De Britse cultuurzender BBC Radio 3 biedt op zondag 1 januari 2012, in een aflevering van het programma 'Opera on 3' ─ tussen 15:45 uur in de middag en 22:15 uur in de avond, onze tijd ─ een uitvoering van Die Meistersinger von Nürnberg van Richard Wagner (1813-1883).

Koor en orkest van het Royal Opera House Covent Garden staan onder leiding van Antonio Pappano.
Nadere gegevens over het muziekdrama zijn te vinden in een artikel op deze site, opgenomen op zaterdag 26 juli 2008.
___________
Afbeelding: Dirigent Antonio Pappano. Foto van IMGartists.

01-01-2012 om 01:14 geschreven door Heinz Wallisch  

Nauwelijks is de herhaling van Tsjajkovski's muziekdrama Jevgeni Onegin in de versie van het Bolsjoj Theater door Arte-tv gerealiseerd, of de NTR komt in het programma Podium met een eigen versie, begeleid door het Concertgebouworkest onder leiding van Mariss Jansons.

De uitzending van deze versie komt tot stand op Nederland 2-tv, op nieuwjaarsdag vanaf 13:05 uur. Maar voordat de muziek en het daarbij behorende drama losbarst, geeft Hans Haffmans een inleiding, en spreekt hij niet alleen met genoemde dirigent, maar tevens met regisseur Stefan Herheim en solisten. Voor de televisieregie tekent Misjel Vermeiren.
Meer gegevens over deze opera en de achtergronden zijn te vinden in een artikel dat op zondag 18 december jongstleden op deze Nerlandse site Tempel van het Muziektheater is gepubliceerd.
_________

31-12-2011 om 08:27 geschreven door Heinz Wallisch  

Een gerestaureerde versie van de wereldvermaarde zwijgende film Metropolis uit 1927 van Fritz Lang (1890-1976) wordt ─ vrijdagavond 30 december vanaf 22:25 uur tot in de nacht op zaterdag 31 december om 00:45 uur ─ opnieuw uitgezonden door Arte-televisie.
In een artikel van donderdag 11 februari 2010, gepubliceerd op de site Tempelder Filmkunst, valt er iets meer over te lezen.

30-12-2011 om 16:45 geschreven door Heinz Wallisch  

Betalende bezoekers

Op 28 december 1895 hebben de gebroeders Lumière, uitvinders en filmpioniers ─ Auguste (1862-1954) en Louis (1864-1948) ─ voor de eerste keer een filmvoorstelling gegeven voor een betalend publiek. De film in kwestie droeg de titel Lunchpauze in de fabriek, en werd opgenomen in hun eigen bedrijf te Lyon.

Twee jaar tevoren hadden ze, volgens de hardnekkig aanhoudende overlevering, de eerste filmcamera uitgevonden: de cinématographe, die de oorsprong van het woord cinéma zou worden.

De enige ware pionier

Anderen dan de aanhangers van de gebroeders Lumière zien in de Brit William Friese-Greene (1855-1921) de enige ware pionier van de cinematografie, die tevens internationale vermaardheid verwierf als portretfotograaf. Daarover heb ik onder meer bericht in de tijd dat ik bijdragen leverde aan de fin de siècle website All art is quite useless van Rond1900.nl. Het artikel in kwestie ─ dat direct heel veel belangstelling heeft getrokken ─ is op die site verschenen op 5 december 2009.

28-12-2011 om 15:49 geschreven door Heinz Wallisch  

In de aflevering van de documentaire reeks Secrets d'histoire, die op woensdag 28 december door de Franstalige, wereldwijd te ontvangen, cultuurzender TV5 Monde, zal worden gepresenteerd, is de befaamde keizerin Elisabeth van Oostenrijk (1854-1898) het thema. Bij normale stervelingen is zij beter bekend als Sissi.
Onder de titel Sissi, impératrice: amour, gloire et tragédie wordt de kijker langs historische gebouwen in de hoofdstad Wenen geleid, en aan de hand daarvan wordt het levensverhaal verteld van deze keizerin van Oostenrijk, die tegelijkertijd koningin van Hongarije was.
Koninklijk-keizerlijk ─ in het Duits k und k, en op basis daarvan spottend Kakanien: Oostenrijk-Hongarije. 

28-12-2011 om 03:09 geschreven door Heinz Wallisch  

Op dinsdag 27 december wordt de eerste aflevering uitgezonden van een veertiendelige reeks voordrachten uit de roman Irrungen Wirrungen uit 1888 van één der belangrijkste figuren uit de Duitse letteren van tweede helft van de negentiende eeuw: Theodor Fontane (1819-1898).

De eerste vier afleveringen worden in de laatste week van 2011 uitgezonden, van dinsdag 27 tot en met vrijdag 30 december; de beide daarop volgende weken, de eerste van januari 2012 bieden beide keren vijf afleveringen, steeds van maandag 2 tot en met vrijdag 5 (de delen 5-10) en van maandag 9 tot en met vrijdag 13 januari (de delen 11-15).

Al die avonden kunt u een half uur luisteren naar de klassiekste onder de Duitse voorleesstemmen: die van Gerd Westphal (1920-2002), steeds tussen 22:05 uur en 22:35 uur, in het programma Am Abend vorgelesen van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur.

__________

Theodor Fontane: Irrungen Wirrungen ─ Text und Kommentar, Suhrkamp BasisBibliothek (Nr. 81). Mit einem Kommentar von Helmut Nobis. 258 Seiten, Paperback. Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2006. ISBN 978-3-518-18881-1

27-12-2011 om 19:36 geschreven door Heinz Wallisch  

Twee decennia geleden, ze was de negentig reeds gepasseerd, werd de, in het Brusselse Sint-Pieters-Jette, op 26 december 1897 geboren Vlaams-Nederlandse schrijfster Willy Corsari [1] geïnterviewd door HP vanwege het feit dat ze nog weer een nieuw boek had geproduceerd. "Wat denk je," vroeg ze aan de interviewer, "zal ik me nog zo'n moderne tekstverwerker aanschaffen?" Ze werd honderd jaar oud: ze is overleden op 11 mei 1998.

Voordat ik met de meer literaire romans en verhalen van Willy Corsari in aanraking kwam, las ik haar detectives met Inspecteur Lund in de hoofdrol. Een hele reeks prozawerken heeft ze aan de wereld geschonken, en de lezers hadden meestal veel waardering voor haar. Drie van haar romans werden in 1958 in een Omnibus van Arbeiderspers opgenomen, en dat betekende toen een oplage van 250.000 exemplaren. En in een Grote Vier Omnibus van dezelfde uitgever komen we ook weer een van haar romans tegen. Eveneens onder de titel Omnibus is een bundeling van haar korte verhalen verschenen.

Gedurende zes en een half decennia publiceerde Willy Corsari. Een enkel boek schreef ze samen met een andere auteur, zoals Klokslag twaalf (1933) [1], met Jan Campert. Ook vertaalde ze, waaronder uit het Frans La Peste [2] van Albert Camus. Dat laatste is helaas niet te vinden in haar Profiel bij de Bibliotheek der Nederlandse Letteren (dbnl).

__________

[1] De burgerlijke naam van Willy Corsari luidde Wilhelmina Angela Douwes-Schmidt.

[2] Dit boek werd verfilmd, evenals Het mysterie van de Mondscheinsonate uit 1934.

[3] De vertaling van La Peste is in 1963 verschenen in de reeks Literaire Reuzen Pockets (nr. 59) van De Bezige Bij.

26-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Op deze dag in het jaar 1741 heeft de Zweedse astronoom en natuurkundige Anders Celsius (1701-1744) zijn thermometerschaal voorgesteld, die wij in onze dagen nog als meest voorkomende standaard gebruiken, zowel in de huishouding als voor de temperatuur in verband met de weersomstandigheden en het meten ─ al dan niet binnen een medisch kader ─ van de lichaamstemperatuur.

De schaal liep van 0 (vriespunt) tot 100 (kookpunt).
Hoewel er wordt beweerd dat dit aanvankelijk andersom zou zijn geweest, hebben diverse kenners mij in het verleden verklaard dat dit een fabeltje zou zijn.
Tegenwoordig wordt echter meer dan eens gezegd dat zijn opvolger de zaak heeft omgedraaid. Die opvolger was Martin Stromer (1707-1770). Dit wordt wel op diverse informatiesites ondersteund, maar er blijven veel twijfels. Ook Linnaeus en nog anderen worden genoemd als degenen die de schaal zouden hebben omgedraaid.

__________

Afbeelding: Anders Celsius, geschilderd door Olof Arenius (1701-1766). De preciese datum van het tot stand komen is niet bekend, ook niet of het doek is vervaardigd tijdens Celsius' leven of zelf pas daarna. Het portret is te vinden in het astronomisch observatorium van de Universiteit van Uppsala.

25-12-2011 om 17:05 geschreven door Heinz Wallisch  

De Macht van Muziek

Als tweede onderdeel van de thema-avond Die Macht der Musik van Arte-televisie wordt een Franse documentaire uit 2009 van Elena Mannes uitgezonden over het gevoel voor muziek. Onder de titel Noten und Neuronen: Der Schlüssel zum Musikgefühl wordt de vraag aan de orde gesteld hoe, met de nieuwste methoden van onderzoek, de werking van muziek op de mens nader kan worden bepaald.
Daarbij vervullen muzikant Bobby McFerrin en neurowetenschapper Daniel Levitin, elk in hun eigen vakgebied, een bijzondere rol.

Uitzending is op zondag 25 december, vanaf 22:45 uur, tot in de nacht op maandag 26 december om 00:30 uur.

Er zijn de komende weken drie herhalingen:

op zaterdag 31 december vanaf 11:50 uur

op dinsdag 3 januari 2012, vanaf 03:15 uur

op maandag 9 januari, vanaf 10:55 uur

24-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Eén der vaders van 'de radio'

Degenen, die er op de één of andere manier over werden geïnformeerd hebben het wellicht als een bijzondere kerstboodschap ondergaan: het geslaagde experiment met radiosignalen dat op 23 december 1900 door de Canadese natuurkundige en uitvinden Reginald Aubrey Fessenden (1866-1932) op Cobb Island, in de buurt van Washington DC heeft uitgevoerd. Daarmee heeft hij zich in de rij der radio-pioniers geschaard.

Schijnbare, of eventueel blijkbare, belanghebbenden kwalificeren hem als The Father of Radio Broadcasting.
Zes jaar en één dag later heeft deze zelfde Reginald, samen met zijn vrouw Helen, in Boston het eerste werkelijke radioprogramma uitgezonden.

23-12-2011 om 09:49 geschreven door Heinz Wallisch  

Het is niet de eerste keer dat een West-Europese televisiezender een reportage of documentaire presenteert over het kleinste opera-theater ter wereld, in Bowery Street Manhattan in de grote stad New York. Maar voor de meeste liefhebbers van het muziektheater zal vrijwel elke herhaling een aangename vorm van verpozing en emotie bieden.
Arte-televisie biedt op woensdag 21 december ─ in het programma 360º ─ Geo Reportage ─ de gelegenheid, eventueel nogmaals, kennis te nemen van het wel en wee omtrent de Amato Opera. Onder de titel New York ─ Die kleinste Oper der Welt is op die zender, tussen 16:50 uur en 17:45 uur een prachtige impressie te volgen van het theater in kwestie, dat tot in 2009 als operahuis heeft gefunctioneerd.
Het Amato Theater biedt slechts aan 107 mensen een zitplaats en mede daardoor is elke voorstelling uitverkocht, en dat reeds meer dan zestig jaar.
De Duitse immigrant Tony Amato kocht in het begin van de jaren veertig van de vorige eeuw een oud pandje in de New Yorkse Bowery Street, dat hij heeft omgebouwd tot klein theater, waarmee hij voor een nieuwe attractie in Manhattan heeft gezorgd. In 1948 werd het geopend door het echtpaar Tony (1920-2011) en Sally (1917-2000) Amato.
De meest gewichtige van alle aldaar optredende kunstenaars is Tony Amato zelf, die tot goed in de tachtig, in tal van producties van het theatertje heeft gezongen, gespeeld of gedirigeerd. Hij overleed op 13 december 2011.
Nadat hij in 2009 te kennen had gegeven dat het voor hem steeds moeilijker werd na het heengaan van zijn vrouw Sally, en hij het einde aankondigde, hebben vroegere medewerkers en leden van het bestuur twee nieuwe, elkaar beconcurrerende gezelschappen gevormd.

Tony Amato publiceerde in 2010, negentig jaar oud, samen met Rochelle Mancini, een boek over het gezelschap en het theater: The Smallest Grand Opera in the World.

De documentaire is een Frans-Duitse coproductie uit 2008 van Alessandro Cassigoli, die kennelijk voor ARTE is geproduceerd. Deze film ─ in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9, met stereofonisch geluid ─ wordt nogmaals door Arte-tv uitgezonden op woensdag 28 december, vanaf 13:00 uur.

21-12-2011 om 07:10 geschreven door Heinz Wallisch  

Op deze dag in 1940 overleed de Amerikaanse auteur Francis Scott Key Fitzgerald op vierenveertig-jarige leeftijd. Hij geldt als één van de grootste schrijvers van de twintigste eeuw, en eveneens als een van de auteurs van de Lost Generation uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Hij is verantwoordelijk voor het begrip Jazz Age, twee woorden die we terugvinden als titel van een bundel verhalen, waarin zijn kracht overduidelijk werd, evenals in zijn romans. Vier werken in de als laatste genoemde categorie voltooide hij, aan een vijfde is hij begonnen. Het meest beroemde van zijn werken is The Great Gatsby uit 1925. Voordien had hij This Side of Paradise (1920), The Beautiful and Damned (1922), Tender is the Night (1934) gepubliceerd. Het onvoltooide verhaal in romanvorm, (The Love of) The Last Tycoon (1941), werd posthuum alsnog uitgegeven.
Scott Fitzgerald publiceerde tevens in de Saturday Evening Post.

21-12-2011 om 00:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Vijf keer een kwartier besteedt het BBC Radio 3-programma The essay aan de kracht van het oeuvre van de ooit zeer populaire Engelse auteur Charles Dickens (1812-1870), die nog steeds een redelijke tot goede belangstelling geniet. Niet iedereen is op dezelfde wijze, of soms helemaal niet, gecharmeerd van de man en/of van zijn boeken. De manier waarop Dickens regaeerde op de Pre-Rafaëlieten, liet ook danig te wensen over, en dat hij daarmee zijn vriendenkring binnen de culturele sector van die periode in de Engelse geschiedenis bepaald niet groter heeft gemaakt, ligt voor de hand.

The writer's Dickens

De vijf afleveringen van het programma The writer's Dickens, zoals dat gebruikelijk is binnen het kader van het radioprogramma in kwestie, verspreid over vijf avonden ─ deze keer in de week van maandag 19 tot en met vrijdag 23 december ─ steeds gedurende het laatste kwartier van de dag ─ dus tussen 23:45 uur en middernacht onze tijd ─ uitgezonden.
Elk van die vijf kwartieren heeft een eigen thema; dat van de vrijdagse aflevering luidt Christmas. Daarmee zijn we aangeland bij Dickens' meest beroemde verhaal: A Christmas Carol in Prose uit 1843, dat ook dit jaar wel weer ergens in Europa ─ zo niet op tal van plekken ─ als film, of als anderszins gedramatiseerde versie, de ether ingeslingerd wordt.

Great Expectations

Daarnaast is onlangs bekend geworden dat de Britse televisiezender BBC One op dinsdag 27 december het kostuumdrama Great Expectations, op basis van de gelijknamige Dickens-roman uit 1860-1861 ─ eerst verschenen als feuilleton ─, zal uitzenden.

19-12-2011 om 13:03 geschreven door Heinz Wallisch  

In de zeventiende en achttiende eeuw was het bijzonder als een mens oud werd, en heel opvallend als iemand heel oud werd. Vandaag herdenken we de sterfdag van vioolbouwer Giacomo Antonio Stradivari die op 18 december 1737 is overleden. Hij was toen om en bij de negentig jaar. Lange tijd werd ervan uitgegaan dat hij omstreeks 1644 zou zijn geboren, maar de nieuwste gegevens duiden er op dat hij pas in 1648 het levenslicht zag. Het is waarschijnlijk dat hij tussen 1666 en 1679 leerling in het atelier van de vioolbouwer Amati is geweest.
In zijn werkzame periode bouwde Antonio Stradivarius zo'n duizend violen, welke zijn legende met zich meedragen. Zijn zonen hebben de zaak voortgezet.

18-12-2011 om 19:14 geschreven door Heinz Wallisch  

In het literatuurprogramma The verb van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 wordt op vrijdag 16 december ─ tussen 23:00 uur en 23:45 uur onze tijd ─ aandacht besteed aan het leven en het oeuvre van de Engelse dichteres Christina Rossetti (1830-1894).

In directe aansluiting daarop wordt een nieuwe gedicht op muziek van de in trinidad geboren, doch reeds sedert 1989 in Engeland woonachtige performance poet Anthony Joseph voorgesteld.

Eén van de talrijke gedichten van Christina Rossetti, waarin haar sterke gevoeligheid blijkt, is getiteld
Seasons:

In Springtime when the leaves are young,

Clear dewdrops gleam like jewels, hung
On boughs the fair birds roost among.

When Summer comes with sweet unrest,
Birds weary of their mother's breast,
And look abroad and leave the nest.

In Autumn ere the waters freeze,
The swallows fly across the seas:─
If we coul fly away with these!

In Winter when the birds are gone,
The sun himself looks starved and wan,
And starved the snow he shines upon.

16-12-2011 om 16:14 geschreven door Heinz Wallisch  

In de vijfde aflevering van de zesdelige reeks Man over woord ─ van de Nederlandstalige, Belgische televisiezender Canvas ─ uit te zenden op vrijdag 16 december, tussen 20:40 uur en 21:10 uur, vertelt Pieter Embrechts deze keer het verhaal van Johannes Goropius Becanus (1519-1572), die in het geschrift De Origines Antwerpianae uit 1572 zou hebben bewezen dat Antwerps de oudste taal ter wereld is.

Deze aflevering is er één in het kader van Pieter Embrechts' zoektocht naar de schoonheid en de geheimen van het fenomeen Taal.

16-12-2011 om 13:31 geschreven door Heinz Wallisch  

Donderdag 15 december gaat de speelfilm Tinker Tailor Soldier Spy, van de Zweedse regisseur Tomas Alfredson in de Nederlandse bioscopen draaien. Daarin komen we bekende gezichten van het acteursfront tegen: Gary Oldman, Colin Firth, John Hurt, Benedict Cumberbatch en Tom Hardy.

De film is door de pers, die reeds van de inhoud heeft kunnen kennisnemen, zeer goed ontvangen. Het gelijknamige boek van John le Carré (geboren 1931) [1] uit 1974 is reeds als televisieserie te zien geweest met de min of meer ongenaakbare Alec Guiness (1914-2000) in de rol van George Smiley, die we voor het eerst zijn tegengekomen in diens eerste internationaal gewaardeerde en eveneens verfilmde roman uit 1963 over het spionagevak, The spy who came in from the cold.

__________

[1] De burgerlijke naam van John le Carré luidt David John Moore Cornwell.

15-12-2011 om 17:31 geschreven door Heinz Wallisch  

Een fictieve documentaire over de slag bij Trafalgar is op woensdag 14 december te zien ─ in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9 ─ op Arte-tv, tussen 21:05 uur en 22:00 uur.
Die zeeslag had plaats op 21 oktober 1805, waarbij Napoleon werd verslagen, hetgeen in de praktijk neerkwam op een overwinning door de Britten, die met zevenentwintig schepen, onder opperbevel van Admiraal Horatio Lord Nelsen (1758-1805), die tijdens deze strijd werd neergeschoten en als gevolg daarvan stierf.
In de film wordt het verhaal verteld vanuit het perspectief van de Franse admiraal Pierre-Charles de Villeneuve (1768-1806).
Deze Franse fantasie-docu uit 2006 van Fabrice Hourlier, wordt, als bijdrage van Arte France, de komende dagen nog tweemaal uitgezonden, eerst op zaterdag 17 december, vanaf 16:55 uur, en dan nog eens op in de nacht van dinsdag 20 op woensdag 21 december, vanaf 02:15 uur.
__________

14-12-2011 om 09:00 geschreven door Heinz Wallisch  

Het is alweer bijna twee eeuwen geleden dat de latere Duitse grote uitvinder en fabrikant Ernst Werner von Siemens werd geboren: op 13 december 1816 in de plaats Lenthe bij Hannover in het toenmalige Pruisen ─ thans normaal behorend bij de Bondsrepubliek Duitsland, dat tegenwoordig bij Duitsland hoort; hij overleed op 6 december 1892 in Berlijn/Charlottenburg. 

Samen met drie broers heeft hij de firma Siemens gesticht, welke een geschiedenis op zich binnen Duitsland heeft doorgemaakt. Enerzijds is het bedrijf vanwege de kwalijke rol tijdens de Tweede Wereldoorlog, negatief in het nieuws geweest, en komen er af en toe nieuwe gegevens naar boven, die sommige onderzoeksjournalisten en documentairemakers opnieuw in het geweer brengen.

Van de andere kant bestaat er een Siemens-Prijs, die wordt uitgereikt aan een levende componist die naar het oordeel van de jury een groot bedrag ─ tweehonderdduizend euro ─ ruimschoots heeft verdiend.

13-12-2011 om 18:59 geschreven door Heinz Wallisch  

"Schilderbeest"

Jan Sluijters (1881-1957) ─ bij de burgerlijke stand met de voornamen Johannes Carolus Bernardus ─ staat centraal in de aflevering van het Avro-programma Close up, die op dinsdag 14 december, vanaf 22:55 uur via Nederland 1 zal worden uitgezonden. Sluijters heeft zich in het begin van zijn carrière laten inspireren door grootheden uit de negentiende eeuw, zoals Vincent van Gogh (1853-1890) en diens Franse (leef)tijdgenoot Georges Seurat (1859-1891), en door andere internationaal werkzame, respectievelijk vermaarde, beeldend kunstenaars als Pablo Picasso (1881-1973) en tevens door een landgenoot Piet Mondriaan (1872-1944).

In zijn latere periode vond hij een geheel eigen stijl, waarin zichtbaar werd dat de werkelijkheid van alledag zijn inspiratiebron was geworden, waarbij de daad van het schilderen hem de grootste voldoening schonk. Het uitbundige gebruik van kleuren vinden we onder meer terug in zijn stukken met bloemen.

Beroemde en beruchte stukken

Eén daarvan, het Meisje, is in de jaren vijftig gereproduceerd, net als een stuk met bloemen en een naakt. Door die vermenigvuldiging hebben vooral die drie wat meer bekendheid gekregen dan tal van andere, aantrekkelijke schilderijen van deze meester. Daaronder bevonden zich portretten van mensen uit de wereld der kunsten, vooral vrouwen. Familiestukken en landschappen behoren verder tot Sluijters' oeuvre. Schilderijen daaruit hangen in diverse musea, ook buiten Nederland, en gelden daar als topstukken uit de collectie.
Zijn naakte negerinnen ─ een thema dat in die tijd nog een groot taboe was ─ hebben enerzijds voor veel ophef gezorgd, aan de andere kant voor naamsbekendheid van deze schilder.

13-12-2011 om 12:30 geschreven door Heinz Wallisch