In het programma 'Radio 3 live in concert' van de Britse cultuurzender BBC Radio 3, waarvan op donderdag 19 januari een nieuwe aflevering zal worden uitgezonden tussen 20:30 uur en 23:00 uur onze tijd, kunt u niet alleen luisteren naar, onder meer, de Zevende Symfonie ─ Leningrad (1942) ─ van Dmitri Sjostakovits (1906-1975), maar ook naar een pauze-programma ─ Twenty minutes, tussen 21:00 uur en 21:20 uur onze tijd ─ vooraf gaande aan genoemde symfonie die onderwerp van gesprek zal zijn gedurende die twintig minuten.

Het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra speelt deze symfonie  en voor de pauze eerst nog twee andere moderne werken, onder leiding van Vasily Petrenko. Het concert wordt rechtstreeks uitgezonden vanuit de Philharmonic Hall in Liverpool.

Meer over deze symfonie valt te lezen in een artikel van zaterdag 8 mei 2010 op onze zustersite Cultuur in Groningen en omgeving.

18-01-2012 om 17:58 geschreven door Heinz Wallisch  

Vandaag is het precies een halve eeuw geleden dat de Nederlandse dichter Gerrit Achterberg te Leusden is overleden. Hij had een hartaanval gekregen tijdens het autorijden. Hij was op 20 mei 1905 geboren te Nederlangsbroek.

Achterberg wordt beschouwd als één der meest vooraanstaande dichters in de Nederlandse letteren van de twintigste eeuw. Hij had meer stuk gelopen relaties achter de rug toen hij een ander object van zijn begeerte, zijn hospita, ondanks dat hij met een andere vrouw verloofd was, op 15 december 1937 heeft doodgeschoten en haar zestienjarige dochter daarbij heeft verwond. Hij werd door de rechtbank ─ onder voorzitterschap van de latere RUG-polemoloog Röling ─ tot een tbr [1] veroordeeld. Dat betekende verblijf in psychiatrische inrichtingen. In 1943 mocht hij aan resocialisatie beginnen, maar pas in 1955 kwam er een einde aan die tbr.

In 1963 kwam de eerste editie van Achterbergs Verzamelde Gedichten uit. Daarin ontbraken die gedichten, welke in 1969 in de bundel Blauwzuur werden opgenomen, en welke één en ander 'vertellen' over zijn tijd in de inrichting Endegeest. In een Portret over Achterberg vertelde de directeur van die inrichting dat de contacten onderling heel wat minder gespannen verliepen dan in de gedichten werd gesuggereerd.

De familie schijnt publicatie van Blauwzuur lang te hebben willen tegenhouden. Nu is er geen haan die er nog naar kraait en blijken die gedichten in latere edities van de Verzamelde Gedichten gewoon te zijn opgenomen, zoals dat hoort.

Gerrit Achterberg werd vijf keer met een belangrijke literaire prijs onderscheiden. In 1949 was dat de P.C. Hooft-prijs voor zijn bundel En Jezus schreef in 't zand. Tien jaar later volgde de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre.
In 1925 was de eerste publicatie van Gerrit Achterberg in boekvorm verschenen: De zangen van twee twintigers.

__________

[1] tbr: terbeschikkingstelling van de regering. Later werd deze afkorting tbs: terbeschikkingstelling.

__________

Afbeeldingen
1. Foto van Gerrit Achterberg van omstreeks 1936. Opgenomen in het boek uit 1988 door Wim Hazeu (illustratie nr. 40).

2. Voorplat van de bundel En Jezus schreef in 't zand uit 1947.
__________

Zie ook onze bijdrage van 24 mei 2010 op deze site.

17-01-2012 om 16:38 geschreven door Heinz Wallisch  

Terwijl op de regionale Duitse zender NDR Kultur de rechtsreeks de ether ingestuurde uitvoering in de Hamburgse Staatsopera van het muziekdrama Lear van Aribert Reimann nog in volle gang is, begint op een andere Duitse zender, WDR3, de uitvoering van een niet zo dikwijls gespeelde opera van Gaetano Donizetti (1797-1848), Gianni di Parigi uit 1831.

De première werd nog in hetzelfde jaar, op 30 mei, gerealiseerd in het Teatro San Carlo te Napels.

Het Wesford Festival Orchestra staat onder leiding van Giacomo Sagripanti.

Vocale solisten zijn Suszanna Markova, Alessandro Lunogo,

Edgardo Rocha, Lucia Spina en Fiona Murphy.

Het libretto voor Gianni di Parigi is afkomstig van Felice Romani (1788-1865) ─ die flink wat libretti voor Donizetti en voor Vincenzo Bellini (1801-1835) heeft gerealiseerd, die gebruik heeft gemaakt van een oud tekstboek voor de opera Francesco Morlacchi, die is ontstaan op een tekstboek van de toen vermaarde Franse librettist Claude Godard d'Aucourt de Saint-Just (1768-1826), bedoeld voor de opera Jean de Paris uit 1812 van François-Adrien Boïeldieu (1775-1834).

15-01-2012 om 16:14 geschreven door Heinz Wallisch  

Het is vandaag exact drieënnegentig jaar geleden dat de befaamde filosofe, en tevens gematigde communiste Rosa Luxemburg ─ geboren in het Poolse Zamosc op 5 maart 1871 ─ in Berlijn werd doodgeschoten door militairen. Zij was leidster van de toenmalige Kommunistische Partei Deutschlands en nam een zeer gematigde positie in.
Reeds als zestienjarige had ze zich gemanifesteerd als revolutionair dat ze werd gedwongen om naar Zwitserland te vluchten, waar ze in contact kwam met diverse andere communisten uit Rusland. In die tijd, tot en met de eerste decennia van de twintigste eeuw bevonden zich heel wat, al dan niet noodgedwongen, geëmigreerde Russen in Zwitserland, onder meer in Zürich.
____________
Afbeelding: Standbeeld van Rosa Luxemburg, vervaardigd door Rolf Bieblin. Het bevindt zich voor het gebouw van de redactie van de krant Neues Deutschland op de Franz-Mehring-Platz te Berlijn (stadsdeel Friedrichshain).

15-01-2012 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

In de nacht van zondag 15 op maandag 16 januari presenteert Arte-televisie een concert met de Symphonie fastastique van Hector Berlioz onder leiding van Jos van Immerseel. Het concert begint om 00:50 uur en eindigt om 02:00 uur. Het orkest Anima Eterna voert het werk uit. Het is in 2010 opgenomen in het Cité des Congres de Nantes.

Voor een uitgebreide toelichting op dit opus kunt u terecht in een artikel dat op de Nederlandse (aan Cultuurspectrum gelieerde) muzieksite Tenpel der Toonkunst is opgenomen op 19 juli 2008. Het gaat dan weliswaar niet om die uitvoering, maar wel een opname met hetzelfde ensemble en dezelfde Jos van Immerseel.

Dit concert zal door Arte-tv worden herhaald op in de nacht van donderdag 19 op vrijdag 20 januari, tussen 03:45 uur en 04:45 uur.

15-01-2012 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Bekend sprookje

De Nederlandse klassieke zender Radio 4 biedt, in het programma 'Opera live', op zaterdag 14 januari, tussen 19:02 uur en 23:00 uur, een uitvoering van het muziekdrama La Cenerentola uit 1817, van Giacchino Rossini (1792-1868), door de Opéra Nationale Paris. Bruno Campanella leidt koor en orkest van dat muziekinstituut.

Cenerentola (Assepoester) wordt, evenals de rol van Angelina, gezongen door Karine Deshayes. De figuur van Don Ramiro wordt 'ingevuld' door Javier Camareno. Riccardo Navoro zingt de partij van Dandrini. Don Magnifico mag rekenen op de stem van Carlos Chausson.

Alidoro wordt bezet door Alex Esposito; Jeannette Fischer vertolkt de rol van Clorinda. En Anna Wall is voorzien voor de rol van Tisbe.

Het verhaal van Assepoester wordt algemeen bekend verondersteld, waardoor het niet nodig is dat hier synoptisch uit de doeken te doen. Voor meer informatie over deze opera zij verwezen naar een artikel, op deze Nederlandse site Tempel van het Muziektheater, opgenomen op 11 februari 2008.

14-01-2012 om 11:56 geschreven door Heinz Wallisch  

Schoolsysteem

BBC Four-tv presenteert, op donderdag 12 januari, de één uur durende documentaire The Grammar School: A secret history.

De eerste keer dat ik met het begrip grammar school werd geconfronteerd ─ en dat is inmiddels ruim een halve eeuw geleden ─, was in het tweede hoofdstuk getiteld De Grammar School draagt, in een boek dat ik voor een habbekrats had gekocht bij een antiquariaat annex opruimingsboekhandel. Het betreft een bundel met de titel Herdenkingen [1] van Arthur van Schendel (1874-1946), uitgegeven in 1950 in de reeks De Eik van uitgeverij J.M. Meulenhoff te Amsterdam. In zeven gedrukte bladzijden, op schrift gesteld in 1937, vertelt Van Schendel over zijn avontuur, als docent in Engeland, toen hij éénentwintig jaar oud was. Hij had toen vernomen dat het gemakkelijk zou zijn om aldaar een baan te vinden als leerkracht. Al snel werd hij in de gelegenheid gesteld, zijn krachten te beproeven in de Midlands.

Verschillen met Nederland
Per schip reisde Van Schendel uit nederland naar Hull, vandaar verder per trein, totdat hij op een uur loopafstand van een treinstation belandde in een gehucht met een rood bakstenen huis met het opschrift The Grammar School 1628.

Eén van de eerste confrontaties met het anders zijn en anders doen van de leerlingen dan in Nederland gebruikelijk was, bleek de uitspraak van het Latijn: met aldaar de niet humanistisch-Erasmiaanse uitspraak [2].

Uitzendingen

De documentaire ─ waarin de nadruk ligt op de positieve kant van de grammar school in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, toen kinderen uit kansarme gezinnen de mogelijkheid kregen uit te groeien tot maatschappelijke posities die voordien eigenlijk alleen waren weggelegd voor kinderen van welgestelde ouders ─ wordt uitgezonden op genoemde datum, tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd, en zal, eveneens door BBC Four, worden herhaald in de nacht op vrijdag 13 januari, vanaf 04:00 uur onze tijd.

12-01-2012 om 19:45 geschreven door Heinz Wallisch  

De veelgelezen schrijver Jack London (1876-1916) werd op 12 januari 1876 geboren. Hij vergaarde snel roem, ook internationaal, en niet alleen als auteur van avonturenboeken, maar tevens als voorvechter van een internationaal fatsoenlijk socialisme.

Over hem is op de aan deze site gelieerde site Tempel der Letteren een omvangrijk artikel te vinden over Jack London, gepubliceerd op 9 april 2008. Naar aanleiding van zijn sterfdag werd aan hem, eveneens op die letterensite gemomoreerd. Dat was op 22 november 2011.

12-01-2012 om 13:37 geschreven door Heinz Wallisch  

Op onze zustersite Tempel der Filmkunst hebben we verleden week een kort bericht geplaatst over de verfilming van de reuzenroman A la recherche du temps perdu van Marcel Proust. Het tweede deel van dit, omvangrijke en uitbundige verhaal, dat in prachtige beelden is omgezet, wordt dezer dagen tweemaal door TV5Monde uitgezonden. Daarin valt te zien welke de gevolgen zijn van een al te beschermde jeugd ─ zeker als dat door moeder èn oma gebeurt ─ en hoe moeilijk het is diep ingrijpende gebeurtenissen gevoelsmatig te verwerken.

In genoemde bijdrage vindt u de namen van regisseur en tevens van de belangrijkste acteurs.
Op woensdag 11 januari wordt het tweede deel uitgezonden vanaf 23:50 uur, tot in de nacht op donderdag 12 januari om 01:50 uur. Een herhaling is te zien op vrijdag 13 januari, tussen 21:00 uur en 23:00 uur.
__________
Afbeelding: Enige pagina's uit het manuscript van À la recherche du temps perdu.

11-01-2012 om 09:52 geschreven door Heinz Wallisch  

Zwitserland
Een nieuwe aflevering van het Britse televisieprogramma Rail away ─ dat in ons land door de Evangelische Omroep wordt uitgezonden ─ biedt op donderdag 12 januari de mogelijkheid kennis te nemen van de Zwitserse spoorlijn naar Interlaken Schynige Platte, waar een schitterend panorama wordt geboden over de gehele streek.

Van daaruit gaat de reis voort met de Berner Oberlandbahn naar Lauterbrunnen en vervolgens naar Mürren dat het 'balkon' vormt voor een ongelooflijk fraai uitzicht op de Zwitserse bergen: de Eiger en de Jungfrau.
De uitzending wordt gerealiseerd tussen 19:55 uur en 20:20 uur.

Brockenhurst to Poole

De Britse televisiezender BBC Two presenteert, al eerder die avond ─ vanaf 19:30 uur onze tijd ─ een aflevering van de reisreportage-serie Great British railways journeys. Michael Portillo reist per trein in die reeks door het hele land, en laat in elke nieuwe aflevering een ander deel en soms geheel afwijkende aspecten zien van het Britse spoorwegnet vanaf de begindagen. Hij doet dat aan de hand van het Victorian Railway Guidebook.

De reis gaat in deze aflevering van Brockenhurst naar Poole.

10-01-2012 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Arte-televisie vergast de geïnteresseerde kijkers en alle anderen die de moeite nemen dit programma te volgen, vijf dagen achtereen ─ van maandag 9 januari tot en met vrijdag 13 januari ─ drie kwartier lang: van 19:30 uur tot 20:15 uur op een aflevering van de vijfdelige serie Indiens wilde Schönheit.
Maandag 9 januari: Die wilde Thar

Dinsdag 10 januari: Im Dschungel des Ghats

Woensdag 11 januari: Leben am heiligen Fluss
Donderdag 12 januari: Der Himalaya
Vrijdag 13 januari: Im Land der Naga

09-01-2012 om 12:48 geschreven door Heinz Wallisch  

De eenakter Still Life uit de verzameling Tonight at 8:30 uit de jaren 1935-1936 van de internationaal vermaarde Engelse dandy en (toneel)schrijver Noel Coward (1899-1973) diende als basis voor de speelfilm Brief encounter uit 1945 van David Lean (1908-1991), die in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw naam zou maken met spektakelfilms als The bridge on the river Kwai (1957) en Lawrence of Arabia (1962).

Brief encounter geldt als één van de fraaiste liefdesverhalen van het witte doek uit de Britse geschiedenis. De film verhaalt van een verliefdheid tussen twee personen die een buitenechtelijke relatie onderhouden door eens per week elkaar op een 1913-1988) en Celia Johnson (1908-1982); verder komen we Cyril Raymond (1899-1973) in deze rolprent tegen.

Het eerste, Nederlandstalige, Belgische, televisienet EEN zendt deze speelfilm uit op zondag 8 januari, tussen 14:05 uur en 15:30 uur. De muziek is niet speciaal gecomponeerd, maar de regisseur heeft, helaas, gekozen voor een extreem sentimentele ─ en daarom uitzonderlijk slechte ─ bestaande compositie: het Tweede Pianoconcert in c-klein van Sergej Rachmaninov (1873-1943).

08-01-2012 om 11:52 geschreven door Heinz Wallisch  

Mede als gevolg van alcoholisme is de Franse dichter Paul Verlaine op 8 januari 1896 te Parijs overleden. Hij was op 30 maart 1844 in het Noord-Franse Metz geboren.
Deze poète maudit (gedoemde dichter) is beroemd geworden in samenhang met twee collega's en vrienden, Charles Baudelaire (1821-1867) en Arthur Rimbaud (1854-1891), die eveneens als poètes maudits te boek staan, hetgeen overigens ook nog voor Tristan Corbière (1845-1875) en Stéphane Mallarmé (1842-1898) kan gelden. Bekendheid kreeg en hield hij vooral als gevolg van een bundeling van stukken van deze gedoemde dichters. Daarin werden tevens teksten opgenomen van Pauvre Lelian, een anagram-pseudoniem van Paul Verlaine zelf.
Het wordt door literatuurkenners als bijzonderheid beschouwd dat deze bundel met werk van die gedoemden zo goed werd ontvangen, aangezien ze nimmer populair zijn geweest en evenmin gemakkelijke teksten hebben geproduceerd. Wel heel bijzondere die de tanden der eeuwen dienen te doorstaan.

08-01-2012 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

De Amerikaanse componist George Gershwin (1898-1937) is de protagonist in twee muziekprogramma's die de Britse tv-zender BBC Four op vrijdag 6 januari direct achtereen zal uitzenden.
Dat begint om 20:30 uur onze tijd met een half uur uit een optreden dat het BBC Concert Orchestra onder leiding van Charles Hazlewood heeft gegeven tijdens een van de concerten in het kader van de BBC Proms in 2006. Voorafgaande aan een nieuw arrangement van My Man's Gone Now uit de opera Porgy and Bess (1935) kunt u luisteren naar het beroemdste stuk muziek dat binnen de categorie symfonische jazz valt: de Rhapsody in blue uit 1924. Solist is de pianist Kevin Cole. Voorts wordt, uit een optreden van datzelfde ensemble in de Proms, maar dan uit 2008, de ouverture Strike up the band uit 1927 uitgevoerd.
Direct in aansluiting, tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd, volgt de documentaire Gershwin's Summertime: The song that conquered the world, over de achtergronden ─ en met veel parafernalia ─ aangaande het over de gehele wereld befaamd geworden lied Summertime uit de opera Porgy and Bess.
__________

Afbeelding: George Gershwin, op 28 maart 1937 gefotografeerd door Carl Van Vechten (1880-1964).

06-01-2012 om 01:29 geschreven door Heinz Wallisch  

In 2011 heeft Nina Companéez (geboren 1937) een drama in beelden gerealiseerd ─ anders gezegd: een film in twee delen ─, getiteld A la recherche du temps perdu, naar de gelijknamige, zeer omvangrijke roman uit de jaren 1909-1922 van Valentin-Louis-Georges-Eugène-Marcel Proust (1871-1922).

Daarin zien we in de belangrijkste rollen optreden: Misha Lescot, Didier Sandre en Dominique Blanc, Valentine Varela en nog zeker tien anderen.

Het eerste deel is te zien via TV5 Monde, op woensdag 4 januari, vanaf 23:55 uur, tot in de nacht op donderdag 5 januari om 01:50 uur.
Naar alle waarschijnlijkheid volgt deel 2 op woensdag 11 januari.

04-01-2012 om 11:15 geschreven door Heinz Wallisch  

België
Het Nederlandstalige, tweede Belgische televisienet Canvas vertoont op dinsdag 3 januari de documentaire Leopold III ─ Mon père over het leven en de daden van koning Leopold III  (1901-1983). Hij was de vierde koning der Belgen. Het geheel zoals gezien door de ogen van zijn dochter Marie Esmeralda (geboren 1956), die het derde kind van Leopold III en prinses Lilian is, en een halfzuster van koning Boudwijn (1930-1993).

Engeland
Eveneens op 3 januari begint op BBC Two-television, om 22:00 uur onze tijd, de eerste aflevering van de uit twee delen bestaande documentaire ─ King George & Queen Mary: the royals who saved the monarchy ─ over koning George V (1865-1936) en koningin Mary (1867-1953), die de grootouders waren van de huidige Engelse koningin Elizabeth II (geboren 1926).
Deel twee zal een dag later worden uitgezonden door dezelfde zendgemachtigde, en dat zal in dezelfde periode van de avond zijn tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd.

Frankrijk
TV5 Monde presenteert op woensdag 4 januari, tussen 21:00 uur en 22:30 uur, de documentaire Louis XVI, l'homme qui ne voulait pas être roi, over het leven van Lodewijk de Zestiende (1754-1793), de laatste koning van Frankrijk.

De verschillende films overlappen elkaar ten dele, doch met de huidige apparatuur is daar iets op te verzinnen, evenals via de moderne mogelijkheden van (een uitzending) opnieuw willen zien.
__________

Afbeeldingen

1. Leopold III met echtgenote Astrid.
2. Queen Mary, echtgenote van George V.

3. Louis XVI als twintigjarige.

03-01-2012 om 15:54 geschreven door Heinz Wallisch  

TV5 Monde, het Franstalige, wereldwijd uitzendende, tv-net, biedt op dinsdag 3 januari de verfilming van het toneelstuk Le Partage de midi uit 1948 van de Franse, internationaal vermaarde  Paul Claudel (1868-1955), dichter, toneelschrijver en diplomaat, die op 4 april 1946 werd verkozen tot lid van de Academie française.
Ene Ysé voelt zich niet gelukkig met haar echtgenoot. Ze zoekt en vindt troost in de armen van een andere man die haar bezwangert.

Partage de midi ─ de filmtitel is zonder lidwoord ─ is een Franse speelfilm uit 2011 van de Franse regisseur Claude Mouriéras (geboren 1953). Daarin zien we Marina Hands, Eric Ruf en Hervé Pierre.
Uitzending zal worden gerealiseerd tussen 21:00 uur en 22:15 uur.

03-01-2012 om 15:18 geschreven door Heinz Wallisch  

Eerste maanfoto

Op deze dag in het jaar 1839 is de Franse fotograaf Louis Daguerre (1787-1852) erin geslaagd een foto te maken van de maan. Hij maakte daarvoor gebruik van de door hemzelf ontwikkelde methode die bekend werd onder de naam daguerrotypie.

__________

Afbeelding: Louis Daguerre. Daguerrotypie uit 1844 van Jean Baptiste Sabatier-Blot (overleden in 1881).

02-01-2012 om 15:33 geschreven door Heinz Wallisch  

In het Avondconcert dat Radio 4 op maandag 2 januari zal uitzenden tussen 20:02 uur en 23:00 uur, presenteert Maartje Stokkers het oratorium Elijah uit 1846 van Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847). Het werk wordt uitgevoerd door the Gabrieli Consort & Players onder leiding van Paul McCreesh. 

Rosemary Joshua verzorgt de sopraanpartij

Jony Ward neemt deel als jongenssopraan

Sarah Connolly is de deelnemende mezzosopraan
Robert Murray treedt op in zijn functie als tenor
Simon Keenlyside neemt de bartionpartij voor zijn rekening.

Dit oratorium werd gecomponeerd voor het Birmingham Festival van 1846. De tekst voor Elijah is niet alleen afkomstig uit het gelijknamige Bijbelboek der Profeten, maar tevens uit I Koningen en II Koningen.

02-01-2012 om 11:13 geschreven door Heinz Wallisch  

Voor al degenen, die de avonturenfilm Lawrence of Arabia ─ gebaseerd op het leven van Thomas Edward Lawrence (1888-1935) ─ hebben gezien, direct of kort na verschijnen, zal het best even slikken zijn als ze beseffen dat de rolprent van David Lean (1908-1991) inmiddels een halve eeuw oud is. Die regisseur is eveneens een halve eeuw werkzaam geweest, vanaf 1942 tot aan zijn overlijden in 1991.
Het tweede, Belgische, Nederlandstalige tv-net Canvas presenteert genoemde speelfilm op de eerste dag van 2012, vanaf 20:15 uur tot 23:45 uur. Lawrence of Arabia is een Brits-Amerikaanse coproductie in breedbeeld ─ vijf decennia geleden nog geen alledaagse aangelegenheid ─ geworden met een reeks topsterren: Peter O'Toole (geboren 1932), Alec Guinness (1914-2000), Omar Sharif (geboren 1932) en Anthony Quinn (1915-2001).

De muziek, gespeeld door Sinfonia of London, werd gecomponeerd door Richard Addinsell (1901-1977).

01-01-2012 om 17:32 geschreven door Heinz Wallisch