NOS-wartaal Verslaggever
Eikelboom: "De bedoeling is om alle journalisten het land uit te
krijgen, wij zijn één van de eerste slachtoffers." Wij, meneer Eikelboom, is een meervoud, en derhalve is het gebruikte 'aanhangsel' als "één
van de eerste slachtoffers" een taalkundig gedrocht. Het kost
waarachtig niet meer tijd en moeite om te zeggen, respectievelijk te
schrijven: "Wij behoren bij de eerste slachtoffers", of "Wij zijn de
eerste slachtoffers." Zulks uiteraard afhankelijk van de exacte
situatie. Dergelijke onderwerpen in het meervoud, met een daaraan gekoppeld enkelvoud in het gezegde of anderszins of het tegendeel: "een aantal mensen hebben", kunnen waarlijk niet, omdat aantal een
enkelvoud is , worden dagelijks in groten getale over ons uitgestort.
Helaas door instituten waarvan de presentatoren en redacteuren etc.,
over meer dan het geuite niveau dienen te beschikken.
Hardleersheid Dat
men bij de NOS niet bepaald taalgevoelig is, wordt dag in, dag uit
bewezen; daarvoor hoeven ons maar te beperken tot het Journaal. En ik
heb het hier en elders meer dan eens aangestipt het ergst zijn nog de
mensen die het weer presenteren; die moeten allen terug naar de derde
klas lagere school waarin de door mij gewraakte stof wordt behandeld.
"De regen die komt eraan", is geen juiste Nederlandse zin, omdat twee
onderwerpen teveel van het juiste is, en daardoor juist niet meer
juist. "De regen komt eraan", moet dat dan ook zijn. "In Scandinavië
daar is het nu koud", is al evenmin een aanvaardbare Nederlandse zin.
Het zou alleen kunnen met een andere interpunctie: "Wat zegt u? In
Scandinavië? Daar is het koud." Het woord daar dient in het eerste voorbeeld zoals in het dagelijkse spraakgebruik van vooral NOS-medewerkers achterwege te blijven. En dat geldt eveneens voor het woord dan in zinnen als "Morgen, dan regent het." Gerrit Hiemstra vormt in dit opzicht een dieptepunt.
Portret van Edouard Manet zaterdag op BBC Two-television
Met één been in de nieuwe tijd Op
zaterdag 13 juni zendt BBC Two-television een negentig minuten durende
film uit met een portret van Edouard Manet (1832-1883), de voorloper van het Franse impressionisme. Manet: The man who invented modern art
luidt de summiere en ietwat vrijblijvende titel van de film, die tussen
22:40 uur en 00:10 uur in de nacht op zondag 14 juni te zien zal zijn. Toen
Edouard Manet in 1883 in de leeftijd van één en vijftig jaar overleed,
had hij nog maar kort iets van de erkenning mogen smaken, die hij zijn
werkzame leven lang zo intens had gewenst. Wel waren hem een jaar
eerder de versierselen uitgereikt die behoren bij het Franse Legion d'honneur,
maar die onderscheiding stond op geen enkele wijze in verhouding tot al
datgene wat de man had betekend voor de negentiende eeuwse kunst van
Frankrijk en ver daarbuiten. Een uitgebreider artikel
over deze schilder naar aanleiding van het bewuste filmportret is te
vinden op de website over de cultuur van het fin de siècle All art is quite useless van Rond1900.nl
Scandinavisch concert op Musikfestival in Münster ' zaterdag via WDR 3 Radio
Eén Deen, één Noor, één Fin Op
zaterdag 13 juni presenteert de Duitse radiozender tussen 20:00 uur
en 22:30 uur een rechstreeks concert dat wordt gegeven door het WDR
Sinfonieorchester tijdens het WDR Musikfestival Münster. Er staan drie
werken op het programma van evenzovele, verschillende Scandinavische
componisten, van wie er twee nog in de twintigste hebben geleefd: Jean
Sibelius (1865-1957) die is vertegenwoordigd met zijn Eerste Symfonie
zelfs nog tot in de tweede helft van de vorige eeuw. Met dat opus uit
1899/1900 wordt het concert onder leiding van de Noor Eivind Gullberg Jensen afgesloten. Deze musicus is, met ingang van het komende seizoen, chefdirigent van de NDR Radiophilharmonie Hannover. Voor de pauze klinkt het wereldvermaarde Concert voor piano en orkest
in a klein, opus 16, van de Noorse muziekmeester Edvard Grieg
(1843-1907). Solistische medewerking zal worden verleend door Herbert
Schuh. Het ensemble opent het concert met het eerste werk dat een
opusnummer (1) draagt van de Deense muziekmeester Niels Wilhelm Gade
(1817-1890): de Nachklänge aus Ossian, voltooid in 1840. Een uitgebreid artikel met veel meer informatie over dit concert is te vinden op de fin de sièle cultuursite All art is quite useless van Rond 1900.nl.
De bultrugwalvis: een zwemmend zoogdier als langeafstandskampioen
Fascinerend vermogen In de BBC-serie Planet Earth presenteert
Sir David Attenborough op zaterdag 13 juni tussen 19:00 uur en 20:00
uur onze tijd opnieuw een herhaling van de aflevering Shallow Seas
over de bultrugwalvis en de enorme afstanden welke die dieren, samen
met hun jongen, afleggen. Dat gaat vanaf de grandioze sfeer van de
tropen tot aan de poolzee waar ze het meeste van hun benodigde voedsel
kunnen bunkeren. Deze bultrug is één der grootste walvissoorten; deze
zoogdieren kunnen een lengte tussen 12 en 15 meter bereiken. Deze
elfdelige serie stamt uit 2006, maar het heeft vijf jaar geduurd
voordat deze compleet was. Het was een samenwerkingsverband tussen de
BBC, Discovery Channel en de Japanse zendgemachtigde NKH (Japanese
Broadcasting Corporation). De aflevering over de bultrugwalvis
is de tiende uit de reeks van elf, die overigens later nog is aangevuld
met een zogenaamd bijkomende aflevering, getiteld The Future. Sedert 2006 is de hele reeks ook verkrijgbaar als complete reeks van vijf BBC-dvd's.
Mahlers Negende vrijdagavond door NDR Radiophilharmonie
Gereedgekomen in 1909
Op vrijdag 12 juni kunt u op de Duitse regionale radiozender NDR Kultur van de Norddeutsche Rundfunk, in het programma NDR Radiophilharmonie luisteren
naar een uitvoering van de Symfonie nr. 9 in D grote terts uit het
oeuvre van Gustav Mahler (1860-1911). Het ensemble dat dit opus zal
spelen, is het in de titel van het programma genoemde orkest: de NDR
Radiophilharmonie Hannover, onder leiding van Eiji Oue, die sedert 1998
vaste dirigent van dit instituut is, nadat hij een jaar tevoren een
zeer succesvolle tournee met het orkest had gemaakt. Met dit concert op de elfde en twaalde van deze
maand neemt Eiji Oue na elf seizoenen afscheid van het orkest; hij
wordt opgevolgd door Eivind Gullberg Jensen.
Een zeer
uitgebreid artikel met achtergronden en een technische toelichting is
te vinden op het Nederlandse weblog over de cultuur van het fin de
siècle All art is quite useless van Rond1900.nl, gepubliceerd op 10 januari 2007. U hoeft daarvoor alleen maar hier te klikken.
___________
Foto: Dirigent Eiji Oue.
Richard Strauss' Elektra in BBC's radioprogramma Opera on 3
Zaterdag 13 juni zal BBC Radio 3, tussen 19:00 uur en 21:15 uur, in een nieuwe aflevering van het programma Opera on 3, een uitvoering presenteren van het muziekdrama in één bedrijf Elektra, opus 58, gecomponeerd in de jaren 1907-1908 door Richard Strauss
(1864-1949). Het gelijknamige toneelstuk uit 1904 dat aan deze opera
ten grondslag ligt, stamt uit de koker van de uitermate productieve en
zeer veelzijdige schrijver Hugo von Hofmannsthal (1874-1929). Susan
Bullock zingt de titelrol; voor de overige vocale uitvoerenden zij
verwezen naar de betreffende website
van BBC Radio 3. Koor en orkest van The Royal Opera House Covent Garden
staan onder leiding van Mark Elder. De inleidende presentatie zal
worden verzorgd door Andrew McGregor.
Een uitgebreid artikel over deze opera is te vinden op de aan dit weblog redactioneel gelieerde site Tempel van het Muziektheater. __________ Foto: Sopraan Susan Bullock als Elektra. (Foto: Clive Barda; BBC website.)
Mythe en werkelijkheid omtrent het fenomeen piraterij in ZDF-documentaire
Helden of Bandieten In
speelfilms krijgt het fenomeen piraterij zo dikwijls een romantisch
aspect: daar is een gehavende man, bij voorbeeld met een lap voor één
der beide ogen en dat doet
het, als hij daarnaast krijgshaftig en vol bravoure is, nu eenmaal goed
bij bepaalde vrouwen; en daarom willen ze een figuur als Johnny Depp in
zo'n positie 'meemaken' doch daarbij wordt veelal voorbijgegaan aan
de oorzaken van zulk een fysiek gebrek. In een romantische situatie is
dat zeker niet ontstaan, en als we de scheepslogboeken uit die sfeer
mogen geloven, was er volstrekt niets in de sfeer der piraterij dat een
oprecht verlangen rechtvaardigt, hetzij daaraan deel te nemen dan wel
er op enigerlei wijze bij te horen, al is dat als afwachtende bruid in
verre poortgebouwen, lustig fantaserend over die prachtige man, die
alles en iedereen de baas is.
De bittere feiten De
werkelijkheid is een andere, en wat hebben we de laatste tijd niet veel
berichten over piraterij in krant, weekblad, op de beeldbuis dan wel
het computerscherm kunnen lezen, en iemand die kan lezen, heeft de
terechte conclusie kunnen trekken dat het om niets anders gaat dan
zware criminaliteit: een vorm van terrorisme. En dat is vanzelfsprekend
vroeger ook niet anders geweest qua sfeer of feitelijkheden, hooguit in
de middelen die de boeven van anno toen ten dienste hebben gestaan.
Documentaire via ZDF Het
tweede publieke Duitse televisienet ZDF vertoont hedenavond, tussen
22:15 uur en 22:45 uur een nieuwe aflevering in de reeks Abenteuer Wissen, en daarin wordt aandacht besteed aan die hedendaagse piraterij; de titel van de aflevering luidt dan ook: Piraten Mythos und Wirklichkeit. De
aflevering wordt herhaald in het nachtprogramma van dezelfde zender,
enige uren later, tussen 02:25 uur en 02:55 uur in de nacht op
donderdag 11 juni. ____________ Afbeeldingen 1. Piraten voor de kust van Afrika, tot de tanden bewapend en met een verbijsterend, technologisch zeer ontwikkeld wapentuig. 2. Marineschepen van allerlei naties trachten de koopvaardijschepen te beschermen en de piraten af te schrikken.
Louis Couperus en diens oeuvre ' op 10 juni heel even herdacht
Korte Arabesken
Het bovenstaande is de eerste pagina van de tweede bijdrage in de bundel Korte Arabesken
uit 1911 van Louis Couperus (1863-1923). Het is de voor taalgevoeligen
anno nu het bloemrijke dat boeit, ook al zouden zij hier en daar wel
eens een kleine zonde tegen de huidige regelen der kunst van
orthografie, grammatica, syntaxis of stilistiek kunnen aantreffen, maar
dan geef ik hun allen hier en nu te bedenken dat Couperus beslist
hetzelfde zou denken en dit eventueel op schrift stellen als hij
één en ander van onze schrifturen zou lezen, en dan hoeven we nog niet
eens te wijzen naar minderbegaafden die net iets te veel moeite hebben met een alfabet van zesentwintig letters.
Dat wij u op deze dag met bovenstaand citaat uit dat Romantiesch avontuur
confronteren, ligt besloten in het feit dat deze auteur een der
grootste schrijvers uit onze letteren van eind negentiende en begin
twintigste eeuw op tien juni werd geboren. En hoewel we zo onze eigen
gedachten koesteren omtrent herdenken en al wat daarbij hoort,
verwijzen we u naar een ruimer artikel dat ik heden heb gepubliceerd op het culturele weblog van eigen bodem All art is quite useless van Rond1900.nl, alwaar veelvuldig iets over deze Haagse wereldburger te vinden is.
____________
Afbeeldingen
1. Groot gedeelte van een bladzijde uit de vijfde druk van Korte Arabesken van Louis Couperus, zoals uitgekomen bij uitgeverij Wereldbibliotheek te Amsterdam, zonder jaartal.
2. Buste van Couperus in de Haagse Surinamestraat. (Foto: P.L. van Till.)
De Nationale Reisopera nog negen maal met Hippolyte et Aricie
Barokopera Op dinsdag 9 juni wordt in de Stadsschouwburg van Groningen door De Nationale Reisopera een voorstelling gegeven van Hippolyte et Aricie
uit 1733 van Jean-Philippe Rameau (1683-1764). De première werd in het
Enschedese Muziekkwartier tien dagen geleden gegeven, en sedertdien is
het gezelschap op tournee door ons land. Het betreft, zoals dat
tegenwoordig zo dikwijls met een opera gebeurt, een geactualiseerde
versie. Deze
voorstelling in Groningen is de vierde van de tournee; daarna volgen
tot en met 27 juni nog acht optredens, tussen Leeuwarden en Heerlen.
Het
fenomeen barokopera komt bij de Nederlandse gezelschappen relatief
weinig voor en mede daarom is het de moeite waard om eens te gaan zien
en luisteren wat een op dat punt niet al te ervaren ensemble daarvan
terechtbrengt. Voor de muzikale begeleiding is gekozen voor het Duitse
ensemble Musica ad Rhenum onder leiding van Jed Wenz. (Aanvang in Groningen 20:15 uur.) Een uitgebreider artikel met meer details over deze lyrische tragedie met muziek is op 29 mei gepubliceerd op onze zustersite Tempel van het Muziektheater.
Dinsdag 9 juni kunt u via een reportage die BBC Two Television tussen
20:00 uur en 21:00 uur zal uitzenden getuige zijn van één van de
grootste archeologische bergingsoperaties, die in dit specifieke geval
over scheepswrakken gaat. Zeven stuks liggen er op de bodem van de
Theems en alle moeten worden geborgen. Frank Poe en Tessa Dunlop doen
onderzoek naar de geschiedenis van de wrakken in kwestie en zij doen
daarvan verslag. De titel van de BBC-uitzending luidt: Thames shipwrecks: A race against time. Een vlag die de lading wel dekt, lijkt mij.
Le grand Charles, drama over de Gaulle ' twee dinsdagen via TV5
Bijna vier uur Charles de Gaulle Op dinsdag 9 juni en op dinsdag 16 juni, beide keren tussen 21:00 uur en 23:00 uur stuurt de Franstalige,
internationale zender TV5 een gedramatiseerde versie van een belangrijk
deel van het leven van Charles de Gaulle (1890-1970) de ether in. Het
is eenvoor een deel documentair gedramatiseerde versie van de twee
decennia van 1939 tot 1959 uit het leven van deze zichzelf bij tijd
en wijle niet bepaald weinig overschattende generaal en politicus,
die voorop reed bij de bevrijding van Parijs in augustus 1944. De
eerste helft van het, in totaal bijna vier uur durende speciaal voor
uitzending via het medium televisie gemaakte drama uit 2006 van
regisseur Bernard Stora (geboren 1942), die tevens het draaiboek
schreef, begint in 1939 als de Gaulle militair is; het tweede deel
eindigt in 1959, het jaar dat de Gaulle tot president werd gekozen. In
die tussenliggende twee decennia na de Tweede Wereldoorlog heeft de
Gaulle zich uit de actieve politiek teruggetrokken en die tijd gebruikt
om zijn memoires te schrijven. Regisseur
Stora laat de gespeelde scènes afwisselen met archiefbeelden. De
hoofdrol wordt op overtuigende wijze gespeeld door Bernard Farcy, die daarvoor werd genomineerd voor een Emmy Award. ____________ Afbeeldingen 1. Acteur Bernard Farcy in de rol van Generaal Charles de Gaulle. 2. Regisseur Bernard Stora. 3.
Voorzijde van de paperbackeditie uit 1962 van een boek met
politiek-militaire essays van Charles de Gaulle, oorspronkelijk
verschenen in 1944.
De dynastie der Grimaldi's nader belicht in ZDF-documentaire
Het tweede Duitse publieke
televisienet ZDF zendt op dinsdag 9 juni de eerste aflevering uit van
een serie documentaires met de overkoepelende titel ZDF Royal: Die Fürsten von Monaco, over de Grimaldi-dynastie, het huis van de regerende vorsten in Monaco. De eerste aflevering die op prime time, dat wil zeggen, vanaf 20:15 uur zal worden uitgezonden is getiteld Albert und Charlene,
en biedt de kijker een portret van de veelzijdig sportieve en eveneens
op sociaal terrein geëngageerde en werkzame vorst Albert II
(geboren in 1958) van het bergstaatje dat nogal veel aantrekkelijke
kanten heeft, behalve dan dat er alleen plek is voor de rijksten onderA
de rijken. Albert is de enige zoon die is voortgekomen uit het
huwelijk van Reinier III (1923-2005) met de befaamde Hollywood-ster
Grace Kelly (1929-1982), één van de talrijke Hitchock-blondines. Twee
van de drie films die Alfred Hitchcock met onder meer Grace Kelly
draaide, zijn in 1954 uitgekomen: Dial M for Murder en Rear Window. Een jaar later werd To catch a Thief
gedraaid, in Nice. Als gevolg van haar huwelijk met Prins Reinier van
Monaco mocht ze niet verder in films optreden leveren; het vorstin
spelen zou immers meer dan genoeg van haar acteerprestaties vergen.
Een nieuw ontwikkeld natuurgebied als onverwachte DDR-erfenis
Grootste groenstrook In de reeks Erlebnis Erde
documentaires van het publieke Duitse televisienet ARD/Das Erste kunt
u op maandag 8 juni, tussen 20:15 uur en 21:00 uur kijken naar een
uitzonderlijke rolprent, waarin een volkomen onverwachte erfenis van de
voormalige DDR in kaart wordt gebracht: Das Grüne Band. Het
stuk niemandsland ter weerszijden van de in augustus 1961 op bevel
van de machthebbers in de toenmalige DDR opgetrokken Muur om zich af
te scheiden van de West-Duitsers, blijkt in de twintig jaar die
inmiddels zijn verstreken na de 'val' van die Muur behalve dan in de
hoofden van zoveel Duitsers ter oost- èn westzijde van dat
grauw-afstotende bouwsel langzaam maar zeker te zijn veranderd in de
grootste groenstrook van Europa. Het allermooiste daarvan is dat er
bedreigde diersoorten een toevlucht hebben gevonden. Het gebied, dat
zich uitstrekt van de badplaats Travemünde in het Noorden tot aan Hof,
bij het drielandenpunt in het Zuiden, zal in de drie kwartier die de
documentaire beslaat zo goed mogelijk worden belicht.
Cultuurspectrum
