De (grote) liefde voor het (grote) geld filmisch gedocumenteerd
Documentaire in drie delen
In 1986 heeft de Nederlandse filmer Johan van der Keuken (1938-2001) een driedelige reeks documentaires gemaakt over het fenomeen Geld, hetgeen overigens een abstract begrip is. Opvallend daarbij is dat het verschijnsel wordt aangeduid met een enkelvoud, en dat is eveneens het geval in de drie zogenoemde moderne talen. Doch in twee van de vier talen in kwestie Nederlands en Duits komt het ook als meervoud voor: (de) gelden, respectievelijk (die) Gelder. Maar dan is de context wel een andere dan in het geval van het gebruik van het begrip geld.
Herhaling op Geschiedenis 24
Op zondag 8 augustus biedt het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 de gelegenheid om de drie delen van de documentaire van een kwart eeuw geleden achtereen te zien. Daarin toont Johan van der Keuken de obsessie voor geld in vier grote steden verspreid over de wereld, welke op enigerlei wijze een meer dan gemiddelde rol van betekenis spelen in het internationale geldcircuit in verband met Beurs of bankenwereld. Het eerste deel van het drieluik, dat de titel heeft gekregen I love dollars, wordt uitgezonden tussen 20:01 en 20:49 uur en heet Amsterdam, New York. Op laatstgenoemd tijdstip volgt deel twee, New York, Hong Kong dat tot 21:36 uur duurt, waarna de slotaflevering volgt Hong Kong, Genève, Amsterdam. Dan is het 22:32 uur en heeft het door Johan van der Keuken gefilmde verhaal over Geld dat recht maakt wat krom is tweeëneenhalf uur geduurd: een waarachtige cyclus.
Natuurdocumentaires op het huiskamerscherm, zondag 8 augustus
Een olifant genaamd Echo
De Britse televisiezender BBC Two presenteert op zondag 8 augustus een nieuwe aflevering van de serie natuurdocumentaires die bekendheid hebben gekregen over de gehele globe: Natural World.
In die aflevering wordt aandacht besteed aan de beroemdste olifant die op deze aarde heeft geleefd, en op 64-jarige leeftijd in 2009 is overleden.
De vraag die in de documentaire aan de orde komt, is: hoe gaat haar omvangrijke familie om met het verlies van de matriarch? De uitzending zal worden gerealiseerd tussen 19:00 uur en 20:00 uur onze tijd.
Het wilde China Eveneens tijdens de avonduren van zondag 8 augustus begint de Nederlandstalige, Belgische televisiezender Canvas met de eerste aflevering van de zesdelige reeks natuurdocumentairesWild China, waarover wij eerder hebben bericht op de site Tempel der Natuur, op 3 juli 2008. Het eerste deel is getiteld Heart of the dragon, en zal worden uitgezonden tussen 21:00 uur en 21:50 uur.
De tovenaarsleerling van Paul Dukas zaterdagavond tijdens BBC Proms in Albert Hall
Paul Dukas Hedenavond wordt op BBC Radio 3, als onderdeel van de zomerreeks BBC Proms 2010 weer en concert uitgezonden dat tegelijkertijd op het podium van de Royal Albert Hall zal worden gerealiseerd. Eerste compositie tijdens het concert is L'apprenti sorcier (De tovenaarsleerling) van Paul Dukas (1865-1935), geschreven in 1897 en gekwalificeerd als scherzo voor orkest. Dat opus is gebaseerd op een als sprookje de geschiedenis ingegaan gedicht van de Duitse grootmeester Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), Der Zauberlehrling uit 1797, exact een eeuw eerder dan de omzetting in muziek. Vele ouderen kennen het verhaal nog wel uit Goethe's tekstcompositie, veel jongeren daarentegen kennen het verhaal in verkort vorm en vrijwel uitsluitend doordat ze het van de uitleg bij een muzikale gebeurtenis jeugdconcert of muziekles op school hebben onthouden.
De uitdrukking tovenaarsleerling is een symbool geworden voor een menselijk wezen dat iets heeft ontketend zonder de gevolgen ervan te overzien, welke hem overrompelen en dan bijna en soms zelfs geheel en al overspoelen.
De tekst van het gedicht is te vinden op de Nederlandse letteren-site Tempel der Dichtkunst.
Uitvoering en herhaling
Het concert, dat om 20:30 uur onze tijd begint, wordt gegeven door het National Youth Orchestra of Great Britain onder leiding van Semyon Bychkow. Op het programma staat als tweede werk de Londense première van Fantasias van Julian Anderson (geb. 1967). Dit gedeelte van het Prom-concert duurt tot 21:10 uur. Na de pauze, vanaf 21:30 uur volgt de Symphonie fantastique van Hector Berlioz. Een uitgebreide toelichting op dat opus is te vinden op de site Tempel der Toonkunst, gepubliceerd op 6 januari 2009.
Om 22:45 uur is het optreden van dit ensemble ten einde.
Het gedeelte van het concert vóór de pauze (Dukas, Anderson) wordt op donderdag 12 augustus op dezelfde zender herhaald, vanaf 15:00 uur in de namiddag in het programmaAfternoon on 3.
Tags:Paul Dukas, Johann Wolfgang von Goethe, BBC Proms 2010, National Youth Orchestra of Great Britain, Semyon Bychkow, Julian Anderson, Hector Berlioz, Royal Albert Hall London, BBC Radio 3
Zwangerschapsmisselijkheid is een teken van blijde verwachting
In het programma Max Geheugentrainer van OMROEP MAX dat op werkdagen 's ochtends, direct na het Journaal van half tien, via Nederland 1 wordt uitgezonden, komt een vast onderdeel voor Stap 3: Kennis van het Brein waarin één van de aan de zender (min of meer) verbonden wetenschappers die zich intensief bezighouden met de functie van onze hersenen hetgeen er noodgedwongen toe leidt dat ook wel eens het veelal in minder volume voorkomende fenomeen hersens aan de orde komt , iets uitlegt dat voor alle kijkers en luisteraars interessant kan zijn. In de aflevering die hedenochtend naar u onderweg was naar u thuis, was dat het verschijnsel zwangerschapsmisselijkheid, dat bij drie kwart van de vrouwen 'in blijde verwachting' blijkt voor te komen. Met op de achtergrond een rijk geornamenteerd draaiorgel met daarop een in rode 'positiekleding' gestileerde vrouwenfiguur legde wetenschapsjournalist Mark Mieras (geb. 1962) uit dat dit fenomeen door Canadese wetenschappers nader is onderzocht en dat de uitkomsten aanleiding geven tot dat blijde element in die verwachting: het is een voorbode van de geboorte van een intelligent kind.
Doctor Nakamatsu, Japans eigen Edison anno nu, vrijdagavond in Terzake van Canvas-tv
Wereldkampioen Patenten
De Japanse uitvinder Yoshiro Nakamatsu (geboren in 1928), in de wandelgangen beter bekend als doctor Nakamatsu heeft in zijn geboorteland Japan een heel bijzonder status, die hij te danken heeft aan de ruim drieduizend patenten die op zijn naam staan, waarmee hij in die sfeer wereldrecordhouder is. Zelfs Edison laat hij daarmee ver achter zich laat: die bezet een derde plaats met bijna elfhonderd patenten. Sommige daarvan hebben weliswaar hun functie wereldwijd min of meer gehad, doch hebben zij wel degelijk een zeer vooraanstaande rol gespeeld in de ontwikkeling van datgene waarvoor ze waren bedoeld. Andere van zijn uitvindingen kunnen nog steeds blijvend van groot nut zijn, zoals het door Nakamatsu geconstrueerde bed dat mits voor het doel van slapen gebruikt ervoor zorgt dat men na vier uur nachtrust verkwikt en uitgeslapen is. De man heeft in zijn jonge jaren het uitvinderspad betreden met een pompje voor sojasaus, speciaal bedoeld voor zijn moeder.
Canvas-docu in Terzake Canvas-televisie, de tweede Nederlandstalige Belgische kijk- en luister-zender, biedt op vrijdag 6 augustus tussen 20:00 uur en 20:45 uur in het programma Terzake een portret met humoristische elementen over deze vreemde vogel, die tegelijkertijd een witte raaf blijkt te zijn. De man is alleen al door zijn opvallende gewoontes een uitzonderlijk wezen. Zo heeft de man een aparte relatie met fotocamera's: die gebruikt hij weliswaar ook gewoon om dingen 'op de gevoelige plaat vast te leggen', zoals al zijn maaltijden, met het doel het evenwicht in zijn voeding te controleren. Daarnaast verzamelt hij fototoestellen, maar alleen als ze een onmiskenbaar eigen geur bezitten. De bijzondere positie die dotor Nakamatsu in Japan geniet en als je beseft dat hij tevens de uitvinder is van de compact disc en van de dvd, verbaast je dat zeker niet biedt hem ruimschoots de gelegenheid om voor een pittig honorarium spreekbeurten te verzorgen.
Mahlers Vierde en Vijfde Symfonie donderdagavond in Albert Hall tijdens BBC Proms
In het Mahler Jaar Nu het jaar 2010 in de wereld van de klassieke muziek in het teken staat van onder meer Gustav Mahler (1860-1911), is het niet zo verwonderlijk dat er veel en, ruim bekeken, alles uit diens oeuvre via tal van beeld- en geluidsmedia te zien en te horen valt. Niemand zal zich er dan ook over verbazen dat in de zomerreeks BBC Proms 2010 de naam Mahler diverse kere in de reeks voorkomt die te horen, en tevens te zien, is in de Londense Royal Albert Hall, en dat de opnamen daarvan alle via BBC Radio 3 te beluisteren zijn en (een deel ervan) tevens, maar lang niet altijd gelijktijdig met de radio-uitzendingen, te zien zijn op één van de televisiekanalen van de BBC.
World Orchestra for Peace
Dat is ook het geval op donderdag 5 augustus als in de genoemde Proms-serie het World Orchestra for Peace zal optreden onder leiding van Valery Gergiev. Zowel vóór alsook na de pauze zal dit ensemble een Mahler-symfonie tot klinken brengen. Het concert begint op BBC Radio 3 om 20:30 uur onze tijd met de Symfonie nr. 4 in G groot, gecomponeerd in de jaren 1899-1901. De sopraanpartij in het vierde deel van dat opus zal worden vertolkt door de Zweedse sopraan Camilla Trilling.
Na de pauze die staat ingepland voor 21:30-21:50 uur vervolgt het genoemde ensemble dat prom-concert met de Symfonie nr.5 in cis-klein uit de jaren 1901-1902 van dezelfde meester en onder leiding van diezelfde dirigent als vóór de pauze. Het einde van het concert is voorzien voor circa 23:15 uur. Deze uitvoering van de laatstgenoemde symfonie wordt aanstaande zaterdag, 7 augustus uitgezonden door BBC Two-tv, tussen 20:00 uur en 21:30 uur onze tijd. Het gehele concert wordt door BBC Radio nogmaals uitgezonden op dinsdag 9 augustus, in de namiddag vanaf 15:00 uur in het programma Afternoon on 3.
____________
Afbeeldingen
1. Grootmeester Gustav Mahler.
2. De Zweedse sopraan Camilla Trilling. (Foto van Anna Hult, overgenomen van de website van Camilla Trillings impresario IMG Artists.)
Documentairereeks op Arte-tv over leven op en om de Mississippi in het Zuiden van de VS
Van nu en toen in het diepe zuiden Alleen de Missouri is een nog langere rivier in het zuiden van Noord-Amerika dan de Mississippi, die bij velen meer bekendheid geniet dan de langere soortgenoot. Het leven op en langs de oevers van deze stroom biedt voldoende elementen voor een documentaireserie in drie delen, welke op drie achtereenvolgende avonden door Arte-televisie zullen worden uitgezonden, te beginnen op woensdag 4 augustus, tussen 19:30 uur en 20:15 uur te zien valt op de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie. Het is een serie documentaires uit 2010, die onder regie van Peter Adler zijn gemaakt voor de tweede publieke Duitse televisiezender ZDF. De film zal worden uitgezonden op het beeldformaat 16:9 in HD-kwaliteit. Een herhaling is voorzien op dezelfde zender, op woensdag 11 augustus, in de namiddag vanaf 14:00 uur.
Blues en katoenvelden Op de avond van donderdag 5 augustus, eveneens in de vroege avondperiode, zal het tweede deel van de reeks worden uitgezonden, waarin de makers ingaan op de mijlpaal in de spontaan ontstane muziek in het land langs de rivier dat in het zuiden zo rijk is aan katoenvelden: de blues. Deze aflevering wordt eveneens een week later herhaald, op donderdag 12 augustus, tussen 14:00 uur en 14:45 uur.
Mark Twain en Elvis Presley
Is de rivier met die, voor vele groeperingen mensen magische, naam denkbaar zonder associatie naar twee heel bekende figuren van enorm uiteenlopende sfeer, welke in de titel van het derde deel van de documentaire in omgekeerde volgorde van hun bestaan aan de orde komen? Von Elvis zu Mark Twain[1] heet de aflevering, die op vrijdagavond zal worden uitgezonden, eveneens tssen half acht en het begin van de zogenoemde prime time. Een herhaling daarvan kan ook in d daarop volgende week, tussen 14:00 uur en 14:45 uur, op vrijdag 13 augustus, worden bekeken.
__________
[1] Mark Twain (1835-1910) was de schrijversnaam van Samuel Langhorne Clemens. Opvallenderwijs zijn mij nog geen berichten ter ore gekomen omtrent een Mark Twain Jaar, al was het reeds in april van dit jaar een eeuw geleden dat de schrijver is van ons is heengegaan, en daarbij komt dat hij ook buiten zijn eigen werelddeel grote vermaardheid heeft verworven met diverse van zijn, in diverse talen uitgekomen, boeken, zoals die over Tom Sawyer (1876) en Huckleberry Finn (1884).
Professor Philip Stott versus de milieubeweging in Groene leugens'
Philip Stott versus milieubeweging In de nacht van dinsdag 3 op woensdag 4 augustus wordt op het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24 een VPRO-reportage uit de serie Noorderlicht uit 2001 herhaald, welke de titel draagt: Groene leugens.
De Britse geo-ecoloog was in die periode niet alleen hoogleraar biogeografie en ecologie aan de Universiteit van Londen, hij was tevens hoofdredacteur (1987-2004) hoofdredacteur van het tijdschrift Biogeography. In die laatstgenoemde, journalisitieke functie heeft Philip Stott de milieubeweging enorm tegen zich in het harnas gejaagd door deze te beschuldigen van misbruik van de wetenschap, en zo allerlei onwaarheden ten beste te geven en deze consequent overeind te houden met betrekking tot het tropisch regenwoud. De aflevering van de serie Noorderlicht werd uitgezonden tussen 00:00 uur en 00:30 uur. Een herhaling is voorzien tijdens de avond van woensdag 4 augustus, tussen 20:00 uur en 20:30 uur.
Het verschijnsel tijd benaderd door Michio Kaku op digitaal kanaal Holland Doc 24
Losse afleveringen en alle achtereen In de week van maandag 2 augustus tot en met vrijdag 6 augustus komt het fenomeen Tijd in vier verschillende afleveringen aan bod in de programmering van het digitale kanaal Holland Doc 24. Voor de twee eerste afleveringen kan men op maandagavond terecht: tussen 20:10 uur en vervolgens tussen 22:54 en 23:44 uur. De afleveringen worden vrij snel daarop herhaald en daarop volgen eveneens snel de beide laatste afleveringen. Een herhaling van aflevering 1 zal daarbij ongetwijfeld moeten worden gezocht via elektronische gegevens met betrekking tot de zender in kwestie, aangezien de meeste gedrukte programmagidsen slechts het gebeuren tussen ongeveer 17:00 uur en middernacht opnemen. Voor degenen, die graag zeker zijn dat zij het geheel daadwerkelijk kunnen bekijken, is er een oplossing die de zender biedt: op vrijdag 6 augustus worden al de vier afleveringen achtereen uitgezonden: tussen 16:18 uur en 19:38 uur, vier keer vijftig minuten, ingevuld door wetenschapper Michio Kaku [1].
Wetenschap en romanciers Elk van die vier delen heeft van de maker van die serie een eigen deel-thema gekregen, die successievelijk de titels dragen: Daytime,Lifetime, Earth time, Cosmic time. Tal van wetenschappers hebben zich al eeuwen beziggehouden met de raadselen van ruimte en tijd. Romanschrijvers hebben zich op een geheel andere manier ontfermd over het gegeven: zij hebben handig gebruik gemaakt door verhaallijnen ineen te laten vloeien en het, in ons dagelijks bestaan dominerende, lineair voortschrijdende fenomeen op tal van manieren in te voegen en aan te passen aan de eisen van het werk in kwestie, waartoe de algemeen geldende wetmatigheid nog wel eens 'geweld' wordt aangedaan en er sprake blijkt van omgekeerde evenredigheid dan wel in het kader van de verhaallijn vereiste synchroniciteit.
Dichters en componisten Niet alleen wetenschappers en romanschrijvers hebben zich actief beziggehouden met het fenomeen Tijd de ene groepering zich nuchter en rationeel houdend aan, bewijsbare, feiten volgens vaststaande regels, het andere gilde het fenomeen gebruikend voor de eigen doeleinden maar meer nog hebben componisten en dichters dat gedaan, elk in dienst van de eigen stiel. In de eerste categorie vinden we onder meer de Nederlander Daan Manneke (geb. 1939), die er in zijn stuk Plenum uit 1989 getuigt van stilstaande tijd, teruggaande en dan weer voortschrijdende tijd. Bij de dichters lezen we bij M. Vasalis (1909-1998) in haar gedicht Eb, opgenomen in de bundel Vergezichten en gezichten (1963), een korte maar krachtige impressie van Tijd in woorden, die samen één regel vereisen:
Er is geen tijd. Of is er niets dan tijd?
Vier hoofdlijnen Daytime: Voor de meeste mensen is het fenomeen Tijd binnen het kader van een dagelijks verlop wel duidelij: nacht, ochtend, middag avond, mede ingegeven door de aanwezigheid, respectevelijk afwezigheid, van de zon. Lifetime: Het subjectieve element van het verschijnsel Tijd komt niet alleen, maar vooral aan de orde als men ouder wordt, aangezien het dan niet zelden voorkomt dat de indruk ontstaat dat de tijd sneller gaat, al ligt het voor de hand dat dit objectief niet juist kan zijn. De vraag die zich dan opdringt, is: wat precies is veroudering en kan dat proces worden stopgezet? Earth time: Het derde onderdeel Earth Time gaat over de bijkans onbevattelijke ouderdom van onze planeet, helemaal in verhouding tot de relatief korte periode waarin de mens zich op dit ondermaanse (voort)beweegt. Cosmic time:De laatste aflevering van het vierluik staat in het teken van de vraag Wat is tijd? Hoe kan de werking ervan worden verklaard? Is daaraan een begin en eventueel een einde? __________ [1] Michio Kaku (geboren 1947), is een Amerikaans wetenschapper: theoretisch fysicus, gespecialiseerd in de snaartheorie, en met nadruk op de zogeheten string field theory; voorts is hij futuroloog. __________ Afbeelding: De Amerikaanse geleerde Michio Kaku.
Biopic in twee delen over Engelse letterenlegende Jane Austen op Nederland 2
Het drama als rolprent
De NCRV gaat op maandag 2 augustus verder met de traditie van het in de zomermaanden
vertonen, respectievelijk herhalen, van Engelse kostuumdrama's, die voornamelijk in opdracht van de BBC werden vervaardigd.
Het eerste deel van twee van de Brits-Amerikaanse coproductie Miss Austen regrets, geregisseerd door Jeremy Lovering wordt op deze maandagavond, tussen 20:55 uur en 21;40 uur, vertoond. De film behandelt het leven van romanschrijfster Jane Austen (1775-1817); we worden geconfronteerd met Olivia Williams (geb. 1968) als Miss Austen; Imogen Poots (geb. 1989) als haar nicht Fanny, Greta Scacchi (geb. 1960 ) en Adrian Edmonson (geb. 1957). Laatstgenoemde werd wereldvermaard door zijn optreden in de niet altijd even fijnzinnig-Britse serie The Young ones.
Het verhaal Toen Jane Austen veertig jaar was in 1815 had ze al heel wat successen geboekt met haar romans, en dat leidde ertoe dat haar nichtje Fanny haar om raad ging vragen aangaande de liefde, aangezien niet alleen die nicht ervan overtuigd was dat Jane Austen met haar kennis en inzicht meer begreep van het fenomeen liefde dan ieder ander. Daar staat tegenover dat die geliefde schrijfster nooit een huwelijkspartner heeft gevonden.
Kenners geven aan deze biografische uitbeelding de voorkeur boven die van Becoming Jane uit 2007, aangezien deze (tweedelige) film zich veel meer houdt aan de feiten, zonder dat de romantiek in het verhaal tekort komt.
____________
Afbeeldingen
1. Scène uit Miss Austen regrets van Jeremy Lovering (2008). Olivia Williams als Jane Austen.
Cultuurspectrum
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Kenners geven aan deze biografische uitbeelding de voorkeur boven die van Becoming Jane uit 2007, aangezien deze (tweedelige) film zich veel meer houdt aan de feiten, zonder dat de romantiek in het verhaal tekort komt.
