Der Mann im Strom, film naar de roman van Siegfried Lenz, aanstaande vrijdagavond op het eerste Duitse televisienet ARD/Das Erste
Roman-verfilming Vrijdag,
4 januari, is 23:30 uur 's avonds, als aanvangstijdstip gepland voor
de, als televisiefilm aangekondigde, omzetting in beelden van de roman
van Siegfried Lenz (1926), die in 1957 voor het eerst is uitgekomen.
Deze verfilming, met een lengte van anderhalf uur, van Lenz' thema
een 55 jaar oude bergingsinspecteur in de Hamburgse haven ziet zich
genoodzaakt zijn uiterlijk en zijn papieren aan te passen, waardoor hij
als redelijk jongere man weer als duiker aan de slag zou kunnen is in
2006 gerealiseerd door Nikolaus Stein von Kamienski voor het eerste
Duitse televisienet ARD/Das Erste, en werd eerder reeds uitgezonden op
15 maart 2006. Dat thema is in de halve eeuw volgend op de
verschijningsdatum van het boek steeds actueler geworden, ook buiten de
beroepen die als eerste een kerngezond, jong lichaam vereisen.
Jan Fedder als Hinrichs De
rol van de middelbare Hinrichs die wel degelijk enige last van
ouderdomskwalen begint te vertonen, oorsuizen en druk in de hartstreek,
doch deze niet tot zijn bewustzijnsniveau wil laten doordringen,
evenmin als de beklemming die hij ondergaat in diepere wateren wordt
gespeeld door de zelf 52 jaar oude Jan Fedder, die vele (vooral Noord-)Duitsers kennen als de politieman met grote mond en klein hartje, in de serie Großstadtrevier, en als plattelandsman in de Neues aus Büttenwarder.
Hoewel hij in die laatstgenoemde rollen wel eens wat opgelegd pandoer
presenteert, is zijn inleving in de figuur van Hinrichs uit Siegfried
Lenz' roman, en de omzetting daarvan, zeer geloofwaardig en van een
weldadige ingetogenheid. Naast Jan Fedder die in het werkelijke
leven vegetariër is, zo'n 50 sigaretten per dag rookt, en zich
daarnaast onder meer bekommert om kinderen met aids spelen Lea
Draeger en Moritz Grove. Deze roman van Siegfried Lenz is in 1958
reeds verfilmd, toen door Eugen York, met de zo populaire Hans Albers.
Ook die film duurde anderhalf uur. __________ NB: Meer over Siegfried Lenz en zijn werk is later deze week op de zustersite Tempel der Letteren te vinden. ____________ Afbeeldingen 1. Omslag van de eerste pocket-editie uit 1963 (toen dtv 102; thans dtv 19124)
van Siegfried Lenz' roman. Hier met het gehele omslagonwerp van de
recentelijk gestorven, Zwitserse illustrator Celestino Piatti. Zie
daartoe de beschrijving van de afbeeldingen in het verjaardagsartikel
over de schrijfster Angelika Schrobsdorff in Tempel der Letteren. 2. Jan Fedder als Hinrichs in de film Der Mann im Strom.
Zaterdag 29 december is de dag van de filmklassiekers op de beeldbuis, van Nederland 2, via Canvas, tot en met BBC 2
Het
lijkt wel of de diverse zenders het hebben afgesproken: een dag van de
filmklassieker, maar het is waarschijnlijker dat het met de tijd van
het jaar te maken heeft. Zaterdag 29 december worden er maar liefst
vier filmklassiekers uitgezonden, en gelukkig allemaal op zenders, die
niet met nasynchronisatie komen aanzetten.
Chaplins Modern Times op Nederland 2 Het begint om half drie in de middag op Nederland 2 met Modern Times
uit 1936 van en met Charles Chaplin (1889-1977). Deze film duurt
anderhalf uur. Het is een inmiddels klassiek verhaal en een klassieke
film over de steeds voortschrijdende industrialisering in de
twintigste eeuw, met alle machtsverhoudingen tussen werkgevers en
werknemers en de daaraan gekoppelde elementen, die heden ten dage in
een enorme uitvergroting via camera's veel meer registereren dan alleen
de handel en wandel van het personeel in een bedrijf. De bekendste en
ongetwijfeld meest voorgestelde scène uit die film in de vorm van een
(al dan niet grote) foto is het moment waarop Chaplin als sleutelende
onderhoudsarbeider tussen de raderen van een grote machine bekneld
dreigt te raken. Kan de voorstelling van de feitelijke werksituatie en
de daaraan onverbrekelijk verbonden structuren niet alleen de op meer
en meer macht beluste werkgever, maar tevens die van het machinepark;
iets dat we vandaag de dag in extreme uitvergroting meer en meer
ondergaan nog representatiever worden uitgebeeld? Naast Chaplin
spelen Paulette Goddard (1910-1990; heette in werkelijkheid Marion
Pauline Levy) en Stanley J. Sanford (1894-1961), die al eerder met
Chaplin had gewerkt.
Canvas zendt Casablanca uit Het tweede Nederlandstalige Belgische televisienet Canvas zendt eveneens een klassieker uit, waarvan de laatste zin tot de categorie gevleugelde woorden is gaan behoren: Casablanca uit 1942, van Michael Curtis. Met Citizen Kane van Orson Welles strijdt deze
film (passief) om de kwalificatie "beste film aller tijden", een
zinloos gebeuren: beide films zullen nog lang tot de categorie "beste
van het witte doek" blijven behoren. Casablanca werd
onthaald op drie Oscars. Gezien de omstandigheden waaronder de rolprent
werd gerealiseerd, verwachtte helemaal niemand dat deze een succes zou
kunnen worden. Naast Humphrey Bogart (1899-1957) spelen Ingrid Bergman
(1915-1982) en Paul Henreid (1908-1992).
Klassieker van ander kaliber Een klassieker van geheel andere structuur en uitwerking is The Graduate
uit 1967, van Mike Nichols. Dustin Hoffman, Anne Bancroft (1931-2005),
Katherine Ross en Murray Hamilton (1923-1986) spelen daarin de vier voornaamste personages. Deze rolprent werd al
snel een cultfilm, omdat deze zich inhoudelijk afzette tegen de toen
heersende moraal van grote delen van mensen, de ouders moesten
verbeelden, maar daar in het kader van hun zware frustraties, niet in
de laatste plaats op seksueel gebied heel ernstig faalden. Dustin
Hoffman bracht het
met deze film tot de status van internationale ster. Hij wist de
onervarenheid van een jongeman, die als een blok valt voor de charmes
van een 'oudere' vrouw goed over te brengen, en hele volksstammen
konden zich heel gemakkelijk met de sitautie, en het daaraan gekoppelde
verlangen van intimiteit met een rijper wezen, identificeren. De muziek
is bij velen over de hele wereld blijven hangen in het repertoire van
de in die dagen zeer populaire duo (Paul) Simon and (Art) Garfunkel. De
film duurt een uur en drie kwartier en wordt tegenwoordig geschikt
geacht voor kijkers vanaf zes jaar. Eigenlijk is het al zaterdag als de
film begint, maar in de programmering staat deze op vrijdag. Het
begintijdstip is gepland om 00:20 uur, en als einde staat 01:50 uur;
dat is niet de lengte van 105 minuten die in de gegevens van de
filmografie staat.
Philip Marlowe Private Eye Sedert Edward Dmytryk (1908-1999) in 1944 de Amerikaanse film Murder, my sweet
heeft uitgebracht, is het hoofdpersonage, de privé-detective Philip
Marlowe, uit de boeken van thriller-schrijver Raymond Chandler
(1888-1959) door diverse beroemde filmacteurs voor het voetlicht
gebracht. In deze rolprent naar Chandlers boek Farewell, my lovely
heeft de tot dan toe smartlappenzanger Dick Powell (1904-1963) het tot
Holywood-acteur weten te brengen, een carrière-onslag die groter niet
had kunnen zijn, gezien de successen die zouden volgen. Later zou hij
nog een eigen show krijgen met internationale vermaardheid. Zoals
dat in de vervolgens als 'hard-boiled' gekarakteriseerde verhalen van
Chandler, en dienovereenkomstig in de verfilmingen daarvan nu eenmaal
gebeurt, gaat het altijd weer om een mysterie met veel geweld en
aantrekkelijke vrouwen. Verder blinkt Dmytryks vertolking van Chandlers
roman uit door een als 'hallucinogeen' omschreven scène, die zijn
weerga niet kende totdat Alfred Hitchcock zich meer en meer in
Hollywood ging profileren. BBC 2 zendt deze film uit in de nacht van zaterdag 29 op zondag 30 december, tussen 03:05 uur en 04:45 uur.
____________ Afbeeldingen
1. Filmposter voor Modern Times. 2. Paulette Goddard.
3. Paul Henreid en Humphrey Bogart in Casablanca.
4. Dustin Hoffman en Anne Bancroft in flagranti.
5. Filmposter voor The Graduate.
6. Bovenste helft van de Penguin-paperback-versie (groene Crime-serie) van Raymond Chandlers boek Farewell, my lovely, dat ten grondslag heeft gelegen aan de film Murder, my sweet. 7. Regissseur Edward Dmytryk.
Richard Strauss: 'Vier letzte Lieder' en 'Tod und Verklärung' zaterdagmiddag met mijmeringen rond de dood in het programma 'Aladdin' op Klara-Radio
Op zaterdag 29 december kunt u in het muziekprogramma Aladdin, dat tussen 13:10 uur en 15:05 uur wordt gepresenteerd door de Begische, Nederlandstalige radiozender Klara, naar twee composities van Richard Strauss: de Vier letzte Lieder, welke aanleiding hebben gevormd voor een mijmering over de dood. Tevens zal van dezelfde componist Tod und Verklärung worden
uitgezonden, en verder werken van Richard Wagner, Franz Schubert en
Orlando di Lasso. Op de website van Rond1900.nl, in het fin de siècle
magaine All art is quite useless, heb ik een uitgebreid artikel opgenomen over die laatste Strauss-liederen, onder de titel De dood als contrapunt.
Voor meer informatie, dwarsverbindingen en een beeld van de tijd,
alsmede de invloeden die hebben geleid tot deze wonderbaarlijke
compositie, verwijs ik u dan ook graag naar mijn bijdrage op die website. _______________ De tekening van Richard Strauss is van Jarko Aikens, Groningen 1984, en is afkomstig uit het archief van Heinz Wallisch.
Buster Keatons slapstick 'The Blacksmith' uit 1922 woensdagochtend op Arte-televisie
Woensdagochtend tussen 09:30 uur en 10:00 uur kunt u op Arte-televisie kijken naar de slapstickThe Blacksmith De Hoefsmid
uit 1922 van en met Buster Keaton. Co-regisseur is Malcolm St. Clair.
Deze beide heren hebben samen tevens het draaiboek geschreven. De film,
die op 21 juli 1922 voor het eerst werd vertoond, valt in de categorie
Silent Movies met intertitles
tussentitels in witte letters op een zwarte ondergrond. De film heeft
een lengte van 25 minuten, en werd geproduceerd door Joseph M. Schenck.
Voor de cinematografie tekende Elgin Lessley. Drie
rollen telt de prent: de smid wordt vertolkt door Joe Roberts, Buster
Keaton die in werkelijkheid de voornamen Joseph Frank droeg is de
assistent van de smid, en de vrouw met het paard krijgt, bij elke
vertoning opnieuw, gestalte in Virginia Fox.
De Duitse schrijfster Angelika Schrobsdorff blinkt uit in fijnzinnigheid en een groot observatievermogen ' Vandaag is ze tachtig jaar geworden
Jauchzet, frohlocket! Angelika
Schrobsdorff, de fijnzinnige, veelzijdige Duitse schrijfster wordt
vandaag tachtig jaar, en haar uitgever Deutscher Taschenbuch Verlag,
heeft de pers daar tijdig opmerkzaam op gemaakt, en als uitgever zie je
vanzelfsprekend althans in de meeste gevallen niets liever dan dat
er veel aandacht aan zo'n bijzondere gebeurtenis wordt besteed,
aangezien dat bijna altijd eveneens, in ieder geval enige, extra
aandacht voor de boeken van de auteur in kwestie genereert. Voorzover
dat de romans, verhalen, herinneringen en overpeinzingen van Angelika
Schrobsdorff betreft, valt daar niets tegenin te brengen, aangezien al
deze zijn geschreven met een vakmanschap dat meer inhoudt dan alleen
het in de juiste volgorde zetten van de benodigde woorden om een
aanvaardbare of interessante zin te creëren. Deze auteur is er,
decennialang, in geslaagd de meerwaarde, die tussen de regels van het
door haar geschrevene te vinden is, op hetzelfde niveau te houden en de
ironie en kritiek daarin zodanig te doseren dat er steeds opnieuw een
verrassend resultaat uitgekomen is.
Voor een zeer uitgebreid artikel met details over haar boeken verwijs ik u naar mijn artikel op de Nederlandse website Tempel der Letteren (één van de twaalf thema-afsplitsingen van de oorspronkelijke Cultuurtempel).
Cultuurspectrum
Jauchzet, frohlocket!
