgebreider artikel dan het onderhavige heb ik gisteren opgenomen op de fin de siècle cultuursite All art is quite useless van Rond1900.nl. ____________ Afbeeldingen 1. Auteur Thomas Mann. 2. Componist Benjamin Britten.
Met de stemvork van de schilder ' Vasili Kandinski
Nog tweemaal filmportret Jongstleden zondagavond, net voor middernacht, heeft Arte-televisie een portret uitgezondenvan de
Russische schilder Vasili Kandinski (1866-1944). Die film zal worden
herhaald op vrijdag 30 januari, eerst in de nacht vanaf 02:00 uur en
vervolgens op het nog steeds zeer vroege tijdstip van 07:00 uur. Die
Kandinski is een der grootmeesters van de abstracte schilderkunst
geworden, al zag het daar aanvankelijk niet naar uit. In zijn
geboorteplaats Moskou heeft hij economie en rechten gestudeerd en aan
de universiteit aldaar is hij eveneens als jurist verbonden geweest. Op
zijn dertigste hield hij het echter voor gezien en vertrok hij naar
München om zich daar te bekwamen in de schone kunsten. Nadat
hij daar eerst twee jaar aan de Azbé-school had gestudeerd, werd hij
door professor Stuck in die Beierse hoofdstad verder ingewijd in veel geheimen van de beeldende kunsten.
Tal van functies In
1911 werd Kandinski de eerste vertegenwoordiger van een nieuwe
stroming: het abstracte in de schilderkunst. Samen met zijn collega
Franz Marc (1880-1916) richtte hij de kunstenaarsgroepering Der blaue Reiter op. In 1918 doceerde hij in Moskou, vier jaar later was hij aan het Bauhaus
in Weimar verbonden, en in 1925 liet hij zijn invloed in Dessau gelden.
In 1933 vetrok hij naar het Franse Neuilluy-sur-Seine, waar hij elf
jaar later overleed. Het
werk van Vasili Kandinski wordt nadrukkelijk gekenmerkt door een enorme
kleurenpracht binnen tamelijk geometrisch afgebakende vlakken. Het
is in die sfeer niet bij schilderijen alleen gebleven; ook etsen met
min of meer dezelfde signatuur zijn uit zijn handen afkomstig. De man zag niet alleen kleuren, hij hoorde ze ook en sprak dan ook wel van zijn schilders-stemvork. Twee van zijn geschriften hebben een redelijk blijvende bekendheid gehouden, waarvan het eerste in 1912 verscheen als Über das Geistige in der Kunst in het Nederlands vertaald verschenen in de Aula-reeks van uitgeverij Het Spectrum (nr. 91 in 1962) als Het abstracte in de kunst. Een jaar na de eerste Duitse uitgave daarvan publiceerde hij het boek Selbstbiographie. ____________ Afbeeldingen 1. Vasili Kandinski in 1913. Foto uit zijn Selbstbiographie. 2. Voorzijde van A.W. Bruna's Unesco-pocket uit 1964 over Kandinski. 3. Voorzijde van de Aula-pocket met de vertaling van Über das Geistige in der Kunst.
Zeer tijdelijke onderbrenging in Duitse inrichting van het ZDF
Tijd(stip)verschuiving Er
zijn momenten dat je je groen en blauw ergert om alle eventueel
andere opduikende kleuren nu maar even terzijde te laten omdat het
aangekondigde tijdstip van een interessant televisieprogramma is
verschoven vanwege zoiets overbodigs als sport op de buis. En toch al
helemaal als dat is vanwege het onbedaarlijke, plebejisch-agressieve
klootjesvolkvermaak dat de naam voetballen draagt. Daar
kunnen wij ons in principe dermate aan ergeren dat we soms zelf geloven
er goed aan te doen een deskundige op het gebied van zielskwellingen te
raadplegen. En dan denk je hoe zou je aan iets anders kunnen denken aan de Duitse Anstalt,
die onder auspiciën van het ZDF, u tienmaal per jaar in staat stelt u
te laten informeren over nieuwe ontwikkelingen, al dan niet met (heel
direct) commentaar. En juist vanwege dat stomme voetbalspel moest de
uitzending van de nieuwste openstelling van die inrichting worden
verschoven. In dit geval tot voor zover we da nu kunnen bepalen
23:10 uur.
BBC-documentaire op Canvas Maar sommige nadelen hebben een voordeel, en dat is hier zeker het geval, aangezien de zender Canvas
het tweede, Nederlandstalige, Belgische televisienet vanaf 22:20
uur tot het tijdstip waarop het Duitse gesticht van de televisiezender
ZDF opengaat, het eerste deel van twee van een BBC-documentaire over
een wetenschappelijk experiment waardoor wordt bewezen hoe moeilijk
en voor het gemak voegen wij daar nog maar even aan toe: soms
onmogelijk het is om te onderscheiden tussen mensen die zijn behept
met een vorm van gekte enerzijds en aan de andere kant de zogenoemde
normale mensen. Dat
betekent in de praktijk dat u eventueel met meer kennis van zaken of
niet natuurlijk in de Duitse inrichting zij het passief kunt
deelnemen aan de eventuele diagnoses die daar door de
opper-primus-inter-pares doctor Urbal Priol zullen worden gesteld, al
gaat het wellicht om een conglomeraat van psychotische stoornissen die
niet onder de noemer van één der bekende ziektebeelden vallen dan wel
om psychosen op endogene (respectievelijk exogene) grondslag en andere
geestelijke defecttoestanden. In
ieder geval wordt u weer volop de gelegenheid geboden u te laven aan
en eventueel achteraf te reflecteren over de kwinkslagen die over en
weer zullen vallen tussen de beide protagonisten Urban Priol en Georg
Schramm [1]
en hun gasten van hedenavond: de acteur en cabaretier Uwe Steimle, de
componist, zanger en cabaretier Andreas Rebers en het jolige jongmens
uit de Duitse wereld van het aparte theatergebeuren: Kay Ray. __________
[1] De boeken van Urban Priol en Georg Schramm zijn verschen ten huize van uitgeverij Karl Blessing. ____________ Afbeeldingen 1. De beide protagonisten van de Anstalt met altijd weer Neues: Georg Schramm en Urbal Priol. 2. Het logo van de ZDF-inrichting die tien keer per jaar een klein uurtje open huis houdt. 3. Cabaretier en componist Andreas Rebers met zijn onafscheidelijke muziekinstrument: de accordeon. 4. Acteur / cabaretier Uwe Steimle.
Händels opera Rinaldodonderdagmiddag op BBC Radio 3
Händel-opera opnieuw in de schijnwerpers Zegt
u nu vooral niet dat we niet tijdig hebben gewaarschuwd dat in het jaar
2009 het aantal uitvoeringen van werken van Händel, Haydn, Mendelssohn
eventueel aangevuld met nog anderen, die op enigerlei wijze
'feestelijk' aan dit jaar kunnen worden gekoppeld min of meer
explosief zou stijgen. Gelukkig hoeft dat niet te betekenen dat
muziekverkrachters nu elke week achttien keer het Hallelujah uit The Messiah playback
zullen wegfiedelen, al moet ik bekennen dat het me geenszins zou
verbazen als het visioen van de dollar- en eurotekens, die voor zulke
rimram-ensembles met al dergelijke muziekstukken onverbrekelijk
schijnen te zijn verbonden, alsnog de overhand krijgt.
Cecilia Bartoli werkt mee Op donderdag 29 januari, 's middags om 15:00 uur onze tijd, begint op BBC Radio 3 in het werkdaagse programma Afternoon on 3 een uitvoering van de opera Rinaldo
van Georg Friedrich Händel, die in hetzelfde jaar werd geboren als zijn
grote tegenhanger Papa Bach (1685), maar die zo'n negen jaar langer op
dit ondermaanse is blijven toeven. Rinaldo
is een muziekdrama in drie bedrijven op een tekst van Giacomo Rossi (),
die in navolging van een Engelse tekst van Aaron Hill (1685-1750)
zich heeft gebaseerd op Gerusalemme liberata
uit 1581 van Torquato Tasso (1544-1595), een schrijver die zelf
onderwerp is geworden van een toneelstuk van Johann Wolfgang von Goethe
(1749-1832).
De
eerste opvoering heeft plaatsgevonden op 24 februari 1711 in het
Londense Haymarket Theatre dat toen de benaming King's Theatre droeg.
Op 6 april 1731 werd de tweede versie van datzelfde muziekdrama opnieuw
in dat theater in première gebracht. Vier jaar na de eerste Londense
première werd deze opera tevens te Hamburg opgevoerd, maar in een
Duitse vertaling.
De geschiedenis Kruisridder
Rinado oospronkelijk gezongen door een alt wacht op de afloop van
de strijd om Jerusalem, om dan te kunnen rouwen met Almirena, de
dochter van Godfried van Bouillon. De legerleider van de Saracenen,
Argante, ontvoert Almirena; hij doet dat samen met de tovenares Armida.
Het leidt echter niet tot het door de ontvoerders gewenste resultaat:
aandacht van Rinaldo
voor Armida en eenzelfde opstelling van Almirena voor Argante. Aan het
slot worden de ongelovigen overwonnen, en dan sluiten ook Argante en
Armida zich bij het christelijke geloof aan. In
de versie die op BBC Radio 3 aanstaande donderdag te horen zal zijn,
vertolkt countertenor David Daniels de rol van Rinado en Cecilia
Bartoli treedt op als Almirena. Verdere gegevens zijn via de BBC op het moment dat wij dit publiek maken, nog niet bekend. ____________ Afbeeldingen 1. De countertenor David Daniels zingt de rol van Rinaldo in de gelijknamige opera, donderdagmiddag op BBC Radio 3. 2. King's Theatre Haymarket. 3. Mezzosopraan Cecili Bartoli is de tegenspeelster van David Daniels inHändels Rinaldo.
Intolerance ' zwijgende film uit 1916 op Arte-televisie
Een hele zit: drie uur Vanaf
de late avond van maandag 26 januari, tot redelijk diep in de nacht op
dinsdag de 27ste van die maand om precies te zijn tussen 23:25 uur en
02:25 uur kunt u op de Frans-Duitse cultuurzender Arte een vertoning volgen van de zwijgende film Intolerance: Love's struggle throughout the ages,
gerealiseerd in 1916 door David Lewelyn Wark Griffith (1875-1948), die
bekendheid heeft gehouden met alleen de intitialen D.W. voor zijn
familienaam. Griffith
was de zoon van een generaal uit de Amerikaanse burgeroorlog, die
overleed toen David tien jaar was, waardoor hij voor zichzelf moest
zorgen. Nadat hij diverse baantjes had uitgeprobeerd, sloot hij zich
aan bij reizende toneelgezelschap die het moesten hebben van
melodrama's. Daar heeft hij ongetwijfeld heel goed opgelet en zo veel
geleerd, want toen hij eenmaal zelf een toneelstuk had geschreven,
verkocht hij dat voor de gigantische som van duizend dollar. Dat leek
het begin te worden van een briljante carrière, en daarom vestigde hij
zich in de Grote Stad aan de Hudson, maar als tonelist heeft hij het
niet verder gebracht dan veelbelovendheid. Daarom is hij eerst maar
acteur geworden, al bood die geheel nieuwe wereld van de pas 'ontdekte'
film heel wat meer mogelijkheden. Griffith zag wel iets in de zogeheten
photoplays[1], en die ging hij regisseren. In een jaar of zeven tijd draaide hij 450 korte films voor de Biograph Company.
Speelfilms Die
enorme productie stelde Griffith ook in staat met allerlei nieuwe
mogelijkheden te experimenteren. In 1911 realiseerde hij de eerste
speelfilm waarvoor twee rollen waren benodigd: Enoch Arden naar het gelijknamige gedicht uit 1864 van de Britse poet laureate Alfred Lord Tennyson (1809-1892). Twee jaar daarna kreeg hij helaas problemen met zijn volgende speelfilm op vier rollen: Judith Bethulia;
dat vond de maatschappij een te omvangrijk product en daarom weigerde
men die rolprent te distribueren. De regisseur zelf was echter volkomen
overtuigd van het succes dat lange speelfilms te beurt zou vallen, en
daarom richtte hij in 1915 zelf een filmmaatschappij op: Triangle. Met
eigen geld maakte hij toen de film Birth of a Nation,
waar men beslist de nodige kritiek op kan hebben vanwege de racistische
elementen erin. De film werd echter door vijfentwintig miljoen mensen
gezien, en dat was een ongekend aantal, maar daarbij moet wel worden
bedacht dat het voor velen van hen de eerste film was die ze hebben
bezocht. Dat product leverde enige miljoenen dollar op. Het volgende
project, in 1916, werd Intolerance.
Dat mislukte echter volkomen en een jaar later ging Griffith'
maatschappij failliet. Maar de man bleef niet stilzitten en ging toen
aan het werk bij een tak van Paramount: Artcraft. In de jaren 1919 en
1920 was hij nog werkzaam voor First National. Daarna heeft hij samen
met Charlie Chaplin, Mary Pickford en Douglas Fairbanks de maatschappij
United Artists opgericht.
Het verhaal in viervoud Zijn omvangrijkste product uit die jaren is de bijna drie uur durende speelfilm Intolerance.Hierin
wordt een overzicht gegeven van de valkuilen die voor de liefde zijn
gespannen in de loop van de historie. Griffith doet dat aan de hand van
vier verhalen, die een tijd van twee en een half millennium omspannen:van The Babylonian in circa 539 voor onze jaartelling, tot en met een verhaal uit 1914, Modern America.
Daartussen liggen nog twee geschiedenissen waarvan de ene in het jaar
27 speelt van en de kruisiging van Jezus Christus verhaalt in The Judean.
Dan wordt er een enorme sprong gemaakt naar het jaar 1572 in Frankrijk
waar toen de Sint Bartholomeusnacht heeft plaastgehad in The French Renaissance. Intolerantie alom. De
verhalen zijn echter niet streng gescheiden, maar lopen ten dele
parallel, hetgeen niet alleen de vaste lijn der menselijke intolerantie
in de loop van de historie aangeeft, maar tevens de psychologische
aspecten van het menselijk handelen moet belichten: een fenomeen dat
ook alleen maar andere uiterlijke kenmerken heeft gekregen en zelfs
dat slechts ten dele , maar in wezen ongewijzigd is gebleven. Het
verhaal gaat dat Griffith nog een vijfde geschiedenis had willen
inlassen over de intolerantie jegens de Griekse filosoof Socrates, dat
weliswaar prima zou hebben gepast binnen dit kader, doch dat zich in
ongeveer dezelfde periode als het Babylonische verhaal afspeelt.
Vier ton werd twee miljoen Het
is een gigantische productie geworden, die, naar schatting, in totaal
meer dan twee miljoen dollar heeft gekost, hetgeen, volgens insiders,
nu twintig keer zoveel zou moeten zijn. De som die vooraf was
uitgetrokken, bedroeg nog geen vier honderd duizend dollar. Monumentale
decors, weelderige kostuums, die nog nooit iemand in de filmwereld van
de VS had aangedurfd en tal van andere, aan het megalomane grenzende
elementen kenmerken deze film. De
naam D. W. Griffith komen we niet alleen tegen als regisseur en
producent, maar ook in de lijst van schrijvers, die teksten hebben
geleverd of wier teksten zijn gebruikt. Daaronder vinden we bekende
figuren van geheel uiteenlopende aard, variërend van de dichter Walt
Whitman (1819-1892) tot en met schrijfster Anita Loos (1888-1981) die
onsterfelijk is gebleven door haar, eveneens verfilmde, roman Mannen houden van blondjes. Tussen de spelers vinden we niet alleen Mae Marsh en Lilian Gish, wier namen lange tijd een begrip
zijn gebleven, maar tevens de toentertijd met enige faam bedachte
Madame Sul-Te-Wan. Ook Constance Talmadge is iemand die in latere jaren
nog wel enige malen zal opduiken. Bij
de heren zien we onder anderen de latere compagnon van Griffith
Douglas Fairbanks en King Victor, Robert Herron en Gino Corrado. De rolprent is op 5 september 1916 beschikbaar gekomen. Over
de lengte van de film lopen de gegevens uiteen. Voor de versie die
gewoonlijk wordt vertoond, staan 163 minuten. In Spanje wordt echter
veertig minuten minder aangegeven. Een Britse versie telt 178 minuten. __________ [1]
Photoplay: het woord spreekt eigenlijk voor zich; een verhaal in de
vorm van foto's, zoals die later ook in de vorm van gedrukte romans in
foto's de ronde hebben gedaan, en hier en daar nog wel doen. ____________ Afbeeldingen 1. Theaterposter voor de film Intolerance. 2. Regisseur David Lewelyn Wark Griffith. 3. Scène uit Intolerance met Lilian Gish. 4. Acteur Douglas Fairbanks (1883-1939) kreeg bekendheid als Zorro, Robin Hood, als één der drie musketiers en als Don Juan.
Banken dienen onder strenge curatele te worden gesteld
Als je de laatste berichtgeving
over bonussen aan managers van een bepaalde bank leest, en je
realiseert dat de bank in kwestie in 2008 flink staatssteun heeft
gekregen, maar nu één en een kwart miljoen aan bonussen uitkeert aan
het kader, en dat het oorspronkelijke plan zelfs drie miljard bedroeg,
dan rechtvaardigt dat maar één conclusie: die bank dient te worden
geconfisqueerd, opdat deze extremistische destructie van de financiële
wereld, steeds maar weer ten detrimente van de kleine man en dito
vrouw, langs streng gereguleerde wegen via een paar handtekeningen tot
een einde wordt gebracht, en daarna de mogelijkheden dienen te worden
bezien of deze handelwijze kan worden vervolgd als crimineel gedrag.