"Schilderbeest"

Jan Sluijters (1881-1957) ─ bij de burgerlijke stand met de voornamen Johannes Carolus Bernardus ─ staat centraal in de aflevering van het Avro-programma Close up, die op dinsdag 14 december, vanaf 22:55 uur via Nederland 1 zal worden uitgezonden. Sluijters heeft zich in het begin van zijn carrière laten inspireren door grootheden uit de negentiende eeuw, zoals Vincent van Gogh (1853-1890) en diens Franse (leef)tijdgenoot Georges Seurat (1859-1891), en door andere internationaal werkzame, respectievelijk vermaarde, beeldend kunstenaars als Pablo Picasso (1881-1973) en tevens door een landgenoot Piet Mondriaan (1872-1944).

In zijn latere periode vond hij een geheel eigen stijl, waarin zichtbaar werd dat de werkelijkheid van alledag zijn inspiratiebron was geworden, waarbij de daad van het schilderen hem de grootste voldoening schonk. Het uitbundige gebruik van kleuren vinden we onder meer terug in zijn stukken met bloemen.

Beroemde en beruchte stukken

Eén daarvan, het Meisje, is in de jaren vijftig gereproduceerd, net als een stuk met bloemen en een naakt. Door die vermenigvuldiging hebben vooral die drie wat meer bekendheid gekregen dan tal van andere, aantrekkelijke schilderijen van deze meester. Daaronder bevonden zich portretten van mensen uit de wereld der kunsten, vooral vrouwen. Familiestukken en landschappen behoren verder tot Sluijters' oeuvre. Schilderijen daaruit hangen in diverse musea, ook buiten Nederland, en gelden daar als topstukken uit de collectie.
Zijn naakte negerinnen ─ een thema dat in die tijd nog een groot taboe was ─ hebben enerzijds voor veel ophef gezorgd, aan de andere kant voor naamsbekendheid van deze schilder.

13-12-2011 om 12:30 geschreven door Heinz Wallisch  

Op deze dertiende december werd in het jaar 1797 de Duitse dichter Heinrich Heine geboren te Düsseldorf; hij overleed op 17 februari 1856 te Parijs, waar hij vanaf 1831 werkte. Eén van de redenen waardoor hij in ons land relatief bekend is gebleven, betreft zijn opvatting dat in Nederland alles vijftig jaar later gebeurt.

Heine was een vertegenwoordiger van de romantiek; zijn naam wordt, als men het over de klassieke Duitse letteren heeft, veelal in één adem genoemd met twee van zijn tijdgenoten die als pijlers der Duitse literaire romantiek gelden: Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) en Friedrich (von) Schiller (1759-1805), al is het niet zo zeker of de beide anderen deze Heine wel als evenknie zouden hebben beschouwd. Maar kom, ook tussen Goethe en Schiller liepen de contacten niet altijd volgens de regelen der grote, al dan niet literaire, kunst.

Heinrich Heine schreef veel verzen, die bij tijd en wijle werden verguisd, onder meer door Neerlands schrijvende en publicerende incarnatie van pseudologia fantastica: Boudewijn Buch (1948-2002), die een zeer duidelijke, bij tijd en wijle maniakale, voorkeur aan de dag legde voor (onder meer) Heine-collega Köt(h)e en voor een rockster, die hij omschreef als Mik Tsjekker.
__________

Afbeelding: Heinrich Heine; portret uit 1831 door Moritz Daniel Oppenheim (1800-1882).

13-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Vandaag, 11 december, is het exact 110 jaar geleden dat de Italiaanse radiopionier Guglielmo Marconi (1847-1937) het eerste draadloze radiocontact heeft gerealiseerd over de Atlantische Oceaan. Dat werd tot stand gebracht tussen het Engelse Poldhu in Cornwall en de Canadese plaats St. John's in New Foundland.

In 1890 was Marconi erin geslaagd de eerste telegrafische signalen over te brengen en vijf jaar daarna kon hij dat reeds over een afstand van twee kilometer. Dit kon worden gerealiseerd door de belangrijkste vinding van deze zelfde man: de antenne. Daarop heeft hij in 1896 patent gekregen.

Op 12 december 1896 begon te Londen een weekeinde waarin deze meneer Marconi een demonstratie van een werkende radio gegeven.

12-12-2011 om 16:31 geschreven door Heinz Wallisch  

Een fascinerend gezelschap 'komt bijeen' in de aflevering van het culturele programma Words and music van BBC Radio 3, die op zondag 11 december, tussen 19:30 uur en 20:45 uur onze tijd wordt uitgezonden. Poëzie, proza en klassieke muziek vormen ook nu weer de 'ingrediënten' voor het thema van deze week: onze relatie met alcohol.

Sally Dexter en Jon Strickland zijn deze keer degenen die de voordrachten verzorgen. De teksten zijn voor deze aflevering afkomstig ban drie auteurs, die qua persoonlijkheid en oeuvre wel zeer uiteenlopen. Naast Charles Dickens (1812-1870) ─ een decembermaand zonder Dickens is bijna ondenkbaar ─ komen Malcolm Lowry (1909-1957) en de Franse schrijfster Colette (1873-1954) [1] aan de beurt.

Voor de muziek is de keuze gevallen op stukken uit het werk van de Italiaan Giuseppe Verdi (1813-1901), de Engelsman Peter Warlock (1894-1930) [2], de onovertroffen Franse grootheid Maurice Ravel (1875-1937) en de Amerikaan Aaron Copland (1900-1990).

__________

[1] Colette is de schrijversnaam van Sidonie-Gabriele Colette.

[2] Peter Warlock is het pseudoniem van Philip Arnold Heseltine.

11-12-2011 om 12:31 geschreven door Heinz Wallisch  

Frank Capra

Het eerste, Nederlandstalige, Belgische televisienet Eén presenteert op zondag 11 december ─ 's middags tussen 14:05 uur en 16:20 uur de speelfilm It's a Wonderful Life, die in 2006 door het American Film Institute werd uitgeroepen tot de meest inspirerende film aller tijden.

Deze rolprent uit 1946 van Frank Capra (1897-1991) werd echter alom een flop in de bioscopen, hoewel televisie toen nog geen concurrent van betekenis kon vormen. Sedert deze film echter bijna elk jaar op of omstreeks kerstmis op de beeldbuis te zien is, kunnen we spreken van een enorm succes.

Frank Capra genoot bekendheid, onder meer door films als Lost Horizon (1937), die de laatste tijd ook weer hier en daar door een televisiezender wordt gepresenteerd, en Arsenic and Old Lace (1944). Voordat hij It's a Wonderful Life maakte, had hij vanaf 1926 reeds tientallen speelfilms gerealiseerd; veertien daarvan staan in een lijst van Films van Niveau. Na 'de film van vandaag' waren het er in vijftien jaar nog twee van belang, waarvan de laatste, Pocketfull of Miracles in 1961 is uitgekomen. De regisseur leefde vervolgens nog drie decennia. Door kenners wordt gezegd dat zijn naoorlogse films, met uitzondering van It's a Wonderful Life, niet meer het niveau van zijn vroegere producties kon bereiken.

It's a Wonderful Life
James Stewart (1908-1997), een van de veelzijdigste acteurs van het witte doek en met twee benen verankerd in 'Hollywood', bereikte, evenals regisseur Capra, de leeftijd der sterken. Hij heeft in zijn carrière de meest uiteenlopende rollen vertolkt, van cowboy tot en met generaal.

In It's a Wonderful Life speelt hij een ondernemer, die ten prooi is gevallen aan de wanhoop.
Hij krijgt een engel als geleide, waardoor hij in staat wordt gesteld om te zien wat er van zijn

lieflijke dorp terecht zou zijn gekomen als hij niet had bestaan en zijn functie niet had kunnen vervullen.
Filmcritici zien It's a Wonderful Life eveneens als behorend tot de hoogste categorie.

11-12-2011 om 12:03 geschreven door Heinz Wallisch  

In 2011 werd de Nobelprijs voor de Vrede toegekend aan Ellen Johnson Sirleaf (geboren 1938), die sedert 2006 president is van het Afrikaanse land Liberia. Met die benoeming is zij niet alleen de eerste vrouwelijke president van dat werelddeel, maar tevens de eerste die door vrije verkiezingen aan de macht is gekomen.

Arte-televisie zendt een Deense documentaire uit 2007 van Daniel Junge ─ op het beeldformaat 16:9 met stereofonisch geluid ─ uit over deze politica vol moed, beleid en trouw, op zaterdag 10 december, tussen 21:45 uur en 22:40 uur. Die film draagt de Duitse titel Die Chefin. Het lijkt er op dat, nu mevrouw Sirleaf president is, Liberia langzaam maar zeker tot rust komt na decennia vol met burgeroorlog. 
Een herhaling, eveneens via Arte-tv, is te zien op zondag 18 december, om 05:00 uur in de ochtend.

10-12-2011 om 18:13 geschreven door Heinz Wallisch  

In het programma Music matters van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 wordt een interview uitgezonden met de Amerikaanse sopraan Renee Fleming, waarin zij vertelt over haar voorliefde voor de muziek van de Duitse componist Richard Strauss (1864-1949).
Daarnaast wordt aandacht besteed aan een nieuw boek over de balletten van de van oorsprong Russische componist Igor Stravinski (1882-1971).

De uitzending van het programma is op zaterdag 10 december, tussen 13:15 uur en 14:00 uur onze tijd.
__________

Afbeelding: sopraan Renee Fleming bij een première van de Metropolitan Opera New York Cirty, op 21 september 2009.

Foto van David Shankbone.

09-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

De Britse cultuurzender BBC Radio 3 presenteert hedenavond, in het programma Radio 3 live in concert, live vanuit de St. David's Hall in Cardiff ─ tussen 20:30 uur en 23:00 uur onze tijd ─ , het oratorium L'enfance du Christ, opus 25, uit de jaren 1853-1854  van Hector Berlioz (1803-1869). De componist heeft de tekst van het oratorium zelf geschreven.
Uitvoerenden zijn het BBC National Chorus and Orchestra of Wales onder leiding van Thierry Fischer. Solistische medewerking zal worden verleend door Anna Stephany, mezzosopraan; Barry Banks, tenor; en Vincent le Texler, bas.

__________

Afbeelding: Componist Hector Berlioz in 1845. Lithografie van August Prinzhofer. Berlioz vond dat hier sprake was van een goede gelijkenis. 

09-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

In de vierde aflevering van het zesdelige taalprogramma Man over Woord ─ dat wordt omschreven als een luchtig docu-magazine ─ van het tweede, Nederlandstalig-Belgische televisienet Canvas, gaat de Vlaamse acteur en zanger Pieter Embrechts (geb. 1972) eveneens op zoek naar de geheimen van ons Nederlands. Hij wordt daarin bijgestaan door Reinhilde Decleir.

Op vrijdag 9 december, tussen 20:40 uur en 21:10 uur, kunnen we voor het eerst meebeleven hoe onze taal klonk ─ lees: volgens de uitkomst van onderzoeken zou hebben moeten klinken ─ in respectievelijk 1500, 1000 en 500. De makers van Man over Woord hebben een taalhistoricus ingeschakeld om ─ aan de hand van tal van oude documenten met beschrijvingen, gedichten en zo meer ─ een dialoog te reconstrueren zoals die in de genoemde jaren (eventueel) had kunnen klinken.

09-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Drie donderdagavonden
Op donderdag 8 december, om 22:00 uur onze tijd, begint op de Britse televisiezender BBC Four het eerste deel van een driedelige serie documentaires, die tezamen bijna drie uur in beslag nemen over de geschiedenis van de stad Jeruzalem, die historicus Simon Sebag Montefiore heeft gerealiseerd onder de titel Jerusalem: The making of a holy city. De eerste aflevering duurt tot 23:00 uur en is getiteld Wellspring of holiness. Een herhaling kunnen we tegemoet zien op dinsdag 13 december, via dezelfde zender, 's avonds vanaf 23:5 uur.
Op donderdag 15 december volgt deel 2; op donderdag 22 december wordt het derde en laatste deel uitgezonden. Het ligt voor de hand dat die beide delen eveneens op de dinsdag na de eerste uitzending zullen worden herhaald.

Het boek Jeruzalem
Diezelfde Simon Sebag Montefiore heeft zich reeds onderscheiden als historicus van formaat met twee boeken over het leven de krankzinnige sadist Stalin. [1]
Eerder dit jaar is zijn omvangrijke geschiedenis in boekvorm uitgekomen over de wereldwijd befaamde historische stad Jeruzalem in Israël, een plek die van oudsher van niet alleen door joden en christenen, maar tevens door moslims als hun stad wordt beschouwd, en, mede daardoor, niet zelden wordt gezien als hoofdstad van de wereld, al is dat laatste ─ zeker in de huidige tijd, en met name buiten de direct betrokken bewoners van de gebieden rondom die stad en staat ─ overdreven.
Niet alleen de oorspronkelijke, Engelse, editie zag dit jaar het licht, ook de Nederlandse vertaling is onlangs van de persen gerold. Evenals de beide boeken van dezelfde schrijver over Stalin, is ook Jeruzalem op de markt gebracht door Nieuw Amsterdam Uitgevers.

Veroveringsdrang
Vele groeperingen, en soms hele volken, hebben in de loop der tijden getracht Jeruzalem te veroveren, waarbij allerlei drijfveren en emoties, ingegeven door bij voorbeeld godsdienst ─ men denke daarbij onder meer aan de Kruistochten ─ dan wel hebzucht, afgunst en allerlei andere lagere hartstochten een rol van grote betekenis gespeeld.
Dat was niet alleen in het verleden evident, maar al die genoemde elementen spelen bij diverse lieden ─ die macht hebben of deze hebben gegrepen ─ ook vandaag de dag een rol van doorslaggevende betekenis. Het uiterlijk vertoon is weliswaar gewijzigd en men zal waarschijnlijk niet zo gauw meer hele legers zien oprukken, maar de dreiging die uitgaat van staten ─ of zelfs van één staat ─ die atoomwapens ontwikkelt en niet zal schromen deze te gebruiken, maakt dat de dreiging jegens Jeruzalem en de wijde omgeving even actueel is als een millennium geleden.

Het fascinerende, briljant-spannend geschreven boek kan het gemakkelijk tegen elke thriller over moordenaars, dieven en andere criminelen opnemen. Al zal men ook die lieden in de historie van genoemde stad niet bepaald sporadisch tegenkomen.

Dank zij drie vertalers is het boek zo snel na de Engelse versie in ons taalgebied uitgekomen.
__________

[1] a: Het hof van de rode tsaar.

b: Stalins jeugdjaren ─ Van rebel tot rode tsaar. Een bijdrage daarover is te vinden op de site Tempel der Historie, gepubliceerd op zondag 20 januari 2008.

__________
Simon Sebag Montefiore: 
Jeruzalem ─ De biografie. 

Vertaald door Henk Moerdijk, Georg Pape en Mieke Hulsbosch.

732 pag. + 4 x 8 pagina's op kunstdruk met illustraties in kleuren en z/w; gebonden met stofomslag. 

Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam 2011.
ISBN 978 90 468 0780 4.

08-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Afternoon on 3

In het regelmatig uit te zenden programma Afternoon on 3 van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 wordt op donderdag 8 december, tussen 15:00 uur en 17:30 uur onze tijd, een uitvoering gegeven van het muziekdrama in twee bedrijven Emma di Resburgo uit 1819 van Giacomo Meyerbeer (1791-1864). Dat gebeurt in een nieuwe aflevering van de reeks Thursday Opera Matinee in het kader van dat middagprogramma.

Het libretto is afkomstig van Gaetano Rossi (1774-1855), een man die zijn carrière als librettist was gestart als huisauteur van het Venetiaanse theater La Fenice. Later was hij Regisseur in Verona, en vanaf 1810 was hij auteur voor het theater van Napoleon I. Onder de talrijke libretti van zijn hand zijn er drie geschreven voor Rossini, twee voor Donizetti, en enkele stuks voor Johannes Mayr (1763-1845) en Giovanni Pacini (1796-1867).

De eerste opvoering van Emma di Resburgo werd gerealiseerd op 26 juni 1819 in het Teatro San Benedetto in Ventië. Een jaar later werd deze opera opgevoerd in Dresden, en in 1829 te Barcelona.

In een Duitse vertaling werd dit muziekdrama in 1820 zowel in Berlijn alsook in Wenen voorgesteld. In 1821 werden er eerste voorstellingen gegeven in Boedapest, Brünn, en ook nog in Warschau, maar aldaar in een Poolse versie.

07-12-2011 om 23:31 geschreven door Heinz Wallisch  

Op 6 december in het jaar 1877 werd voor de eerste keer een fonograaf gedemonstreerd, en wel door Thomas Alva Edison (1847-1931). Dat gebeurt in New Jersey (VS). Edison heeft zijn eigen voordracht van Mary had a little lamb opgenomen en speelt deze af. Daarmee is voor het eerst in de geschiedenis een menselijke, opgenomen, stem door afspelen opnieuw te beluisteren.
Het opnemen van stemmen en andersoortige geluiden heeft sedertdien zo'n hoge vlucht genomen dat er nauwelijks of geen vergelijking meer te maken valt met de oorspronkelijke uitvinding.

06-12-2011 om 21:30 geschreven door Heinz Wallisch  

In de reportageserie Zoom van het tweede Duitse publieke televisienet ZDF, wordt op woensdag 7 december, 's avonds tussen 22:45 uur en 23:30 uur, de aflevering Unsichtbare Gefahr? uitgezonden over het hand over hand toenemende gebruik van de zogeheten nanotechnolgie. 

Voor- en tegenstanders ─ al zijn er nauwelijks mensen die enig inzicht hebben in deze technologie ─ hebben zonder enige twijfel voorwerpen in huis die met deze vorm van wetenschap in aanraking zijn gekomen, doordat de producenten de technologie in kwestie bewust hebben ingezet. Niet alleen apparaten, zoals mobiele telefoons en toetsenborden, hebben een zogenoemde coating, bestaande uit nanodeeltjes, maar dat geldt eveneens voor babyflesjes en kledingstukken. Die nanodeeltjes zijn zo miniem dat we ze niet zien, maar ze wel kunnen inademen, waardoor ze in onze bloedsomloop binnendringen. Inmiddels is door onderzoek komen vast te staan dat er nanomaterialen bestaan die kankerverwekkend zijn. In deze reportage van het ZDF wordt nagegaan welke risico's er precies aan het gebruik van deze technologie kleven en hoe groot die risico's exact zijn. Voor al degenen die de gegevens, welke in zo'n film aan de orde komen, 'te snel gaan', zij hier verwezen naar meer informatie. 

06-12-2011 om 11:29 geschreven door Heinz Wallisch  

De Britse televisiezender BBC Four presenteert op woensdag 7 december een documentaire met de prikkelende titel; Come bell ringing with Charles Hazlewood. Daarin probeert hij, samen met 'opgeroepen' mensen, om muziek te maken met behulp van kerkklokken. Het zij gezegd dat dat iets anders is dan muziek maken door middel van een carillon, dat veelvuldig op enigerlei wijze aan een kerk is verbonden.
Al twaalf eeuwen worden gelovigen via het luiden van kerkklokken opgeroepen om ter kerke te gaan, tevens worden deze klokken geluid om erop te wijzen dat iemand is gestorven.
Daarnaast mogen we niet uit het oog en oor verliezen dat deze klokken tot een heel oude categorie muziekinstrumenten behoren. 
Al eerder heeft deze dirigent de aandacht op zich weten te vestigen door een oproep, samen met hem klompendansen uit te voeren. Flasmob clog dancing werd dat genoemd; op onze zustersite Muziek en mensen hebben we daar toen aandacht aan besteed.
De documentaire zal op genoemde zender de ether ingezonden worden vanaf 22:00 uur onze tijd; de film duurt een uur. Een herhaling is te zien in de nacht van woensdag 7 op donderdag 8 december, vanaf 02:00 uur onze tijd.
_________
NASCHRIFT 31 december: BBC Four herhaalt deze film nogmaals in de nacht van zaterdag 31 dcecember 2011 op zondag 1 januari 2012, tussen 00:20 uur en 01:20 uur onze tijd.

06-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Op het moment dat maandag 5 december overgaat in dinsdag 6 december, begint op de Europese muziekzender Mezzo-tv een Eerbetoon aan de Italiaanse componist Nino Rota (1911-1979). Dat programma, voorgesteld door Richard Galliano, duurt tot 01:35 uur.

Nino Rota werd in 1911 te Milaan geboren. Hij kreeg compositielessen van diverse vooraanstaande Italiaanse meesters. In 1929 voltooide hij zijn studie Compositie bij Alfredo Cassella (1883-1947), de voor ons bekendste van die meesters. Vanaf 1939 doceerde Rota aan het Conservatorium in het Zuid-Italiaanse Bari, waarvan hij elf jaar later directeur werd. Nino Rota componeerde opera's, symfonieën, orkestwerken, kamermuziek, pianostukken en veel filmmuziek. Zijn werk heeft vele oren bereikt van de liefhebbers van het omvangrijke cinematografische oeuvre met als hoofdtitel The Godfather.

05-12-2011 om 17:40 geschreven door Heinz Wallisch  

De komende drie weken, beginnend op maandag 5 december en doorlopend tot en met vrijdag 23 december ─ met per week vijf afleveringen, gedurende de werkdagen van maandag tot en met vrijdag ─ presenteert Arte-tv de reeks Europas hoher Norden, over Zweden, Noorwegen, Finland, Denemarken, IJsland en Groenland. Het is een reeks die in 2011 werd gerealiseerd door Sven Jaax voor het tweede Duitse televisienet ZDF. 

Alle afleveringen ─ in ieder geval die in de eerste week ─ worden uitgezonden tussen 19:30 uur en 20:15 uur. Herhalingen van deze in HD-kwaliteit opgenomen, en op het beeldformaat 16:9 voorgestelde, films, zijn te zien van maandag 12 tot en met vrijdag 16 december, dan steeds in de middag vanaf 14:30 uur.

Op maandag 5 december heeft de aflevering in kwestie als thema:

Lofoten und Polarmeer.
Op dinsdag 6 december: Kopenhagen und Malmö.
Op woensdag 7 december: Westnorwegen ─ Land der Fjorde.
Op donderdag 8 december: Südfinland und Aland-Inseln.Op vrijdag 9 december: Stockholms Schären und Gotland.

05-12-2011 om 16:07 geschreven door Heinz Wallisch  

Ontwikkelingsgeschiedenis

De Britse televisiezender BBC Four vertoont op maandag 5 december twee documentaires over de ontwikkelingsgeschiedenis van het vervoermiddel tram in Groot-Brittannië.
De eerste documentaire behint om 22:00 uur onze tijd en duurt een uur: The golden age of trams: A streetcar namend desire. [1]

Het commentaar wordt gesproken door acteur Warren Clarke, bekend van vele film- en tv-optredens (onder meer als detective Dalziel in Dalziel and Pascoe).
Een aardige algemene geschiedenis van de tram, inclusief enkele aspecten van tramvervoer in Groot-Brittannië is te vinden in het goed geïllustreerde Wikipedia-artikel over dit vervoermiddel.
__________
[1] Het tweede gedeelte van die titel refereert aan, en/of is wellicht een hommage aan het toneelstuk met dezelfde titel uit 1947, van de Amerikaanse schrijver van vooral drama's, Tennessee Williams (1911-1983). Dat indertijd zeer succesvolle drama werd, met dezelfde titel, in 1951 verfilmd door Elia Kazan (1909-2003), met in de hoofdrollen Marlon Brando (1924-2004) en Vivien Leigh (1913-1967).
__________
Afbeelding: Drie trams aan de Zuidzijde van de Grote Markt in Groningen. Deze foto moet uit de jaren twintig stammen, aangezien Lijn 2 in 1928 werd vervangen door trolleybussen. In 1950 zou dat ook met de lijnen 1 en 3 gebeuren. In de ruimte op de foto tussen de ene en de twee andere trams ziet u de stenen trap naar de ingang van Tuchinsky's oude Cinema Palace. Het ziet er thans naar uit dat er in 2016 opnieuw twee tramlijnen in Groningen zullen gaan rijden, met modern materieel in de vorm van treintrams.
Foto van de Groninger Archieven.

04-12-2011 om 19:08 geschreven door Heinz Wallisch  

De aflevering van het vaste programmaonderdeel Words and music op de zondagavond van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 zal worden uitgezonden tussen 19:30 uur en 20:45 uur onze tijd, heeft als thema Four Temperaments [1]. Joe Dunlop en Joanne Tope houden voordrachten. Teksten zijn deze keer afkomstig van klassiek Engelse dichters uit de afgelopen zeven eeuwen.

Daarbij gaat het om onder anderen Geoffrey Chaucer (ca. 1345-1400), John Donne (1573-1631), William Wordsworth (1770-1850) en Dylan Thomas (1914-1953).
Drie Engelse componisten, John Dowland (1563-1626), en twee die de in de tweede helft van de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw hebben geleefd, 'leveren' de muziek voor deze aflevering: Edward Elgar (1847-1934) en Gustav Holst (1874-1934), en dat geldt voor de 'volle negentiende eeuwse' Oostenrijker Anton Bruckner (1824-1896).

Zie tevens het artikel van heden op onze zustersite Tempel van het fin de siècle.
__________

[1] De vier temperamenten zijn:  cholerisch, flegmatisch, melancholish en sanguinisch.

De Deense componist Carl Nielsen (1865-1931) heeft zijn Tweede Symfonie, opus 16, (uit de jaren 1901-1902) voorzien van de ondertitel De fire temperamenter. Daarin is de volgorde zoals hier omschreven.

04-12-2011 om 16:31 geschreven door Heinz Wallisch  

Opera in drie bedrijven

De regionale Duitse radiozender WDR3 heeft als vaste onderdeel van de programmering op de zondagavond de reeks Bühne:Radio. De aflevering van zondag 4 december biedt u de gelegenheid te luisteren naar het muziekdrama in drie bedrijven Orfeo ed Euridice uit 1762 van Christoph Willibald von Gluck (1714-1787). Het libretto stamt uit de koker van Ranieri da Calzabigi. [1]

Deze opera is in wezen de enige van deze componist welke tot op de huidige dag in het repertoire van het muziektheater een vaste plaats heeft weten te behouden.

Kammerorchester Carl Philipp Emanuel Bach

Uitvoerenden zijn het Kammerorchester Carl Phlipp Emanuel Bach, geleid door Hartmut Haenchen. Medewerking wordt verleend door het Rundfunkchor Berlin. Vocale solisten zijn onder anderen Jochen Kowalski (alt en/of mezzo countertenor), Dagmar Schellenberg (sopraan) en Christian Fliegner (jongenssopraan van het Tölzer Knabenchor).

Uitzending is tussen 20:05 uur en 22:00 uur.

__________

[1] Ranieri de Calzabigi (1714-1795) schreef weliswaar een originele Italiaanse tekst, doch daarbij gaat het om een overzetting in enigerlei vorm van een Franse bewerking van een stuk met de titel Moline door Johann Daniel Sander (1759-1825), boekhandelaar, auteur, uitgever en componist.
___________

Afbeelding: Buste van Christoph Willibald von Gluck door Jean-Antoine Houdon (1741-1828). Het stuk bevindt zich in het Cleveland Museum of Art. Foto in 2008 genomen door bezoeker, zonder problemen van de zijde van het museum in kwestie: daar mocht algemeen worden gefotografeerd.

04-12-2011 om 13:09 geschreven door Heinz Wallisch  

China

Op deze datum in 1908 werd het bijna drie jaar oude kleutertje Pu Yi (Hsuan-T'ung: 1905-1967) keizer van China. Hij zou meteen de laatste keizer van dat imperium zijn.

Frankrijk

Op 2 december 1804 heeft Napoleon Bonaparte (1769-1821) zichzelf tot keizer gekroond. Weliswaar had Paus Pius VII (1740-1823; paus vanaf 1800) de kroon in handen om de officiële plechtigheid te voltrekken, doch de toen 35 jaar oude Nappie wilde voor een iegelijk duidelijk maken dat hij de baas was en niet de kerk.

Op zich was dat niet eens zo dwaze om wat meer scheiding tussen kerk en staat te realiseren, al was dat dan ook de handeling van een voor de rest krankzinnige man met Hitleriaanse trekken, die zich als dictator zou opwerpen. 

Zou deze gruwelijke dictator slechts éém eeuw later hebben gedaan wat hij allemaal heeft aangericht, dan zou hij zeker minder bewonderaars hebben dan nu (nog steeds) het geval is. Hij was simpelweg een een pathologisch geval: oorlogsmisdadiger en meer van dat fraais. Sommige psychologen duiden zijn gedrag vanwege zijn kleine postuur, en/of vanwege de minimale lengte van zijn (mannelijk) lid.

Donaumonarchie

Op deze dag in 1848 werd Franz Josef I (1830-1916) keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije. In het Duits wordt daarom, als men Oostenrijk-Hongarije bedoelt, wel gesproken van Kakanien (vanwege de adjectieven kaiserlich/königlich: k und k).

02-12-2011 om 19:25 geschreven door Heinz Wallisch