Op deze dag in het jaar 1741 heeft de Zweedse astronoom en natuurkundige Anders Celsius (1701-1744) zijn thermometerschaal voorgesteld, die wij in onze dagen nog als meest voorkomende standaard gebruiken, zowel in de huishouding als voor de temperatuur in verband met de weersomstandigheden en het meten ─ al dan niet binnen een medisch kader ─ van de lichaamstemperatuur.

De schaal liep van 0 (vriespunt) tot 100 (kookpunt).
Hoewel er wordt beweerd dat dit aanvankelijk andersom zou zijn geweest, hebben diverse kenners mij in het verleden verklaard dat dit een fabeltje zou zijn.
Tegenwoordig wordt echter meer dan eens gezegd dat zijn opvolger de zaak heeft omgedraaid. Die opvolger was Martin Stromer (1707-1770). Dit wordt wel op diverse informatiesites ondersteund, maar er blijven veel twijfels. Ook Linnaeus en nog anderen worden genoemd als degenen die de schaal zouden hebben omgedraaid.

__________

Afbeelding: Anders Celsius, geschilderd door Olof Arenius (1701-1766). De preciese datum van het tot stand komen is niet bekend, ook niet of het doek is vervaardigd tijdens Celsius' leven of zelf pas daarna. Het portret is te vinden in het astronomisch observatorium van de Universiteit van Uppsala.

25-12-2011 om 17:05 geschreven door Heinz Wallisch  

De Macht van Muziek

Als tweede onderdeel van de thema-avond Die Macht der Musik van Arte-televisie wordt een Franse documentaire uit 2009 van Elena Mannes uitgezonden over het gevoel voor muziek. Onder de titel Noten und Neuronen: Der Schlüssel zum Musikgefühl wordt de vraag aan de orde gesteld hoe, met de nieuwste methoden van onderzoek, de werking van muziek op de mens nader kan worden bepaald.
Daarbij vervullen muzikant Bobby McFerrin en neurowetenschapper Daniel Levitin, elk in hun eigen vakgebied, een bijzondere rol.

Uitzending is op zondag 25 december, vanaf 22:45 uur, tot in de nacht op maandag 26 december om 00:30 uur.

Er zijn de komende weken drie herhalingen:

op zaterdag 31 december vanaf 11:50 uur

op dinsdag 3 januari 2012, vanaf 03:15 uur

op maandag 9 januari, vanaf 10:55 uur

24-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Eén der vaders van 'de radio'

Degenen, die er op de één of andere manier over werden geïnformeerd hebben het wellicht als een bijzondere kerstboodschap ondergaan: het geslaagde experiment met radiosignalen dat op 23 december 1900 door de Canadese natuurkundige en uitvinden Reginald Aubrey Fessenden (1866-1932) op Cobb Island, in de buurt van Washington DC heeft uitgevoerd. Daarmee heeft hij zich in de rij der radio-pioniers geschaard.

Schijnbare, of eventueel blijkbare, belanghebbenden kwalificeren hem als The Father of Radio Broadcasting.
Zes jaar en één dag later heeft deze zelfde Reginald, samen met zijn vrouw Helen, in Boston het eerste werkelijke radioprogramma uitgezonden.

23-12-2011 om 09:49 geschreven door Heinz Wallisch  

Het is niet de eerste keer dat een West-Europese televisiezender een reportage of documentaire presenteert over het kleinste opera-theater ter wereld, in Bowery Street Manhattan in de grote stad New York. Maar voor de meeste liefhebbers van het muziektheater zal vrijwel elke herhaling een aangename vorm van verpozing en emotie bieden.
Arte-televisie biedt op woensdag 21 december ─ in het programma 360º ─ Geo Reportage ─ de gelegenheid, eventueel nogmaals, kennis te nemen van het wel en wee omtrent de Amato Opera. Onder de titel New York ─ Die kleinste Oper der Welt is op die zender, tussen 16:50 uur en 17:45 uur een prachtige impressie te volgen van het theater in kwestie, dat tot in 2009 als operahuis heeft gefunctioneerd.
Het Amato Theater biedt slechts aan 107 mensen een zitplaats en mede daardoor is elke voorstelling uitverkocht, en dat reeds meer dan zestig jaar.
De Duitse immigrant Tony Amato kocht in het begin van de jaren veertig van de vorige eeuw een oud pandje in de New Yorkse Bowery Street, dat hij heeft omgebouwd tot klein theater, waarmee hij voor een nieuwe attractie in Manhattan heeft gezorgd. In 1948 werd het geopend door het echtpaar Tony (1920-2011) en Sally (1917-2000) Amato.
De meest gewichtige van alle aldaar optredende kunstenaars is Tony Amato zelf, die tot goed in de tachtig, in tal van producties van het theatertje heeft gezongen, gespeeld of gedirigeerd. Hij overleed op 13 december 2011.
Nadat hij in 2009 te kennen had gegeven dat het voor hem steeds moeilijker werd na het heengaan van zijn vrouw Sally, en hij het einde aankondigde, hebben vroegere medewerkers en leden van het bestuur twee nieuwe, elkaar beconcurrerende gezelschappen gevormd.

Tony Amato publiceerde in 2010, negentig jaar oud, samen met Rochelle Mancini, een boek over het gezelschap en het theater: The Smallest Grand Opera in the World.

De documentaire is een Frans-Duitse coproductie uit 2008 van Alessandro Cassigoli, die kennelijk voor ARTE is geproduceerd. Deze film ─ in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9, met stereofonisch geluid ─ wordt nogmaals door Arte-tv uitgezonden op woensdag 28 december, vanaf 13:00 uur.

21-12-2011 om 07:10 geschreven door Heinz Wallisch  

Op deze dag in 1940 overleed de Amerikaanse auteur Francis Scott Key Fitzgerald op vierenveertig-jarige leeftijd. Hij geldt als één van de grootste schrijvers van de twintigste eeuw, en eveneens als een van de auteurs van de Lost Generation uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Hij is verantwoordelijk voor het begrip Jazz Age, twee woorden die we terugvinden als titel van een bundel verhalen, waarin zijn kracht overduidelijk werd, evenals in zijn romans. Vier werken in de als laatste genoemde categorie voltooide hij, aan een vijfde is hij begonnen. Het meest beroemde van zijn werken is The Great Gatsby uit 1925. Voordien had hij This Side of Paradise (1920), The Beautiful and Damned (1922), Tender is the Night (1934) gepubliceerd. Het onvoltooide verhaal in romanvorm, (The Love of) The Last Tycoon (1941), werd posthuum alsnog uitgegeven.
Scott Fitzgerald publiceerde tevens in de Saturday Evening Post.

21-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Vijf keer een kwartier besteedt het BBC Radio 3-programma The essay aan de kracht van het oeuvre van de ooit zeer populaire Engelse auteur Charles Dickens (1812-1870), die nog steeds een redelijke tot goede belangstelling geniet. Niet iedereen is op dezelfde wijze, of soms helemaal niet, gecharmeerd van de man en/of van zijn boeken. De manier waarop Dickens regaeerde op de Pre-Rafaëlieten, liet ook danig te wensen over, en dat hij daarmee zijn vriendenkring binnen de culturele sector van die periode in de Engelse geschiedenis bepaald niet groter heeft gemaakt, ligt voor de hand.

The writer's Dickens

De vijf afleveringen van het programma The writer's Dickens, zoals dat gebruikelijk is binnen het kader van het radioprogramma in kwestie, verspreid over vijf avonden ─ deze keer in de week van maandag 19 tot en met vrijdag 23 december ─ steeds gedurende het laatste kwartier van de dag ─ dus tussen 23:45 uur en middernacht onze tijd ─ uitgezonden.
Elk van die vijf kwartieren heeft een eigen thema; dat van de vrijdagse aflevering luidt Christmas. Daarmee zijn we aangeland bij Dickens' meest beroemde verhaal: A Christmas Carol in Prose uit 1843, dat ook dit jaar wel weer ergens in Europa ─ zo niet op tal van plekken ─ als film, of als anderszins gedramatiseerde versie, de ether ingeslingerd wordt.

Great Expectations

Daarnaast is onlangs bekend geworden dat de Britse televisiezender BBC One op dinsdag 27 december het kostuumdrama Great Expectations, op basis van de gelijknamige Dickens-roman uit 1860-1861 ─ eerst verschenen als feuilleton ─, zal uitzenden.

19-12-2011 om 13:03 geschreven door Heinz Wallisch